Ανακοινωθέντα

Αγαπητέ κύριε Λυσιώτη,
Κυρίες και κύριοι,

Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή, για το Μουσείο Αγώνος και για μένα προσωπικά, η πραγματικά αξιέπαινη πρωτοβουλία του αγωνιστή κ. Ρένου Λυσιώτη να παραδώσει σε αυτήν τη σεμνή τελετή τη φωτογραφική του μηχανή, την οποία χρησιμοποιούσε κρυφά όταν ήταν κρατούμενος στα Κρατητήρια της Πύλας. Αυτή θα προστεθεί στα υπόλοιπα πολύτιμα κειμήλια που είχε παραχωρήσει στο Μουσείο στο παρελθόν.

Με τη φωτογραφική αυτή ο κ. Λυσιώτης κατέγραψε τη δύσκολη καθημερινή ζωή των κρατουμένων, χωρίς να τον αντιληφθούν οι δεσμοφύλακες. Οι φωτογραφίες του, που αποτελούν ένα μοναδικό αρχείο της ιστορίας του Απελευθερωτικού Αγώνα 1955-1959, έχουν εκδοθεί στο βιβλίο «Προσωπική Μαρτυρία – ο D.P. 743 στα Κρατητήρια Πύλας» και έχουν επίσης ψηφιοποιηθεί από την Κυπριακή Βιβλιοθήκη, η οποία και τις φιλοξενεί στο ψηφιακό της αρχείο υπό τον τίτλο «ΑΔΑΜΑΣΤΕΣ ΨΥΧΕΣ: Φωτογραφικό Αρχείο Ρένου Λυσιώτη από τα Κρατητήρια Πύλας κατά την εκεί κράτησή του». Μέρος της συλλογής αυτής εκτίθεται στο Μουσείο Αγώνος και μπορείτε να τις εξερευνήσετε. Ελπίζω πως στη συνέχεια ο κος Λυσιώτης θα μας διηγηθεί πώς κατάφερε να έχει στα χέρια του μια φωτογραφική μηχανή, αλλά και τα φιλμ που χρειαζόταν στην φυλακή.

Tο Μουσείο Αγώνος, το οποίο ιδρύθηκε το 1962 και είναι ένα από τα πρώτα μουσεία που ιδρύθηκαν από την νεοσύστατη Κυπριακή Δημοκρατία, φιλοξενεί και εκθέτει αντικείμενα που αποτελούν αδιάψευστο μάρτυρα των ιστορικών γεγονότων και της πολύτιμης προσφοράς όλων των αγωνιστών και πεσόντων που προσέτρεξαν στο ιερό κάλεσμα της πατρίδας για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού, την αποκατάσταση του δικαίου και την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Όλα τα κειμήλια που φιλοξενούνται στους χώρους του Μουσείου συντελούν με καθοριστικό τρόπο στη διάσωση, διατήρηση και διάδοση της ιστορικής μνήμης και αποτελούν υπόμνηση του καθήκοντος και της ευθύνης της παρούσας, αλλά και των μελλοντικών γενεών της Κύπρου.

Γι’ αυτό, σήμερα το Μουσείο υποδέχεται με συγκίνηση την προσφορά ενός ακόμη αντικειμένου ιστορικής αξίας, το οποίο ήρθε για να εμπλουτίσει τις συλλογές του. Η φωτογραφική σας μηχανή, αγαπητέ κ. Λυσιώτη, βρίσκεται πλέον εκεί που της αρμόζει, για να εκτίθεται και να παραδοθεί και στις επόμενες γενεές, οι οποίες θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίσουν τις δύσκολες στιγμές που περάσατε με τους συναγωνιστές σας την περίοδο της κράτησης σας στην Πύλα.

Ο κ. Ρένος Λυσιώτης, αγαπητές φίλες και φίλοι, αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα της σύγχρονης ιστορίας της πατρίδας μας. Γεννηθείς στη Λάρνακα το 1931, ο υιός του λυρικού ποιητή Ξάνθου Λυσιώτη μετοίκησε στη Λευκωσία, όπου φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και στη συνέχεια σπούδασε Νομική στο Λονδίνο. Το 1955 επέστρεψε στην Κύπρο και αφού μαθήτευσε ως ασκούμενος δικηγόρος στο Γραφείο του Ιωάννη Κληρίδη, πατέρα του Γλαύκου Κληρίδη, άνοιξε στη συνέχεια το δικό του γραφείο.

Κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού Αγώνα 1955-1959 ανέλαβε την υπεράσπιση πολλών αγωνιστών ενώπιον των αποικιοκρατικών Ειδικών Δικαστηρίων και υπήρξε ένας από τους δικηγόρους των απαγχονισθέντων ηρώων Μιχάλη Κουτσόφτα και Ανδρέα Παναγίδη, βιώνοντας από κοντά τις πιο συγκλονιστικές στιγμές τους. Ο ίδιος υπήρξε δραστήριο μέλος της ΕΟΚΑ, με τρία διαδοχικά ψευδώνυμα – Μαρτίνος, Αυγερινός και Ραφαήλ. Διετέλεσε υπεύθυνος της Νεολαίας της ΕΟΚΑ του τομέα Λευκωσίας και το 1956, πρώτος υπεύθυνος της Πολιτικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα (ΠΕΚΑ) Λευκωσίας. Τον Οκτώβριο του ίδιου χρόνου του ανατέθηκε η οργάνωση ομάδας νέων για παρακολούθηση και συλλογή πληροφοριών. Συνελήφθη από τους Άγγλους στις 5 Νοεμβρίου 1956 και, αφού κρατήθηκε για 18 μέρες στο ανακριτήριο της Ομορφίτας, όπου υπέστη βασανιστήρια, οδηγήθηκε στα κρατητήρια της Πύλας. Εκεί ανέλαβε με εντολή της Οργάνωσης υπεύθυνος των κρατούμενων αγωνιστών. Από τα Κρατητήρια Πύλας απολύθηκε στις 13 Μαρτίου 1958. Έχει καταγράψει τις εμπειρίες του μέσα από σειρά βιβλίων όπως το «Το ημερολόγιο του D P 743», ή το «”Στρατάρχα μου, παραδίδομαι!”… και 19 άλλες ιστορίες» το οποίο έγραψε για χάρη του εγγονού του, Φάνου.

Αγαπητοί φίλες και φίλοι,

Το Μουσείο Αγώνος, μέσα από φωτογραφίες, τα φυλλάδια, τις εντολές, διαταγές και οδηγίες της Οργάνωσης που διασώθηκαν, καθώς επίσης και τα προσωπικά αντικείμενα των αγωνιστών, ζωντανεύει στα μάτια του επισκέπτη κατά τον πιο παραστατικό τρόπο τον Αγώνα της ΕΟΚΑ, αποδίδοντας την πρέπουσα τιμή στους ήρωες των αγώνων του λαού μας.
Το Μουσείο αποτελεί επίσης και ένα ιστορικό και επιστημονικό κέντρο, όπου ερευνητές μπορούν να αντλήσουν πληροφορίες για τον αγώνα. Σημαντικό είναι να τονίσουμε ότι ιδιαίτερης σημασίας είναι και ο εκπαιδευτικός ρόλος που διαδραματίζει το Μουσείο, το οποίο επισκέπτεται μεγάλος αριθμός μαθητών όλων των ηλικιών.
Γι’ αυτό και το Υφυπουργείο Πολιτισμού σκοπεύει να το ανακαινίσει και το εκσυγχρονίσει πλήρως, όπως και του αρμόζει, ιδιαίτερα αφού το 2025 κλείνουν 70 χρόνια από την έναρξη του αγώνα.
Κλείνοντας, θέλω να επαναλάβω ότι αυτή η φωτογραφική μηχανή αποτελεί κομμάτι της ιστορίας του τόπου μας και γι’ αυτό, κύριε Λυσιώτη, σας είμαστε ευγνώμονες που μας το παραδίδετε. Έχουμε πλήρη επίγνωση της δικής μας ευθύνης έναντι σας και έναντι στην οικογένειά σας και γι’ αυτό θέλω πάλι να σας διαβεβαιώσω ότι θα προστατευθεί και θα αναδειχθεί όπως του αρμόζει στο πλέον κατάλληλο περιβάλλον του Μουσείου Αγώνος
Κύριε Ρένο, σας ευχαριστούμε για τη συνολική προσφορά σας στην Κύπρο μας.

(ΕΚ/ΑΣ/ΑΦ)