Ανακοινωθέντα

Σε σχέση με το Δελτίο Τύπου της Ομοσπονδίας Περιβαλλοντικών Οργανώσεων Κύπρου (ΟΠΟΚ) που εκδόθηκε τη Δευτέρα 30 Νοεμβρίου, 2020 το οποίο αφορούσε την προκήρυξη προσφοράς για πώληση της ξυλείας από δασοκομικό χειρισμό (καλλιεργητικές και αναγεννητικές υλοτομίες) σε περιοχή της Κοιλάδας Διαρίζου και τα σχετικά Δημοσιεύματα στον ημερήσιο τύπο, το Τμήμα Δασών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος προς αποκατάσταση της αλήθειας σημειώνει τα ακόλουθα:

1. Η Κοιλάδα του Διαρίζου είναι μία εκ των 11 Διαχειριστικών Μονάδων του δάσους της Πάφου και αφορά ευρύτερη δασική περιοχή, η οποία επεκτείνεται πολύ πέραν της κοίτης του ομώνυμου ποταμού. Η δε υλοτομία που προγραμματίζεται είναι πολύ μακριά της κοίτης του ποταμού και σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να την επηρεάσει, όπως αφήνεται να νοηθεί στη σχετική ανακοίνωση της ΟΠΟΚ και στα σχετικά Δημοσιεύματα.

2. Με «έντεχνο» τρόπο και με ένα «ευφυές» παιχνίδι λέξεων (χρήζοντας μια μεμονωμένη εργασία ως «Σχέδιο» και «βαφτίζοντας» μια αναγεννητική/καλλιεργητική υλοτομία ως «εμπορική») επινοήθηκε πρώτα, η ύπαρξη «Σχεδίου εμπορικής υλοτομίας». Στη συνέχεια ως «Άρειος Πάγος» αποφάνθηκαν πως το «Σχέδιο» δεν συνδεόταν άμεσα και δεν ήταν αναγκαίο για τη διαχείριση της περιοχής  και κατά συνέπεια και αβίαστα πως το «Σχέδιο» έπρεπε να παρουσιαστεί στην Επιστημονική Επιτροπή και να υποβληθεί σε Δέουσα Εκτίμηση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον (Ειδική Οικολογική Αξιολόγηση).

3. Εκ των πραγμάτων και δη των κλιματεδαφικών συνθηκών ουδέποτε υπήρξε, ούτε υπάρχει ή μπορεί να τεθεί ως κύριος σκοπός της διαχείρισης των κυπριακών δασών η παραγωγή ξύλου. Στην Κύπρο ασκείται δασοπονία πολλαπλών σκοπών, με πρώτους και κύριους τους περιβαλλοντικούς σκοπούς. Τα περί «Σχέδιου» λοιπόν είναι εφεύρεση.

4. Ακόμη όμως μεγαλύτερο αποκύημα, είναι η επινόηση της «εμπορικής υλοτομίας», ενός όρου που δεν υπάρχει καν στην επιστήμη της Δασολογίας. Στη σελίδα 52 του βιβλίου του αείμνηστου δάσκαλου των δασολόγων, καθηγητή κ. Σπύρου Ντάφη της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, «Δασοκομία, Μέρος Δεύτερο (Εφηρμοσμένη Δασοκομική), το οποίο θεωρείται «Ευαγγέλιο» της Δασοκομίας,  περιγράφονται ξεκάθαρα  τα  τέσσερα είδη υλοτομιών, ανάλογα με τον σκοπό για τον οποίο διενεργούνται: (α) καλλιεργητικές για την καλλιέργεια του δάσους, (β) αναγεννητικές για την αναγέννηση του δάσους, (γ) καρπωτικές οι οποίες έχουν ως σκοπό την απόληψη ξύλου συνήθως όμως συνδυάζονται με τις καλλιεργητικές και αναγεννητικές και (δ) τις εκμεταλλευτικές οι οποίες έχουν ως σκοπό την απόληψη ξύλου χωρίς καμιά πρόνοια για καλλιέργεια και αναγέννηση του δάσους. Η ονομασία λοιπόν της υλοτομίας καθορίζεται από τον επιδιωκόμενο σκοπό.

5. Στην Κύπρο, διενεργούνται μόνο καλλιεργητικές και αναγεννητικές υλοτομίες, το δε λήμμα (η εξαγόμενη ποσότητας ξυλείας) περιορίζεται σε 3000 m³ από τις 45000 m³ που είναι η ετήσια προσαύξηση (παραγωγή). Κατά τα έτη που υπάρχουν πυρκαγιές αξιοποιείται η καμένη ξυλεία και δεν εξάγεται ούτε αυτή η ποσότητα. Ως εκ της παραγράφου 3 πιο πάνω, δεν υφίστανται και δεν μιλούμε καν για καρπωτικές υλοτομίες. Ποιος λοιπόν διενεργεί και που διενεργούνται εκμεταλλευτικές υλοτομίες, που είναι η κατηγορία που προσομοιάζει στην «εμπορική υλοτομία»;

6. Επιπρόσθετα των πιο πάνω, οι συγκεκριμένες καλλιεργητικές και αναγεννητικές υλοτομίες, για τις οποίες γίνεται ο λόγος, αφορούν τη διαχείριση του είδους και του οικότοπου 9540 «Δάση τραχείας πεύκης» και του δάσους της Πάφου γενικά και αποσκοπούν στη διατήρηση και βελτίωση της βιοποικιλότητας. Το τελευταίο και πολύ σημαντικό, είναι ότι περιλαμβάνονται με πάσα λεπτομέρεια μέσα στο Διαχειριστικό Σχέδιο του δάσους της Πάφου, το οποίο παρουσιάσθηκε και έτυχε και της έγκρισης της Επιστημονικής Επιτροπής. Δε γνωρίζουμε αν το γεγονός αυτό διέλαθε της προσοχής ή αν το γεγονός της συμπερίληψης τους στο Διαχειριστικό Σχέδιο δεν κρίνεται επαρκές.

7. Είναι πολλά τα εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν από το Δελτίο Τύπου και τα σχετικά Δημοσιεύματα, ειδικά αν κάποιος λάβει υπόψη ότι στα πλαίσια του Διαχειριστικού Σχεδίου λειτουργεί Συμβουλευτική Επιτροπή, στην οποία μέλος είναι και η ίδια η Ομοσπονδία, η οποία πάντοτε προσκαλείται αλλά ποτέ δεν έλαβε μέρος στις συναντήσεις αυτής της Επιτροπής. Είναι ξεκάθαρο λοιπόν, ότι η ΟΠΟΚ δεν επιθυμεί τον διάλογο, αλλά τοποθετείται δημόσια με τον τρόπο που έχει επιλέξει, για τους δικούς της λόγους.

8. Επί της επιστημονικής πλευράς του θέματος και προς διόρθωση των πραγμάτων επισημαίνονται:

• Άλλο η υλοτομία μεμονωμένων δένδρων εκτός δάσους και άλλο η μεμονωμένη υλοτομία δένδρων σ’ ένα δάσος. Η υλοτομία μεμονωμένων δένδρων εκτός δάσους αναπόφευκτα προκαλεί ζημιά. Η σχεδιασμένη όμως υλοτομία μεμονωμένων δένδρων σε ένα δάσος γίνεται για την εξυπηρέτηση της ίδιας της συστάδας και των ίδιων των σκοπών διαχείρισης του δάσους και δεν προκαλεί ζημιά επ’ ουδενί λόγο.
• Σε αντίθεση με τα Δημοσιεύματα ότι, με τη σχεδιασμένη υλοτομία παραγνωρίζεται η απειλή της κλιματικής αλλαγής, η σχεδιασμένη υλοτομία αποτελεί εργαλείο για τη δημιουργία υγιών και σταθερών συστάδων για σκοπούς αντιμετώπισης και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
• Σε αντίθεση με την Ανακοίνωση και τα Δημοσιεύματα ότι, οι επιπτώσεις επί της βιοποικιλότητας θα είναι αρνητικές, η σχεδιασμένη υλοτομία θα έχει θετικές επιδράσεις, τόσο επί της χλωρίδας όσο και επί της πανίδας. Με το φως και το νερό που θα εισρεύσει εντός της συστάδας θα ευνοηθούν ποώδη και είδη του υπόροφου, ενώ θα δημιουργηθούν καλύτερες συνθήκες διακίνησης και τροφοληψίας τόσο για το αγρινό όσο και για τα αρπακτικά είδη.
• Όπως κάθε εργασία, μια σχεδιασμένη υλοτομία λαμβάνει υπόψη και εξυπηρετεί την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Χωρίς ενεργό διαχείριση ενός δάσους, το μόνο που θα καταφέρουμε, είναι η παράδοση του μια μέρα, στο έλεος μιας πυρκαγιάς.

9. Απαιτείται λοιπόν σεβασμός πρώτα και πάνω απ’ όλα στην επιστήμη. Οι επιστήμες σπουδάζονται, δε μαθαίνονται. Ταυτόχρονα και παράλληλα απαιτείται και σεβασμός στο έργο του Τμήματος.

• Είναι χάρη σε αυτό το έργο που οι δασικές περιοχές φιλοξενούν και προστατεύουν αποτελεσματικά το 80% της κυπριακής βιοποικιλότητας. Φιλοξενούν τα 1400 από τα 1649 ιθαγενή είδη και υποείδη χλωρίδας και περίπου τα 110 από τα 141 ενδημικά είδη και υποείδη.
• Είναι χάρη σε αυτό το έργο που υπάρχει το ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, μέσα από το οποίο προστατεύεται η κυπριακή βιοποικιλότητα. Ποσοστό μεγαλύτερο του 80% του δικτύου στην Κύπρο, καλύπτεται από δασικές περιοχές και το 58% του δικτύου είναι κρατικά δάση. Είναι δε στο έργο του Τμήματος και στη γνώση που έχει συσσωρεύσει μέσα από δεκαετίες επιστημονικής δουλειάς που στηρίχθηκε και η ίδια η δημιουργία του δικτύου. Ανατρέχοντας κανείς στην επιστημονική τεκμηρίωση για την ένταξη περιοχών στο δίκτυο Natura 2000, θα δει πληθώρα επιστημονικών δημοσιεύσεων με διεθνή αξιολόγηση, από στελέχη του Τμήματος Δασών.
• Είναι χάρη σε αυτό το έργο και στις θυσίες μας ακόμη και με ζωές που έχουμε καταφέρει να διατηρήσουμε τα δάση μας σε αυτήν την κατάσταση όπως τα γνωρίζουμε σήμερα για την οποία δικαιολογημένα νοιώθουμε περήφανοι. Σημειώνεται ότι στην αξιολόγηση των δασικών οικοτόπων της Κύπρου που περιλαμβάνονται στο δίκτυο Natura 2000, που έγινε δεκτή και παρουσιάζεται στις επίσημες αναφορές της ΕΕ, η κατάσταση διατήρησής τους στις πλείστες των περιπτώσεων κρίνεται Άριστη. Και ο προσδιορισμός αυτός κάθε άλλος παρά τυχαίος είναι.

10. Καταληκτικά, τονίζεται ότι, δεν διεκδικούμε ούτε το αλάθητο, ούτε και λέμε πως δεν υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, εξάλλου υπάρχει μια συνεχής ανάγκη για προσαρμογή για την ικανοποίηση των συνεχώς μεταβαλλόμενων αναγκών και προσδοκιών της κοινωνίας μας. Συμπερασματικά δε λέμε:

• Tο έργο των ειδικών και όλων μας γενικά, πρέπει να κρίνεται από ειδικούς και στη βάση επιστημονικής τεκμηρίωσης. Επ’ αυτού καταθέτουμε και την εισήγηση ότι η σύνθεση της Επιστημονικής Επιτροπής δεν μπορεί να είναι σταθερή αλλά να διαφοροποιείται ανάλογα με το θέμα που εξετάζεται. Η Επιτροπή θα πρέπει να απαρτίζεται μόνο από ειδικούς στο θέμα που συζητείται.
• Ο ρόλος της κοινωνίας και των πολιτών στη διαμόρφωση, παρακολούθηση και αξιολόγηση πολιτικών και πρακτικών είναι απαραίτητος και πρέπει να είναι ουσιαστικός και αδιάλειπτος. Όσο σεβαστή είναι αυτή η άποψη, άλλο τόσο σημαντικό είναι να αφεθούν οι ειδικοί να υλοποιήσουν το έργο τους, σύμφωνα με την τεκμηρίωση που προκύπτει από επιστημονικά δεδομένα. Δεν μπορούν οι επιστήμες να ακυρώνονται και να λοιδορούνται, αλλά ούτε και το έργο των ειδικών να μηδενίζεται.
• Η προσέγγιση της «Μηδενικής Παρέμβασης στα Δάση» δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής, παντού και πάντοτε. Εξάλλου, έχει αποδειχθεί στην πράξη ότι, αυτή η γενίκευση έχει αφήσει τεράστιες δασικές εκτάσεις ανά το παγκόσμιο χωρίς ενεργό και αειφόρο διαχείριση, υποβαθμίζοντας τις και εκθέτοντας τις στον κίνδυνο της εξαφάνισης από τις μεγα-πυρκαγιές. Η εγκατάλειψη αυτής της επιστημονικά ατεκμηρίωτης και πρακτικά επικίνδυνης γενικής θέσης θα ανοίξει το δρόμο για ένα εποικοδομητικό και παραγωγικό διάλογο, στον οποίο το Τμήμα Δασών είναι πάντοτε ανοικτό.

(ΙΚ/ΕΧΡ)