Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που χαιρετίζω τη σημερινή ημερίδα, η οποία διοργανώνεται για πέμπτη χρονιά από την Αστυνομία, για να τιμήσουμε την υιοθέτηση της Παγκόσμιας Διακήρυξης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του 1948.

Η αναγνώριση ότι κάθε άνθρωπος, χωρίς καμιά διάκριση, έχει δικαιώματα τα οποία είναι αδιαπραγμάτευτα και αναπαλλοτρίωτα συνιστά μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις της ανθρώπινης κοινωνίας. Στα ανθρώπινα δικαιώματα εδράζεται το κράτος δικαίου και από τα ανθρώπινα δικαιώματα απορρέουν οι δημοκρατικές αξίες κάθε ευνομούμενης πολιτείας, της οποίας πρωταρχική υποχρέωση είναι ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου.

Η υιοθέτηση της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ) στις 10 Δεκεμβρίου 1948, αποτελεί τη διαχρονική δέσμευση για σεβασμό και προστασία των θεμελιακών δικαιωμάτων και ελευθεριών του ανθρώπου, χωρίς καμιά απολύτως εξαίρεση.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έχει διπλό χαρακτήρα καθώς, αφενός, συνιστά ημέρα εορτασμού για το πλέον σημαντικό οικουμενικό κεκτημένο, αυτό των πανανθρώπινων δικαιωμάτων και αξιών και, αφετέρου, εφαλτήριο σκέψης για όλους τους πολίτες, ώστε να επαγρυπνούν και να προστατεύουν τις αξίες αυτές.

75 χρόνια μετά ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών δεν έχει αναπτυχθεί στον βαθμό που θα μπορούσε  να εξασφαλίσει την παγκόσμια και αποτελεσματική εφαρμογή της, όπως η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) διακήρυσσε και προσδοκούσε το 1948.

Ομολογουμένως, παρά την αδιαμφισβήτητη πρόοδο που έχει επιτευχθεί, μέσα από ψηφίσματα και αποφάσεις διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και εθνικές νομοθεσίες, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα καταδεικνύουν ότι η κατάσταση που επικρατεί παγκοσμίως απέχει κατά πολύ από το ιδανικό και το ιδεώδες. 

Αποτελεί, επομένως, επιτακτική ανάγκη ο συλλογικός αγώνας για τον σεβασμό και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με πολιτικές και νομοθεσίες, οι οποίες θα διασφαλίζουν την αξιοπρέπεια, τη δικαιοσύνη και τη συμμετοχή όλων των πολιτών στο κοινωνικό γίγνεσθαι σε ισότιμη βάση.

Στην Κύπρο τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες προστατεύονται πρωτίστως από το Σύνταγμα που αποτελεί τον υπέρτατο νόμο του κράτους. Πρότυπο για το περιεχόμενο και τις διασφαλίσεις τους αποτέλεσε η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, η οποία θεσπίζει απόλυτα δικαιώματα που δεν μπορούν ποτέ να παραβιαστούν από τα κράτη και απαγορεύει ρητά τις διακρίσεις στην απόλαυση των δικαιωμάτων αυτών.

Παράλληλα, η Κύπρος, ως ισότιμο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE), εφαρμόζει τις διατάξεις του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος αναγνωρίζει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως κεντρική συνιστώσα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, προς συμμόρφωση με τις πολλαπλές και πολυδιάστατες υποχρεώσεις που απορρέουν από το Σύνταγμα, το δίκαιο της EE και το διεθνές δίκαιο, έχει προχωρήσει τα τελευταία χρόνια σε σημαντικές τομές και αλλαγές για διαφύλαξη, προαγωγή και ευαισθητοποίηση σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι αρχές της ισότητας και της μη διάκρισης βρίσκονται στο επίκεντρο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τις οποίες θέτουμε ως βάση των πολιτικών μας με στόχο την ουσιαστική αντιμετώπιση των οποιωνδήποτε διακρίσεων που επηρεάζουν ιδίως τις ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας μας.

Έχοντας αυτά υπόψη, θέσαμε ως κορυφαία ανάμεσα στις προτεραιότητές μας την πρόληψη και καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων και την προώθηση της ισότητας και της συμπερίληψης ως μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας για δημιουργία μιας κοινωνίας που σέβεται και προστατεύει τη μοναδικότητα και διαφορετικότητα του κάθε ατόμου.

Μετά την υιοθέτηση της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2021, που περιλαμβάνει ένα συνεκτικό και συστηματικό πλαίσιο στόχων και προτεραιοτήτων απευθυνόμενο στο σύνολο των κρατικών Αρχών και της κοινωνίας, το Υπουργείο Δικαιοσύνης προχωρά με επιμέρους Εθνικές Στρατηγικές για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων ομάδων της κοινωνίας μας που αντιμετωπίζουν διακρίσεις και χρήζουν ειδικής στήριξης και προστασίας.

Το 2023 ο Συντονιστικός Φορέας για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών προχώρησε στον καταρτισμό της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής και του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης στη βάση βασικών πυλώνων της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης και των Συστάσεων της Επιτροπής GREVIO του Συμβουλίου της Ευρώπης. Πρόκειται για έγγραφα και δεσμεύσεις πολιτικής που φιλοδοξούν να αντιμετωπίσουν ολιστικά και ολοκληρωμένα το πολυσύνθετο πρόβλημα της έμφυλης βίας στη βάση θυματοκεντρικών προσεγγίσεων, οι οποίες θέτουν τις γυναίκες στο επίκεντρο των μεταρρυθμιστικών τους δράσεων.

Ιδιαίτερα για τις γυναίκες προωθούνται στοχευμένες δράσεις με σκοπό την αποδόμηση παρωχημένων στερεοτύπων και αντιλήψεων που αποτελούν και βασική γενεσιουργό αιτία των ανισοτήτων και των διακρίσεων σε βάρος των γυναικών. Παράλληλα, προωθούνται δράσεις με στόχο την αντιμετώπιση των προκλήσεων και δυσχερειών με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες καθημερινά οι γυναίκες που αντιμετωπίζουν διακρίσεις λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου τους και οι γυναίκες που βιώνουν κάθε μορφής κακοποίηση και παραβίαση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους. Στο πλαίσιο αυτό, το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα προχωρήσει στον καταρτισμό Εθνικής Στρατηγικής για την προστασία και διασφάλιση των μελών της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας.

Βρίσκεται επίσης σε εξέλιξη η ετοιμασία της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για την Πρόληψη και Καταπολέμηση του Αντισημιτισμού. Η Εθνική Στρατηγική, η οποία βασίζεται σε ένα υφιστάμενο ισχυρό νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση του ρατσισμού και του αντισημιτισμού, προωθεί τις αρχές του κράτους δικαίου και των δημοκρατικών αξιών και την οικοδόμηση σχέσεων αλληλοκατανόησης, αποδοχής και σεβασμού.

Πρόσφατα, μετά από πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, έχει τροποποιηθεί η Αστυνομική Διάταξη για τη Διαχείριση Θεμάτων και Αδικημάτων Καταπολέμησης του Ρατσισμού, ώστε αυτή να περιλαμβάνει πλέον τους Δείκτες Προκατάληψης που έχει υιοθετήσει ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και εφαρμόζονται κατά τη διερεύνηση περιστατικών ρατσισμού οποιασδήποτε φύσης. Η αναθεωρημένη Αστυνομική Διάταξη υιοθετεί πλήρως και εφαρμόζει θυματοκεντρική προσέγγιση, μέσω της οποίας το θύμα αντιμετωπίζεται με σεβασμό και ευαισθησία στη βάση εξατομικευμένης και χωρίς διακρίσεις διαδικασίας. 

Βελτιωτικές αλλαγές προωθήθηκαν επίσης και στα Πρωτόκολλα Διαχείρισης Θυμάτων Σεξουαλικής Βίας και Βιασμού που εφαρμόζει η Αστυνομία, προκειμένου να συνάδουν πλήρως με σύγχρονες ευρωπαϊκές και διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Επιπλέον, με στόχο τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών, με βάση τα πρότυπα που θέτουν διεθνείς και ευρωπαϊκοί οργανισμοί, βρίσκεται σε εξέλιξη η υλοποίηση των προνοιών της νομοθεσίας για την εγκαθίδρυση ενός νέου σύγχρονου συστήματος δικαιοσύνης φιλικού προς τα παιδιά. Με βάση τη νομοθεσία, κάθε παιδί, σε σύγκρουση με τον νόμο, τυγχάνει εξειδικευμένης, εξατομικευμένης προσέγγισης και στήριξης από διεπιστημονική ομάδα, με στόχο την ομαλή κοινωνική του επανένταξη και την αποφυγή της επανάληψης της παραβατικής συμπεριφοράς.

Ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν θα πρέπει να αποτελεί μόνο νομική υποχρέωση ή απλή διακηρυκτική αρχή. Η ουσιαστική διασφάλιση των δικαιωμάτων είναι εφικτή, όταν ο σεβασμός του κάθε ανθρώπου, χωρίς καμία απολύτως διάκριση, γίνει τρόπος ζωής του καθενός και μέρος της νοοτροπίας του. Όταν ο κάθε άνθρωπος συνειδητοποιήσει πως τα ανθρώπινα δικαιώματα αφορούν όλους και τον καθένα μας ξεχωριστά, επηρεάζοντας το κάθε επίπεδο της ζωής μας και την ομαλή κοινωνική συμβίωση.

Ο σεβασμός και η κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων δεν αποτελεί πολυτέλεια ούτε καν επιλογή. Συνιστά κορυφαία υποχρέωση του κράτους δικαίου και συνάμα ύψιστο δημοκρατικό καθήκον. Και επειδή ο αγώνας για τη διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μπορεί παρά να είναι αδιάκοπος και συνεχής, η σημερινή μέρα παραμένει πάντα επίκαιρη για να υπενθυμίζει όλα όσα πρέπει να πράξουμε ως πολιτεία και ως κοινωνία μέχρι την πλήρη απόλαυση των δικαιωμάτων κάθε ανθρώπου ξεχωριστά.

Με την ευκαιρία της Διεθνούς Ημέρας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, διαβεβαιώνω ξανά όλους τους πολίτες ότι θα εργαστώ με γνώμονα την προστασία και προώθηση των δικαιωμάτων τους σε μια κοινωνία ισότητας, συμπερίληψης, σεβασμού κάθε μορφής, ετερότητας και αδιαπραγμάτευτου σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σας ευχαριστώ.

(ΕΠ/ΓΣ)