Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που παρευρίσκομαι σήμερα στο επιστημονικό συμπόσιο, που διοργανώνει η Ιερά Μητρόπολη Ταμασού και Ορεινής, με θέμα την ιστορία των προσφυγικών συνοικισμών. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία άξια συγχαρητηρίων που φιλοδοξεί να καταγράψει τις συνέπειες και όσα ακολούθησαν των τραγικών γεγονότων της εισβολής.

Πενήντα χρόνια από τα τραγικά γεγονότα του 1974, μπορούμε πια να κοιτάξουμε πίσω και να δούμε πώς από εκείνες τις δραματικές καταστάσεις που βίωσε ο λαός μας, κατάφερε να ορθοποδήσει, έχοντας ανοιχτή πληγή την απώλεια αγαπημένων του προσώπων, τον ξεριζωμό από τους τόπους του, τον βίο και τα σπίτια του. Ο τόπος διαμονής, η κατοικία του κάθε ανθρώπου, είναι κάτι ξεχωριστό από κάθε πλευρά. Είναι το πιο σημαντικό στοιχείο που καθορίζει και συνδέεται με τη ζωή του. Εκεί στεγάζει ότι πιο πολύτιμο έχει, την οικογένειά του. Για τον κάθε ένα από εμάς η κατοικία είναι χώρος ιερός και νομικά απαραβίαστος, ορίζεται στα ατομικά δικαιώματα του ανθρώπου και προστατεύεται διεθνώς. Εκεί διατηρεί οποιοδήποτε προσωπικό του στοιχείο, υλικά και άυλα αγαθά, την ίδια την προσωπικότητά του, την υπόληψη του και την ελευθερία του.

Η τραγωδία για τον λαό μας ήταν πώς μέσα σε ένα καλοκαίρι, το 37% των Ελληνοκυπρίων έχασαν τα σπίτια τους, 200 χιλιάδες περίπου εκτοπίστηκαν, το 1/3 του συνολικού πληθυσμού της Κύπρου μας δεν είχαν πού την κεφαλή κλίνη. Αναμφίβολα, η δημιουργία των προσφυγικών οικισμών αποτέλεσε την πιο αποτελεσματική λύση ενός από τα μεγαλύτερα προβλήματα της εισβολής, και είναι αξιοσημείωτο το επίτευγμα της κατασκευής τους σε αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα.

Η δεύτερη τραγωδία για τον λαό μας είναι πως, μισό αιώνα μετά, ακόμα μιλάμε για προσφυγικούς οικισμούς. Ήδη, η Κυβέρνηση, μέσα από τα σχέδια που εκπόνησε το Υπουργείο Εσωτερικών, εργάζεται συστηματικά για την αναβάθμισή τους. Αυτές οι γειτονιές, από την Ανθούπολη μέχρι το Τσέρι, μεγαλώνουν σήμερα την τρίτη γενιά προσφύγων. Αυτή είναι η μεγάλη μας δυστυχία.

νοικισμοί προσφυγιάς στις Κοινότητες και στους Δήμους της ελεύθερης Κύπρου, συνοικισμοί ξεριζωμένων ανθρώπων, που άρχισαν τη ζωή τους από το μηδέν, που οι κάτοικοί τους καθημερινά και για δεκαετίες βιώνουν τις δραματικές επιπτώσεις της βάρβαρης εισβολής του 1974. Από αυτές τις γειτονιές δεν έλειψε και δεν λείπει ποτέ το δάκρυ και ο πόνος. Γονείς, μανάδες που έχασαν τα παιδιά τους, παιδιά που μεγάλωσαν στην ορφάνια, νιόπαντρες γυναίκες που χήρεψαν, αδέρφια που ακόμα ψάχνουν το αδερφικό αποκούμπι, βιώνουν καθημερινά το δικό τους προσωπικό μαρτύριο.

Πρόσωπα γερασμένα πια, που κάθε Ιούλιο και Αύγουστο ξαναζούν το δράμα του 1974, αλλά και νέα παιδιά που μεγάλωσαν, έχοντας ως πρότυπο το πρόσωπο μιας μαυρόασπρης φωτογραφίας. Μιας φωτογραφίας του πατέρα, του θείου, του παππού, της γιαγιάς, της μάνας, της κόρης, του γιου, της αδελφής, του αδερφού. Αυτά τα παιδιά, τα μεγαλωμένα με τις φωτογραφίες των πεσόντων και των αγνοουμένων μας, μέσα από τις αφηγήσεις έγιναν κοινωνοί της τραγωδίας του 1974, και πλέον καλούνται να σηκώσουν οι ίδιοι το βαρύ χρέος. Το χρέος να μην ξεχάσουμε, μα πάνω από όλα να τιμάμε και να μνημονεύουμε όλους αυτούς που θυσιάστηκαν, υπερασπιζόμενοι τα εδάφη της πατρίδας μας. Να τους τιμάμε με σεβασμό, όπως τους αρμόζει, υποσχόμενοι να παραμείνει η μνήμη τους αιώνια, και κρατώντας άσβεστη τη φλόγα του πόθου για επιστροφή.

Τι έβλεπαν αυτά τα παιδιά που μεγάλωσαν όλες αυτές τις δεκαετίες στην προσφυγιά, στους συνοικισμούς, σχεδόν μισό αιώνα τώρα; Τι βιώματα είχαν και έχουν τα παιδιά των προσφυγικών συνοικισμών; Τι θα δει σήμερα ένας επισκέπτης που έρχεται σε αυτούς για πρώτη φορά; Ποια πρόσωπα θα αντικρίσει στις κορνίζες στο σαλόνι στα προσφυγικά σπίτια; Ποια είναι η ιστορία για το κάθε πρόσωπο στη φωτογραφία της κορνίζας;

Παιδιά που μεγάλωσαν μονάχα με τις διηγήσεις για το λιμανάκι της Κερύνειας, τις πορτοκαλιές του Καραβά, τις αμμουδιές της Αμμοχώστου, την άγρια ομορφιά της Καρπασίας, σήμερα μεγαλώνουν τα δικά τους παιδιά. Μέσα στα ίδια σπίτια, με τους ίδιους τοίχους, πάνω στους οποίους κρέμονται οι φωτογραφίες των ηρωικώς δολοφονηθέντων και αγνοουμένων της εισβολής. Δεν υπάρχει σπίτι σε συνοικισμό που να μην σπάραξε από τον πόνο της απώλειας, από τον πόλεμο. Δεν υπάρχει γειτονιά σε συνοικισμό που ο πόνος να μην ένωσε τους ανθρώπους της. Οι προσφυγικοί συνοικισμοί, για όσους τους βίωσαν, αποτελούν έναν χώρο συγκέντρωσης πονεμένων ανθρώπων που κάθε πρωί ξυπνάνε με την ελπίδα και κάθε βράδυ κοιμούνται με το όνειρο της επιστροφής.

Μέσα σε αυτούς τους τοίχους, τα προσφυγόπουλα γαλουχήθηκαν με τις αξίες που κουβαλάει ο λαός μας, αλλά και με το «δεν ξεχνώ». Τα μικρά, φτωχικά σπίτια τους αποτέλεσαν το εφαλτήριο, για να κάνουν όνειρα, να ανοίξουν τους ορίζοντές τους, να εκπαιδευτούν και να πετύχουν στη ζωή τους, παρά τις αντιξοότητες που τούς επιφύλασσε η ζωή. Είναι αυτές οι προσπάθειες και οι αγώνες των ανθρώπων αυτών, υπό δύσκολες συνθήκες, που φέρνουν αποτελέσματα, διατηρώντας άσβεστη τη φλόγα της επιστροφής στις πατρογονικές μας εστίες.

Με αφορμή το σημερινό συνέδριο, που διοργανώνεται από την Ιερά Μητρόπολη Ταμασού και Ορεινής, κρίνω αναγκαίο να σημειώσω και τον ρόλο που η Εκκλησία διαδραμάτισε μετά την εισβολή. Με έναν διττό ρόλο, με ένα κράτος σχεδόν διαλυμένο, η Εκκλησία πρωτοστάτησε στο ανθρωπιστικό κομμάτι, προσφέροντας ό,τι μπορούσε για τις ανάγκες των προσφύγων. Παράλληλα, ήταν αυτή που μέσα από τους κληρικούς της, που κι αυτοί πια βρέθηκαν στην προσφυγιά, καθοδήγησαν τον λαό μας και τον όπλισαν με περίσσιο θάρρος για τα πέτρινα χρόνια που ακολούθησαν. Μέσα στους προσφυγικούς συνοικισμούς, ο χώρος της εκκλησίας, η πίστη, έδωσε και συνεχίζει να δίνει την πνευματική δύναμη στον λαό μας να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες και τις κακουχίες που προκαλεί η συνεχιζόμενη κατοχή.

Με αυτήν την ευκαιρία καλούμαστε να ανανεώσουμε, μαζί με τους πρόσφυγές μας, τους συγγενείς των αγνοουμένων μας, τον ιερό όρκο, την διαβεβαίωση να κρατήσουμε άσβεστη τη μνήμη των ηρώων μας. Να αγωνιστούμε με όλες μας τις δυνάμεις για τη διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου αγνοούμενου μας της τουρκικής εισβολής και βαρβαρότητας του 1974, και να διατηρήσουμε την κληρονομιά που άφησαν στις νέες γενιές τα θύματα της τουρκικής εισβολής.

Μια κληρονομιά μαχητικότητας, αγωνιστικότητας, αξιοπρέπειας, υπερηφάνειας, τόλμης και ανδρείας. Επίσης, είμαστε εδώ, για να τούς δώσουμε και μια υπόσχεση, ότι θα συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι την τελική δικαίωση. Θα αγωνιστούμε για μια Κύπρο ελεύθερη, ενωμένη και απαλλαγμένη από τα τουρκικά κατοχικά στρατεύματα. Γιατί η πατρίδα, η οποία αποτελεί το υπέρτατο αγαθό για τον άνθρωπο, αξίζει κάθε θυσία, και αποτελεί δικό μας χρέος να συνεχίσουμε τον αγώνα, γιατί το χρέος είναι πρωτίστως υπόθεση ψυχής.

Ο Προέδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης παραμένει σταθερά προσηλωμένος στην ενίσχυση και τη στήριξη των προσφύγων μας, τόσο μέσα από γενικότερες πολιτικές όσο και μέσα από ειδικές δράσεις που υλοποιούνται στο πλαίσιο του Προγράμματος Διακυβέρνησης. Είναι καθήκον μας, και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας το έχει αποδείξει μέσα από μια σειρά ενεργειών, να κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας, πρώτον, σε σχέση με το αμιγώς ανθρωπιστικό ζήτημα των αγνοουμένων μας και, βεβαίως, σε σχέση με τις εντατικές και ουσιαστικές προσπάθειες που έχει καταβάλει, για επανέναρξη του διαλόγου και επανένωση της πατρίδας μας.

Με αυτές τις σκέψεις χαιρετίζω την έναρξη του επιστημονικού συνεδρίου και προσβλέπουμε στα συμπεράσματα που θα εξαχθούν στη βάση των όσων ενδιαφέροντων οι αξιότιμοι ομιλητές θα παρουσιάσουν κατά τη διάρκειά του.

Ευχή μας στο επόμενο συμπόσιο για τους προσφυγικούς οικισμούς, αυτοί να μην χρειάζονται και το συμπόσιο, να επικεντρώνεται στην επανεγκατάσταση των προσφύγων στις πατρογονικές τους εστίες, στα σπίτια μας, στα χωριά και τις πόλεις μας.

Μισός αιώνας προσφυγιάς δεν είναι λίγος, ο σπουδαιότερος κοινωνικός στόχος είναι η επιστροφή και ένταξη των προσφύγων στην κυπριακή κοινωνία, σε μια επανενωμένη πατρίδα, στην οποία θα ζει ελεύθερα και με ασφάλεια χωρίς διαχωρισμούς και προκαταλήψεις.

(ΜΣ/AΣ)