Ανακοινωθέντα

Με αληθινή χαρά αποδέχτηκα την πρόσκληση του Γυμνασίου Καθολικής και είμαι απόψε μαζί σας για να χαιρετίσω την εκδήλωση και να μοιραστώ τα ιδιαίτερα αισθήματα την ώρα γιορτάζουμε και τιμούμε τα 100χρονα του σχολείου. Ενός εμβληματικού σχολείου, που ξεχωρίζει μέσα στην ιστορία της εκπαιδευτικής ιστορίας της Κύπρου.

Το Γυμνάσιο Καθολικής, το οποίο πολύ εύστοχα φέτος, με τη συγκυρία των 100χρόνων, μετονομάζεται σε Αθηναϊδειο Γυμνάσιο Καθολικής, σφραγίζει μια μακρά και λαμπρή ιστορία στα εκπαιδευτικά πράγματα της Κύπρου. Μέσα από τα 100 χρόνια λειτουργίας του, έχοντας τόσα πολλά προσφέρει στην κοινωνία μας, αναδεικνύεται ως ένα από τα ιστορικότερα εκπαιδευτήριά μας.

Μέσα από τη διαδρομή ενός ολόκληρου αιώνα, στην οποία μας καλεί να στρέψουμε την προσοχή μας το βιβλίο της πανεπιστημιακού κας Σαλώμης Παπαδήμα-Σοφοκλέους, που παρουσιάζεται απόψε, το σχολείο αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία του τόπου μας και την ιστορία της εκπαίδευσης στην Κύπρο, της ελληνικής εκπαίδευσης της Κύπρου.

Το σχολείο ιδρύθηκε το 1920 από τέσσερις πρωτοπόρους γυναίκες εκπαιδευτικούς που άνοιξαν δρόμους: την Αθηναΐδα Λανίτου – Χριστοφάκη, την Ευφροσύνη Χουρμουζίου, τη Μαρία Μορίδου και τη Λέα Ταβελούδη. Δόθηκε τότε η επωνυμία «Ιδιωτική Σχολή Ξένων Γλωσσών και Ελληνικών Μαθημάτων». Ευπαίδευτες και οραματίστριες εκπαιδευτικοί, έθεσαν ως σκοπό του να δίνει την αναγκαία μόρφωση και τα πνευματικά εφόδια στις γυναίκες της εποχής. Να μου επιτρέψετε εδώ να παρατηρήσω και να σημειώσω ότι στα χρόνια εκείνα επρόκειτο για μια πραγματικά ριζοσπαστική πρωτοποριακή πράξη. Ήταν πράγματι πρωτοποριακή η ιδέα ότι και οι γυναίκες έπρεπε να αποκτήσουν τη γνώση και την καλλιέργεια που ήταν η απαραίτητη προϋπόθεση για την πρόοδο και την ένταξη στην εγγράμματη κουλτούρα του 20ου αιώνα. Διεκδικώντας και διασφαλίζοντας ισότιμη γνώση και εκπαίδευση και για το γυναικείο φύλο, οι τέσσερις πρωτοπόροι έβγαζαν τη γυναίκα από στερεότυπους ρόλους και έθεταν θεμέλια της σύγχρονης κοινωνίας. 

Αρχικά, η σχολή λειτούργησε ως «εννεατάξιον παρθεναγωγείον». Ενώ, μέσα στο θεσμικό πλαίσιο της εποχής, η εγγραφή της ως ιδιωτικής σχολής σήμαινε ότι απέφευγε τον ασφυκτικό και ανελεύθερο έλεγχο της αγγλικής αποικιακής εξουσίας.

Επρόκειτο, λοιπόν, για μια έκφραση του ρεύματος εκείνου της εκπαιδευτικής αυτοδιοίκησης την οποία διεκδικούσε ο κυπριακός ελληνισμός απέναντι στις αφομοιωτικές τάσεις της βρετανικής αποικιακής κατοχής. Γιατί, πράγματι, στα χρόνια εκείνα ο κυπριακός ελληνισμός έδωσε και εν πολλοίς κέρδισε έναν αγώνα για τον αυτοπροσδιορισμό στην εκπαίδευση, απέναντι στην αγγλική αποικιακή εξουσία που και τη γλώσσα της ήθελε να επιβάλει και τα σχολεία να ελέγξει.

Η Αθηναΐδειος σχολή ήταν μέρος εκείνης της μεγάλης προσπάθειας για αυτοσυνειδησία και αυτοδιάθεση στον χώρο της εκπαίδευσης. Έτσι το 1924 εντασσόταν στο εθνικό σύστημα εκπαίδευσης και αναγνωριζόταν από την ελληνική κυβέρνηση, με βασιλικό διάταγμα, ως ισότιμη των ελληνικών εκπαιδευτηρίων.

Η Αθηναΐδα Λανίτου, ιδρύτρια του Σχολείου, ως προικισμένη παιδαγωγός ανέπτυξε μεγάλη εκπαιδευτική, κοινωνική και φιλανθρωπική δράση. Μεταλαμπάδευσε σε ολόκληρες γενεές γυναικών τα εθνικά ιδανικά, τις αρχές και αξίες της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης και την αρετή της φιλανθρωπίας και της φιλαλληλίας, που δικαιώνει τον άνθρωπο μέσα στην κοινωνία. Συνέχισε να διδάσκει στο σχολείο μέχρι το 1950. Προς τιμήν της, το Σχολείο μετονομάσθηκε τότε σε «Αθηναΐδειον Γυμνάσιο Θηλέων».

Μετά την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, το Σχολείο ονομάστηκε «Β΄ Γυμνάσιο Θηλέων Λεμεσού» και το 1972 μετονομάστηκε και πάλι σε «Στ΄ Γυμνάσιο Λεμεσού». Το σχολείο λειτούργησε μέχρι πρόσφατα, με την ονομασία «Γυμνάσιο Καθολικής». Χαιρετίζω την απόφαση της Σχολικής Εφορείας Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λεμεσού να μετονομάσει τώρα το ιστορικό σχολείο σε «Αθηναΐδειο Γυμνάσιο Καθολικής». Το Υπουργείο Παιδείας συναινεί, εγκρίνει και επαινεί την μετονομασία που μας επανασυνδέει με τη μακρά ιστορία του και μαρτυρά την εκτίμηση και αναγνώριση στις πρωτοπόρους του 1920.

Πολύ ταιριαστός τρόπος να τιμήσουμε τα 100χρονα είναι όμως και το πόνημα που καταθέτει και μας προσφέρει η Δρ Σαλώμη Παπαδήμα, Επίκουρη Καθηγήτρια Γλωσσολογίας και Διευθύντρια του Κέντρου Γλωσσών του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου.  Την συγχαίρω για το εξαίρετο βιβλίο με τίτλο «Η Ιδιωτική Σχολή Ξένων Γλωσσών και Ελληνικών Μαθημάτων 1920-1950, Βιογραφία ενός σχολείου της Λεμεσού».

Το βιβλίο, στο οποίο γίνεται αποτίμηση των πρώτων 30 χρόνων λειτουργίας του σχολείου, φωτίζει την εκπαίδευση των γυναικών στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα και τη διαδρομή της σχολής. Γενικότερα όμως καθίσταται και πολύτιμη ψηφίδα της ιστορίας της εκπαίδευσης στην Κύπρο. Καλύπτει ένα κενό στη βιβλιογραφία μας. Και είναι εδώ η ευκαιρία να πω ότι πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειές μας για την καταγραφή και την έγκριτη επιστημονική τεκμηρίωση της εκπαιδευτικής ιστορίας στον τόπο μας. Όπως επίσης, να κοινοποιήσω ότι στο Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας στοχεύουμε να δημιουργήσουμε και μελετούμε ακριβώς αυτή την περίοδο, τη δημιουργία ενός Αρχείου της Εκπαίδευσης.

Η αγάπη, η φιλοτιμία και η επιμέλεια που έχει δώσει η συγγραφέας μέσα από αυτό το βιβλίο, αναδεικνύοντας και τη σημασία του Ιστορικού Αρχείου του Γυμνασίου Καθολικής, μας δείχνει το δρόμο. Το Υπουργείο θα προχωρήσει σύντομα στη ψηφιοποίηση και αξιοποίηση του πολύτιμου αυτού αρχείου.

Αλλά και το ίδιο το βιβλίο δίνει την ευκαιρία να συνειδητοποιήσουμε τη λαμπρή ιστορική διαδρομή αυτής της σχολής, αλλά και να δούμε τη διασύνδεση της πορείας της με την ίδια την ιστορία της Λεμεσού, των γραμμάτων και γενικότερα της Κύπρου. Εύχομαι το βιβλίο να είναι καλοτάξιδο και να το αξιοποιήσουν ερευνητές, εκπαιδευτικοί και γενικά όλοι οι φιλομαθείς αναγνώστες. 

Με την ευκαιρία της σημερινής εκδήλωσης, τιμούμε όμως και μνημονεύουμε και όλους εκείνους που συνέβαλαν διαχρονικά στην εξέλιξη του Σχολείου και βοήθησαν στην επίτευξη των στόχων της παιδείας στον τόπο μας. Τιμούμε τις εκάστοτε Διευθύνσεις, τους και τις εκπαιδευτικούς που υπηρέτησαν στο εκπαιδευτήριο και τους και τις μαθητές και μαθήτριες που φοίτησαν σε αυτό.

Καταληκτικά, συγχαίρω θερμά τη Διεύθυνση του Αθηναϊδείου Γυμνασίου Καθολικής για την επιτυχή διοργάνωση της αποψινής εκδήλωσης. Μπορούν και πρέπει να είναι περήφανοι και για το σχολείο τους διότι με την εκδήλωση αυτή αναδεικνύεται το πολυσχιδές έργο αυτού του Γυμνασίου στη διάρκεια ενός ολόκληρου αιώνα λειτουργίας, δημιουργίας, προσφοράς. Συγχαίρω ακόμα και τους μαθητές και τις μαθήτριες για τη συμμετοχή τους στην αποψινή εκδήλωση. Όπως επίσης και τη Σχολική Εφορεία Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Λεμεσού για τη φροντίδα και την αφοσίωση που δείχνει στο σχολείο αυτό και σε όλα τα εκπαιδευτήριά μας.

ΕΧ