Ανακοινωθέντα

Θέμα «Ανάπτυξη κουλτούρας προστασίας, πρόληψης και προώθησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων»

Ο σεβασμός στα δικαιώματα του ανθρώπου αποτελεί, χωρίς αμφιβολία, τον ακρογωνιαίο λίθο για τη θεμελίωση συνθηκών κράτους δικαίου και ευημερίας σε κάθε οργανωμένη δημοκρατική κοινωνία. Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο κάθε ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά και συστατικό στοιχείο κάθε έννομης τάξης. Είναι καθολικά και αδιαίρετα, σε αυτά εδράζεται το κράτος δικαίου και από αυτά απορρέουν οι δημοκρατικές αξίες κάθε δημοκρατικής και ευνομούμενης πολιτείας.

Στον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στηρίζεται, άλλωστε, και ο αγώνας της πατρίδας μας για απαλλαγή από τη τουρκική κατοχή και επανένωση της πατρίδας, ενώ με βάση τα ανθρώπινα δικαιώματα η Ευρώπη και η ανθρωπότητα επιχειρούν να οικοδομήσουν ένα ειρηνικό, δημοκρατικό και ευοίωνο μέλλον.

Στην Κύπρο, τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες προστατεύονται πρωτίστως από το Σύνταγμα που αποτελεί τον υπέρτατο νόμο του κράτους. Πρότυπο για το περιεχόμενο και τις διασφαλίσεις τους αποτέλεσε η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία ενσωματώθηκε στο κυπριακό δίκαιο, με αυξημένη μάλιστα ισχύ έναντι οποιουδήποτε απλού νόμου. Παράλληλα η Κύπρος, ως ισότιμο κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφαρμόζει τις διατάξεις του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, ο οποίος έχει πλέον καταστεί νομικά δεσμευτικός τόσο για τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσο και για τα κράτη μέλη όταν εφαρμόζουν το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Όμως, σε μια ευνομούμενη δημοκρατική πολιτεία, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξασφαλίζεται όχι μόνο από το Σύνταγμα και τους νόμους, αλλά επίσης και μέσα από την καθημερινή πρακτική και δράση όλων των πολιτειακών οργάνων. Εξαρτάται επίσης και από την ύπαρξη ανεξάρτητης δικαστικής εξουσίας η οποία προασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, τις δημοκρατικές αξίες, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία και τις αρχές του κράτους δικαίου.

Η προστασία, ο σεβασμός και η προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελεί πρωταρχική υποχρέωση και δέσμευση της Κυβέρνησής μας. Έχοντας αυτά υπόψη αναβαθμίσαμε και διευρύναμε ουσιαστικά τις δυνατότητες αποτελεσματικότερης απονομής της δικαιοσύνης και δικαστικής προστασίας των πολιτών μέσω μεγάλων θεσμικών αλλαγών στον τομέα της δικαιοσύνης. Μια σημαντικότατη αλλαγή που ήδη υλοποιήθηκε ήταν αυτή της σύστασης του Διοικητικού Δικαστηρίου, η λειτουργία του οποίου αξιολογείται θετικά απ’ όλες τις πλευρές. Για τη διαφύλαξη του θετικού αντίκτυπου που είχε στην αποτελεσματική διεκπεραίωση των υποθέσεων δικαστικού ελέγχου των πράξεων της Διοίκησης η λειτουργία του Διοικητικού Δικαστηρίου, συνεστήθη ξεχωριστό Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας, το οποίο ήδη λειτουργεί από τον Ιούνιο του 2019, για σκοπούς ταχείας εκδίκασης υποθέσεων διεθνούς προστασίας, όπως απαιτεί το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Εξάλλου, έχει ήδη δρομολογηθεί η ίδρυση ξεχωριστού Εφετείου και η επαναλειτουργία δύο ανώτατων δικαιοδοτικών οργάνων, του τριτοβάθμιου Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου και Ανώτατου Δικαστηρίου, καθώς και η ίδρυση Εμπορικού Δικαστηρίου. Προχωρούν ταυτόχρονα και άλλες επιμέρους δράσεις στο πλαίσιο μεταρρύθμισης και αναδιοργάνωσης των δικαστηρίων μας με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη απονομή της δικαιοσύνης.

Το θέμα της διαφύλαξης της δημόσιας τάξης και ασφάλειας αποτελεί κορυφαία προτεραιότητά μας, αφού ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να πραγματωθεί μόνο σε συνθήκες ασφάλειας και ευνομίας. Πεποίθησή μας είναι ότι η ίδια η ασφάλεια είναι ουσιώδες δικαίωμα του πολίτη και η διασφάλισή της, πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας. Στα πλαίσια αυτά ενισχύουμε την επιχειρησιακή ικανότητα της Αστυνομίας για πρόληψη και καταπολέμηση του εγκλήματος και για ταυτόχρονη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των πολιτών. Επενδύουμε στην εκπαίδευση των αστυνομικών, ενώ έχουν εισαχθεί νέα αντικειμενικά και αξιοκρατικά κριτήρια πρόσληψης στην Αστυνομία.

Στο σωφρονιστικό μας σύστημα πετύχαμε τα τελευταία χρόνια σημαντικές θετικές αλλαγές που άλλαξαν ριζικά τη φυσιογνωμία του. Αναβαθμίσαμε τις συνθήκες κράτησης, επιδείξαμε μηδενική ανοχή σε φαινόμενα καταπάτησης δικαιωμάτων και υιοθετήσαμε ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις στη μεταχείριση των κρατουμένων, οι οποίες είναι προσανατολισμένες στην αναμόρφωση των κρατουμένων και στην ομαλή και παραγωγική επανένταξη τους στο κοινωνικό και οικογενειακό τους περιβάλλον. Σήμερα, ποσοστό γύρω στο 80% των κρατουμένων συμμετέχει στα προγράμματα των επτά σχολείων που λειτουργούν στις Φυλακές. Επιστέγασμα των προσπαθειών μας για αναβάθμιση του σωφρονιστικού συστήματος αποτελεί και το νομοσχέδιο που έχει ετοιμαστεί για συνολική και εκ βάθρων αναθεώρηση του νομοθετικού και κανονιστικού πλαισίου των Φυλακών το οποίο βρίσκεται ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων για ψήφιση.

Παράλληλα, ενισχύσαμε τα τελευταία χρόνια τη συμμετοχή των ίδιων των πολιτών στην άσκηση και τον έλεγχο της κρατικής δράσης, με τους θεσμούς της δημόσιας διαβούλευσης με τους πολίτες και τις οργανώσεις για σημαντικά νομοθετήματα, ενώ ενδυναμώσαμε τις διαδικασίες διαφάνειας και ελέγχου από τους ίδιους τους πολίτες μέσω της δυνατότητας πρόσβασης των πολιτών στα δημόσια έγγραφα και αρχεία. Γι’ αυτό και καλωσορίζω, ειδικά, την ευρεία συμμετοχή εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών στη σημερινή εκδήλωση.

Κορυφαία στις προτεραιότητες μας ήταν τα θέματα ισότητας των φύλων και πρόληψης και καταπολέμησης της βίας κατά των γυναικών. Σχεδιάσαμε και υλοποιούμε το νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών 2019-2023 που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ κυρώσαμε τη Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης (Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης) για την πρόληψη και καταπολέμηση όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών.

Όπως ανέφερε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σε αντίστοιχη επετειακή εκδήλωση, είναι πλέον ώριμες οι συνθήκες για την ετοιμασία της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής και του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μέσω της κατάρτισης ενός σαφούς, ολιστικού, συνεκτικού και συστηματικού πλαισίου στόχων, προτεραιοτήτων και κατευθύνσεων, που θα απευθύνονται στο σύνολο των κρατικών αρχών και της κοινωνίας. Οι άξονες της Πρώτης Εθνικής Στρατηγικής για Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, καθορίστηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο και αναφέρονται στην προστασία, τον σεβασμό και την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η ετοιμασία του Σχεδίου της Πρώτης Εθνικής Στρατηγικής ανατέθηκε στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου και παρουσιάζεται σήμερα από τον Επικεφαλής του Τμήματος Καθηγητή Άρη Κωνσταντινίδη, τον οποίο ευχαριστώ για την εργασία του, που είναι καρπός ευρείας σφαιρικής επιστημονικής μελέτης και διαβούλευσης. Ευχαριστώ επίσης όλους τους πανεπιστημιακούς και τα μέλη του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου που παρουσιάζουν σήμερα τις ειδικές θεματικές ενότητες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι εισηγήσεις τους θα εμπλουτίσουν το κείμενο της Εθνικής Στρατηγικής κατά τη συζήτηση της ενώπιον της αρμόδιας Υπουργικής Επιτροπής, προτού το τελικό κείμενο τεθεί ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου για έγκριση.

Το αντίστοιχο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, που θα ακολουθήσει την υιοθέτηση της Στρατηγικής, θα έχει οριζόντια ισχύ, θα περιλαμβάνει συγκεκριμένες δράσεις και χρονοδιάγραμμα υλοποίησης τους. Θα καλύπτει ολόκληρο τον δημόσιο τομέα, αφού τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι συνυφασμένα με τις αρχές και αξίες της δημοκρατίας σε ένα κράτος και αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινής δράσης ολόκληρης της Δημόσιας Υπηρεσίας και της σχέσης της με τους πολίτες.

Με τον τρόπο αυτό θα αποκτήσει ενότητα, συνέπεια και αποτελεσματικότητα η ανταπόκριση της Κύπρου στις ευρωπαϊκές και διεθνείς της υποχρεώσεις. Επιπλέον θα καταστεί περισσότερο σαφής και ορατή, σε εγχώριο και ευρωπαϊκό επίπεδο, η προσήλωση του κράτους μας στις απαιτήσεις του διεθνούς και ευρωπαϊκού δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Κυρίες και κύριοι,

Η σημερινή επετειακή εκδήλωση που συνδιοργανώνεται με τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και την Αστυνομία, υπογραμμίζει την κοινή μας βούληση να προωθήσουμε μαζί πιο συστηματικά, πιο μεθοδευμένα και με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα την προστασία και προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για την Κυβέρνησή μας η διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ο καθολικός σεβασμός και η προαγωγή τους θα συνεχίσουν να βρίσκονται σταθερά στην πρώτη γραμμή των προτεραιοτήτων μας και στην καρδιά των επιδιώξεων και των πολιτικών μας, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Ευχαριστώ τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο και την Αστυνομία για τη συνδιοργάνωση της σημερινής εκδήλωσης, καθώς και όλους όσοι συνεισέφεραν για την πραγμάτωσή της. Ιδιαίτερες ευχαριστίες απευθύνω στον Γενικό Εισαγγελέα, τον Πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου που μας τίμησαν με την παρουσία τους και χαιρέτησαν την σημερινή ημερίδα.

Κλείνοντας, θα ήθελα να σας διαβεβαιώσω ότι για μας ως Κυβέρνηση τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν αποτελούν προνόμιο κανενός, αλλά αγαθό όλων των πολιτών. Μας επιτρέπουν να υπάρχουμε, να δημιουργούμε, να αναπτύσσουμε τις ανθρώπινες αρετές και αξίες. Μας βοηθούν να ζούμε ειρηνικά με ασφάλεια και ευημερία. 

(ΜΓ/ΕΙ)