Ανακοινωθέντα

Ενάλια επισκόπηση 2018

Το Τμήμα Αρχαιοτήτων, Υπουργείο Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων, ανακοινώνει τη λήξη της ενάλιας αρχαιολογικής έρευνας στη θέση του αρχαίου λιμένα στο Ακρωτήρι-Νησιαρούιν (Dreamer’s Bay) της Επαρχίας Λεμεσού. Η αποστολή πραγματοποιήθηκε κάτω από την εποπτεία προσωπικού από το Κέντρο Ενάλιας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου του Southampton, στα πλαίσια ενός συνεχιζόμενου δικτύου συνεργασίας στη χερσόνησο Ακρωτηρίου με το Πανεπιστήμιο του Leicester από το 2015. Οι έρευνες πραγματοποιήθηκαν με την άδεια του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου και την έγκριση της διοίκησης των Βρετανικών βάσεων, καθώς και με τη στήριξη και βοήθεια του RAF Akrotiri, του Defence Infrastructure Organisation και του WSBA Archaeological Society. Εξοπλισμός και στήριξη προσφέρθηκε επίσης από το Εργαστήριο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου, το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, το CP Marine Explorations και το Kembali Divers. Οι έρευνες επιχορηγήθηκαν από το Honor Frost Foundation.

Οι έρευνες διεξάχθηκαν μεταξύ 10-24 Σεπτεμβρίου 2018 και σε αυτές έλαβαν μέρος μια ομάδα ενάλιων αρχαιολόγων, φοιτητές ενάλιας αρχαιολογίας, δύτες, τοπογράφοι και αρχαιολόγοι κυρίως από την Κύπρο και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίοι  ερεύνησαν σε περίοδο δύο εβδομάδων τα ερείπια ενός αρχαίου κυματοθραύστη βυθισμένου 1-1.5 μέτρα κάτω από τη στάθμη της θάλασσας στο Dreamer’s Bay. Ο στόχος της ενάλιας αυτής αποστολής ήταν η διερεύνηση της χρήσης του κυματοθραύστη αλλά και η χρονολόγηση και η συσχέτισή του με τα Ρωμαϊκά-Παλαιοχριστιανικά κατάλοιπα που εντοπίστηκαν κατά μήκος των δυτικών ακτών του κόλπου σε προηγούμενες ανασκαφικές περιόδους, καθώς και των αρχαίων λατομείων των γειτονικών λόφων. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής πρόκειται να συνεισφέρουν στην κατανόηση της αρχαίας τοπογραφίας του Ακρωτηρίου.

Ο  βυθισμένος αρχαίος κυματοθραύστης εκτείνεται περίπου 120 μέτρα κοντά στην ακτή. Ενώ είχε ήδη εντοπιστεί από ενάλιους αρχαιολόγους στο παρελθόν, ο σκοπός αυτής της έρευνας ήταν να καταγραφεί η έκταση και φύση του αρχαίου λιμένα και να αποτυπωθούν οι κατασκευαστικές του λεπτομέρειες με τη χρήση φωτογραμμετρίας, έτσι ώστε να διασαφηνιστεί η μέθοδος κατασκευής του και η ακριβής του χρήση. Η αποστολή αυτή εξέτασε επίσης το βορειότερο άκρο του κυματοθραύστη προσπαθώντας να απαντήσει την υπόθεση εάν θα ήταν αρχικά συνδεδεμένος με την ακτή, από την οποία απέχει σήμερα περίπου 50 μέτρα.

Η αποτύπωση με φωτογραμμετρία ολοκληρώθηκε με μερική επιτυχία αφού περιορίστηκε από την αβαθή και ταραγμένη κατάσταση της θάλασσας στην περιοχή του κυματοθραύστη. Πάρα ταύτα, το νότιο τμήμα του κυματοθραύστη καταγράφηκε με λεπτομέρεια. Επίσης, σημειώθηκε η ακριβής του θέση μέσω των συστημάτων RTK DGPS και οι κατασκευαστικές του λεπτομέρειες αποτυπώθηκαν σχεδιαστικά και φωτογραφικά. Η κατασκευή εκτείνεται τρία ή τέσσερα επίπεδα κάτω και σε μήκος 120 μέτρων, ενώ το νότιο τμήμα, το οποίο είχε υποστεί και την περισσότερη μετακίνηση, κατέγραψε το μεγαλύτερο πλάτος. Επιπρόσθετα, καθώς το επίπεδο της θάλασσας στη νότια πλευρά ήταν πολύ πιο βαθύ, τα στάδια κατασκευής του κυματοθραύστη ήταν περισσότερα. Προκύπτει το ερώτημα κατά πόσο η κατασκευή μπορεί όντως να χαρακτηριστεί ως κυματοθραύστης ο οποίος προσέφερε προστασία στην υπήνεμη πλευρά του ή αποβάθρα με κύρια πρόσβαση μέσω των βαθύτερων επιπέδων στη νότια πλευρά που θα βοηθούσε στην ενδιάμεση επιβίβαση και αποβίβαση ανθρώπων και προϊόντων στη στεριά.

Ερευνήθηκαν επίσης τα βυθισμένα αρχαιολογικά κατάλοιπα γύρω από τον κυματοθραύστη και σε όλη την έκταση του Dreamer’s Bay. Όλα τα ευρήματα καταγράφηκαν και φωτογραφήθηκαν, και η ακριβής τους θέση σημειώθηκε μέσω GPS. Κάποια αντικείμενα ανασύρθηκαν από το βυθό, ιδιαίτερα όταν οι αρχαιολόγοι έκριναν ότι κινδύνευαν από περαιτέρω μετακίνηση τους ή σε περίπτωση που χρησίμευαν ως δείκτες χρονολόγησης. Σημειώθηκε επίσης ο καταμερισμός και η συγκέντρωση των θραυσμάτων και αντικειμένων, έτσι ώστε να εξεταστούν οι εργασίες που θα λάμβαναν χώρα σε έκαστη πλευρά του κυματοθραύστη, βοηθώντας περαιτέρω στη διασαφήνιση της λειτουργίας του.

Κατά τη διάρκεια των ερευνών εντοπίστηκε μεγάλη συσσώρευση κεραμικών οστράκων της ύστερης Ρωμαϊκής περιόδου, ιδιαίτερα στην ανατολική πλευρά του κυματοθραύστη. Τα όστρακα, τα οποία είχαν πετροποιηθεί στον πυθμένα, πιθανότατα να ανήκαν σε κάποιο αρχαίο ναυάγιο. Επίσης, εντοπίστηκαν λίθινες άγκυρες γύρω από την κατασκευή, και τρία τμήματα κιόνων (πιθανώς από γρανίτη της Ασουάν) εκ των οποίων τα δύο εντοπίστηκαν στην κορυφή της συστάδας λίθων που κατέρρευσε στα ανατολικά του κυματοθραύστη και το τρίτο σε άμεση συνάρτηση με το ναυάγιο. Εικάζεται ότι αυτά θα ανήκαν επίσης στο φορτίο του ναυαγίου.

Κατά τη διάρκεια της φετινής έρευνας, λήφθηκαν επίσης πυρήνες ιζημάτων ώστε να μελετηθεί η φύση του θαλάσσιου περιβάλλοντος σε έκαστη πλευρά του κυματοθραύστη κατά τη διάρκεια της χρήσης του (τα ιζήματα που εναποτίθενται σε ήρεμα ύδατα υποδεικνύουν ότι η κατασκευή παρείχε προστασία, ενώ αυτά που εναποτίθενται σε ταραγμένα νερά φανερώνουν ότι η περιοχή θα ήταν πλέον εκτεθειμένη στις επικρατούσες θαλάσσιες συνθήκες). Τα τέσσερα ιζήματα που συλλέχθηκαν βρίσκονται υπό ανάλυση ώστε να εκτιμηθεί η χρονική περίοδος κατά την οποία έγινε αυτή η μετάβαση, και ως εκ τούτου πότε ο κυματοθραύστης καταστράφηκε.

(ΑΧ/ΕΙ)