Ανακοινωθέντα

Σεβαστό ιερατείο,
Σεβαστοί συγγενείς των Ηρώων μας,
Κυρίες και κύριοι,

Κατακλυσμένοι με αισθήματα ευλάβειας, με δέος, απέραντο σεβασμό και βαθιά συγκίνηση προσήλθαμε σήμερα εδώ, στον ιερό αυτόν χώρο, για να τιμήσουμε με τις προσήκουσες τιμές τους ήρωες της Περιστερώνας. Τους ατρόμητους αγωνιστές που, όταν η μοίρα το έφερε, δήλωσαν παρόντες, θυσιάζοντας, χωρίς κανένα δισταγμό, τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας μας.

Ήρωες αθάνατους που λάμπρυναν την τιμή και την αξιοπρέπεια της Κύπρου. Παλικάρια που περνούν στην αιωνιότητα, μετουσιώνονται σε ιδέες, σε ιδανικά, σε φως που λάμπει, και μάς δείχνουν τον δρόμο, ώστε να μην λυγίζουμε μπροστά στα δύσκολα και να μην λιποτακτούμε μπροστά στον κίνδυνο.

Τιμημένοι συγγενείς των Ηρώων μας,

Ελληνίδες, Έλληνες,

Σήμερα, μνημονεύουμε και τιμούμε πέντε ηρωικούς νεκρούς, τον Χαράλαμπο Πάλμα, τον Κώστα Ανδρέου, τον Ανδρέα Πηλαβά, τον Δώρο Χαραλάμπους και τον Γεώργιο Πάντζιαρο, οι οποίοι ορμώμενοι από την Περιστερώνα έσπευσαν στο μέτωπο και υπερασπίστηκαν την πατρίδα και την ελευθερία μπροστά στην επέλαση των ορδών του «Αττίλα».

Θυμόμαστε το μεγαλείο ψυχής, με το οποίο χιλιάδες νέοι, όπως τους πέντε της Περιστερώνας, στάθηκαν όρθιοι και αγωνίστηκαν. Νέοι οικογενειάρχες με παιδιά, που στιγμή δεν δίστασαν, και με το κάλεσμα της πατρίδας κατετάγηκαν ως έφεδροι και πολέμησαν γενναία.

Ο 28χρονος Χαράλαμπος Πάλμας καταγόταν από τα Λιβάδια Λάρνακας, αλλά έμενε μαζί με τη γυναίκα του Ανδριανή και τα τρία παιδιά του στην Περιστερώνα. Ήταν ένας εργατικός και φιλότιμος γεωργοκτηνοτρόφος. Στις 20 Ιουλίου 1974 κατετάγη ως έφεδρος στο 336 Τάγμα Πεζικού και τοποθετήθηκε σε φυλάκιο στον Άγιο Παύλο Λευκωσίας. Στις 15 Αυγούστου το φυλάκιο αποκόπηκε από τον υπόλοιπο Λόχο μετά από σκληρή μάχη με τον εισβολέα. Όταν βρέθηκαν περικυκλωμένοι από τον τουρκικό στρατό και έχοντας εξαντλήσει όλα τα πυρομαχικά τους, οι ηρωικοί αγωνιστές του Τάγματος εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από τους Τούρκους και εγκαταλείφθηκαν σε ένα όρυγμα. Οι σωροί τους μεταφέρθηκαν αργότερα στο στρατιωτικό κοιμητήριο Λακατάμειας, όπου τάφηκαν χωρίς αναγνώριση. Για 26 ολόκληρα χρόνια η σύζυγος, τα παιδιά και όλοι οι συγγενείς του Χαράλαμπου δεν γνώριζαν την τύχη του. Το 2000 έγινε εκταφή των λειψάνων του από το κοιμητήριο Λακατάμειας και, μετά τη σχετική ταυτοποίηση, η σωρός του παραδόθηκε στην οικογένειά του.

Η κηδεία του ήρωα έγινε με τις πρέπουσες τιμές στην Περιστερώνα στις 23 Σεπτεμβρίου του 2000. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Χαράλαμπος πολέμησε τους Τούρκους και κατά την περίοδο 1963-1967 στα Κόκκινα και στην περιοχή του Τράχωνα.

Ο επίσης 28χρονος Κώστας Ανδρέου, που καταγόταν από την Κάτω Μονή, ζούσε στην Περιστερώνα. Το 1973 είχε νυμφευθεί την Αλίκη Βιολάρη. Με την έναρξη της εισβολής, ο ήρωας κατετάγη ως έφεδρος στο 306 Τάγμα Πεζικού, το οποίο είχε έδρα το Νέο Χωριό Κυθρέας. Οι οπλίτες του Λόχου του διατάχθηκαν να επανδρώσουν θέσεις στην περιοχή Αγίου Γεωργίου Γλυκιώτισσας. Στις 22 Ιουλίου, όταν έγινε μεγάλη εκκαθαριστική επίθεση από τους εισβολείς, επτά από τους εθνοφρουρούς, μεταξύ των οποίων και ο Κώστας, βρήκαν καταφύγιο σε παρακείμενη οικία. Την επόμενη μέρα, Τούρκοι στρατιώτες εντόπισαν και συνέλαβαν τους επτά εθνοφρουρούς, εκτελώντας εν ψυχρώ πέντε από αυτούς, μεταξύ των οποίων και ο Κώστας Ανδρέου. Έκτοτε, η σύζυγος του Αλίκη, ο γιος του Ανδρέας, που είχε γεννηθεί μόλις δέκα μέρες πριν την εισβολή, και όλοι οι συγγενείς του μάταια ανέμεναν νέα του, μέχρι το 2007, όταν τα οστά του εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στην Κερύνεια και, αφού ταυτοποιήθηκαν, τάφηκαν με τιμές ήρωα στη γη της Περιστερώνας.

Ο Ανδρέας Πηλαβάς, γεννημένος στην Περιστερώνα, έμενε με τη σύζυγό του Μαρούλα Λοΐζου και τα δυο του παιδιά στη Λευκωσία. Στις 20 Ιουλίου 1974 κατετάγη ως έφεδρος στο 306 Τάγμα Πεζικού, το οποίο είχε έδρα το Νέο Χωριό Κυθρέας, ενώ από το ραδιόφωνο είχε κληθεί μαζί με άλλους εργαζόμενους στη CYTA να παρουσιαστεί στην εργασία του για διατεταγμένη υπηρεσία. Προτίμησε, όμως, να υπηρετήσει την πατρίδα του, εντασσόμενος στην Εθνική Φρουρά. Το Τάγμα του μεταφέρθηκε στην Κερύνεια, όπου έδωσε σκληρές μάχες με τα τουρκικά στρατεύματα. Πριν από το μεσημέρι της 22ας Ιουλίου, δόθηκε διαταγή οπισθοχώρησης και ανασύνταξης στην περιοχή του Γυμναστικού Συλλόγου Πράξανδρος. Ενώ το Τάγμα ανασυγκροτείτο, δέχθηκε εκ νέου επίθεση. Μια ομάδα εθνοφρουρών, περιλαμβανομένου και του Ανδρέα, πήρε θέσεις μάχης σε ημιτελή πολυκατοικία. Το πρωί της 25ης Ιουλίου, Τούρκοι στρατιώτες περικύκλωσαν την πολυκατοικία και συνέλαβαν τους εθνοφρουρούς. Μαζί με έναν γέροντα, που κρατούσαν ήδη ως αιχμάλωτο, τους οδήγησαν σε σημείο κοντά στη θάλασσα, όπου τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ. Τα λείψανα του ήρωα εντοπίστηκαν το 2007 σε ομαδικό τάφο στην Κερύνεια, ταυτοποιήθηκαν αργότερα και τάφηκαν στην Παλλουριώτισσα.

Ο Δώρος Χαραλάμπους από το Αργάκι Μόρφου, γεννηθείς το 1944, νυμφευμένος με τη Χρυσταλλένη Χατζηκωστή από την Κατωκοπιά και πατέρας δύο παιδιών, κατετάγη ως έφεδρος στο 321 Τάγμα Πεζικού και συμμετείχε από την πρώτη κιόλας μέρα σε σκληρές μάχες στο χωριό Καζιβερά. Φθάνοντας στο χωριό, οι άνδρες του Τάγματος δέχθηκαν καταιγιστικά πυρά από τους πάνοπλους Τουρκοκύπριους του χωριού. Την επομένη μέρα, στις 21 Ιουλίου 1974, γύρω στις 10 το πρωί, ο Δώρος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια ανταλλαγής πυρών από θανάσιμο κτύπημα βλήματος καμπύλης τροχιάς. Παραλήφθηκε από άνδρες του Λόχου του και μεταφέρθηκε στο πρόχειρο νοσοκομείο Μόρφου, για να ταφεί στη συνέχεια στο κοιμητήριο της κωμόπολης. Ενώ οι οικείοι του ήρωα είχαν, από τις πρώτες κιόλας μέρες, έγκυρη πληροφόρηση ότι έπεσε ηρωικά μαχόμενος, για 40 περίπου χρόνια δεν ήξεραν πού ακριβώς είχε ταφεί. Για πολλά χρόνια, τιμούσαν τη μνήμη του στο κενοτάφιό του στον Τύμβο Μακεδονίτισσας. Το 2016 έγινε εκταφή των οστών από το κοιμητήριο Μόρφου, όπου είχε ταφεί μαζί με άλλους αγωνιστές της ελευθερίας και ακολούθησε επιβεβαίωση των στοιχείων του με τη μέθοδο DNA. Η κηδεία του έγινε στις 17 Νοεμβρίου 2019, στη Λευκωσία και τάφηκε με τιμές ήρωα στον για δεκαετίες κενό τάφο του, στον ιερό χώρο του Τύμβου Μακεδονίτισσας.

Ο Γεώργιος Πάντζιαρος γεννήθηκε το 1948 στην Κάτω Ζώδια. Στις 20 Ιουλίου 1974 ο ήρωας κατετάγη έφεδρος στο 321 Τάγμα Πεζικού. Όπως και ο Δώρος Χαραλάμπους, ο Πάντζιαρος συμμετείχε στις μάχες στα Καζιβερά. Ο Γιώργος έπεσε ηρωικά μαχόμενος κατά την πρώτη μέρα της εισβολής. Στη συνέχεια, όπως και άλλοι συναγωνιστές του, τάφηκε με συνοπτικές διαδικασίες στο κοιμητήριο Μόρφου. Οι γονείς του ενημερώθηκαν για τον θάνατό του από τον ιερέα της Μόρφου λίγες μέρες μετά, αφού είχε ήδη ταφεί. Το ατομικό κενοτάφιο του ήρωα στον Τύμβο Μακεδονίτισσας αποτέλεσε για πολλά χρόνια χώρο μνήμης και τιμής. Ακολουθώντας την ίδια πορεία με αυτήν του συναγωνιστή του Δώρου Χαραλάμπους, τα λείψανα του ηρωικού νεκρού εκτάφηκαν από το κοιμητήριο Μόρφου, ταυτοποιήθηκαν και τάφηκαν το 2020 με τιμές ήρωα, δίπλα από τον τάφο των γονιών του, εδώ, στην Περιστερώνα.

Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες,

Απευθύνουμε σήμερα δέηση για ανεύρεση τριών αγνοουμένων μας από την Περιστερώνα, τα ίχνη των οποίων χάθηκαν τον μαύρο Ιούλιο του 1974 και η τύχη τους δεν έχει ακόμη διακριβωθεί. Προσευχόμαστε για τον Ανδρέα Παπατρύφωνος, τον Μάμα Κυριάκου Τσιακλή και τον Κυριάκο Χατζημάμα.

Ο Ανδρέας Παπατρύφωνος γεννήθηκε στην Περιστερώνα το 1944. Στις 20 Ιουλίου 1974 κατετάγη ως έφεδρος στο 366 Τάγμα Πεζικού στο Παλιομέτοχο. Το βράδυ της ίδιας μέρας πολέμησε σε μάχες στην περιοχή Λαπήθου-Καραβά. Στις 15 Αυγούστου, μετά από μεγάλη εχθρική επίθεση, οι άνδρες του Τάγματος διατάχθηκαν να οπισθοχωρήσουν και, έκτοτε, ο Ανδρέας αγνοείται.

Ο Μάμας Κυριάκου Τσιακλής, και αυτός τέκνο της ηρωομάνας Περιστερώνας, γεννήθηκε το 1956. Στις 20 Ιουλίου 1974 υπηρετούσε τη θητεία του στην 190 Μοίρα Αντιαρματικού Πυροβολικού, στον Καραβά. Με την εκδήλωση της τουρκικής εισβολής, ο Μάμας, μαζί με συναγωνιστές του, έλαβαν οδηγίες και κινήθηκαν προς την Κερύνεια. Κοντά στην περιοχή «Έξι Μίλι» η Μοίρα κτυπήθηκε ανελέητα από την τουρκική πολεμική αεροπορία. Δόθηκαν αμέσως οδηγίες για εγκατάλειψη των οχημάτων και κάλυψη. Ο Μάμας, μαζί με αριθμό άλλων στρατιωτών, κινήθηκαν προς την πλευρά της θάλασσας. Έκτοτε χάθηκαν τα ίχνη τους. Το όνομα του Μάμα Κυριάκου Τσιακλή συγκαταλέγεται μέχρι σήμερα στον μακρύ κατάλογο των αγνοουμένων.

Ο Κυριάκος Χατζημάμας γεννήθηκε στην Περιστερώνα το 1947. Με την έναρξη της εισβολής κατετάγη ως έφεδρος στο 306 Τάγμα Πεζικού στο Νέο Χωριό Κυθρέας και πολέμησε στις μάχες στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας. Στις 22 Ιουλίου, μετά από την μεγάλη επίθεση από τους εισβολείς, οι οποίοι υποστηρίζονταν από την πολεμική τους αεροπορία και μεγάλο αριθμό αρμάτων μάχης, διατάχθηκε οπισθοχώρηση κατά την οποία, δυστυχώς, χάθηκαν τα ίχνη του αγωνιστή, ο οποίος παραμένει ακόμη αγνοούμενος.

Ελληνίδες, Έλληνες,

Η Περιστερώνα σήμερα τιμά τους ήρωές της. Τους λεβέντες που έτρεξαν χωρίς να διστάσουν στιγμή, και τη δύσκολη εκείνη ώρα στάθηκαν όρθιοι και πολέμησαν, για να φράξουν το δρόμο στους εισβολείς και τους κατακτητές. Ήταν έτοιμοι να δώσουν και τη ζωή τους ακόμα, για την πατρίδα και την ελευθερία. Από αγάπη για τη γη και την κοινότητά τους, για την οικογένειά τους και όλους τους ανθρώπους του τόπου τους, υπερασπιζόμενοι το υπέρτατο δικαίωμα για ειρηνική ζωή και δημιουργία.

Απέναντι σε ξένες δυνάμεις που, εκμεταλλευόμενες λάθη και αδυναμίες, ήρθαν να αρπάξουν, να λεηλατήσουν και να κατακτήσουν τόπους και κόπους που δεν είναι δικά τους.

Σήμερα, μάς δίνεται η ευκαιρία να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας και να δοξάσουμε τους ηρωικώς πεσόντες της αντίστασης ενάντια στο προδοτικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή, που έπεσαν μαχόμενοι στις επάλξεις του καθήκοντος και της τιμής, όπως όριζε η βαθιά δημοκρατική τους συνείδηση και η αφοσίωσή τους στη νομιμότητα.

Όπως έχει διακηρύξει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, κύριο μέλημά μας είναι να εργαστούμε με όλες μας τις δυνάμεις, για να επιτύχουμε μια λύση για ένα κράτος ανεξάρτητο και πραγματικά κυρίαρχο, απαλλαγμένο από τις όποιες αναχρονιστικές εγγυήσεις και την παρουσία κατοχικών στρατευμάτων. Εργαζόμαστε για τερματισμό της κατοχής, την επανένωση της πατρίδας μας μέσω της επίτευξης μιας ειρηνικής λύσης του κυπριακού προβλήματος. Μιας λύσης που θα πρέπει να βασίζεται στα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και να είναι σύμφωνη με τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η βαριά κληρονομιά που τιμούμε σήμερα μάς υπαγορεύει το καθήκον μας. Να αγωνιστούμε αταλάντευτα για τον τερματισμό της κατοχής, την ενότητα του κράτους, τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών του συνόλου του κυπριακού λαού.

Σεβαστοί συγγενείς των Ηρώων μας,

Οι δικοί σας άνθρωποι δεν δίστασαν να δώσουν ως αντάλλαγμα την ίδια τους τη ζωή, δίνοντας σε εσάς, αλλά και σε όλους εμάς, το δικαίωμα να αισθανόμαστε υπερήφανοι. Με τη θυσία τους κέρδισαν επάξια μια θέση στην αθανασία και έγραψαν τη δική τους σελίδα στη σύγχρονη Ιστορία της Κύπρου, παραδίδοντας ύψιστα μαθήματα ηρωισμού, φιλοπατρίας και αφοσίωσης σε υπέρτατες αξίες, ώστε να καταστούν φωτεινά παραδείγματα και πρότυπα.

Υποκλινόμαστε ευλαβικά στους αγώνες των ηρώων μας, που γενναία πολέμησαν για την πίστη στα ιδανικά.

Αιωνία ας είναι η μνήμη τους και φωτεινό ας κρατήσουμε το παράδειγμά τους.

(ΕΠ/ΜΣ)