Ανακοινωθέντα

Με ιδιαίτερη χαρά και ενδιαφέρον αποδέχθηκα την πρόσκληση του Επίτροπου του Πολίτη να προσφωνήσω τη σημερινή διάλεξη που διοργανώνεται στο πλαίσιο του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Πολιτών, δίνοντας μας την ευκαιρία να ανταλλάξουμε απόψεις και να ακούσουμε εισηγήσεις για σημαντικά κοινωνικά ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες.

Ο θεσμός του Ελεύθερου Πανεπιστημίου, εκτός από την ενθάρρυνση των πολιτών για συμμετοχή στον δημόσιο βίο, βοηθά όλους εμάς, την εκτελεστική εξουσία και την ακαδημαϊκή κοινότητα, να κατανοήσουμε καλύτερα τις ανάγκες των πολιτών, και κατ’ επέκταση να εφαρμόσουμε με διαφάνεια πολιτικές που να εξασφαλίζουν την προστασία των δικαιωμάτων τους.

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η φετινή χρονιά έχει οριστεί ως Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας, και τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υλοποιούν εθνικές δράσεις που ενισχύουν τη συμμετοχική και διαβουλευτική δημοκρατία, δίνοντας βήμα στους νέους, οι οποίοι έχουν επηρεαστεί δυσμενώς τα τελευταία δύο χρόνια εξαιτίας της πανδημίας.

Σε εθνικό επίπεδο, το Γραφείο του Επιτρόπου του Πολίτη, ως ο συντονιστής των δράσεων για το Ευρωπαϊκό Έτος Νεολαίας, διεξάγει διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, ώστε να εντοπιστούν πεδία για νέες ευκαιρίες που θα ενθαρρύνουν τους νέους να αποτελέσουν μέρος της διαδικασίας για τη διαμόρφωση μιας δημοκρατικής, πιο πράσινης, πιο ψηφιακής και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνίας στην Κύπρο και στην Ευρώπη.

Αγαπητοί φίλοι,

Άρρηκτα συνδεδεμένη με τις δράσεις για ενδυνάμωση των νέων είναι η προστασία όχι μόνο των ίδιων των νεαρών ατόμων, αλλά και της ευάλωτης ομάδας των ηλικιωμένων, καθώς και η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής και η σμίκρυνση του χάσματος ανάμεσα στις γενεές. Τον τελευταίο αιώνα, η σταθερή αύξηση του προσδόκιμου ζωής στην Ευρωπαϊκή Ένωση οδήγησε σε αύξηση της μακροζωίας, γεγονός που αποτελεί επιτυχία για τις σύγχρονες κοινωνίες.

Η ενεργός γήρανση αποτελεί διαδικασία που αποσκοπεί στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων κατά τη γήρανση, μέσα από τη βελτιστοποίηση των δυνατοτήτων υγείας, συμμετοχής και ασφάλειας. Σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες, ο γηράσκων πληθυσμός της σύγχρονης περιόδου είναι υγιέστερος, με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο και περισσότερες προοπτικές και ευκαιρίες απασχόλησης και ενεργού συμμετοχής στην κοινωνική ζωή.

Στη σύγχρονη κοινωνία με τις συνεχείς αλλαγές και τις μεγάλες οικονομικό-πολιτικές προκλήσεις, η διαρκής συμμετοχή των πολιτών σε κοινωνικά, οικονομικά και πολιτιστικά ζητήματα είναι ουσιαστικής σημασίας, καθώς διασφαλίζει την διατήρηση της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας των ηλικιωμένων, επιτρέποντάς τους να παραμείνουν ενεργά συνεισφέροντες στις οικογένειές τους και την κοινότητα.

Η γήρανση συνοδεύεται με προκλήσεις για την κοινωνία, επηρεάζοντας σοβαρά τα συστήματα κοινωνικής προστασίας, τα συστήματα υγείας, την αγορά εργασίας, τις δημόσιες πολιτικές και τους προϋπολογισμούς.

Προκλήσεις που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με το ζήτημα της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών. Εξάλλου, η διαδικασία της γήρανσης εξελίσσεται στο πλαίσιο του οικογενειακού και φιλικού περιβάλλοντος, καθιστώντας την αλληλεγγύη και την αλληλεξάρτηση μεταξύ των γενεών σημαντικές αρχές ενεργού γήρανσης.

Ως Κυβέρνηση, θέτουμε ψηλά στις προτεραιότητές μας την προώθηση της ενεργούς συμμετοχής των μεγαλύτερων σε ηλικία πολιτών σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνίας, προωθώντας δράσεις που να ενισχύουν παράλληλα την αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών.

Ιδιαίτερα, εστιάζουμε σε μέτρα όπως είναι:

• Η παροχή προσβάσιμων και αποτελεσματικών υπηρεσιών υγείας, με στόχο την έγκαιρη διάγνωση παθήσεων και την αποτελεσματική θεραπεία τους. Με τη λειτουργία του Γενικού Συστήματος Υγείας, προσφέρεται σε όλους τους πολίτες της χώρας μας, ανεξαρτήτως ηλικίας, ισότιμη πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου ιατροφαρμακευτική φροντίδα. Η θέσπιση του θεσμού του Προσωπικού Ιατρού στο πλαίσιο του ΓεΣΥ συντείνει στην επίτευξη του στόχου μας για διάγνωση στα πρώιμα στάδια της ασθένειας και, ως εκ τούτου, έγκαιρη αντιμετώπιση, γεγονός που συμβάλλει στον περιορισμό των δαπανών για υπηρεσίες υγείας και τη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής.

• Η διασφάλιση επαρκών εισοδημάτων για τους ηλικιωμένους μέσω συστημάτων συνταξιοδότησης και μηχανισμών υποστήριξης των ηλικιωμένων που βρίσκονται στο όριο της φτώχειας. Στοχεύοντας στη βελτίωση της ποιότητας των ατόμων τρίτης ηλικίας και στη σταδιακή μείωση του αριθμού των ατόμων που διαβιούν κάτω από το όριο της φτώχειας, τα άτομα τρίτης ηλικίας, επιπρόσθετα των συντάξεων, μπορούν να επωφεληθούν μέσω του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος για περαιτέρω οικονομική ενίσχυση και στήριξή τους σε θέματα φροντίδας και ενδυνάμωσης των σχέσεών τους με την οικογένεια και την κοινότητα. Επιπλέον, το Σχέδιο Ενίσχυσης των Συνταξιούχων με Χαμηλά Εισοδήματα παρέχει επίδομα σε νοικοκυριά που βρίσκονται κάτω από το όριο της φτώχειας με τουλάχιστον ένα άτομο συνταξιούχο. Το ύψος του Επιδόματος Χαμηλοσυνταξιούχου διασφαλίζει ότι όλοι οι δικαιούχοι έχουν συνολικά εισοδήματα που υπερβαίνουν το όριο της φτώχειας.

• Η ενθάρρυνση των ηλικιωμένων για μεγαλύτερη εμπλοκή στα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτιστικά και πολιτειακά δρώμενα. Εκτός από την ευχαρίστηση και τη χαρά που προσφέρει στους ίδιους, ο ενεργός ρόλος των ηλικιωμένων στην κοινωνία έχει θετικά οφέλη για την ευημερία τους, την φυσική και ψυχική τους υγεία, την κοινωνικοποίησή τους, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο ευρύτερα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της πρόθεσής μας να ενθαρρύνουμε τους ηλικιωμένους να συνεχίσουν την κοινωνικοποίησή τους και παράλληλα να εντάξουν την άθληση στη ζωή τους, είναι η συνεργασία που έχουμε αναπτύξει με τον Κυπριακό Οργανισμό Αθλητισμού και το Παρατηρητήριο Τρίτης Ηλικίας για την υλοποίηση προγραμμάτων αθλητισμού για ηλικιωμένους στο πλαίσιο της δράσης Αθλητισμός για Όλους.

• Η προώθηση της ανεξάρτητης διαβίωσης, με τη λειτουργία κέντρων υποστήριξης ηλικιωμένων, κυρίως στην ύπαιθρο και σε ορεινές και απομακρυσμένες περιοχές, όπου οι κάτοικοι είναι κυρίως ηλικιωμένοι που ζουν μακριά από τις οικογένειές τους. Στους χώρους αυτούς, οι ηλικιωμένοι έχουν τη δυνατότητα να συναναστρέφονται με άλλα άτομα, να συζητούν και να απασχολούνται εποικοδομητικά και ευχάριστα.

Κυρίες και Κύριοι,

Ως Κυβερνήσεις και κοινωνίες, βρισκόμαστε ενώπιον της μεγάλης πρόκλησης να διατηρήσουμε ενεργό και υγιή τον γηράσκοντα πληθυσμό, ευαισθητοποιώντας παράλληλα τις νεότερες γενεές για την αξία καλλιέργειας των αρχών της αλληλεγγύης και της κοινωνικής συνοχής και δικαιοσύνης, της προστασίας και της ισότητας μεταξύ των γενεών.

Προς αυτή την κατεύθυνση, απαιτείται η εντατικοποίηση των προσπαθειών για ενοποιημένες δράσεις, όπως η διά βίου μάθηση μέσω πολιτικών που θα διατηρούν τους ηλικιωμένους ενεργούς, η επένδυση στις νεαρότερες γενεές και κυρίως στους νέους για ένταξή τους στην εργασία, αξιοποιώντας και μεταλαμπαδεύοντας τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τις δεξιότητες των γηραιοτέρων, η προώθηση ενεργειών για ενθάρρυνση της συνεργασίας μεταξύ των γενεών και περιορισμό των προκαταλήψεων και των στερεοτύπων για τον ρόλο της κάθε γενεάς στην κοινωνία.

Περαιτέρω δράσεις αφορούν στην προώθηση μέτρων για στήριξη του θεσμού της οικογένειας, ώστε να διευκολύνεται η συμμετοχή στην αγορά εργασίας των γυναικών και των ανδρών και να προωθείται η συμφιλίωση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, περιορίζοντας έτσι το φαινόμενο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και απαλείφοντας έως έναν βαθμό το πρόβλημα της υπογεννητικότητας, εφόσον θα διασφαλίζεται η φροντίδα των παιδιών και των ηλικιωμένων μελών μιας οικογένειας.

Αγαπητοί φίλοι,

Στον κυκεώνα των δύσκολων συνθηκών που προκάλεσε η πανδημία και οι εξελίξεις στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή εξαιτίας της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, είναι πεποίθησης της Κυβέρνησης πως η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής είναι εκ των ων ουκ άνευ.

Θα ήθελα να μεταφέρω την προσήλωσή μας στην ανάπτυξη των σωστών πολιτικών που θα διασφαλίσουν τις συνθήκες για ενεργό γήρανση, αλλά ταυτόχρονα θα διατηρούν την αλληλεγγύη ανάμεσα σε όλες τις ηλικιακές ομάδες.

Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω το Γραφείο του Επιτρόπου του Πολίτη και το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας για την πρωτοβουλία τους να διοργανώσουν τη σημερινή διάλεξη, δίνοντάς μας έτσι την ευκαιρία να ανταλλάξουμε σκέψεις και θέσεις για τα επόμενα βήματά μας.

Είμαι βέβαιη πως θα έχουμε μια παραγωγική συζήτηση. Εύχομαι καλή επιτυχία σε όλες τις επόμενες δράσεις σας. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

(ΙΚ)