Ανακοινωθέντα

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί πλέον μια οδυνηρή πραγματικότητα που τη βιώνουμε καθημερινά με ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις, ειδικότερα στη γεωργία του τόπου μας.

Χωρίς αμφιβολία η μείωση των βροχοπτώσεων, τα έντονα καιρικά φαινόμενα, η αύξηση της θερμής περιόδου επηρεάζουν όχι μόνο την ποιότητα ζωής μας αλλά ειδικότερα τον πρωτογενή τομέα.

Η παραγωγή γεωργικών προϊόντων αναμένεται να πληγεί σημαντικά από την μεταβολή του κλίματος, παρόλο που η συμμετοχή του τομέα στην κλιματική αλλαγή είναι σχετικά μικρή, αφού, σύμφωνα με την Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος (IPCC), ανέρχεται στο 10%.

Στην Κύπρο οι κλιματικές αλλαγές αναμένεται να είναι σημαντικές και αυξημένης έντασης κατά τα επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα, εκτιμάται ότι η ροή του νερού στα φράγματα αναμένεται να μειωθεί κατά 23%, σύμφωνα με το κλιματικό μοντέλο PRECIS (CYPADAPT, 2013), ενώ ήδη βιώνουμε ακόμα μια χρονιά έντονης ανομβρίας.

Οι απειλές που δέχονται τα αγροτικά οικοσυστήματα είναι ήδη ορατές και η γονιμότητα των εδαφών και τα ύδατα ως πόροι δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις. Για τον λόγο αυτό πρέπει να ληφθούν τέτοια μέτρα που σε βάθος χρόνου θα βελτιώσουν την περιβαλλοντική επίδοση των συστημάτων παραγωγής.

Έχοντας όλα αυτά υπόψη, η επιστημονική κοινότητα άρχισε να ασχολείται σοβαρά για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία και κατ’ επέκταση  και στην αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιών κυρίως στις χώρες του Νότου  συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια-Σάντα Μπάρμπαρα και την περιβαλλοντική οργάνωση «Conservation International», που δημοσίευσαν σχετικά στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), χρησιμοποίησαν δεκαεπτά διαφορετικά κλιματικά μοντέλα, που προβλέπουν διάφορα σενάρια για τη μελλοντική άνοδο της θερμοκρασίας.

Όλα λίγο-πολύ καταλήγουν στο ότι θα υπάρξει μια δραματική αναστάτωση στον κόσμο του κρασιού διεθνώς. Καθώς ο πλανήτης συνεχώς θερμαίνεται και ο καιρός γίνεται πιο ασταθής σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο, η αμπελουργία θα δεχθεί πιέσεις και, σύμφωνα με τη μελέτη, θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στις οινοπαραγωγικές περιοχές έως το 2050.

Μέχρι τα μέσα του τρέχοντος αιώνα, τεράστιες περιοχές στη Νότια Ευρώπη  - άρα και Κύπρο- προβλέπεται ότι θα έχουν γίνει ακατάλληλες πλέον για την παραγωγή κρασιών, με συνέπεια η παραγωγή από αυτές τις περιοχές να μειωθεί περίπου κατά τα δύο τρίτα. Στις περιοχές του Μπορντό, της Τοσκάνης και του Ρήνου η μείωση της οινοπαραγωγής μπορεί να φθάσει το 85% έως το 2050.

Μεταξύ άλλων, οι ερευνητές συνιστούν στους παραγωγούς ως «αμυντικές» κινήσεις την υιοθέτηση νέων τεχνικών προστασίας των αμπελιών από τη ζέστη, καθώς και τη σταδιακή καλλιέργεια νέων ποικιλιών αμπελιών, πιο ανθεκτικών στη ξηρασία. Παράλληλα, προτείνουν το έγκαιρο μάρκετινγκ αυτών των νέων ποικιλιών στην αγορά, ώστε να τραβήξουν το ενδιαφέρον των καταναλωτών.

Επίσης, στο 4ο Διεθνές Συμπόσιο «ΑΜΠΕΛΟΣ», με θέμα: «Μεσογειακός αμπελώνας και κλιματική αλλαγή», το οποίο πραγματοποιήθηκε τον Μάιο 2017, στη Σαντορίνη,  οι εργασίες που παρουσιάστηκαν επιβεβαίωσαν τη σημαντική επίδραση της κλιματικής αλλαγής –και ειδικότερα της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του αέρα– στη φαινολογία, τη φυσιολογία και τον χρόνο ωρίμανσης των σταφυλιών.

Αρκετοί επιστήμονες και μελετητές του τομέα συνέκλιναν ότι τα τελευταία 40 χρόνια παρατηρείται στους ευρωπαϊκούς αμπελώνες – ανάλογα με την περιοχή και την ποικιλία – η εκβλάστηση, η άνθηση και η ωρίμανση των σταφυλιών να γίνεται 2-3 εβδομάδες ενωρίτερα, ενώ η πλήρης ωρίμανση των σταφυλιών πραγματοποιείται σε πολύ υψηλότερες θερμοκρασίες.

Μάλιστα, επισημάνθηκε ότι ανεξαρτήτως των προγνωστικών μοντέλων της πορείας των κύριων κλιματικών παραμέτρων, όπως είναι η θερμοκρασία, η βροχόπτωση και η ηλιοφάνεια, ο ευρωπαϊκός αμπελο-οινικός χάρτης θα αλλάξει σημαντικά, τόσο ως προς την ποικιλιακή διάρθρωση όσο και προς τα δομικά του συστατικά, με μάλλον δυσμενείς συνέπειες στην ποιότητα των οίνων, ιδιαίτερα των λευκών ποικιλιών αμπέλου.

Πώς μπορεί να αναστραφεί, όμως, αυτή η δυσάρεστη κατάσταση για το ευάλωτο οικοσύστημα του μεσογειακού αμπελώνα;

Η εκπόνηση στρατηγικού σχεδίου για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής είναι πιστεύω πρωταρχικής σημασίας. Η στρατηγική αυτή θα πρέπει να ποικίλει αναλόγως της αμπελουργικής περιοχής, της ποικιλίας, της αμπελοκομικής τεχνικής, δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στον ποικιλιακό πλούτο αλλά και την ποικιλομορφία των αμπελουργικών εδαφών. Μόνο με μια τέτοια προσέγγιση θα καταστεί εφικτή, κατά τα επόμενα χρόνια, η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ελαχιστοποίηση των αρνητικών και μεγιστοποίηση των θετικών επιδράσεων.

Τα ερωτήματα είναι πολλά, όπως πολλά είναι και αυτά που πρέπει να γίνουν από την επιστημονική κοινότητα, από τους παραγωγούς αλλά και από το κράτος. Το έργο «VITISMART» έρχεται να προσφέρει μια νέα, χαμηλού κόστους μεθοδολογική προσέγγιση για τη διαχείριση των βιοτικών και αβιοτικών καταπονήσεων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή στην αμπελοκαλλιέργεια και τη βελτίωση των προϊόντων αμπελιού. Ένα εργαλείο το οποίο χρειαζόμαστε και ως εκ τούτου συγχαίρω τους συμμετέχοντες στο έργο, καθώς και τους διοργανωτές και ομιλητές στη σημερινή ημερίδα.

(ΜΛ)