Ανακοινωθέντα

Με ανάμικτα αισθήματα εθνικής υπερηφάνειας, αλλά και ευλάβειας παρευρισκόμαστε σήμερα, στον ιερό τούτο χώρο, για να τιμήσουμε την επέτειο της έναρξης του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959. Επίσης, με τον προσήκοντα σεβασμό και δέος αποτίουμε φόρο τιμής, μνήμης και δόξας στους πρωτεργάτες, μαχητές και ηρωικώς πεσόντες για την ελευθερία της πατρίδας μας. 

Για 77 ολόκληρα χρόνια, από το 1878 μέχρι το 1955, οι Έλληνες της Κύπρου διεκδίκησαν κατ’ επανάληψη και με πολλούς τρόπους την πολυπόθητη Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Μάταια όμως. Ούτε τα Οκτωβριανά του 1931, ούτε η συμμετοχή χιλιάδων Κυπρίων στον βρετανικό στρατό κατά των δυνάμεων του Άξονα στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εκπλήρωσαν τον εθνικό πόθο. Την αδιάλλακτη στάση των Βρετανών αποικιοκρατών δεν έκαμψαν επίσης ούτε το Ενωτικό Δημοψήφισμα του 1950, στο οποίο το 95,7% των Κυπρίων τάχθηκε υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα, αλλά ούτε και η πρώτη ελληνική προσφυγή στα Ηνωμένα Έθνη το 1954. Παρά τις υποσχέσεις των Βρετανών, εισέπραξαν το «Ουδέποτε» του Βρετανού Υφυπουργού Αποικιών Henry Hopkinson. 

Με πολιτικό αρχηγό τον Εθνάρχη Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Μακάριο Γ’ και στρατιωτικό ηγέτη τον Γεώργιο Γρίβα-Διγενή, χιλιάδες συμπατριώτες μας συμμετείχαν στον νυν υπέρ πάντων αγώνα για την Ένωση και την ελευθερία της Κύπρου, έχοντας λαμπρά παραδείγματα τους Μαραθωνομάχους, τους τριακόσιους του Λεωνίδα, τους αγωνιστές του 1821, τον εθνομάρτυρα Κυπριανό και τους συν αυτώ 486 προκρίτους, τους γενναίους του έπους του ’40. 

Είναι αλήθεια ότι ο χρόνος που έχει περάσει, έχει προσδώσει στα γεγονότα την υπόσταση του θρύλου και οι αγωνιστές φαντάζουν στα μάτια των νεότερων σαν όντα μυθικά. Η αλήθεια όμως είναι ότι ήταν άνθρωποι απλοί και καθημερινοί που μετουσιώθηκαν σε ήρωες, γιατί πίστεψαν στο δίκαιο του αγώνα τους. Ήταν άνθρωποι αγνοί και ανιδιοτελείς που προσηλωμένοι σε αγνά ιδανικά και αξίες, έθεσαν πάνω από το «εγώ» το «εμείς» και πάνω από όλα την πατρίδα και την ελευθερία. Ήταν άνθρωποι που μυήθηκαν στον Αγώνα, ορκίστηκαν, αγωνίστηκαν, συνελήφθησαν, κινδύνευσαν, με την πίστη πως αυτό είναι το χρέος και η οφειλή στην πατρίδα τους. Καταθέτοντας τα νιάτα και την ψυχή τους, προσέφεραν τη ζωή τους θυσία στον βωμό της ελευθερίας της Κύπρου, διδάσκοντάς μας με το παράδειγμά τους, για να θυμηθούμε τα λόγια του Γιάννη Ρίτσου:

«Τ’ αληθινό μπόι του ανθρώπου μετριέται πάντα με το μέτρο της λευτεριάς. Τίποτ’ άλλο.» 

Οι Βρετανοί κατακτητές δείχνουν το σκληρό τους προσωπείο και απαντούν με συλλήψεις, ξυλοδαρμούς, ωμότητες, βασανιστήρια και απαγχονισμούς. Καμία απειλή όμως, καμία τιμωρία δεν ήταν αρκετή, για να ανακόψει την πορεία ενός λαού αποφασισμένου να ελευθερωθεί. 

Μιχαλάκης Καραολής, Ανδρέας Δημητρίου, Ιάκωβος Πατάτσος, Ανδρέας Ζάκος, Χαρίλαος Μιχαήλ, Μιχαήλ Κουτσόφτας, Στέλιος Μαυρομάτης, Ανδρέας Παναγίδης, Ευαγόρας Παλληκαρίδης, οι εννιά μάρτυρες της αγχόνης που θαμμένοι στα φυλακισμένα μνήματα, αγιάζουν την κυπριακή γη. Ο Κώστας Μόντης, υποκλινόμενος μπροστά στο ψυχικό τους μεγαλείο σιγοψιθύριζε: «Αδελφέ της αγχόνης. Τι μας έκανε αυτή η νύκτα. Τι μας πήρε και τι μας έδωσε!». 

Στα Φυλακισμένα Μνήματα αναπαύονται επίσης ο σταυραετός του Μαχαιρά Γρηγόρης Αυξεντίου και ο λόγιος του Αγώνα Κυριάκος Μάτσης, που με τη θυσία τους φωτίζουν τον δρόμο του εθνικού χρέους. Μαζί τους ο Μάρκος Δράκος και ο Στυλιανός Λένας. 

Επίσης, οι ήρωες του Αχυρώνα του Λιοπετρίου, Ανδρέας Κάρυος, Φώτης Πίττας, Ηλίας Παπακυριακού, Χρίστος Σαμάρας, έχουν γράψει ακόμη μία λαμπρή σελίδα στο βιβλίο της σύγχρονης κυπριακής Ιστορίας. 

Ο Νίκος Καζαντζάκης γράφει συγκλονισμένος από το πνευματικό ηθικό ανάστημα και το ηρωικό φρόνημα των Ελλήνων της Κύπρου: 

«Η Κύπρος δεν είναι μια λεπτομέρεια, ένα απλό νησί στην άκρα της Μεσόγειου Θάλασσας· έχει γίνει σήμερα το μοιρόγραφτο κέντρο όπου παίζεται η ηθική αξία του σημερινού ανθρώπου.» 

Ο ένοπλος αγώνας τερματίστηκε το 1959 με τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, τις οποίες υπέγραψαν οι εγγυήτριες δυνάμεις Βρετανία, Ελλάδα και Τουρκία, καθώς και εκπρόσωποι των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων, οδηγώντας την Κύπρο στην ανεξαρτησία, με την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. 

Τα γεγονότα μετά από την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι γνωστά: Ακολούθησε η ταραγμένη δεκαετία του 1960, με σοβαρές προσπάθειες συγκρότησης και στήριξης του νεοσύστατου κράτους που σημαδεύτηκαν όμως από τις τουρκικές διεκδικήσεις και τις δικοινοτικές ταραχές του 1963. Το 1974, το προδοτικό πραξικόπημα άνοιξε τον δρόμο για τη βάρβαρη τουρκική εισβολή, που άφησε πίσω της σπαραγμό και οδύνη, νεκρούς, αγνοούμενους, πρόσφυγες και ένα βαθύ τραύμα να χωρίζει την πατρίδα μας. 

Επί 51 σχεδόν χρόνια η Κύπρος παραμένει ημικατεχόμενη μετά την παράνομη τουρκική εισβολή τον Ιούλιο του 1974. Το Κυπριακό, πέρα από πρόβλημα συνεχιζόμενης κατοχής των εδαφών μας, αποτελεί ζήτημα καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του κυπριακού λαού, παραβίασης του Διεθνούς Δικαίου, του Κοινοτικού Κεκτημένου και των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας. 

Ελληνίδες, Έλληνες, 

Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε καλούμαστε, όλοι μαζί, σύσσωμοι, να αναλογιστούμε το τεράστιο εθνικό μας χρέος και να πορευθούμε στον δρόμο της τιμής και του καθήκοντος, αλλά και της εθνικής υπερηφάνειας και αξιοπρέπειας. Έναν δρόμο που θα οδηγήσει στον τερματισμό της τουρκικής κατοχής, στο πλαίσιο μιας αμοιβαία αποδεκτής, δίκαιης, συνολικής και βιώσιμης λύσης, σύμφωνα με τις Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), χωρίς στρατεύματα κατοχής και χωρίς ξένες εγγυήσεις. 

Δεν θα εγκαταλείψουμε ποτέ την προσπάθεια για μία δίκαιη και βιώσιμη λύση. Η παραδοχή και αποδοχή της διχοτόμησης της πατρίδας μας δεν είναι αποδεκτή λύση για εμάς. Σε θέματα αρχών που αφορούν στη φυσική και εθνική μας επιβίωση πρέπει να είμαστε ανυποχώρητοι. 

Σε αυτή την κατεύθυνση είναι και οι συνεχείς προσπάθειες της Κυβέρνησης, για να πετύχει την άρση του αδιεξόδου. Η πρόσφατη άτυπη διευρυμένη διάσκεψη για το Κυπριακό στη Γενεύη σηματοδότησε μια από τις πιο σημαντικές εξελίξεις στις διαπραγματεύσεις για την επίλυση του προβλήματος από το 2017. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ António Guterres χαρακτήρισε τη διάσκεψη ως την πιο ουσιαστική πρόοδο που έχει σημειωθεί εδώ και χρόνια. Οι αποφάσεις που λήφθηκαν, οι οποίες ας σημειωθεί λήφθηκαν χωρίς να γίνουν οποιεσδήποτε παραχωρήσεις από την πλευρά της Κυπριακής Δημοκρατίας, προσφέρουν έδαφος για συνέχιση των προσπαθειών επανέναρξης των διαπραγματεύσεων. Καταλυτικό ρόλο στην επιτυχία της συνάντησης διαδραμάτισε η επιστολή των Προέδρων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Κομισιόν προς τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Με αυτόν τον τρόπο, η Ευρωπαϊκή Ένωση διαμήνυσε προς τη διεθνή κοινότητα ότι το Κυπριακό είναι ευρωπαϊκό ζήτημα και η μόνη βάση επίλυσης του είναι η προβλεπόμενη από τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Επίσης, η λύση πρέπει να είναι συμβατή με τις αξίες, τις αρχές και το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Επίσης, εξασφαλίστηκε η ισχυρή βούληση της Ένωσης για ενίσχυση της δικής της ανάμειξης στη διαδικασία, η οποία βρίσκεται εν εξελίξει, αλλά και στα επόμενα στάδια. Όλα αυτά αναδεικνύουν το γεγονός ότι η στρατηγική επιλογή του Προέδρου Χριστοδουλίδη να αποτελούν τα ευρωτουρκικά παράμετρο των προσπαθειών στο Κυπριακό, «όχι μόνο επιβεβαιώνεται, αλλά ενισχύεται». 

Σίγουρα δεν έχουμε ψευδαισθήσεις ότι είναι εύκολη η άρση του αδιεξόδου. Υπάρχει όμως πλέον μια ορατή διαμόρφωση ενός πλαισίου, το οποίο δίνει τον χρόνο και τη δυνατότητα να προχωρήσουμε παρακάτω. Και αυτό θα επιδιώξουμε μέχρι να εκπληρώσουμε αυτό που μας υπαγορεύει η ιστορική μας μνήμη. Τη δίκαιη και βιώσιμη λύση του κυπριακού προβλήματος. 

Αυτό είναι το χρέος μας σήμερα και τούτο συνιστά το καλύτερο μνημόσυνο, καθώς και την ελάχιστη ανταπόδοση απέναντι στον αγώνα και στη θυσία όλων των ηρώων μας. Γιατί όπως τόσο εύστοχα συνοψίζει ο ποιητής: «Χρωστάμε σ' όσους πέρασαν. Σ' αυτούς που θα περάσουν. Κριτές θα μας δικάσουν οι αγέννητοι, οι νεκροί.» 

(ΔΚ/ΓΣ)