Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που παρευρίσκομαι στη σημερινή παρουσίαση του προγράμματος Empowering Learning Models in Prison (ELMIP) που διοργανώνεται από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου σε συνεργασία με τη Διεύθυνση του Τμήματος Φυλακών. Το αντικείμενο του προγράμματος αυτού αφορά μία σημαντική πτυχή του σωφρονιστικού συστήματος που απασχολεί ιδιαίτερα, τα τελευταία χρόνια, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, αλλά και την Πολιτεία και την κοινωνία στο σύνολό της. Το θέμα της ομαλότερης δυνατής επανένταξης των κρατουμένων στην κοινωνία αποτελεί ένα πολύπλευρο κοινωνικό ζήτημα, το οποίο εμπίπτει στην τριτογενή πρόληψη, για την οποία η Κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα.

Τα ζητήματα των Φυλακών και τα προβλήματα του σωφρονιστικού συστήματος, τέθηκαν από την πρώτη στιγμή ψηλά στις προτεραιότητές της παρούσας Κυβέρνησης και ως εκ τούτου καθορίστηκαν πολιτικές και δράσεις για ριζική αναμόρφωση του. Τα τελευταία χρόνια λήφθηκαν μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης, για μείωση των δυσμενών συνεπειών της κράτησης, που είναι σταθερά προσανατολισμένα στην προοπτική της επανένταξης των κρατουμένων στην κοινωνία. Συντονισμένα και μεθοδικά επιδιώξαμε, σχεδιάσαμε, υλοποιήσαμε και πετύχαμε ριζικές αλλαγές στο σωφρονιστικό μας σύστημα. Σήμερα μπορούμε επιτέλους να μιλάμε για ένα σύγχρονο, ανθρώπινο σωφρονιστικό σύστημα, προσανατολισμένο στην κοινωνική επανένταξη των κρατουμένων.

Ως τέτοιο αναγνωρίζεται από διεθνή και ευρωπαϊκά όργανα που επισκέπτονται την Κύπρο και υποβάλλουν εκθέσεις για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον τόπο μας. H πιο πρόσφατη αναγνώριση των βελτιωτικών αλλαγών των τελευταίων χρόνων προέρχεται από την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων, του Συμβουλίου της Ευρώπης, που δημοσιεύτηκε μόλις την περασμένη βδομάδα. Η Επιτροπή στην έκθεσή της, αναγνωρίζει «τις σημαντικές και θετικές αλλαγές που έλαβαν χώρα από την τελευταία επίσκεψή της το 2013». Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει την επιμονή και την προσήλωση του Υπουργείου για εγκατάλειψη πεπαλαιωμένων πρακτικών και αναθεώρηση των διαδικασιών, που ακολουθούνταν στο παρελθόν, σε σχέση με τη μεταχείριση των κρατουμένων.

Η ανθρωποκεντρική αντιμετώπιση των κρατουμένων αποτέλεσε, τον κύριο άξονα της σωφρονιστικής μας πολιτικής. Στο πλαίσιο της αναθεωρημένης νομοθεσίας, που έχει ετοιμαστεί για τις φυλακές και βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο, για πρώτη φορά, γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένα δικαιώματα των κρατουμένων.

Η ομαλή επανένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία, αποτελεί ένα από τα βασικά δικαιώματα που προστατεύονται στο αναθεωρημένο νομοθετικό πλαίσιο των φυλακών, ειδικότερα:

• Διασφαλίζεται, για πρώτη φορά, ότι η προετοιμασία της επιστροφής των κρατουμένων στο κοινωνικό, επαγγελματικό και οικογενειακό τους περιβάλλον συνιστά δικαίωμα που θα κατοχυρώνεται πλέον στην νομοθεσία μας, σύμφωνα με τις σύγχρονες αρχές σωφρονιστικής. Δηλαδή η Πολιτεία και ειδικότερα η διοίκηση, θα έχει πλέον την υποχρέωση να διασφαλίζει ότι το καθεστώς κράτησης θα οργανώνεται και λειτουργεί κατά τρόπο που να διευκολύνει την επανένταξή τους στην ελεύθερη κοινωνία.
• Ευθύνη των θεσμικών οργάνων είναι να μεριμνούν ώστε να διασφαλίζεται ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων τους, να ενισχύεται ο αυτοσεβασμός και η συναίσθηση της κοινωνικής τους ευθύνης και να διευκολύνεται η ανάπτυξη στάσεων και δεξιοτήτων που στηρίζουν την κοινωνική επανένταξη.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ασφάλεια αποτέλεσαν βασικούς πυλώνες που αναδιάταξαν το πλαίσιο λειτουργίας του σωφρονιστικού μας συστήματος. Επίδειξη μηδενικής ανοχής σε φαινόμενα κακομεταχείρισης ή έλλειψης σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα, διασφάλιση ίσης μεταχείρισης και ευκαιριών χωρίς καμία διάκριση, σε θέματα εκπαίδευσης, ιατρικής περίθαλψης και φροντίδας, άθλησης και δημιουργικής ψυχαγωγίας, εισαγωγή προγραμμάτων απεξάρτησης από εξαρτησιογόνες ουσίες και πρόνοιας για ψυχοσυναισθηματική στήριξη των κρατουμένων, εξατομικευμένη μεταχείριση των κρατουμένων, κατηγοριοποίηση και μεταχείριση των κρατουμένων κατά ομοειδείς κατηγορίες, με ιδιαίτερη μέριμνα για τον βαθμό ευαλωτότητάς τους, λήψη μέτρων ενδυνάμωσης των επαφών των κρατουμένων με τις οικογένειές τους και το εξωτερικό περιβάλλον για να μην αποκόπτονται  από το οικογενειακό και κοινωνικό τους περιβάλλον. Αυτά ήταν μόνο μερικά από τα μέτρα που λήφθηκαν με σαφή προσανατολισμό την ασφάλεια των φυλακών, την ανθρωπιστική μεταχείριση των κρατουμένων και την επανένταξή τους στην κοινωνία. 

Θεωρώντας, ότι μέσα από την εκπαίδευση, επιμόρφωση και την επαγγελματική κατάρτιση των κρατουμένων, αυξάνονται οι δυνατότητες εργοδότησης και παραγωγικής επανένταξής τους στην κοινωνία, αποφασίσαμε, τα τελευταία χρόνια, βάσει του στρατηγικού σχεδίου του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, να παραχωρούμε περισσότερα κίνητρα σε αυτούς που θα παρακολουθούν τα μαθήματα και τα σχετικά προγράμματα. Γι’ αυτό αναθεωρήθηκαν και ενισχύθηκαν τα εκπαιδευτικά προγράμματα του σχολείου των Φυλακών, δίνοντας την ευκαιρία στους κρατούμενους να αποκτήσουν απολυτήριο γυμνασίου και απολυτήριο λυκείου, ν’ αποκτήσουν επαγγελματική κατάρτιση, ακόμη και να φοιτήσουν σε πανεπιστήμιο, ώστε να αξιοποιούν παραγωγικά τον χρόνο παραμονής τους στις φυλακές.

Στόχος μας είναι να αναβαθμίζονται και να εκσυγχρονίζονται διαρκώς τα προγράμματα του Σχολείου των Φυλακών, υπό την εποπτεία των αρμόδιων Υπουργείων, ώστε να είναι ισότιμα και να συμβαδίζουν πλήρως με το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας. Ως αποτέλεσμα παρατηρείται κάθε χρόνο αύξηση του αριθμού των κρατουμένων που φοιτούν στα σχολεία των Φυλακών, αυξάνοντας τις ευκαιρίες ομαλής επανένταξης των κρατουμένων στην κοινωνία.

Η κυβερνητική πολιτική εκσυγχρονισμού του σωφρονιστικού μας ιδρύματος έχει επιφέρει θετικά αποτελέσματα. Αναβαθμίσαμε και εκσυγχρονίσαμε τις υποδομές και ενισχύσαμε τις Φυλακές με προσωπικό κατά τρόπο που να εξυπηρετεί τους σωφρονιστικούς μας στόχους. Αποτελεί προτεραιότητά μας η συνεχής επιμόρφωση των δεσμοφυλάκων, η συμμετοχή τους σε αντίστοιχα προγράμματα όπως είναι το πρόγραμμα ELMIP, αφού θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες εκπαίδευσης με τη λειτουργία της Σχολής Σωφρονιστικών Υπαλλήλων σε κτήριο που πρόσφατα ανακαινίστηκε  και εγκαινιάστηκε.

Κυρίες και κύριοι,

Αφήσαμε πίσω μας την περίοδο της δυσλειτουργίας, των χρόνιων προβληματικών συμπεριφορών εντός των Φυλακών, καθώς και των πάγιων αρνητικών εικόνων που συνόδευαν τις Φυλακές. Συμπεριφορές που δυστυχώς συνέτειναν αρνητικά στην ομαλή επανένταξη των κρατουμένων στην κοινωνία και ενθάρρυναν την υποτροπή. Επιχειρήσαμε τομές που διαμορφώνουν ένα σωφρονιστικό σύστημα αντίστοιχο του πολιτισμού μας και της ανθρωπιάς που διακρίνει τον τόπο μας. Για μας οι Φυλακές δεν είναι ένας χώρος παραμέλησης ή υποβάθμισης δικαιωμάτων, αλλά ένας χώρος ασφάλειας, εγγύησης και συνεχούς μέριμνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Με την έννοια αυτή η εκπαίδευση στη Φυλακή είναι ένας σημαντικός μοχλός για την ομαλή και παραγωγική επανένταξη των κρατουμένων, όταν αποφυλακιστούν, στο οικογενειακό, κοινωνικό και επαγγελματικό τους περιβάλλον.

Κλείνοντας, συγχαίρω το Τμήμα Φυλακών και το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο για τη σημερινή εκδήλωση, αλλά και όσους συνδράμουν ή συμμετέχουν στο πρόγραμμα για να ενισχυθούν οι προσπάθειες στήριξης των νεαρών κρατούμενων κατά τη διαδικασία αναμόρφωσης και κοινωνικής επανένταξής τους. Δεν θα πρέπει να παραγνωρίζεται ότι προγράμματα, δράσεις και συνέργειες αυτού του είδους συντείνουν τα μέγιστα στην παρακολούθηση, πρόληψη, αποτροπή και αντιμετώπιση του φαινομένου ριζοσπαστικοποίησης ή ανάπτυξης ακραίων συμπεριφορών.  

Εύχομαι κάθε επιτυχία και καρποφορία στο πρόγραμμα αυτό, η επιτυχής έκβαση του οποίου αποτελεί κέρδος για όλη την κοινωνία μας. Από την πλευρά μας, ως Πολιτεία, διαβεβαιώνουμε ότι θα συνεχίσουμε να καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια, με πνεύμα συλλογικότητας, συνεργασίας και διαφάνειας, ώστε να ολοκληρωθεί το πολιτικό μας όραμα και οι Φυλακές μας να συνεχίσουν να αποτελούν υπόδειγμα χώρου σωφρονισμού, για τον οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία, θα συνεχίσει να δέχεται τα εύσημα από διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς.

(ΕΦ/ΜΓ/ΣΧ)