Ανακοινωθέντα

Μέτρα, Κίνητρα και Εργαλεία που εφαρμόζονται από το Υπουργείο Εσωτερικών 

Η προσιτή και ικανοποιητική στέγαση αποτελεί μια παγκόσμια και ευρωπαϊκή πρόκληση και δεν αφορά μόνο την κυπριακή κοινωνία. Στην Κύπρο το πρόβλημα της στέγασης προέκυψε ,κατά κύριο λόγο, ως επακόλουθο του υπερδανεισμού του παρελθόντος για απόκτηση στέγης, που δεν λάμβανε υπόψη την ικανότητα αποπληρωμής του χρέους που δημιουργείτο, αλλά και των μη βιώσιμων πολιτικών στέγασης που εφαρμόστηκαν στο παρελθόν. Ως εκ τούτου, το Υπουργείο Εσωτερικών δεν επανάφερε μέτρα, σχέδια και προγράμματα που εφαρμόστηκαν στο παρελθόν, αλλά σχεδίασε και έθεσε σε εφαρμογή από τον Ιούλιο του 2019 ένα νέο πλαίσιο στεγαστικής πολιτικής. 

Καταρχήν να αναφερθεί ότι Προσιτή Στέγαση, με βάση τη διεθνή πρακτική, σημαίνει ότι το νοικοκυριό δεν πρέπει να ξοδεύει περισσότερο από το 30% του ακαθάριστου εισοδήματός του για σκοπούς στέγασης. Επομένως, η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε ως κράτος και ως κοινωνία, είναι η αυξημένη ζήτηση οικιστικών μονάδων οι οποίες να είναι οικονομικά προσιτές. 

Παρόλο, που με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (για το 2017) η Κύπρος συγκρίνεται ευνοϊκά σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς το ποσοστό του πληθυσμού που καταβάλλει περισσότερο από το 30% των εισοδημάτων του για στέγαση είναι μόλις 2,8% του πληθυσμού στην Κύπρο μετά τη Μάλτα (1,4%), ενώ ο μέσος όρος των 28 της ΕΕ είναι 10,4%, αναγνωρίσαμε το πρόβλημα και προχωρήσαμε σε σχεδιασμό νέων μέτρων που τέθηκαν ήδη σε εφαρμογή.  

Νέο Πλαίσιο Στεγαστικής Πολιτικής και Προσιτή Στέγαση

Μέσω του νέου πλαισίου στεγαστικής πολιτικής αποσκοπούμε:

-αφενός στην αύξηση προσφοράς οικιστικών μονάδων για προσιτή στέγαση, και

- αφετέρου σε στοχευμένη διάθεση κρατικών πόρων σε ομάδες πληθυσμού και περιοχές στόχου για απόκτηση στέγης, με αποτελεσματικότερο και αποδοτικότερο τρόπο, υιοθετώντας απλουστευμένες διαδικασίες.

Προσπάθειά μας είναι η δημιουργία συνθηκών παραγωγής προσιτής κατοικίας και δημιουργίας ικανοποιητικού αριθμού οικιστικών μονάδων. 

Το Υπουργείο Εσωτερικών, σε συνεργασία με διάφορους εμπλεκόμενους φορείς, όπως ο Κυπριακός Οργανισμός Ανάπτυξης Γης, το ΕΤΕΚ, οι Τοπικές Αρχές, ο Οργανισμός Χρηματοδοτήσεως Στέγης, η Παγκύπρια Επιτροπή Προσφύγων, έχει διαμορφώσει τους ακόλουθους 7 πυλώνες  πολιτικής, οι οποίοι εφαρμόζονται μέσα από μέτρα και δράσεις, από τον Ιούλιο: 

1.       Εισαγωγή Πολεοδομικών Κινήτρων και Εργαλείων για παραγωγή προσιτής κατοικίας και δημιουργία αγοράς προσιτού ενοικίου

2.       Εισαγωγή Νέων Απλοποιημένων και Στοχευμένων Στεγαστικών Σχεδίων (σε ορεινές και ακριτικές περιοχές και Παγκύπρια, χωρίς γεωγραφική κάλυψη αναθεώρηση των κριτηρίων παραχώρησης στεγαστικής βοήθειας σε εκτοπισθέντες)

3.       Νέο Πρόγραμμα Δημιουργίας Οικιστικών Μονάδων από ΚΟΑΓ

4.       Διαφοροποίηση Ρόλου του ΚΟΑΓ

5.       Επιδότηση του ενοικίου σε εκτοπισθέντες (αυξήθηκε για να συνάδει με τις διακυμάνσεις της αγοράς ενοικίου)

6.       Συντήρηση/επιδιόρθωση προσφυγικών οικισμών & συνοικισμών αυτοστέγασης (καλύτερος προγραμματισμός από το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως)

7.       Συνεργασία με Τοπικές Αρχές

 Νέα Κίνητρα για προσιτή κατοικία και δημιουργία αγοράς προσιτού ενοικίου

Αυτά τα πολεοδομικά εργαλεία που ουσιαστικά συνεπάγονται κρατική παρέμβαση μέσω του κανονιστικού ρόλου της Κυβέρνησης,  λειτουργούν ως κίνητρο για την ίδια την αγορά με σκοπό να ανταποκριθεί στις κοινωνικές ανάγκες, και είναι αυτό που χρησιμοποιούμε για την ανάγκη δημιουργίας αγοράς προσιτής στέγης. 

Έχουμε ανακοινώσει τρία τέτοια πολεοδομικά κίνητρα/εργαλεία με σκοπό την κινητοποίηση επενδύσεων στην αγορά στέγης, μέσω της δημιουργίας ελκυστικών συνθηκών για προσέλκυση του ενδιαφέροντος του ευρύτερου δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην παραγωγή οικονομικά προσιτών οικιστικών μονάδων, τα οποία  συν-διαμορφώθηκαν και συμφωνήθηκαν  κατόπιν εκτενούς διαβούλευσης με το ΕΤΕΚ. Αναμένεται τώρα από τον ιδιωτικό τομέα, τις Τοπικές Αρχές και άλλους φορείς να ανταποκριθούν στα κίνητρα. 

 Διαφοροποίηση Ρόλου ΚΟΑΓ και Νέο Πρόγραμμα Δημιουργίας Οικιστικών Μονάδων

Με βάση Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου ημερ. 23.1.2019, ο ΚΟΑΓ ανέλαβε ένα νέο ρόλο ως Φορέας Διαχείρισης για σκοπούς διαχείρισης των πολεοδομικών κινήτρων και εργαλείων που προαναφέρθηκαν. Ο ΚΟΑΓ έχει δημιουργήσει μητρώο και μέχρι στιγμής έχουν ληφθεί πέραν των 200 αιτήσεων για ένταξη στο Μητρώο Δικαιούχων Προσιτής Κατοικίας . 

Ο ΚΟΑΓ προχωρεί ,επίσης, και με το Νέο Πρόγραμμα Δημιουργίας Οικιστικών Μονάδων και αναμένεται ότι θα διατεθούν στην αγορά 203 μονάδες, η ολοκλήρωση των οποίων θα γίνει σε στάδια μέχρι το 2023 – πέραν των μισών θα είναι έτοιμες μέχρι το τέλος του 2021. Η παραγωγή των οικιστικών μονάδων γίνεται πλέον με απλοποιημένη διαδικασία για άμεση εξασφάλιση και διάθεση των μονάδων. 

Ο ΚΟΑΓ έχει, επίσης, αποφασίσει και προχωρήσει με το έργο της παραγωγής μονάδων που θα προσφέρονται με τη μορφή του προσιτού ενοικίου. Έχει ήδη αξιολογήσει διάφορα προγράμματα που εφαρμόζονται σε Ευρωπαϊκές χώρες και είναι σε ανοιχτή συζήτηση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων με σκοπό να λάβει χρηματοδότηση, η οποία σε συνδυασμό με το ποσό που θα προκύψει από τις πολιτογραφήσεις (€75.000/αίτηση, για το 2020 αναμένεται είσπραξη €22,5εκ), θα επιτρέψει την παραγωγή σημαντικού αριθμού μονάδων (πέραν των 500) - σε πρώτη φάση. 

 Στεγαστικά Σχέδια

Έχουν εισαχθεί νέα απλουστευμένα και στοχευμένα στεγαστικά σχέδια παροχής οικονομικής ενίσχυσης για απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας για μόνιμη ιδιοκατοίκηση. Αφορούν σε ορεινές περιοχές (110 κοινότητες με υψόμετρο άνω των 600 μ.), σε ακριτικές περιοχές (περιοχές κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής στους Δήμους Λευκωσίας και Αγίου Δομετίου και σε 18 Κοινότητες και Δήμους που γειτνιάζουν με την Γραμμή Αντιπαράθεσης). 

Προωθείται ενιαία στεγαστική πολιτική σε ό,τι αφορά στην οικονομική ενίσχυση από το Κράτος για απόκτηση κατοικίας και, ως εκ τούτου, αναθεωρήθηκαν και τα κριτήρια παροχής στεγαστικής βοήθειας στους πρόσφυγες και παραχωρείται αυξημένο ποσό ενίσχυσης με βάση νέα διευρυμένα εισοδηματικά κριτήρια, στο ύψος που ισχύει και για τα νέα στεγαστικά σχέδια. 

Από την 1η Ιουλίου 2019 που προκηρύχθηκαν τα Νέα Στεγαστικά Σχέδια, έχουμε λάβει για τις Ακριτικές και Ορεινές περιοχές 60 προτάσεις  που αντιστοιχούν σε ποσό χορηγίας ύψους €1,9εκ, από τις οποίες εγκρίθηκαν 25 για ποσό χορηγίας €784.000 περίπου. 

Σημειώνεται ότι απαιτείται χρόνος για να ανταποκριθούν οι ιδιώτες σε αυτή την 1η προκήρυξη, αφού πρέπει να εντοπίσουν την κατοικία που τους ενδιαφέρει ή και εξασφαλίσουν τις απαιτούμενες άδειες σε περίπτωση ανέγερσης, προβούν και ολοκληρώσουν διαπραγματεύσεις για αγορά/ανέγερση και εξασφαλίσουν ,επίσης, τεκμηρίωση για ικανοποιητικούς ίδιους πόρους, ώστε η αίτησή τους να είναι ολοκληρωμένη.

Για τα Σχέδια που εφαρμόζονται από την Υπηρεσία Μέριμνας και Αποκατάστασης Εκτοπισθέντων, σημειώνεται ότι σε τρεις μήνες εξεταστήκαν 1.270 υποθέσεις και εγκρίθηκαν €27,4εκ. 

Βασική διαφορά από τα κριτήρια που ίσχυαν στο παρελθόν είναι ότι αιτήσεις γίνονται δεκτές μόνο από πρόσωπα που αποδεδειγμένα διαθέτουν ικανοποιητικούς πόρους για απόκτηση κατοικίας και είναι σε θέση να αξιοποιήσουν την οικονομική βοήθεια που θα τους δοθεί για απόκτηση στέγης, για να αποφύγουμε τα φαινόμενα που δημιουργήθηκαν με μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Με βάση στοιχεία που συλλέγηκαν το 2018, 666 δάνεια με υπόλοιπο €22,7εκ που παραχωρήθηκαν από τον Οργανισμό Χρηματοδότησης Στέγης (ΟΧΣ) σε Δικαιούχους του Ενιαίου Στεγαστικού Σχεδίου που εφαρμοζόταν από το Υπουργείο Εσωτερικών παλαιότερα, έχουν καθυστερήσεις στις πληρωμές τους πέραν του ενός έτους. Πρόσθετα 571 δάνεια με υπόλοιπο €77,4εκ. που παραχωρήθηκαν ,επίσης, από τον ΟΧΣ σε δικαιούχους μέσω σχεδίων αυτοστέγασης σε κρατικά οικόπεδα, έχουν επίσης καθυστερήσεις πάνω από ένα χρόνο. Ενώ άλλα 401 δάνεια με υπόλοιπο €34,6εκ που παραχωρήθηκαν από τον ΚΟΑΓ μέσω του σχεδίου χαμηλά αμειβόμενων, έχουν πάνω από ένα χρόνο καθυστέρηση. Δηλαδή, συνολικά 1,638 δάνεια με συνολικό υπόλοιπο €134,7εκ έχουν πέραν του ενός χρόνου καθυστερήσεις στις αποπληρωμές τους. Στόχος μας δεν είναι να συνεχίσουμε μια πολιτική παραχώρησης χορηγιών και δανείων που θα οδηγήσει σε παρόμοιες καταστάσεις πρόσθετων μη εξυπηρετούμενων δανείων. 

 Συνεργασία με Τοπικές Αρχές

Το μέτρο αυτό αποσκοπεί στην εφαρμογή νέων προγραμμάτων στέγασης για στοχευμένες ομάδες από τις Τοπικές Αρχές με την αξιοποίηση των πολεοδομικών κινήτρων και εργαλείων για παραγωγή προσιτής κατοικίας με προκαθορισμένες τεχνικές προδιαγραφές προσιτών οικιστικών μονάδων και δυνατότητα για μειωμένα εμβαδά, μέσω αξιοποίησης διαθέσιμης γης. 

Τα μέτρα της στεγαστικής πολιτικής που τέθηκαν σε εφαρμογή από τον Ιούλιο, παρακολουθούνται και αξιολογούνται και όπου χρειαστεί θα τύχουν αναθεώρησης, σε συνεννόηση και πάλι με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να έχουμε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. 

Όλες οι πληροφορίες για το νέο πλαίσιο στεγαστικής πολιτικής, τα μέτρα και τα σχέδια που εφαρμόζονται είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εσωτερικών www.moi.gov.cy.

____________

ΑΜ/ΣΧ