Ανακοινωθέντα

Ευχαριστώ τη Γενική Γραμματέα της ΠΟΓΟ, τη φίλη Σκεύη Κουκουμά, για την πρόσκληση στη σημερινή εκδήλωση με θέμα τον σεξισμό. Το σοβαρό και δυστυχώς σταθερά επίκαιρο αυτό θέμα αφορά την καθημερινότητα, τις ζωές και τα δικαιώματα κυρίως των γυναικών, και σε λιγότερο βαθμό των ανδρών της κοινωνίας μας. Είμαι σίγουρη ότι η σημερινή συζήτηση με καταξιωμένες ομιλήτριες και ομιλητές θα μας δώσει πρόσθετα χρήσιμα εργαλεία, τα οποία θα ενισχύσουν την πολυεπίπεδη προσπάθεια μας για καταπολέμηση του καταδικαστέου και απαράδεχτου αυτού φαινομένου. 

Όπως όλες και όλοι γνωρίζουμε, σεξισμό συνιστά κάθε ενέργεια, χειρονομία, οπτική παρουσίαση, πρακτική, γραπτός ή προφορικός λόγος που βασίζεται στην ιδέα ή αντίληψη ότι ένα πρόσωπο ή μία ομάδα προσώπων είναι κατώτερα λόγω φύλου. 

Οι σεξιστικές επιθέσεις, είτε αυτές λαμβάνουν χώρα σε φυσικό, πραγματικό χώρο και χρόνο είτε διαδικτυακά, στοχεύουν, μεταξύ άλλων, να αποσιωπήσουν τα θύματα από τον δημόσιο διάλογο, να πλήξουν τα δικαιώματα του θύματος ή των θυμάτων, προσβάλλοντας, μειώνοντας και πλήττοντας την αξιοπρέπειά τους, ή να τραυματίσουν σωματικά, ψυχολογικά ή κοινωνικοοικονομικά το θύμα ή να δημιουργήσουν εναντίον του θύματος ένα εκφοβιστικό, εχθρικό, εξευτελιστικό, ταπεινωτικό και προσβλητικό περιβάλλον. Στόχος είναι επίσης να προαγάγουν και να ενισχύσουν έμφυλα στερεότυπα και διακρίσεις. Όπως ανέφερα και πιο πάνω είναι γεγονός πως οι γυναίκες, όπως ισχύει και για κάθε μορφή έμφυλης βίας και διάκρισης, αποτελούν στόχο σεξιστικής συμπεριφοράς πιο συχνά από ό,τι οι άντρες. 

Ο σεξισμός, όπως και κάθε άλλη μορφή έμφυλης βίας, είναι αποτέλεσμα των ιστορικά άνισων σχέσεων εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Έχει επίσης τις ρίζες του σε διαχρονικές κοινωνικές στερεότυπες αντιλήψεις που τροφοδοτούν και συντηρούν τον σεξισμό και τη βία στη βάση του φύλου. Συνεπώς, η προσοχή μας στρέφεται και προς την πρόληψη του φαινομένου, μέσω της αποδόμησης αυτών των αντιλήψεων, και η προσπάθεια μας επικεντρώνεται στην επίτευξη ουσιαστικής ισότητας σε όλα τα επίπεδα και τομείς δραστηριότητας. 

Θα ήθελα να σταθώ ιδιαίτερα στον διαδικτυακό σεξισμό, συγκεκριμένα στην αύξηση φαινομένων σεξισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) τόσο από φυσικά πρόσωπα όσο και από «fake» λογαριασμούς. 

Γυναίκες και κορίτσια έρχονται συχνά αντιμέτωπες με βίαιες και σεξουαλικές απειλές και σεξιστικές επιθέσεις και σχόλια. 

Δυστυχώς, η επίκληση της ελευθερίας της έκφρασης συχνά χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για την κάλυψη της απαράδεκτης και προσβλητικής αυτής συμπεριφοράς. Όπως και άλλες μορφές βίας κατά των γυναικών, ο σεξιστικός λόγος δεν καταγγέλλεται επαρκώς, πολλές φορές είτε από φόβο για εκδικητική συμπεριφορά είτε διότι δεν γίνεται αντιληπτό ότι πρόκειται για σεξισμό, επειδή είναι βαθιά ριζωμένος και κανονικοποιημένος. Αποτέλεσμα, οι αποδέκτριες τέτοιων συμπεριφορών κατηγορούν ή αμφισβητούν τον εαυτό τους, αποσιωπώνται και σταματούν να εκφράζονται στα ΜΚΔ ή στην καθημερινότητά τους, απομονώνονται, υφίστανται συναισθηματικές, ψυχολογικές ή/και σωματικές συνέπειες που μπορεί να είναι μέχρι και καταστροφικές, ειδικότερα για πιο νεαρά άτομα. Οι άντρες και τα αγόρια, ακριβώς λόγω των στερεοτύπων ότι «πρέπει να είναι πιο σκληροί», πολλές φορές δεν θα καταγγείλουν, αφού νιώθουν ότι «δεν θα είναι αρκετά άντρες» αν το πράξουν, με πιθανή συνέπεια την κατάθλιψη και την απομόνωση. 

Για την κατάσταση στην Κύπρο δεν διαθέτουμε ακόμα ποσοτικά στοιχεία για τη συχνότητα και τις μορφές του σεξισμού, συμπεριλαμβανομένου του διαδικτυακού σεξισμού, ωστόσο συζητούμε με αρμόδιο τμήμα της Αστυνομίας τρόπους συλλογής τους. 

Φίλες και φίλοι, 

Ο σεξισμός αντιμετωπίζεται σε δύο επίπεδα, στο επίπεδο της νομοθεσίας και στο επίπεδο πολιτικών και δράσεων. Στο νομοθετικό επίπεδο, σημαντικό εργαλείο στην καταπολέμηση του φαινομένου αποτελεί ο νόμος «της Καταπολέμησης του Σεξισμού και του Διαδικτυακά Διαδιδόμενου Σεξισμού». 

Ο νόμος, πέραν του ότι ορίζει ξεκάθαρα τι συνιστά σεξισμό, καθιστά τον σεξισμό και τον διαδικτυακό σεξισμό ποινικά αδικήματα, που προβλέπουν φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή/και χρηματικό πρόστιμο μέχρι €5.000. Στόχος επίσης του νόμου είναι η διαπαιδαγώγηση και η ενημέρωση, αφού πιστεύω πως οι νόμοι μπορούν να διαμορφώσουν κουλτούρα. 

Σε αυτό το σημείο να ευχαριστήσω την κα Κουκουμά, αφού ο νόμος που έχουμε σήμερα ήταν εν μέρει αποτέλεσμα της δράσης που αναλάβαμε στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου στην εξωτερική πολιτική. Το 2019, ως σύμβουλος τότε του Υπουργού Εξωτερικών κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, σε συνεργασία με την κα Κουκουμά και άλλες βουλεύτριες μεταφέραμε τη Σύσταση CM/REC (2019)1 της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για τον σεξισμό σε νόμο, καθιστώντας τη χώρα μας από τις λίγες (Γαλλία, Κύπρος και Βέλγιο) που το έχουν πράξει. 

Το Γραφείο μας, με σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ανέλαβε πρόσφατα την παρακολούθηση της εφαρμογής του σχετικού Νόμου, ο οποίος καθιστά επίσης το Γραφείο μας αρμόδιο για την ανάπτυξη σχετικών δράσεων και στρατηγικών, με στόχο την πρόληψη και καταπολέμηση του σεξισμού. Για την αποτελεσματική πρόληψη, είναι επιτακτική η ανάγκη για συστηματική ενημέρωση της κοινωνίας σχετικά με όλες τις μορφές του σεξισμού και τις επιπτώσεις του στην καθημερινή ζωή. Με την αναθεώρηση της στρατηγικής μας, φέτος το καλοκαίρι θα ενταχθούν δράσεις που αφορούν συγκεκριμένα στην πρόληψη και καταπολέμηση του σεξισμού και του διαδικτυακού σεξισμού. Με την ευκαιρία, σας καλώ όλες και όλους να μας στείλετε εισηγήσεις για σχεδιασμό στενευμένων πολιτικών και δράσεων, για να ενταχθούν στην αναθεωρημένη στρατηγική. 

Την ίδια στιγμή, πιστεύω πως η καλύτερη άμυνα κατά του σεξισμού και το πιο αποτελεσματικό όπλο καταπολέμησης του είναι η αποδόμηση αναχρονιστικών αντιλήψεων και προκαταλήψεων που τον συντηρούν και ταυτόχρονα η ενίσχυση των γυναικών σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένου των κέντρων λήψης των αποφάσεων, ενώ, ναι, χρειάζονται και οι άντρες ως σύμμαχοι για την εξάλειψη του φαινομένου. 

Παράλληλα, η αντίληψη ότι θα πρέπει γυναίκες και άντρες να έχουν τα ίδια δικαιώματα και ισότιμη πρόσβαση σε ευκαιρίες και αναγνώριση, χωρίς διακρίσεις στη βάση του φύλου τους, δεν είναι απλά ένα σύνθημα. 

Είναι γι’ αυτόν τον λόγο που το Γραφείο μας διαμόρφωσε και υλοποιεί τη Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων σε συνεργασία με όλα ανεξαιρέτως τα υπουργεία και υφυπουργεία. Οι συνέργειες που δημιουργούμε με επιχειρηματικούς, αθλητικούς, ακαδημαϊκούς φορείς, τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και την κοινωνία των πολιτών έχουν ως κύριο άξονα ακριβώς αυτό: την αποδόμηση στερεοτύπων και την επίτευξη ουσιαστικής ισότητας ανδρών και γυναικών, ποσοτικά και ποιοτικά. Επιτρέψτε μου να αναφερθώ σε ενδεικτικά παραδείγματα δράσεων της στρατηγικής που ενισχύουν την προσπάθεια καταπολέμησης του σεξισμού μέσω της αποδόμησης έμφυλων στερεοτύπων και της ενδυνάμωσης των γυναικών. Επειδή η ενημέρωση και η παιδεία για τέτοια σημαντικά θέματα πρέπει να αρχίζει από νωρίς, αποδίδουμε μεγάλη σημασία στα σχολεία. Από τη φετινή σχολική χρονιά, εκπαιδευτικοί και σύμβουλοι επαγγελματικής αγωγής τυγχάνουν ειδικής κατάρτισης για την ισότητα των φύλων και την αποδόμηση στερεοτύπων, έτσι ώστε να καθοδηγούν τα αγόρια και τα κορίτσια να επιλέγουν επαγγελματική κατεύθυνση όχι στη βάση του φύλου τους, αλλά στη βάση των δεξιοτήτων, ικανοτήτων και επιθυμιών τους. Έχει επίσης ενταχθεί στα αναλυτικά προγράμματα μάθημα σχετικό με την ισότητα των φύλων.

Λειτουργοί του Γραφείου μας και εγώ προσωπικά, στο πλαίσιο συχνών επισκέψεων μας σε γυμνάσια και λύκεια, συζητάμε με μαθητές και μαθήτριες για την ισότητα των φύλων. 

Ανοίξαμε επίσης κύκλο συζητήσεων με λειτουργούς της Νομικής Υπηρεσίας για θέματα ισότητας των φύλων, στερεότυπα και σεξισμό, μεταξύ άλλων, και έχουν ολοκληρωθεί οι συζητήσεις για τα στερεότυπα, τις αντιλήψεις και την ισότητα των φύλων με το Υπουργείο Άμυνας και την Εθνική Φρουρά. 

Επιπρόσθετα, να σημειώσω πως κάθε Υπουργείο και Υφυπουργείο έχει επίσης σχεδιάσει και υλοποιεί δικό του σχέδιο δράσης στη βάση της στρατηγικής. 

Στη Στρατηγική έχουμε περιλάβει ειδική ενότητα για τα μέσα ενημέρωσης, τα οποία, όπως είναι κοινώς γνωστό, διαμορφώνουν απόψεις και επηρεάζουν στάσεις και συμπεριφορές. Στη βάση αυτής της διαπίστωσης, προγραμματίζουμε, σε συνεργασία με την Ένωση Συντακτών Κύπρου, τη διεξαγωγή στοχευμένων εργαστηρίων για δημοσιογράφους με στόχο την ευαισθητοποίηση τους σε θέματα ισότητας των φύλων, κατάργησης στερεοτύπων και προώθησης εκ μέρους τους ισότιμης προβολής γυναικών και ανδρών στην αρθρογραφία τους, αλλά και ισότιμης συμμετοχής των δύο φύλων σε ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά πάνελ. 

Φίλες και φίλοι, 

Το θέμα που συζητούμε σήμερα αφορά νοοτροπίες και κουλτούρα. Δεν είναι εύκολο αυτό να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη. Την ίδια στιγμή όμως, μέσα από στοχευμένες δράσεις, πολιτικές και συνέργειες, με υπομονή και επιμονή μπορούμε να επιταχύνουμε την προσπάθεια μας προς την επίτευξη ουσιαστικής ισότητας των φύλων μακριά από σεξιστικές επιθέσεις. 

Η επίτευξη της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών είναι το ισχυρότερο όπλο κατά του σεξισμού αλλά και το κλειδί για τη δημιουργία μιας κοινωνίας, όπου το κάθε μέλος της μπορεί να ζει και να προοδεύει σε ένα ισότιμο, δίκαιο και ασφαλές περιβάλλον. 

Το Γραφείο μας, κι εγώ προσωπικά, είμαστε πάντα στη διάθεσή σας για συζήτηση και εισηγήσεις που συμβάλλουν στην επίτευξη του κοινού στόχου μας, αφού η ισότητα των φύλων αφορά όλες και όλους μας. Προσβλέπω στη συζήτηση και εισηγήσεις, και για τυχόν τροποποίηση του νόμου και βελτίωσή του. 

Σας ευχαριστώ. 

(ΓΣ/AΣ)