Ανακοινωθέντα

Με αισθήματα ικανοποίησης παρευρίσκομαι στη σημερινή τελετή λήξης των μαθημάτων του Σχολείου του Τμήματος Φυλακών, για να συγχαρώ θερμά τους δασκάλους και τους μαθητές, οι οποίοι ολοκληρώνουν τον κύκλο της φετινής σχολικής χρονιάς.

Αγαπητοί σπουδαστές,

Θα ήθελα να σας συγχαρώ για την προσπάθειά σας.

H συμμετοχή σας στα προγράμματα του Σχολείου του Τμήματος Φυλακών πραγματώνει μια από τις βασικές επιδιώξεις της κυβερνητικής πολιτικής σε ό,τι αφορά στη λειτουργία και τους σκοπούς του σωφρονιστικού μας συστήματος. Για εμάς το δικαίωμα στην Εκπαίδευση, αποτελεί δικαίωμα για όλους τους κρατούμενους. Για εμάς, δεν είσαστε μια αποκομμένη κοινωνική ομάδα, γι’ αυτό απολαμβάνετε στην πράξη τα ίδια ακριβώς δικαιώματα στην εκπαίδευση και στη γνώση χωρίς διακρίσεις, όπως κάθε πολίτης της Δημοκρατίας.

Η Εκπαίδευση αποτελεί σήμερα αναπόσπαστο και οργανικό μέρος του σωφρονιστικού μας συστήματος. Πρόκειται για ένα καλά οργανωμένο σύστημα εκπαίδευσης, βασισμένο σε σύγχρονα επιστημονικά πρότυπα και είναι προσαρμοσμένο στις ιδιαίτερες ανάγκες και στην ετερογένεια του πληθυσμού των Φυλακών. Στοχεύει στην απόκτηση βασικών γνώσεων, στην ενίσχυση του μορφωτικού επιπέδου των κρατουμένων και στη βελτίωση των επαγγελματικών και κοινωνικών τους δεξιοτήτων, ώστε να διατηρηθεί η σύνδεσή τους με τον κοινωνικό ιστό. Με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η ομαλή επανένταξη μετά από την αποφυλάκιση και μειώνεται ο κίνδυνος υποτροπής.

Στόχος μας, είναι να αναβαθμίζονται και να εκσυγχρονίζονται διαρκώς τα προγράμματα του Σχολείου των Φυλακών, ώστε να συμβαδίζουν πλήρως με το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Ως αποτέλεσμα, κάθε χρόνο αυξάνεται ο αριθμός των κρατουμένων που φοιτά στο Σχολείο – πάνω από 400 κρατούμενοι για φέτος (ποσοστό άνω του 75% των κρατουμένων), ενώ δεκαπέντε φοιτούν σε ακαδημαϊκά ιδρύματα.

Η ανθρωποκεντρική αντιμετώπιση των κρατουμένων σε συνθήκες ασφάλειας και σεβασμού των δικαιωμάτων, αποτέλεσε, από την πρώτη στιγμή της ανάληψης της διακυβέρνησης του τόπου, κύριο άξονα της σωφρονιστικής μας πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, ενισχύθηκε ο θεσμός της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των κρατουμένων – σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού – γιατί τον θεωρούμε απαραίτητο και καθοριστικό παράγοντα για την προσωπική ανάπτυξη των κρατουμένων και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης κατά τη διάρκεια παραμονής τους στις φυλακές.

Με την αναβάθμιση των συνθηκών κράτησης, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα σεβασμού και προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το σωφρονιστικό σύστημα στη χώρα μας έχει κυριολεκτικά μεταμορφωθεί ριζικά κατά τα τελευταία χρόνια και αποτελεί πρότυπο μελέτης από εμπειρογνώμονες χωρών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης, που επισκέπτονται τις φυλακές μας. Πέραν από την αναγνώριση της οποίας τυγχάνει πλέον από διεθνείς και ευρωπαϊκούς Οργανισμούς, πρόσφατα μάς έχει προταθεί όπως διοργανώσουμε στην Κύπρο το Συνέδριο των Διευθυντών Φυλακών του Συμβουλίου της Ευρώπης, τον ερχόμενο Μάιο – γεγονός το οποίο αποτελεί τιμή για το σωφρονιστικό μας σύστημα και για την Κυπριακή Δημοκρατία.  Αποτελεί, για τους ιδίους, ευκαιρία μελέτης του σωφρονιστικού συστήματος που κατάφερε, σε σύντομο χρονικό διάστημα, να ξεπεράσει τα προβλήματα που κατά κύριο λόγο επισημαίνονταν διαχρονικά σε εκθέσεις των Επιτροπών κατά των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης και των Ηνωμένων Εθνών και να προχωρήσει σε ριζοσπαστικές αλλαγές σε τομείς που προσεγγίζουν το ενδιαφέρον των Διευθυντών των Φυλακών κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης. Ενδεικτική είναι η παρουσίαση του συστήματος εκπαίδευσης στις φυλακές μας σε συνέδριο που διοργανώθηκε στην Ρώμη και η καταγραφή του ως βέλτιστη πρακτική, καθώς και η συμπερίληψη της επικοινωνίας μέσω Skype στο εγχειρίδιο του Συμβουλίου, ως καινοτόμος τρόπος επικοινωνίας αλλοδαπών κρατουμένων.   

Μερικές από τις αλλαγές και τα μέτρα που καθιερώθηκαν με σαφή προσανατολισμό την ανθρωπιστική μεταχείριση των κρατουμένων και την παραγωγική επανένταξή τους στην κοινωνία είναι: η διασφάλιση ίσης μεταχείρισης και ευκαιριών σε όλους τους κρατούμενους χωρίς καμία διάκριση, σε θέματα εκπαίδευσης, ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας, άθλησης και δημιουργικής ψυχαγωγίας, η ενίσχυση των προγραμμάτων απεξάρτησης, η εξατομικευμένη μεταχείριση των κρατουμένων, η κατηγοριοποίηση των κρατουμένων κατά ομοειδείς κατηγορίες με ιδιαίτερη μέριμνα για τον βαθμό ευαλωτότητάς τους και η ενδυνάμωση των επαφών των κρατουμένων με τις οικογένειές τους.

Πρέπει να σημειώσω ότι στο νομοσχέδιο για αναθεώρηση του Νόμου για τις Φυλακές, καθώς και στους Κανονισμούς που έχουν υποβληθεί για νομοτεχνικό έλεγχο, ενδιαφέρον προκαλεί η διά νόμου κατοχύρωση των δικαιωμάτων των κρατουμένων και οι καινοτόμες αλλαγές που αποσκοπούν στη δημιουργία ενός σωφρονιστικού συστήματος προσανατολισμένου στην ανθρωποκεντρική έκτιση των ποινών και την ενίσχυση των διαδικασιών αναμόρφωσης και παραγωγικής κοινωνικής επανένταξης των κρατουμένων.

Παράλληλα, στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού των Φυλακών, φροντίζουμε για την επίλυση χρόνιων προβλημάτων, όπως είναι αυτό της εγκατάστασης του συστήματος απενεργοποίησης κινητών τηλεφώνων. Ο ανάδοχος του έργου ετοιμάζει την εγκατάσταση του συστήματος και μέχρι το τέλος του χρόνου θα τεθεί σε εφαρμογή.

Η υιοθέτηση του πλαισίου παροχής υπηρεσιών υγείας εντός των Φυλακών και η συνεχής φροντίδα των ευάλωτων κρατουμένων από ψυχιάτρους και νοσηλευτές των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας και η λειτουργία του Κέντρου Ψυχικής Υγείας στην «Πτέρυγα 10» έχουν κατά τα τελευταία χρόνια ανατάξει τις παρεχόμενες υπηρεσίες ψυχικής υγείας ως πρότυπο μελέτης από τους εμπειρογνώμονες ξένων χωρών, αφού η αυτοχειρία και οι αυτοτραυματισμοί αποτελούν φαινόμενα συχνής αναφοράς σε κλειστές φυλακές, που σε μερικές περιπτώσεις έχουν μετατραπεί σε μάστιγα.

Βεβαίως η συνεργασία του Υπουργείου μας με το Υπουργείο Υγείας, και με πρωτεργάτες την Γενική Διευθύντρια του Υπουργείου Υγείας και την Διευθύντρια του Τμήματος Φυλακών, δεν περιορίστηκαν στα θέματα ιατροφαρμακευτικής φροντίδας των κρατουμένων, αντίστοιχης με αυτής που απολαμβάνουν όλοι οι δικαιούχοι ασθενείς στη Δημοκρατία. Ταυτόχρονα, έχουν λειτουργήσει προγράμματα ενημέρωσης και πρόληψης χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών και προγράμματα στήριξης, αντιμετώπισης και διευκόλυνσης της πρόσβασης των χρηστών σε θεραπευτικές δομές, όπως είναι η παραπομπή κρατουμένων στη Θεραπευτική Κοινότητα της Αγίας Σκέπης και η εφαρμογή του Κλειστού Προγράμματος Απεξάρτησης «ΔΑΝΑΗ», το οποίο αναμένεται να αναπτυχθεί περαιτέρω με την αξιοποίηση της ανακαινισμένη Πτέρυγας 10Α. Παράλληλα, προγραμματίζεται επίσκεψη σε κέντρα απεξάρτησης κρατουμένων και σε θεραπευτικά κέντρα που λειτουργούν εντός των φυλακών στην Ελλάδα και τα οποία σημειώνονται ότι συνιστούν βέλτιστες πρακτικές, η επιτυχής συμπλήρωση των οποίων δυνατόν να οδηγήσει σε υπό όρους αναστολή της έκτισης της ποινής και/ή στην υποχρεωτική αναγνώριση ελαφρυντικής περίστασης.

Ο εκσυγχρονισμός των Φυλακών συνεχίζεται παρά το ότι συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα του υπερπληθυσμού. Αν και ο υπερπληθυσμός στις Φυλακές έχει μειωθεί σημαντικά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, εν τούτοις παραμένει πρόβλημα, το οποίο καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στο πλαίσιο της σωφρονιστικής πολιτικής του κράτους. Ενδεικτικά, ενώ τα προηγούμενα χρόνια ο υπερπληθυσμός έφτανε το 214% αφού είχαμε χωρητικότητα 340 προσώπων και ο πληθυσμός ξεπερνούσε τους 700 κρατούμενους, σήμερα ο αριθμός των κρατουμένων κυμαίνεται γύρω στους 650, ενώ έχει αυξηθεί η χωρητικότητα των Φυλακών σε 566 πρόσωπα. Σήμερα, με τον καθορισμό πολιτικής για τους αλλοδαπούς κρατουμένους – οι οποίοι αποτελούν το 45% του συνολικού αριθμού των κρατουμένων στις φυλακές, – την προώθηση νομοθεσίας για τον επαναπατρισμό αλλοδαπών κρατουμένων που κατηγορούνται ή καταδικάστηκαν για τα αδικήματα παράνομης παραμονής και/ή εργασίας και την εφαρμογή του ηλεκτρονικού βραχιολιού, αναμένεται ο αριθμός αυτός να περιοριστεί περαιτέρω ώστε να διατηρείται στα επίπεδα της χωρητικότητας των Φυλακών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι όλα αυτά είναι ανεξάρτητα από την μελέτη που ετοιμάζεται από το Υπουργείο για την ετοιμασία ειδικού προγράμματος εφαρμογής του θεσμού της κοινοτικής εργασίας, ως εναλλακτική της ποινής της φυλάκισης, στα πρότυπα αντίστοιχων προγραμμάτων άλλων χωρών.

Αγαπητοί εκπαιδευτές,

Θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες για την εδώ παρουσία σας και τη συμβολή σας στις προσπάθειες εκπαίδευσης των μαθητών-κρατουμένων. Με την καθοδήγηση και τη συνεργασία όλων εσάς των εκπαιδευτών συμβάλατε ώστε να καταστεί πραγματικότητα το όνειρο των μαθητών-κρατουμένων για μόρφωση και εξειδίκευση.

Θα ήθελα να συγχαρώ τον καθένα από εσάς τους σπουδαστές προσωπικά, που εθελοντικά ενταχθήκατε στο πρόγραμμα της εκπαίδευσης και να εξάρω την αξιοθαύμαστη και κοπιώδη προσπάθεια που καταβάλλετε για την επιμόρφωσή σας. Εύχομαι καλή συνέχεια στην πορεία σας προς τη μόρφωση και εις ανώτερα!

Θέλω, επίσης, να συγχαρώ την Διεύθυνση και το προσωπικό των Φυλακών για την τεράστια συμβολή τους στην οργάνωση και  επιτυχή ολοκλήρωση του κύκλου της φετινής σχολικής χρονιάς. Από την πλευρά μας ως Πολιτεία, σας διαβεβαιώνουμε ότι θα συνεχίσουμε να καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, ώστε να μετουσιώσουμε το πολιτικό μας όραμα σε πραγματικότητα και να καταστήσουμε τις φυλακές ως ένα χώρο ασφαλείας, εγγύησης και  συνεχούς μέριμνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

(ΕΚ/ΜΛ/ΣΧ)