Ανακοινωθέντα

Είναι πραγματικά με έντονα συναισθήματα συγκίνησης, σεβασμού, αλλά και ευθύνης που συμμετέχω στη σημερινή τελετή. Και τα έντονα αισθήματα που με διακατέχουν δεν προκύπτουν μόνο από την εδώ παρουσία μας, ώστε να τελέσουμε τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου των Αιχμαλώτων Πολέμου του 1974 και μάλιστα μια τέτοια σημαδιακή μέρα, τη μέρα Μνήμης Αγνοουμένων, αλλά και γιατί όλοι μας νιώθουμε την επαίσχυντη ανάσα του πολέμου ξανά στη γειτονιά μας, λίγα μίλια μακριά από την πατρίδα μας.

Είναι δύσκολες οι ώρες που ζούμε και πάλι στη γειτονιά μας και αυτές οι δύσκολες ώρες εμάς ως Κύπριους πολίτες μας οδηγούν να ανασύρουμε ακόμη περισσότερο από τη λήθη του χρόνου στις θύμησές μας, τις μαύρες ημέρες που βιώσαμε ως λαός το καλοκαίρι του 1974. Και αυτές οι θύμησες είναι και που μας καλούν να αναλάβουμε τις ευθύνες μας, όσες μας αναλογούν τουλάχιστον, και πάντοτε στο πλαίσιο των δυνατοτήτων μας ως χώρα, για τη διασφάλιση της ειρήνης, για την υπεράσπιση της ανθρώπινης ζωής από όπου κι αν προέρχεται, όποια γλώσσα κι αν μιλά, ό,τι χρώμα κι αν έχει. Ο λαός μας γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει δυστυχία πολέμου.

Δύο χιλιάδες εξακόσιοι σαράντα επτά συμπατριώτες μας αιχμαλωτίστηκαν το καλοκαίρι του 1974 σύμφωνα με τα αρχεία του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. Οι περισσότεροι από αυτούς ήταν άμαχοι πολίτες και οι μισοί περίπου από αυτούς μεταφέρθηκαν στα μπουντρούμια της Τουρκίας.

Η ανέγερση, λοιπόν, του Μνημείου Αιχμαλώτων του Πολέμου του 1974 εδώ στην Αγλαντζιά είναι ένας οφειλόμενος φόρος τιμής σε όλους αυτούς που έζησαν περισσότερο ενδεχομένως από πολλούς άλλους τη λαίλαπα του πολέμου. Σε όλους αυτούς που έχουν συλληφθεί ως αιχμάλωτοι κατά τη διάρκεια της βάρβαρης τουρκικής εισβολής του 1974 ή ως άμαχοι πολίτες στους τόπους διαμονής και εργασίας τους και που βίωσαν όλη τη βαρβαρότητα της τουρκικής εισβολής.

Και θέλω να συγχαρώ θερμά τον Δήμο Αγλαντζιάς, τους συνεργάτες του και τον Σύνδεσμο Αιχμαλώτων Πολέμου 1974 για την πρωτοβουλία ανέγερσης του μνημείου, αλλά και για την απόφαση τοποθέτησής του στον συγκεκριμένο χώρο, που αποτέλεσε τον τελικό προορισμό των αιχμαλώτων, όσων επέστρεψαν.

Βρίσκομαι σήμερα εδώ ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας για να συμμετάσχω μαζί σας στις επιβεβλημένες τιμές προς τους ηρωομάρτυρές μας. Αυτούς που θυσιάστηκαν, που έπεσαν υπέρ πίστεως και πατρίδος, αυτούς που βρίσκονται ανάμεσά μας και έζησαν τη φρίκη του πολέμου για να φυλάξουν Θερμοπύλες, αυτούς που προασπίστηκαν ό,τι πιο σημαντικό έχουμε σήμερα, την Κυπριακή Δημοκρατία, όλους αυτούς που ακόμη αγνοούνται και για τους οποίους σας διαβεβαιώ ότι η διακρίβωση της τύχης τους αποτελεί για την πολιτεία ύψιστη προτεραιότητα.

Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα σημείο αναφοράς του κυπριακού δράματος του 1974. Από το Λήδρα Πάλλας ξεκινούσαν οι αιχμάλωτοι με λεωφορεία για να καταλήξουν στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα. Εδώ τους περίμεναν τότε οι συγγενείς τους, με τις φωτογραφίες των παιδιών τους, των συζύγων, των πατεράδων, των αδερφών τους, για να δουν αν τα αγαπημένα τους πρόσωπα είχαν επιστρέψει. Κάποιοι τυχεροί επανασυνδέονταν μετά από καιρό και σφιχταγκαλιάζονταν.

Για κάποιους άλλους, όμως, η αγωνία δεν είχε τελειωμό. Λεωφορεία πήγαιναν και έρχονταν, αλλά ο δικός τους άνθρωπος δεν επέστρεψε ποτέ. Σκηνές από αρχαία τραγωδία φάνταζαν οι στιγμές που οι συγγενείς δεν έβλεπαν τους δικούς τους μέσα στα λεωφορεία.

Δυστυχώς, οι φωτογραφίες των αγαπημένων τους προσώπων έμειναν στα χέρια των συγγενών και αργότερα μπήκαν σε ένα σημείο του σπιτιού με ένα καντήλι μπροστά και μια εικόνα δίπλα.

Κάποιες φωτογραφίες χρόνια μετά μπήκαν πάνω σε ξύλινα φέρετρα και έγιναν εικόνες μνήμης πάνω σε σταυρούς. Πρόκειται για μια υπερρεαλιστική κατάσταση φρίκης χωρίς τελειωμό.

Η Πολιτεία, διαχρονικά, τιμά και σέβεται όλους αυτούς τους ανθρώπους που στο κάλεσμα της πατρίδας στάθηκαν αντάξιοι. Δεν υπάρχουν τα κατάλληλα λόγια όσο πλούσια και αν είναι η ελληνική γλώσσα, δεν υπάρχουν οι κατάλληλες λέξεις για να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όλους εσάς που υποστήκατε τα πάνδεινα ή ακόμα και προς τους συγγενείς σας που έζησαν την αγωνία για όλα αυτά που περάσατε.

Αυτό το μνημείο είναι πολύ μικρό σε σχέση με τη θυσία του λαού μας το 1974. Είναι, όμως, και ένας φάρος ιστορικής μνήμης για τις επόμενες γενιές, έτσι ώστε να μην ξεχάσουν τους ήρωες των επάλξεων της πατρίδας μας, για να μην ξεχάσουμε ποτέ ότι ο πόλεμος και τα δεινά του δεν κάνουν διακρίσεις, δεν ξεχωρίζουν άμαχους και στρατιώτες. Για να μη ξεχάσουμε ποτέ ότι τα απότοκα ενός πολέμου τα πληρώνουμε όλοι, τα πληρώνει πρώτα και πάνω από όλα ο λαός. Το εν λόγω Μνημείο είναι και μνημείο Ειρήνης, είναι υπόσχεση προς τον λαό μας, προς τη νέα γενιά τούτου του τόπου ότι θα κάνουμε τα πάντα, έτσι ώστε να μην ξαναζήσουμε τέτοια τραγωδία, μια τέτοια προδοσία, ότι θα δώσουμε το άπαν των δυνάμεών μας, έτσι ώστε η ειρήνη σε αυτό τον τόπο να είναι αδιαπραγμάτευτη.

Θα ήθελα, με αφορμή τη σημερινή μου παρουσία εδώ, να σας αναφέρω ότι γνωρίζω πολύ καλά την πικρία που νιώθετε για το ότι διαχρονικά η πολιτεία δεν έχει ανταποκριθεί στα εύλογα αιτήματά σας. Θα ήθελα, ωστόσο, να σας διαβεβαιώσω ως νέα Κυβέρνηση του τόπου πως λαμβάνουμε πολύ σοβαρά υπόψη τα όσα έχετε διαβιβάσει μέσω επιστολών σας στο Προεδρικό και εξετάζουμε ήδη λύσεις με τους συνεργάτες μου και πολύ σύντομα θα σας καλέσω στο Προεδρικό Μέγαρο, έτσι ώστε να σας ανακοινώσω τις αποφάσεις μας.

Σαράντα εννέα χρόνια από το μαύρο καλοκαίρι του 1974 και η πατρίδα μας βρίσκεται ακόμα υπό κατοχή, οι πρόσφυγες μας αναμένουν καρτερικά την επιστροφή στα σπίτια τους και οι προσπάθειες για διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων συνεχίζονται. Σαράντα εννέα χρόνια κατοχής ευρωπαϊκού εδάφους με τους πολίτες τούτου του τόπου να στερούνται βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, 49 χρόνια, σχεδόν μισός αιώνα. Η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί το μέλλον της πατρίδας μας, δεν μπορεί να είναι η λύση του Κυπριακού. Είναι ακριβώς για αυτό τον λόγο που από την πρώτη στιγμή εργαζόμαστε για επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών από εκεί που διακόπηκαν το καλοκαίρι του 2017. Ουσιαστικών συνομιλιών που θα οδηγήσουν στην επίλυση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου, στη βάση των αρχών και αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Και πραγματικά ελπίζω ότι η απόφαση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών να προχωρήσει με τον διορισμό μιας προσωπικότητας, σε συνέχεια και των δικών μας προσπαθειών προς αυτή την κατεύθυνση, θα ανοίξει τον δρόμο που θα μας οδηγήσει στην επίλυση του Κυπριακού και ευελπιστώ ότι τις επόμενες των ημερών θα έχουμε τη σχετική ανακοίνωση του Γενικού Γραμματέα που, ως Κυπριακή Δημοκρατία, έχουμε ήδη δώσει τη συγκατάθεσή μας από την προηγούμενη βδομάδα.

Μια συγκατάθεση στο πλαίσιο μιας προσπάθειας που να οδηγήσει στην επανένωση που θα απαλλάσσει την Κύπρο από αναχρονιστικές εγγυήσεις και κατοχικά στρατεύματα. Μιας λύσης που θα άρει στην πράξη την κατοχή και θα επιτρέπει σε όλους τους νόμιμους κατοίκους τούτου του τόπου να συνυπάρξουν μακριά από οποιονδήποτε διαχωρισμό υπό καθεστώς ισονομίας και ισοπολιτείας.

Το οφείλουμε σε όλους τους ήρωές μας που έπεσαν για να προστατέψουν τον τόπο μας. Το οφείλουμε στα παιδιά μας, στο μέλλον της πατρίδας μας.

Η σημερινή μέρα, η 29^η Οκτωβρίου, έχει καθιερωθεί με απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων ως Ημέρα Μνήμης των Αγνοουμένων.

Η διακρίβωση της τύχης όλων των αγνοουμένων ήταν ανέκαθεν μια εκ των βασικών προτεραιοτήτων μου ως διπλωμάτης, ως Υπουργός Εξωτερικών και τώρα ως Πρόεδρος. Δεν ξεχνώ, και πώς θα μπορούσα να ξεχάσω άλλωστε, τον πόνο των οικογενειών των αγνοουμένων και την προσμονή τους για τη διακρίβωση της τύχης των δικών τους. Ο πόνος και η αγωνία τους για διακρίβωση της τύχης των αγαπημένων τους προσώπων είναι και δικός μας. Όλων μας.

Παρά το ότι έχουν περάσει τόσα χρόνια, παρά τις προκλήσεις και παρά τα διάφορα εμπόδια, πολλά εκ των οποίων δεν θα έπρεπε να υφίσταντο σε ένα καθαρά ανθρωπιστικό και ανθρώπινο ζήτημα, η αποφασιστικότητά μου για επίτευξη αυτού του στόχου παραμένει αμετάβλητη. Θα σταματήσουμε την προσπάθεια μόνο όταν όλες οι οικογένειες βρουν γαλήνη. Μόνο τότε θα βρούμε και εμείς ως Πολιτεία τη δική μας γαλήνη.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και με στόχο να συνεισφέρουμε ακόμη περισσότερο στην προσπάθεια της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων (ΔΕΑ), έχω αποφασίσει, ανεξάρτητα από του το τι θα πράξει η τουρκική πλευρά, να αυξήσουμε ως Κυπριακή Δημοκρατία την οικονομική μας συνεισφορά, έτσι ώστε η ΔΕΑ να εντατικοποιήσει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές της με περισσότερες ομάδες και συνεργεία στον τομέα των ανασκαφών. Δεν μπορεί να υπάρχουν τόσες πληροφορίες, όπως έχω ενημερωθεί, αλλά να υπάρχει καθυστέρηση στη διερεύνηση αυτών των πληροφοριών διότι δεν υπάρχουν συνεργεία. Άρα έχω αποφασίσει ότι θα συνεισφέρουμε, ασχέτως τι θα κάνει η τουρκική πλευρά, ακόμη περισσότερο ως Κυπριακή Δημοκρατία για να έχουμε πιο πολλά συνεργεία.

Την ίδια στιγμή αναγνωρίζοντας το ελάχιστο χρέος της Πολιτείας προς τους γονείς των πεσόντων ή των αγνοουμένων, τις χήρες πεσόντων και τις συζύγους των αγνοουμένων θέλω να ανακοινώσω σήμερα την απόφασή μου για παραχώρηση επιδόματος φροντίδας σε όλους αυτούς, κατά τον ίδιο ακριβώς τρόπο που παραχωρείται στους αιχμάλωτους και ομήρους του 1974. Ήταν κάτι που ως Πολιτεία έπρεπε να κάνουμε εδώ και καιρό. Έστω και τώρα, σας ανακοινώνω σήμερα ότι πλέον σε αυτή την κατηγορία των μαρτυρικών συνανθρώπων μας, αυτοί θα συμπεριληφθούν στο σχέδιο παροχής επιδόματος φροντίδας που υπάρχει για τους αιχμαλώτους και ομήρους πολέμου του 1974. Εξάλλου, αν δεν υπήρχατε εσείς, αν δεν υπήρχε ο δικός σας αγώνας, δεν θα υπήρχε σήμερα Κυπριακή Δημοκρατία, που είναι ό,τι πολυτιμότερο έχουμε.

Οι καιροί είναι δυστυχώς δύσκολοι. Η παγκόσμια κοινότητα, και η γειτονιά μας συγκεκριμένα, συγκλονίζεται από ένα ακόμη πόλεμο, ακόμη μια δίνη στον στρόβιλο της οποίας κλυδωνίζεται η ειρήνη, η ανθρωπότητα η ίδια. Ο πόλεμος όπου κι αν συμβαίνει αφορά όλους μας, ο ανθρώπινος πόνος και η οδύνη του πολέμου είναι ευθύνη όλων μας, γι’ αυτό και η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ήδη ενεργήσει ως το κράτος μέλος της ΕΕ που βρίσκεται γεωγραφικά πιο κοντά στο σημείο συγκρούσεων, με άριστες σχέσεις με όλα τα γειτονικά κράτη, έτσι ώστε να βοηθήσουμε πρώτα και πάνω απ΄ όλα τον άμαχο πληθυσμό. Και είναι άξιον αναφοράς το γεγονός ότι τόσο η Διεθνής Κοινότητα, η ΕΕ όσο και τα εμπλεκόμενα μέρη στην κρίση αναγνωρίζουν και χαιρετίζουν την πρωτοβουλία και τον ρόλο που μπορούμε να διαδραματίσουμε και ελπίζω τις επόμενες μέρες να καταφέρουμε, αξιοποιώντας τους λιμένες της Κυπριακής Δημοκρατίας, να αποστείλουμε ανθρωπιστική βοήθεια στη Γάζα. Είναι μέσα από τέτοιες δράσεις και πρωτοβουλίες που αναβαθμίζεται και ο ρόλος της χώρας μας, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε διεθνές επίπεδο, ευελπιστώντας μέσα και από τέτοιες δράσεις να ενισχυθεί και η προσπάθειά μας για επίλυση του Κυπριακού. Κλείνοντας, θα ήθελα να απευθυνθώ στους ανθρώπους που το 1974 ήταν αιχμάλωτοι και υπέφεραν τα πάνδεινα στον ανήλεο ιστό της αιχμαλωσίας με όλες τις προεκτάσεις των όσων έζησαν και βρίσκονται σήμερα μαζί μας. Και να μην ξεχνάμε ότι αυτά που έζησαν το 1974, 49 χρόνια μετά τα κουβαλούν ακόμη μαζί τους. Δεν θα σας δώσω άλλη μια δέσμευση, θα σας δώσω μόνο μια υπόσχεση συνειδητή από τα βάθη της καρδιάς μου και του χρέους που νιώθω απέναντί σας ως Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, που υπάρχει λόγω των δικών σας θυσιών. Είμαι δίπλα σας όχι μόνο για να συμμετέχω σε τελετές που είναι πάρα πολύ σημαντικές, αλλά για να βρούμε μαζί λύσεις στα θέματα που σας απασχολούν, στα πολύ εύλογα αιτήματά σας. Το νιώθω πολύ έντονα, εσείς είστε ο λόγος που σήμερα υπάρχει η Κυπριακή Δημοκρατία και είναι ελάχιστη υποχρέωση της Πολιτείας και εμένα προσωπικά το να πράξουμε τα δέοντα, τα ελάχιστα απέναντί σας.

Σας ευχαριστώ.

(ΡΜ/ΝΓ)