Ανακοινωθέντα

Με αισθήματα τιμής, περηφάνειας και συγκίνησης και έχοντας πλήρη επίγνωση του χρέους απέναντι σας, βρίσκομαι σήμερα εδώ στο Ετήσιο Μνημόσυνο Πεσόντων και στη Δέηση για ανεύρεση των Αγνοουμένων της τουρκικής εισβολής, την οποία αναπέμπουν οι συγγενείς τους που ζουν στον Συνοικισμό της Ανθούπολης.

Συνοικισμός Ανθούπολης. Ένας συνοικισμός προσφυγιάς, ξεριζωμένων ανθρώπων που άρχισαν τη ζωή τους από το μηδέν. Ένας συνοικισμός, όπως τους περισσότερους στις κοινότητες και στους δήμους της ελεύθερης Κύπρου, που οι κάτοικοί τους καθημερινά και για δεκαετίες βιώνουν τις δραματικές επιπτώσεις της βάρβαρης εισβολής του 1974. Από αυτές τις γειτονιές δεν έλειψε και δεν λείπει ποτέ το δάκρυ και ο πόνος. Γονείς, μανάδες που έχασαν τα παιδιά τους, παιδιά που μεγάλωσαν στην ορφάνια, νιόπαντρες γυναίκες που χήρεψαν, αδέρφια που ακόμα ψάχνουν το αδερφικό αποκούμπι, βιώνουν καθημερινά το δικό τους προσωπικό μαρτύριο.

Πρόσωπα, γερασμένα πια, που κάθε Ιούλιο και Αύγουστο ξαναζούν το δράμα του 1974, αλλά και νέα παιδιά που μεγάλωσαν έχοντας ως πρότυπο το πρόσωπο μιας φωτογραφίας. Μιας φωτογραφίας του πατέρα, του θείου, του παππού, της γιαγιάς, της μάνας, της κόρης, του γιου, της αδελφής, του αδερφού.

Αυτά τα παιδιά, τα μεγαλωμένα με τις φωτογραφίες των πεσόντων και των αγνοουμένων μας, μέσα από τις αφηγήσεις έγιναν κοινωνοί της τραγωδίας του 1974 και πλέον καλούνται να σηκώσουν οι ίδιοι το βαρύ χρέος. Το χρέος να μην ξεχάσουμε, μα, πάνω από όλα, να τιμούμε και να μνημονεύουμε αυτούς για τους οποίους μαζευτήκαμε σήμερα εδώ. Να τους τιμούμε, με σεβασμό, όπως τους αρμόζει, υποσχόμενοι να παραμείνει η μνήμη τους αιώνια, και κρατώντας άσβεστη τη φλόγα του πόθου για επιστροφή.

Τι έβλεπαν αυτά τα παιδιά που μεγάλωσαν όλες αυτές τις δεκαετίες στην προσφυγιά στον συνοικισμό Ανθούπολης σχεδόν μισό αιώνα τώρα; Τι βιώματα είχαν και έχουν τα παιδιά του προσφυγικού συνοικισμού της Ανθούπολης; Τι θα δει σήμερα ένας επισκέπτης που έρχεται εδώ για πρώτη φορά; Ποια πρόσωπα θα αντικρίσει στις κορνίζες στο σαλόνι; Ποια είναι η ιστορία για το κάθε πρόσωπο στη φωτογραφία της κορνίζας;

Θα δει τη φωτογραφία του πεσόντα Κώστα Σταυράκη που το 1974 ήταν μόλις 15 χρονών. Ο μικρός Κώστας συνελήφθη και αιχμαλωτίστηκε στη Βώνη μαζί με τον πατέρα του Γιάγκου Θεοχάρους Σταυράκη, 59 ετών, και μεταφέρθηκαν στην Εκκλησία του χωριού. Οι Τούρκοι εισβολείς μετέτρεψαν τη Βώνη σε στρατόπεδο συγκέντρωσης Ελληνοκύπριων αιχμαλώτων. Στις 16 Αυγούστου του 1974 οι Τούρκοι εκτέλεσαν εν ψυχρώ τον ανήλικο Κώστα Σταυράκη και, σύμφωνα με μαρτυρίες, μαζί και τον πατέρα του Γιάγκο Σταυράκη. Την επόμενη ημέρα της εν ψυχρώ εκτέλεσης τους, σύμφωνα με μαρτυρίες, γιος και πατέρας Σταυράκη τάφηκαν σε ομαδικό τάφο. Ωστόσο, δυστυχώς, ο Γιάγκος Θεοχάρους Σταυράκη δεν κατέστη δυνατό να εντοπιστεί και αγνοείται η τύχη του σχεδόν μισό αιώνα τώρα.

Στο ίδιο σπίτι θα δει και τη φωτογραφία της αδελφής του Κώστα και κόρης του Γιάγκου, Γεωργίας Σταυράκη, 21 ετών, που στις 14 Αυγούστου του 1974 κρύφτηκε μαζί με άλλα πρόσωπα κάτω από τους ευκαλύπτους την ώρα των τουρκικών βομβαρδισμών. Η άτυχη πεσούσα Γεωργία τραυματίστηκε από θραύσματα βόμβας από τα τουρκικά μαχητικά και απεβίωσε. Δυστυχώς, ο χώρος ταφής της δεν είναι γνωστός και δεν έχει ακόμη εντοπιστεί, σχεδόν μισό αιώνα από εκείνη την τραγική ημέρα.

Η τραγωδία για την οικογένεια του Γιάγκου Θεοχάρους Σταυράκη δεν έχει τέλος. Ο 21χρονος γιος του, Σταύρος, αδελφός του Κώστα και της Γεωργίας, ο οποίος υπηρετούσε στην Εθνική Φρουρά και συγκεκριμένα στο 251 Τάγμα Πεζικού, βρέθηκε στην περιοχή του Κουτσοβέντι. Κατά τη δεύτερη φάση της εισβολής, μετά την επίθεση των τουρκικών στρατευμάτων, ο Σταύρος τραυματίστηκε στο πόδι και παρέμεινε για ώρες πληγωμένος και καθηλωμένος. Η περιοχή στη συνέχεια καταλήφθηκε από τα τουρκικά στρατεύματα, και έκτοτε χάθηκαν τα ίχνη του. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά.

Θα δει επίσης σε αυτές τις κορνίζες και το πρόσωπο του πεσόντα Πέτρου Γιωρκακουθκιού από το Πάνω Δίκωμο που στα 18 του χρόνια εκείνο το μαύρο καλοκαίρι υπηρετούσε τη θητεία του στο 281 Τάγμα Πεζικού και τραυματίστηκε σοβαρά στις μάχες κοντά στο κέντρο Ανεμόμυλος στην Κερύνεια. Ο Πέτρος ξεψύχησε στα χέρια των συναγωνιστών του που τον έθαψαν στο κοιμητήριο του Καραβά. Τα οστά του, αφού εκτάφηκαν, επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας.

Ανθυπολοχαγός στο 281 Τάγμα Πεζικού ήταν ο πεσόντας Παναγιώτης Αχιλλέως από την Πάνω Ζώδια, ο οποίος έλαβε μέρος στις μάχες στις περιοχές του Αγίου Ερμολάου, Σύσκληπου, Λάρνακας, Λαπήθου και Αγριδακίου. Τα ίχνη του χάθηκαν ανήμερα του Δεκαπενταύγουστου του 1974 στην περιοχή Κυρά Μόρφου, όπου εγκλωβίστηκε με μικρό αριθμό άλλων ανδρών. Τα οστά του εντοπίστηκαν στο Μάσσαρι και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας.

Παρόμοια ήταν και η μοίρα του 19 χρόνου Εθνοφρουρού πεσόντα Θεμιστοκλή Θεοδοσίου από το Τραχώνι Κυθραίας. Ο Θεμιστοκλής υπηρετούσε στο 361 Τάγμα Πεζικού και στη δεύτερη φάση της εισβολής, μετά τη διαταγή της απαγκίστρωσης, τα ίχνη του χάθηκαν στην περιοχή της Χαλεύκας. Τα οστά του εντοπίστηκαν στο Τουρκοκυπριακό χωριό Κορνόκηπος και επανατάφηκαν στο κοιμητήριο Ακακίου.

Την ίδια ημέρα πέρασε στο Πάνθεο των ηρώων και ο πεσόντας Ανδρέας Ελευθερίου, ο 19χρονος εθνοφρουρός που υπηρετούσε στην Μοίρα Ειδικού Πυροβολικού στον Καράολο Αμμοχώστου. Ανήμερα της δεύτερης φάσης της εισβολής στις 14 Αυγούστου ο Ελευθερίου βρισκόταν στην περιοχή της Μιας Μηλιάς. Κατά τις σκληρές μάχες που ακολούθησαν με τους Τούρκους, ο Ανδρέας τραυματίστηκε και έχασε τη ζωή του. Η σωρός του παρέμεινε στην περιοχή και μέχρι σήμερα δεν κατέστη δυνατό να εντοπιστούν τα οστά του.

Στις κορνίζες των σπιτιών του Συνοικισμού της Ανθούπολης αντικρίζουμε και τον 19χρονο πεσόντα Δημήτριο Σεργίου και τον 20χρονο πεσόντα Αριστοφάνη Ανδρέου, Λοκατζήδες της 33ης Μοίρας των Καταδρομών που στις 22 Ιουλίου, μετά τις σκληρές μάχες και τις δύσκολες αποστολές που έφεραν εις πέρας 48 ώρες νωρίτερα, εγκλωβίστηκαν σε χαράδρα κοντά στο Τέμπλος και έδωσαν την τελική μάχη με τα τουρκικά στρατεύματα. Τα λείψανα τους εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή του Τέμπλους αργότερα και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας.

Ο Δημήτριος Σεργίου και ο Αριστοφάνης Ανδρέου συγκαταλέγονται στους ήρωες της Εθνικής Φρουράς που έπεσαν βοηθώντας τους συναγωνιστές τους να γλιτώσουν, όπως έπραξε και ο Ανδρέας Χρίστου, 21 χρονών, από το Καράκουμι. Στην ίδια μάχη στο Τέμπλος, μετά τις σκληρές μάχες με τον εχθρό, κατά τη διάρκεια της αντεπίθεσης των Λοκατζήδων χάθηκαν τα ίχνη του και έκτοτε αγνοείται. Σχεδόν μισό αιώνα μετά παραμένει αγνοούμενος.

Στην 33η Μοίρα Καταδρομών υπηρετούσε εκείνο το καλοκαίρι και ο πεσόντας Μιχάλης Χαραλαμπίδης, 20 χρονών, από την Κερύνεια, ο οποίος στις 23 Ιουλίου συνελήφθη έξω από το Καζάφανι και έκτοτε αγνοείται. Τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας.

Ο 20χρονος Ανδρέας Κλεάνθους υπηρετούσε στο 251 Τάγμα Πεζικού με έδρα τη Γλυκιώτισσα Κερύνειας που έγινε στόχος τουρκικών βομβαρδισμών το πρωινό της 20ης Ιουλίου. Γύρω στις 11μιση το πρωί ο Κλεάνθους τραυματίστηκε από τα εχθρικά πυρά. Η απομάκρυνση του δεν κατέστη δυνατή ένεκα των σφοδρών πυρών, με αποτέλεσμα να εγκλωβιστεί και έκτοτε να μην έχει δώσει σημεία ζωής. Η τύχη του Ανδρέα Κλεάνθους αγνοοείται σχεδόν μισό αιώνα μετά τη βάρβαρη εισβολή του 1974.

Στρατιώτης της Εθνικής Φρουράς ήταν και ο Νικόλας Χατζηαγγελή από το Συριανοχώρι, ο οποίος υπηρετούσε στο 256 Τάγμα Πεζικού. Στις 6 Αυγούστου, μετά την παραβίαση της εκεχειρίας από τα τουρκικά στρατεύματα, η μονάδα του Χατζηαγγελή στην περιοχή Καραβά-Λαπήθου δέχθηκε επίθεση. Κατά το προσκλητήριο που ακολούθησε στη Βασίλεια, διαπιστώθηκε ότι ο 20χρονος απουσίαζε. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά το προσκλητήριο εκείνης της τραγικής ημέρας.

Την ίδια μοίρα είχε και ο 21χρονος Αντώνης Κωνσταντίνου, συγχωριανός του Χατζηαγγελή, από το Συριανοχώρι που υπηρετούσαν μαζί στο 256 Τάγμα Πεζικού. Στις 6 Αυγούστου μετά την τουρκική επίθεση κατά την εκεχειρία, στην προσπάθεια του μαζί με άλλους στρατιώτες να μεταβούν από την περιοχή Αϊρκώτισσας της Λαπήθου προς την Βασίλεια, δέχθηκαν επίθεση από 12 άρματα μάχης και έκτοτε τα ίχνη του χάθηκαν. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά την 6η Αυγούστου του 1974.

Την ίδια μέρα στην ίδια μάχη χάθηκαν και τα ίχνη του Ανδρέα Κάουρα, 21 ετών, από την Κάτω Ζώδια. Ο Κάουρας επέβαινε σε τζιπ, όταν στην περιοχή Λαπήθου-Βασίλειας το όχημα δέχθηκε καταιγιστικά πυρά πολυβόλων και αυτόματων όπλων από τα τουρκικά στρατεύματα. Έκτοτε κανείς από τους επιβαίνοντες, μεταξύ των οποίων και ο Κάουρας, δεν έδωσαν σημεία ζωής. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά την τουρκική εισβολή του 1974.

Στις κορνίζες των σπιτιών του συνοικισμού δεν θα δει κανείς μόνο Εθνοφρουρούς. Θα δει και εφέδρους που από την πρώτη στιγμή της τουρκικής εισβολής έβαλαν το καθήκον της υπεράσπισης της ελευθερίας της Κυπριακής Δημοκρατίας πάνω από όλα, αψηφώντας τους κινδύνους και τη ζωή τους. Έσπευσαν στις Μονάδες τους, φόρεσαν την παραλλαγή, και ατρόμητοι μπήκαν στη μάχη, υπερασπιζόμενοι την πατρίδα τους με ανιδιοτελή αγάπη και αφοσίωση. Δεν γύρισαν ποτέ. Παραμένουν αγνοούμενοι σχεδόν μισό αιώνα μετά τη βάρβαρη τουρκική εισβολή του 1974.

Μια τέτοια ιστορία είναι αυτή του Σάββα Κούλλουρου, μόλις 22 ετών, από την Κυρά. Με την έναρξη της τουρκικής εισβολής κατετάγη στην 420 ΜΠΑ (Μοίρα Προστασίας Αεροδρομίων). Στις 14 Αυγούστου, μετά από διαταγή του διοικητή του, έσπευσε με ένα στρατιώτη για αναγνωριστική αποστολή στον δρόμο Τύμπου - Αγλαντζιάς. Λίγο αργότερα η μονάδα του αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το αεροδρόμιο μετά από επίθεση των τουρκικών αρμάτων μάχης, χωρίς εν τω μεταξύ να επιστρέψει ο Κούλλουρος ούτε και ο δεύτερος στρατιώτης, τα ίχνη του οποίου χάθηκαν. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά την τραγωδία του 1974.

Ο Ανδρέας Διάκου ήταν 22 χρονών από τη Βασίλεια. Ήταν οικοδόμος και με την έναρξη της εισβολής κατατάγηκε έφεδρος στην 190 Μοίρα Αντιαρματικού Πυροβολικού στον Καραβά. Στην πρώτη φάση της εισβολής, κατά τη διάρκεια της απόβασης των Τούρκων, η ομάδα του Διάκου έπεσε σε ενέδρα λίγο πριν το Έξι Μίλι. Από τότε τα ίχνη του χάθηκαν. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά τα εφιαλτικά γεγονότα του 1974.

Την ίδια διαδρομή έκανε και ο συγχωριανός του Διάκου, ο πεσόντας Χαράλαμπος Μαραθεύτης, 23 χρονών από τη Βασίλεια. Άφησε το χωριό του και την 20ή Ιουλίου κατατάγηκε στην 190 Μοίρα Αντιαρματικού Πυροβολικού στον Καραβά. Στην ίδια ενέδρα, κοντά στην περιοχή Έξι Μίλι, τα ίχνη του χάθηκαν. Τα οστά του εντοπίστηκαν στην περιοχή του Καραβά και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας.

Ο 22χρονος πεσόντας Χαράλαμπος Ποταμίτης από τη Μόρφου έσπευσε την 20ή Ιουλίου να καταταγεί έφεδρος στο 301 Τάγμα Πεζικού. Την ίδια μέρα μεταφέρθηκε στο ύψωμα Καλαμπάκι στον Άγιο Ερμόλαο. Στις 26 Ιουλίου, παρά το ότι επικρατούσε εκεχειρία, δέχθηκε πυρά από Τούρκους που περικύκλωσαν το ύψωμα. Στο προσκλητήριο που ακολούθησε ο Ποταμίτης ήταν απών. Τα οστά του εντοπίστηκαν αρκετά χρόνια μετά και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας.

Ο πεσόντας Νικόλας Σχίζας ήταν μόλις 23 ετών. Ήταν παντρεμένος και είχε αποκτήσει δύο παιδιά. Αυτό, ωστόσο, δεν τον απέτρεψε από το να σπεύσει να υπερασπιστεί με ανιδιοτελή αγάπη την πατρίδα, αψηφώντας τους κινδύνους για τη ζωή του. Στις 20 Ιουλίου άφησε την οικογένεια του στο Καπούτι και κατετάγη στο 256 Τάγμα Πεζικού στο Ξερό. Στις 6 Αυγούστου, στην αιφνιδιαστική επίθεση των Τούρκων στην περιοχή Λαπήθου Καραβά, θεάθηκε για τελευταία φορά και έκτοτε ορφάνεψαν τα δύο του παιδιά. Τα λείψανα του εντοπίστηκαν αρκετά χρόνια μετά και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας.

Την ίδια αγάπη για την πατρίδα είχε και ο πεσόντας Γιώργος Μαυρομμάτης, 29 χρονών, από το Καλό Χωριό της Λεύκας. Ήταν παντρεμένος, πατέρας ενός παιδιού και την 20ή Ιουλίου, όπως και οι υπόλοιποι νέοι της Κύπρου, κατετάγη στην Εθνική Φρουρά, για να υπερασπιστεί την ελευθερία της Κύπρου μας. Μετά την επίθεση των τουρκικών αρμάτων, τα ίχνη του χάθηκαν και τα οστά του εντοπίστηκαν στη Λάπηθο αρκετά χρόνια μετά όπου επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Και σε αυτή την περίπτωση θύμα της τουρκικής εισβολής υπήρξε και το παιδάκι του Γιώργου Μαυρομμάτη, το οποίο έμεινε ορφανό.

Μαζί με τον Γιώργο Μαυρομμάτη επανατάφηκε και ο πεσόντας Χαράλαμπος Θεολόγου από τη Φιλιά. Πατέρας τριών παιδιών ο οποίος έχασε τη ζωή του στις 6 Αυγούστου κατά την απαγκίστρωση από την περιοχή Λαπήθου – Καραβά μετά από σκληρές αλλά άνισες μάχες. Η εφιαλτική βάρβαρη εισβολή του 1974 ορφάνεψε τα τρία παιδιά του.

Παντρεμένος με ένα παιδάκι ήταν και ο Σάββας Διάκου που διέμενε στη Βασίλεια. Μετά την έναρξη της τουρκικής εισβολής, μετέβη με την οικογένεια του στην Κυπερούντα. Την ίδια ημέρα, αφού διασφάλισε την ασφάλεια της συζύγου και του παιδιού του, μαζί με άλλους κατοίκους της κοινότητας, επιβιβάσθηκαν σε ένα λεωφορείο και έσπευσαν στη Λευκωσία να καταταγούν έφεδροι, για να υπερασπιστούν ανιδιοτελώς την ελευθερία της πατρίδας μας. Από τη Λευκωσία κινήθηκε προς τον Καραβά, για να καταταγεί στην 190 Μοίρα Αντιαρματικού Πυροβολικού που ήταν η Μονάδα του. Έκτοτε τα ίχνη του χάθηκαν. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά τα εφιαλτικά γεγονότα του 1974, και το παιδάκι του μεγάλωσε χωρίς πατέρα.

Πατέρας δύο παιδιών ήταν και ο πεσόντας Αντώνης Αγρότης που διέμενε με την οικογένεια του στη Νεάπολη. Στις 20 Ιουλίου κατατάγηκε στην εφεδρεία, για να υπερασπιστεί την ελευθερία της πατρίδας μας, φέροντας τον βαθμό του Ανθυπολοχαγού. Έλαβε μέρος σε όλες τις μάχες στο αεροδρόμιο Λευκωσίας. Στις 22 Ιουλίου τραυματίστηκε και μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο, όπου υπέκυψε στα τραύματά του τέσσερις ημέρες αργότερα. Τάφηκε στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμειας. Τα οστά του εκτάφηκαν το 1999 κατά τις γενικές εκταφές και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Η τουρκική βαρβαρότητα με τον χαμό του Αντώνη ορφάνεψε άλλα δύο παιδιά.

Ο Χρίστος Γεωργίου Αμερικάνος ήταν 24 ετών και διέμενε στον Άγιο Επίκτητο. Ανήμερα της εισβολής κατετάγη στο 251 Τάγμα Πεζικού στη Γλυκιώτισσα, για να υπερασπιστεί την πατρίδα μας. Κατά τη διάρκεια των τουρκικών βομβαρδισμών που ακολούθησαν και μετά τις σκληρές μάχες στις οποίες έλαβε μέρος, τα ίχνη του χάθηκαν και, έκτοτε, αγνοείται. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά τα εφιαλτικά γεγονότα του 1974.

Στο 251 Τ.Π. στη Γλυκιώτισσα κατετάγη και ο 26χρονος πεσόντας Γιώργιος Στρογγυλός από την Κερύνεια, ο οποίος έσπευσε να υπερασπιστεί την πατρίδα. Στις 23 Ιουλίου, ενώ μετέφερε τρόφιμα από το Πέλλα Πάϊς με αποστολή να παραλάβει τραυματίες κοντά στο Καζάφανι, δέχθηκε επίθεση από Τούρκους και συνελήφθη. Έκτοτε δεν τον είχε δει κανείς, μέχρι που τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στο Καζάφανι και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας.

Ο Δημήτρης Σιακαλλής ήταν 27 χρονών και διέμενε στη Μια Μηλιά, όταν το πρωινό της 20ης Ιουλίου έσπευσε να καταταγεί έφεδρος στο 306 Τάγμα Πεζικού στο Νέο Χωριό Κυθρέας, για να υπερασπιστεί την ελευθερία της πατρίδας μας. Την ίδια μέρα μεταφέρθηκε στην περιοχή του Αγίου Γεωργίου Κερύνειας για να ενισχύσει τις δυνάμεις της ΕΦ. Δύο ημέρες μετά, στις 22 Ιουλίου, οι τουρκικές δυνάμεις επιτέθηκαν με άρματα μάχης στην περιοχή. Κατά την απαγκίστρωση που διατάχθηκε χάθηκαν τα ίχνη του. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά τα τραγικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής του 1974.

Στην απαγκίστρωση του 306 Τάγματος Πεζικού και ενώ κατευθυνόταν προς την Κερύνεια, χάθηκαν τα ίχνη του πεσόντα Νίκου Χριστοδούλου, ο οποίος κατετάγη έφεδρος. Ο Χριστοδούλου ήταν 33 ετών, πατέρας τριών παιδιών από τη Μια Μηλιά. Αρκετά χρόνια αργότερα εντοπίστηκαν τα οστά του σε ομαδικό τάφο στην Κερύνεια και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Η τουρκική βαρβαρότητα του 1974 ορφάνεψε άλλα τρία παιδιά.

Εκείνη την ημέρα μαζί με τον Σιακαλλή και τον Χριστοδούλου ήταν και ο Γιώργος Σπύρου από την Τύμπου, 31 ετών, έγγαμος και πατέρας δύο παιδιών. Μόνο που ο Σπύρου, αντί στο Πέλλα Πάις, επέλεξε να πάει προς την Κερύνεια μετά την επίθεση των Τούρκων. Κατέληξε σε ένα σπίτι, όπου οι ιδιοκτήτες του έδωσαν πολιτικά ρούχα και τον μετέφεραν στο ξενοδοχείο τους. Αργότερα όλοι οι πολίτες που βρίσκονταν στο ξενοδοχείο συνελήφθησαν και απομακρύνθηκαν, ενώ ο Σπύρου παρέμεινε κρυμμένος, και οι εισβολείς δεν τον εντόπισαν. Έκτοτε η τύχη του αγνοείται σχεδόν μισό αιώνα μετά τα τραγικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής του 1974, και τα δύο του παιδιά μεγάλωσαν χωρίς τον πατέρα τους.

Ο πεσόντας Κυριάκος Καλλής ήταν έγγαμος, 27 ετών και διέμενε στο Μαραθόβουνο. Στις 20 Ιουλίου κατατάγηκε έφεδρος στην Πρώτη Ανωτέρα Τακτική Διοίκηση και την επόμενη ημέρα έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια των μαχών στο τουρκοκυπριακό χωριό Όβγορος. Τάφηκε στο κοιμητήριο του Μαραθόβουνου.

Ο εξ Ελλάδος πεσόντας Διονύσης Παλαιολόγος, 28 ετών, παντρεύτηκε Ελληνοκύπρια, απέκτησαν δύο παιδιά και διέμεναν στην Κύπρο. Ανήμερα της εισβολής, αν και δεν ήταν εγγεγραμμένος στα μητρώα του Κυπριακού Στρατού, έσπευσε στην Ανωτέρα Τακτική Διοίκηση, για να καταταγεί ως εθελοντής. Την ίδια μέρα ρίχθηκε στη μάχη και λίγο αργότερα τραυματίστηκε σοβαρά στο τουρκοκυπριακό χωριό Εληά. Μέχρι το βράδυ ξεψύχησε στο Νοσοκομείο Λευκωσίας. Τάφηκε στο κοιμητήριο Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ενώ το 1999 κατά τις ομαδικές εκταφές τα οστά του ταυτοποιήθηκαν και επανατάφηκαν στον Τύμβο Μακεδονίτισσας. Η τουρκική βαρβαρότητα ορφάνεψε και τα δύο παιδιά του Ελλαδίτη Παλαιολόγου που έσπευσε να βοηθήσει στον αγώνα για την υπεράσπιση της ελευθερίας μας.

Πατέρας ενός παιδιού είναι και ο 29χρονος αγνοούμενος Κώστας Όμορφου. Το 1974 ήταν έγγαμος και διέμενε με την οικογένεια του στο Κάτω Δίκωμο. Με την έναρξη της εισβολής, κατετάγη στο 361 Τάγμα Πεζικού, για να υπερασπιστεί την ελευθερία της πατρίδας μας. Μετά από επίθεση που δέχθηκε το κομβόι της Εθνικής Φρουράς, το οποίο μετέβαινε στη Γλυκιώτισσα, ο Όμορφου μαζί με άλλους έφτασαν πεζοί στο στρατόπεδο της 33ης Μοίρας Καταδρομών, όπου πήραν όπλα και περίμεναν οδηγίες. Στις 21 Ιουλίου, ενώ βρισκόταν σε αποστολή στην περιοχή του Αγίου Ιλαρίωνα, δέχεται επίθεση από τους Τούρκους και στην προσπάθεια του να επιστρέψει στο στρατόπεδο τα ίχνη του χάνονται στην περιοχή «Πύργος του Παυλίδη». Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά τα τραγικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής του 1974, με το παιδί του να μεγαλώνει χωρίς πατέρα.

Στα προσφυγικά σπίτια της Ανθούπολης βρίσκεται και η φωτογραφία του πεσόντα Τάσου Κυριάκου, 29 χρονών. Ο Τάσος από τον Άγιο Δομέτιο ήταν έγγαμος και πατέρας ενός ανήλικου παιδιού. Ανήμερα της τουρκικής εισβολής κατετάγη στο 9ο Τακτικό Συγκρότημα Λευκωσίας και μεταφέρθηκε άμεσα στο 211 Τάγμα Πεζικού στην Νεάπολη, για να υπηρετήσει την πατρίδα του. Τρεις μέρες μετά τα ίχνη του χάθηκαν κατά τη διάρκεια επίθεσης τουρκικών αρμάτων στην περιοχή της Νεάπολης. Τα οστά του εντοπίστηκαν σε περιοχή της κατεχόμενης Λευκωσίας και επανατάφηκαν στον Τύμβο της Μακεδονίτισσας. Η τουρκική βαρβαρότητα άφησε ακόμα ένα παιδί ορφανό.

Ο Χαράλαμπος Πολυδώρου ήταν 33 ετών, πατέρας δύο παιδιών, από τον Άγιο Επίκτητο. Μετά την εισβολή παρέμεινε στο χωριό του. Στις 29 Ιουλίου οι τουρκικές δυνάμεις κατέλαβαν το χωριό και στις 3 Αυγούστου ενημέρωσαν τους κατοίκους πως θα τους ανταλλάξουν με Τουρκοκύπριους. Ωστόσο, τελικά αυτό δεν συνέβη. Τους συγκέντρωσαν στην πλατεία του χωριού και, αφού ξεχώρισαν τον Πολυδώρου και κάποιους άλλους άντρες, τους επιβίβασαν σε ένα λεωφορείο, κατευθυνόμενοι προς άγνωστη κατεύθυνση. Έκτοτε αγνοείται η τύχη τους. Ο Πολυδώρου παραμένει αγνοούμενος μαζί με άλλους, σχεδόν μισό αιώνα μετά τα εφιαλτικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής του 1974, με ακόμα δύο παιδιά να μεγαλώνουν χωρίς πατέρα.

Συγχωριανοί, έγγαμοι και οικογενειάρχες, ο κάθε ένας με δύο παιδιά. Ο Ανδρέας Μαστραππάς, 28 χρονών, και ο Κωστάκης Μουγής, 34 χρονών, από τη Λάπηθο, άφησαν το χωριό τους και κατατάγηκαν κι αυτοί έφεδροι στο 251 Τ.Π. στη Γλυκιώτισσα Κερύνειας, για να υπερασπιστούν την ελευθερία της πατρίδας μας. Κοντά στο Πέντε Μίλι ενεπλάκησαν σε μάχη με τα τουρκικά στρατεύματα όπου τους έστησαν ενέδρα. Κατά τις μάχες και οι δύο τραυματίστηκαν, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα να βοηθηθούν, αφού η περιοχή καταλήφθηκε. Έκτοτε χάθηκαν τα ίχνη τους. Παραμένουν και οι δύο αγνοούμενοι, σχεδόν μισό αιώνα μετά τα εφιαλτικά γεγονότα της τουρκικής εισβολής του 1974, αφήνοντας τέσσερα παιδιά να μεγαλώνουν χωρίς πατέρα.

Δύο ανήλικα παιδιά άφησε πίσω του και ο πεσόντας Αλέξης Αριστοδήμου, 38 χρονών, από τη Βασίλεια. Στην προσπάθεια του να σώσει την οικογένειά του από τους τουρκικούς βομβαρδισμούς στο χωριό του, τραυματίστηκε θανάσιμα και τάφηκε ανήμερα της εισβολής στο χωριό του. Η τουρκική βαρβαρότητα του 1974 άφησε άλλα δύο παιδιά ορφανά.

Ο πεσόντας Δημήτρης Πατάτσου, 44 χρονών, έγγαμος από τον Καραβά, θεάθηκε νεκρός την 20ή Ιουλίου στη βεράντα της οικίας του, ωστόσο σχεδόν μισό αιώνα μετά δεν υπήρξε καμία μαρτυρία για τον χώρο της ταφής του.

Η πεσούσα Πολύμνια Κωνσταντινίδου, 44 ετών, από τον Γερολάκκο, παρέμεινε εγκλωβισμένη στο χωριό της μετά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής. Τα ίχνη της χάθηκαν μέχρι που λίγες μέρες μετά τα Ηνωμένα Έθνη μετέφεραν μια γυναίκα νεκρή στο Νοσοκομείο Λευκωσίας. Στη βάση κάποιων πληροφοριών, εκτιμάται ότι ήταν η Πολύμνια. Ωστόσο, σχεδόν μισό αιώνα μετά παραμένει άγνωστος ο χώρος της ταφής της.

Ο 47χρονος πεσόντας Παύλος Αρτάκας, πατέρας τριών παιδιών από τη Βώνη, συνελήφθη στο Παλαίκυθρο. Τον μετέφεραν πίσω στη Βώνη και τον αιχμαλώτισαν στην εκκλησία του χωριού στις 15 Αυγούστου. Την επόμενη ημέρα τον διέταξαν μαζί με άλλους να βγουν από την εκκλησία και τους πυροβόλησαν εν ψυχρώ. Εννέα ημέρες μετά την εν ψυχρώ εκτέλεσή τους, ο Παύλος τάφηκε σε ομαδικό τάφο σε χωράφι του χωριού. Τα οστά του, αφού εντοπίστηκαν και ταυτοποιήθηκαν, επανατάφηκαν στο στρατιωτικό Κοιμητήριο της Λακατάμιας. Έκτοτε η τουρκική βαρβαρότητα άφησε άλλα τρία παιδιά ορφανά.

Το ίδιο τέλος είχε και ο συγχωριανός του Αρτάκα, ο πεσόντας Γιώργος Οικονομίδης, 54 ετών, πατέρας δύο παιδιών, ο οποίος είχε συλληφθεί και αιχμαλωτιστεί από τους Τούρκους εισβολείς. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, τέσσερις ημέρες αργότερα Τούρκοι στρατιώτες τον οδήγησαν εκτός εκκλησίας προς άγνωστη κατεύθυνση. Τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στο Τζιάος και επανατάφηκαν στο Κοιμητήριο του Συνοικισμού Ανθούπολης. Η τουρκική εισβολή άφησε άλλα δύο παιδιά ορφανά.

Από τη Βώνη ήταν και ο πεσόντας Λάμπρος Δημητρίου, 56 ετών, πατέρας ενός παιδιού. Ανήμερα της Παναγίας στις 15 Αυγούστου συνελήφθη μαζί με άλλους εννέα πολίτες και 35 στρατιώτες, ενώ ήταν κρυμμένοι σε οικία. Τούρκοι στρατιώτες τους οδήγησαν προς άγνωστη κατεύθυνση. Τα λείψανα του Δημητρίου εντοπίστηκαν αρκετά χρόνια αργότερα σε ομαδικό τάφο στο τουρκοκυπριακό χωριό Επηχώ και, μετά την εκταφή τους, επανατάφηκαν στο Κοιμητήριο του Συνοικισμού της Ανθούπολης. Η τουρκική βαρβαρότητα άφησε άλλο ένα παιδί ορφανό.

Η Βώνη πλήρωσε βαρύ τίμημα το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Από την πολύπαθη κοινότητα ήταν και ο Δήμος Ιωάννου, 60 ετών, πατέρας τριών παιδιών, που βρισκόταν μαζί με τον Λάμπρο Δημητρίου στην ομάδα των 45 αιχμαλώτων. Τα οστά του εντοπίστηκαν σε περιοχή του τουρκοκυπριακού χωριού Μπέκιουγιου και, αφού εκτάφηκαν, επανατάφηκαν στο Κοιμητήριο του Συνοικισμού Ανθούπολης. Η τουρκική εισβολή του 1974 άφησε πίσω της άλλα τρία παιδιά ορφανά.

Θύμα επίσης της τουρκικής εισβολής ήταν και ο πεσόντας Δημήτρης Χατζηλάρκου από την Κερύνεια, έγγαμος και πατέρας δύο ενήλικων θυγατέρων. Αφού μετέβηκε με την οικογένεια του στο Πέλλα-Πάις, συνελήφθη από τους εισβολείς και μεταφέρθηκε αιχμάλωτος στις φυλακές στα Άδανα και Αντίγειαμα της Τουρκίας, όπου κακοποιήθηκε άγρια. Περί τα τέλη Οκτωβρίου 1974 απελευθερώθηκε μαζί με τους τελευταίους αιχμαλώτους και μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, όπου τρεις ημέρες αργότερα απεβίωσε. Η τουρκική εισβολή του 1974 άφησε τις δύο θυγατέρες του ορφανές.

Πατέρας οκτώ παιδιών, ο Κύπρος Κολιός από την Κυθρέα παρέμεινε στο χωριό του εγκλωβισμένος μέχρι τις 20 Αυγούστου, προστατεύοντας την οικογένεια του. Εκείνη την ημέρα Τούρκοι στρατιώτες τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν προς άγνωστη κατεύθυνση. Έκτοτε αγνοείται η τύχη του, ενώ άλλα οκτώ παιδιά μεγάλωσαν χωρίς πατέρα.

Η πεσούσα Μαρία Ανδρέου, 52 χρονών από τον Σύκληπο, τυφλή, μητέρα τεσσάρων παιδιών, εγκλωβίστηκε στο χωριό της και θεάθηκε τελευταία φορά από δύο συγχωριανές της στις 2 Αυγούστου. Τα οστά της εντοπίστηκαν σε χωράφι του χωριού και επανατάφηκαν στο Κοιμητήριο της Λακατάμειας. Η βαρβαρότητα της τουρκικής εισβολής του 1974 άφησε άλλα τέσσερα παιδιά ορφανά.

Ο Ανδρέας Μαύρου, 55 χρονών, από την Τύμπου, πατέρας έξι παιδιών, θεάθηκε τελευταία φορά στις 14 Αυγούστου, να οδηγεί το κοπάδι του προς το Τσέρι. Έκτοτε η τύχη του αγνοείται. Παραμένει αγνοούμενος σχεδόν μισό αιώνα μετά την τουρκική εισβολή του 1974, η οποία άφησε τα έξι παιδιά του να μεγαλώνουν χωρίς τον πατέρα τους.

Θύμα της τουρκικής εισβολής ήταν και ο πεσόντας Κώστας Τσακούρας, 28 χρονών, έγγαμος, ο οποίος διέμενε στη Βώνη μαζί με τη σύζυγό του, η οποία ήταν τότε έγκυος το τρίτο τους παιδί, και τα δύο ανήλικα παιδιά τους. Κατατάγηκε έφεδρος και έλαβε μέρος σε διάφορες αποστολές της Εθνικής Φρουράς. Στις 14 Αυγούστου και ενώ επάνδρωνε φυλάκιο της Εθνικής Φρουράς στην περιοχή Παλλουριώτισσας – Καϊμακλίου, τραυματίστηκε από αέρια βλήματος όλμου και απεβίωσε αργότερα μετά από 18 χρόνια ταλαιπωρίας με την υγεία του.

Στο Κοιμητήριο της Ανθούπολης θα δει κανείς και τον τάφο του 61χρονου πεσόντα Ανδρέα Τσαγγάρη, πατέρα έξι παιδιών από τη Φιλιά της Μόρφου. Ο Τσαγγάρης δεν εγκατέλειψε το χωριό του, παρά τις λιγοστές πιθανότητες να σωθεί. Στις 16 Αυγούστου του μαύρου καλοκαιριού του 1974 έμεινε εντελώς μόνος και έκτοτε δεν έδωσε σημεία ζωής. Τα οστά του εντοπίστηκαν στο χωριό Κυρά Μόρφου και επανατάφηκαν στο Κοιμητήριο του Συνοικισμού Ανθούπολης. Η τουρκική βαρβαρότητα του 1974 άφησε άλλα έξι παιδιά ορφανά.

Ανάλογο ήταν και το τραγικό τέλος του πεσόντα Αναστάση Χατζησάββα, 62 χρονών, πατέρα τριών παιδιών από τη Λάπηθο. Στις 6 Αυγούστου με την κατάληψη της Λαπήθου και του Καραβά από τους Τούρκους, ο Χατζησάββας εγκλωβίστηκε στο σπίτι του μαζί με ένα φίλο του. Προσπάθησε να διαφύγει, ωστόσο έκτοτε δεν έδωσε σημεία ζωής. Τα οστά του εκτάφηκαν από ομαδικό τάφο στη Λάπηθο και επανατάφηκαν στο Κοιμητήριο της Ανθούπολης. Η τουρκική εισβολή του 1974 άφησε άλλα τρία παιδιά ορφανά.

Ο πεσόντας Θεοδόσης Χριστοδούλου, 63 ετών από το Τραχώνι Κυθρέας, ήταν ανάμεσα σε μια ομάδα κατοίκων του χωριού που εγκλωβίστηκαν. Στις 14 Αυγούστου του 1974 Τούρκοι στρατιώτες τον πυροβόλησαν θανάσιμα μπροστά στη σύζυγο και άλλους συγγενείς του. Ο γιος του τον έθαψε σε παρακείμενο χωράφι και έκτοτε τον ορφάνεψε η τουρκική εισβολή του 1974.

Πατέρας εννέα παιδιών ήταν ο 64χρονος Σάββας Πορτή Τοουλή, που διέμενε στη Μια Μηλιά και είχε το κοπάδι του στο Καϊμακλί. Το πρωί της 14ης Αυγούστου κι ενώ βρισκόταν στη μάντρα του αιχμαλωτίστηκε από τα τουρκικά στρατεύματα. Έκτοτε τα ίχνη του χάθηκαν και αγνοείται μέχρι σήμερα. Η τουρκική εισβολή του 1974 άφησε τα εννέα παιδιά του να μεγαλώσουν χωρίς τον πατέρα τους.  

Πολύτεκνη οικογένεια είχε και ο 64χρονος πεσόντας Παναής Σιεγκάρης από το Τριμίθι. Στις 22 Ιουλίου του 1974 όταν τα τουρκικά στρατεύματα μπήκαν στο χωριό, δολοφόνησαν πέντε άντρες κοντά στο φράκτη του χωριού. Μετά την αποχώρηση των Τούρκων, συγχωριανοί έθαψαν τους πέντε πεσόντες σε ομαδικό τάφο. Τα οστά του Σιεγκάρη, αφού εκτάφηκαν, επανατάφηκαν στο Κοιμητήριο Ανθούπολης. Η τουρκική εισβολή του 1974, άφησε ορφανά και τα παιδιά του Παναή.

Ο Γιώργος Κούβαρος ήταν έγγαμος, πατέρας τεσσάρων παιδιών και ζούσε στη Μια Μηλιά με τη σύζυγο του. Μια ημέρα μετά την κατάληψη του χωριού στις 14 Αυγούστου ο Κούβαρος βγήκε έξω, λέγοντας στη σύζυγο του πως θα πήγαινε στο σπίτι του γιου τους, για να δει τι συμβαίνει. Έκτοτε τα ίχνη του χάθηκαν και αγνοείται μέχρι σήμερα. Η τουρκική εισβολή του 1974 άφησε άλλα τέσσερα παιδιά να μεγαλώσουν χωρίς πατέρα.

Ο Χαράλαμπος Χρίστου, 29 χρονών, έγγαμος και πατέρας ενός ανήλικου παιδιού, κατετάγη έφεδρος στο 211 ΤΠ. Στις 14 Αυγούστου 1974, ενώ επάνδρωνε φυλάκιο της Εθνικής Φρουράς στην περιοχή Τράχωνα – Καϊμακλίου, τραυματίστηκε και παρέμεινε παραπληγικός, καθηλωμένος μόνιμα σε καροτσάκι. Απεβίωσε πριν από 6 μήνες μετά από αρκετά χρόνια ταλαιπωρίας σε ηλικία 78 χρονών.

Συνοικισμός Ανθούπολης: 21 Αγνοούμενοι. 21 πεσόντες στρατιώτες, 17 εκ των οποίων εντοπίστηκαν τα λείψανα και τάφηκαν στις ελεύθερες περιοχές, 2 απεβίωσαν στις ελεύθερες περιοχές, και 2 δεν εντοπίστηκαν. 14 πεσόντες πολίτες, άμαχοι. Εντοπίστηκαν τα λείψανα 8 εξ αυτών και τάφηκαν στις ελεύθερες περιοχές, ένας απεβίωσε στις ελεύθερες περιοχές και 5 δεν εντοπίστηκαν. Σύνολο 56.

Αυτές είναι, λοιπόν, οι 56 φωτογραφίες στις κορνίζες στα προσφυγικά σπίτια της Ανθούπολης. Αυτούς είμαστε εδώ για να τιμήσουμε και για να μνημονεύσουμε. Και με αυτή την ευκαιρία καλούμαστε να ανανεώσουμε μαζί τους τον ιερό όρκο και να κρατήσουμε άσβεστη τη μνήμη τους. Να αγωνιστούμε με όλες μας τις δυνάμεις για την ανεύρεση των αγνοουμένων μας και να διατηρήσουμε την κληρονομιά που άφησαν στις νέες γενιές τα θύματα της τουρκικής εισβολής του 1974.

Μια κληρονομιά μαχητικότητας, αγωνιστικότητας, αξιοπρέπειας, υπερηφάνειας, τόλμης και ανδρείας. Επίσης, είμαστε εδώ για να τους δώσουμε και μια υπόσχεση. Μια υπόσχεση που θα εκπληρωθεί μόνο όταν διακριβωθεί η τύχη και του τελευταίου αγνοούμενου της τουρκικής εισβολής και βαρβαρότητας του 1974: Ότι θα συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση. Θα αγωνιστούμε για μια Κύπρο ελεύθερη, ενωμένη και απαλλαγμένη από τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα. Γιατί η πατρίδα, η οποία αποτελεί το υπέρτατο αγαθό για τον άνθρωπο, αξίζει κάθε θυσία.

Αγαπητοί συγγενείς των πεσόντων και αγνοουμένων μας, είναι αληθινός ηρωισμός και μεγαλείο ψυχής το να υπομένετε καρτερικά σχεδόν μισό αιώνα για τον εντοπισμό και τη διακρίβωση της τύχης των αγαπημένων σας προσώπων. Στεκόμαστε με δέος και υπερηφάνεια όχι απέναντι σας, αλλά δίπλα σας και σας διαβεβαιώνουμε ότι αποτελεί δικό μας χρέος να συνεχίσουμε τον αγώνα, γιατί το χρέος είναι πρωτίστως υπόθεση ψυχής. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για την καλύτερη διαχείριση του θέματος των αγνοουμένων μας. Βρίσκομαι εδώ για να μεταφέρω το ξεκάθαρο μήνυμα του: ότι, ανεξαρτήτως των δυσκολιών και των προβλημάτων, συνεχίζουμε τον αγώνα για διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου αγνοούμενού μας και τον εντοπισμό των πεσόντων μας. Αποτελεί δέσμευση, υποχρέωση και καθήκον μας απέναντι στους ήρωες μας και σε εσάς, τους συγγενείς των ηρώων μας.

Κλείνοντας παραπέμπω στον μεγάλο Έλληνα φιλόσοφο Σωκράτη, ο οποίος έλεγε τούτο: «Μητρός τε και πατρός και των άλλων προγόνων απάντων τιμιώτερον εστίν η πατρίς και σεμνότερον και αγιώτερον και εν μείζονι μοίρα και παρά θεοίς και παρ’ ανθρώποις τοις νουν έχουσιν».

(ΙΣ)