Ανακοινωθέντα

«Τροποποιητικό νομοσχέδιο του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου»

Η καταγραφή αυξημένου αριθμού υποθέσεων σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης ανηλίκων τα τελευταία χρόνια, τόσο στον τόπο μας όσο και σε διεθνές επίπεδο, απασχόλησε ιδιαίτερα την Κυβέρνηση. Αναγνωρίζοντας την έκταση και το εύρος αυτού του κοινωνικού προβλήματος, προχωρήσαμε στη λήψη σειράς μέτρων, με σκοπό μια πολύπλευρη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του φαινομένου.

Η εναρμόνιση της σχετικής νομοθεσίας το 2014, στα πλαίσια της οποίας συστάθηκε και λειτουργεί η Αρχή Εποπτείας Καταδικασθέντων για Αδικήματα Σεξουαλικής Φύσης κατά Ανηλίκων και η κύρωση της Σύμβασης Λανζαρόττε για την Προστασία των Παιδιών από τη Σεξουαλική Κακοποίηση, μετά από πρωτοβουλία της Υπουργού Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ως η αρμόδια Υπουργός για την προστασία του παιδιού, έθεσαν τα θεμέλια για την προσπάθεια πρόληψης και καταπολέμησης του προβλήματος.

Η εκπόνηση της Εθνικής Στρατηγικής για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική εκμετάλλευση, τη σεξουαλική κακοποίηση και την παιδική πορνογραφία, από την Υπουργική Επιτροπή με ειδικό σύμβουλο την Αναστασία Παπαδοπούλου, η έγκριση της από το Υπουργικό Συμβούλιο, η σύσταση του Συμβουλίου «Φωνή», για την παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής της, και η λειτουργία του Σπιτιού για το Παιδί, αντικατοπτρίζουν τη βούληση της Κυβέρνησης για ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος.

Το πλαίσιο λειτουργίας του Σπιτιού για το Παιδί, όπου τα παιδιά θύματα και οι οικογένειές τους λαμβάνουν την αναγκαία ψυχολογική στήριξη και έχουν πρόσβαση σε όλες τις Υπηρεσίες που εμπλέκονται στον χειρισμό τέτοιων υποθέσεων, χωρίς να επαναθυματοποιούνται, αποτελεί ίσως την μεγαλύτερη καινοτομία, όπως είναι και η Αρχή Εποπτείας καταδικασθέντων για αδικήματα σεξουαλικής φύσεως κατά ανηλίκων.

Στα πλαίσια της Στρατηγικής αυτής ο ρόλος της Αστυνομίας στην πρόληψη και καταπολέμηση του προβλήματος, αναβαθμίστηκε με τη σύσταση και λειτουργία ειδικής ανακριτικής ομάδας, με σκοπό οι υποθέσεις αυτές να τυγχάνουν εξειδικευμένης και πιο επαγγελματικής διαχείρισης.

Το 2017, η ειδική ανακριτική ομάδα διερεύνησε 138 καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών, εκ των οποίων οι 77 καταχωρήθηκαν στο Δικαστήριο για ποινική δίωξη των κατηγορουμένων, και το 2018, 165 καταγγελίες. Είναι φανερό ότι η σύσταση της ειδικής ανακριτικής ομάδας έχει αυξήσει τις δυνατότητες αποτελεσματικής διερεύνησης αφού, πέρα από την ενθάρρυνση καταγγελίας τέτοιων υποθέσεων, έχουμε καλύτερη αξιοποίηση κάθε πληροφορίας που φτάνει στην Αστυνομία και ανατροπή του κανόνα της αποσιώπησης, που συγκάλυπτε για χρόνια απαράδεκτα φαινόμενα από φόβο για το στίγμα της αποκάλυψης. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο αριθμός των υποθέσεων που καταχωρήθηκαν στο Δικαστήριο τα τελευταία χρόνια έχει διπλασιαστεί.

Το Τμήμα Φυλακών, σε συνεργασία με τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, εφαρμόζει προγράμματα εξειδικευμένης εκπαίδευσης τόσο των δεσμοφυλάκων για τον χειρισμό καταδικασθέντων για σεξουαλικά αδικήματα κατά ανηλίκων που εκτίουν την ποινή φυλάκισης τους, όσο και προγράμματα θεραπείας των κρατουμένων.

Το Υπουργείο, θέλοντας να δώσει ξεκάθαρα το μήνυμα για μηδενική ανοχή σε περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, προχώρησε σε έρευνα αναφορικά με το ύψος των ποινών που επιβάλλονται από τα Δικαστήρια. Από την έρευνα διαπιστώθηκε ότι οι ποινές, παρέμεναν σχεδόν στα ίδια επίπεδα με αυτές που επιβάλλονταν πριν την νομοθεσία του 2014 και ή ήταν ελάχιστα πιο αυστηρές.

Οι ποινές που προβλέπονται στη νέα νομοθεσία είναι ιδιαίτερα αυστηρές και ανάλογες της σοβαρότητας των αδικημάτων αυτών. Ανάλογα αυστηρές θα έπρεπε να είναι και οι ποινές που επιβάλλονται από τα δικαστήρια. Γι’ αυτό μετά από συγκριτική μελέτη της νέας νομοθεσίας με τον Ποινικό Κώδικα καθόσον αφορά στο ύψος των ποινών, προχωρήσαμε στην ετοιμασία νομοσχεδίου το οποίο στην ουσία εναρμονίζει τις ποινές που προβλέπονται στον Ποινικό Κώδικα. Περαιτέρω καθορίσαμε νέο ορισμό του αδικήματος του βιασμού ώστε αυτός να συνάδει με τα αντίστοιχα αδικήματα που προβλέπονται στη νέα νομοθεσία.

Για τα ευρήματα της έρευνας ενημερώθηκαν και οι δικαστικές Αρχές, με στόχο την επιβολή αυστηρότερων ποινών.

Πολύ σημαντικό ρόλο στην πρόληψη της σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης ανηλίκων έχει να διαδραματίσει και η Αρχή Εποπτείας, με την εποπτεία και στήριξη των καταδικασθέντων, μετά την αποφυλάκισή τους, ώστε να μην επανέλθουν στην εγκληματική συμπεριφορά και την επανάληψη του αδικήματος για το οποίο καταδικάσθηκαν και αφετέρου, με την προστασία τόσο των παιδιών θυμάτων, όσο και άλλων παιδιών από τέτοιες συμπεριφορές.

Ωστόσο, η εμπειρία των τεσσάρων και πλέον χρόνων από τη λειτουργία της Αρχής και η αντιμετώπιση διάφορων περιστατικών, έφεραν στην επιφάνεια ορισμένα κενά και ελλείψεις στη νομοθεσία που δεν επιτρέπουν στην Αρχή να ασκήσει τον εποπτικό της ρόλο κατά τρόπο αρκούντως αποτελεσματικό.

Αναγνωρίζοντας τα προβλήματα αυτά, το Υπουργείο, αφού αξιολόγησε τα μέτρα που εφαρμόζουν αντίστοιχες Αρχές άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προχώρησε, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, στην ετοιμασία νομοσχεδίου που αποσκοπεί στην καλύτερη και πιο αποτελεσματική εποπτεία των καταδικασθέντων – θυτών μετά την αποφυλάκισή τους και κατά συνέπεια, στην προστασία των θυμάτων ή άλλων παιδιών από το ενδεχόμενο επανάληψης παρόμοιας κακοποίησης.

Με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις:

(α)  Παρέχεται η δυνατότητα επιβολής περιοριστικών μέτρων από το Δικαστήριο και μετά την επιβολή ή και έκτιση της ποινής ή και αποφυλάκιση του καταδικασθέντα, ανεξάρτητα από τον χρόνο που παρήλθε από την αποφυλάκιση.

(β) Επεκτείνονται τα περιοριστικά μέτρα που το Δικαστήριο δύναται να επιβάλει. Συγκεκριμένα, πέραν των περιοριστικών μέτρων που προβλέπονται στην υφιστάμενη νομοθεσία, το Δικαστήριο δύναται να επιβάλει ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα μέτρα:

1. απαγόρευση εισόδου ή παραμονής στον χώρο διαμονής του θύματος ή άλλων παιδιών, σε σχολείο ή σε χώρο όπου συχνάζει το θύμα ή άλλα παιδιά

2. απαγόρευση οδήγησης σε περιοχές όπου συχνάζουν παιδιά ή το θύμα.

3. απαγόρευση του καταδικασθέντος να έρχεται σε επαφή ή επικοινωνία με το θύμα ή με την οικογένεια του ή με οποιοδήποτε παιδί, είτε άμεσα είτε έμμεσα, με οποιοδήποτε τρόπο.

4. απαγόρευση πρόσβασης σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες στο διαδίκτυο ή σε υλικό που σχετίζεται με παιδική πορνογραφία.

5. απαγόρευση κατοχής ή/ και χρήσης υλικού που ενδέχεται να διεγείρει σεξουαλικά.

6. απαγόρευση αγοράς, κατοχής ή κατανάλωσης αλκοόλης.

(γ) Το θύμα ή κηδεμόνας ή εκπρόσωπος του θα ενημερώνεται για την πιθανή ημερομηνία αποφυλάκισης του καταδικασθέντος.

(δ) Παρέχεται στην Αρχή Εποπτείας η δυνατότητα να αναθέτει σε επιτηρητές την εποπτεία προσώπων που παραπέμπονται σε αυτή.

(ε) Επεκτείνονται τα μέτρα που μπορεί να επιβάλει η Αρχή Εποπτείας σε εποπτευόμενο. Συγκεκριμένα, θα μπορεί να επιβάλει στους εποπτευόμενους ένα ή περισσότερα από τα πιο κάτω μέτρα:

1. Παρουσίαση σε Αστυνομικό Σταθμό.

2. Περιορισμό στην οικία τους.

3. Απαγόρευση χρήσης ωτοστόπ ή παροχής βοήθειας σε πρόσωπο που κάνει ωτοστόπ.

4. Παρακολούθηση θεραπευτικού προγράμματος.

5. Υποχρέωση να ενημερώνουν την Αστυνομία και την Αρχή Εποπτείας ή τον επιτηρητή σε περίπτωση αλλαγής της διεύθυνσης του τόπου διαμονής ή της εργασίας τους.

6. Υποχρέωση να ενημερώνουν την Αρχή Εποπτείας ή τον επιτηρητή σε περίπτωση αναχώρησής τους από τη Δημοκρατία.

7. Υποχρέωση να ενημερώνουν την Αρχή Εποπτείας ή τον επιτηρητή σε περίπτωση νέας σχέσης ή δεσμού, κατά πόσο ο/η σύντροφος τους έχει παιδιά ή αν διαμένουν με οποιοδήποτε πρόσωπο που έχει παιδιά.

8. Υποχρέωση να ενημερώσουν τον/ τη σύντροφο τους ή οποιοδήποτε πρόσωπο διαμένει μαζί τους για την καταδίκη τους.

9. Απαγόρευση επαφής με άλλους καταδικασθέντες για σεξουαλικά αδικήματα, εκτός αν αυτή γίνεται για θεραπευτικούς σκοπούς.

10. Περιορισμό στη χρήση του διαδικτύου.

(EK/ΑΧ/ΣX)