Ανακοινωθέντα

Είμαστε σήμερα εδώ για να τιμήσουμε τη μνήμη του ήρωα του Δαλιού Δημήτρη Χάματσου. Και πρέπει ευθύς αμέσως να πω ότι η μνήμη αυτή μας γεμίζει περηφάνεια και συγκίνηση. Προσωπικά όμως, νοιώθω και τιμή για την πρόσκληση που μου έγινε από τον «Χαλκάνορα» Ιδαλίου.

Η πορεία του Χάματσου στον ηρωικό θάνατο για την πατρίδα, όπως και η ιστορία του σύντομου αλλά τιμημένου βίου του, συγκεφαλαιώνει, νομίζω, σε πολύ μεγάλο βαθμό όλους τους αγώνες του κυπριακού ελληνισμού για την πατρίδα και την ελευθερία.

Η πορεία του 18χρονου τελειόφοιτου λυκειόπαιδα προς τον ηρωικό θάνατο είναι μια επιτομή της πορείας του λαού μας για υπεράσπιση της πατρίδας και διεκδίκηση της ελευθερίας.

• Ο Δημήτρης δεν ήταν καθόλου στρατιωτικός ούτε και είχε τέτοια εκπαίδευση ή εμπειρία και όμως βρέθηκε στην πρώτη γραμμή και πολέμησε για την πατρίδα.
• Ο Δημήτρης δεν είχε κάποια υποχρέωση να βρεθεί στον Άγιο Σωζόμενο, αλλά κινήθηκε αυθόρμητα, ως εθελοντής, ανταποκρινόμενος στην ανάγκη που δημιουργήθηκε και στην απειλή που ερχόταν και προς την κοινότητά του. Δεν είχε άλλη υποχρέωση από το ηθικό χρέος που ένοιωσε ο ίδιος.
• Ο Δημήτρης έχασε τη ζωή του κινούμενος από αλληλεγγύη για να σώσει άλλους συμπολεμιστές του και με αυταπάρνηση, χωρίς να λογαριάζει τον κίνδυνο – ως τραγικός ήρωας, έδωσε τη ζωή του για να σώσει άλλους.
• Ο Δημήτρης Χάματσος ήταν ένας απλός νέος της καθημερινότητας, γόνος μιας απλής αγροτικής οικογένειας, χωρίς κάποιους τίτλους ή περγαμηνές, αλλά με ήθος από την ενάρετη διαπαιδαγώγηση του, με ανθρωπιά και ψυχικό σθένος, εκείνο που θα λέγαμε λεβεντιά και φιλελευθερία ως οδηγό του βίου του.

Φιλοπατρία, ηρωική αυταπάρνηση και αλτρουισμός, αίσθηση του πατριωτικού καθήκοντος και ασίγαστη αφοσίωση στο αίτημα της εθνικής ελευθερίας. Αυτή είναι, πράγματι, η επιτομή όλων των αγώνων των Ελλήνων Κυπρίων για την πατρίδα τους, από το εθνικοαπελευθερωτικό έπος της ΕΟΚΑ στον αγώνα για την Ένωση, από το 1955 μέχρι το 1959, στην αντίσταση τον καιρό της τουρκικής επίθεσης και της ανταρσίας των Τουρκοκυπρίων το 1963-64 και στην ηρωική αντίσταση στον προδομένο πόλεμο του 1974, όταν υπερασπίστηκαν την Κύπρο μπροστά στην εισβολή και την κατακτητική επιδρομή του Αττίλα.

Με συγκίνηση, αποτίουμε φόρο τιμής σήμερα στο παλληκάρι του Ιδαλίου. Στον ήρωα Δημήτρη Χάματσο που έπεσε υπερασπιζόμενος την πατρίδα και την Κυπριακή Δημοκρατία στις 6 Φεβρουαρίου 1964.

Τιμούμε ένα νέο, έναν τελειόφοιτο μαθητή που επέλεξε να θυσιάσει ό,τι πολυτιμότερο είχε, τη ζωή του, για χάρη της πατρίδας. Για χάρη όλων μας.  

Όπως ισχύει και με πολλούς άλλους πεσόντες και ήρωες της κυπριακής ελευθερίας, το μεγαλείο της θυσίας του Δημήτρη Χάματσου ξεκινάει από το ότι επρόκειτο για έναν απλό νέο, ένα παιδί της κυπριακής υπαίθρου που έδινε τότε τον προσωπικό αγώνα μέσα από τα γράμματα και το σχολείο να φτιάξει ένα καλύτερο μέλλον και διαμιάς, όταν χρειάστηκε, έγινε πολεμιστής και ήρωας, δίνοντας με αυταπάρνηση τη ζωή του για την προστασία της κοινότητάς του και της χώρας του.

Γεννήθηκε στο Δάλι, ο Δημήτρης, στις 28 Μαΐου 1945 και ήταν ένα από τα έξι παιδιά της οικογένειας του Νικόλα και της Μηλιάς Χάματσου. Μιας κλασικής, ταπεινής αλλά έντιμης και ενάρετης αγροτικής οικογένειας της Κύπρου. Από μικρός, ταυτόχρονα με την προσπάθειά του στο σχολείο, ακούραστος και με αφοσίωση στήριζε τους γονείς του στις αγροτικές ασχολίες της πολυμελούς οικογένειας. Ξεχώριζε για την εργατικότητα και την αποφασιστικότητα του. Τον διέκρινε όμως ακόμη η αγάπη του για τις τέχνες και τη ζωγραφική ιδιαίτερα, ενώ έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ποίηση και τα βιβλία. Ενώ παράλληλα, ο αθλητισμός και ειδικά το ποδόσφαιρο ήταν η μεγάλη του αγάπη. Γι’ αυτό και εντάχθηκε στην μεγάλη αθλητική οικογένεια του Χαλκάνωρα Ιδαλίου και διακρίθηκε ως αμυντικός στην ποδοσφαιρική ομάδα.

Αυτό όμως που έκανε ξεχωριστό τον Δημήτρη Χάματσο και έτσι τον θυμούνται ακόμα οι φίλοι και γνωστοί του, ήταν η ψυχική συγκρότησή του, η αγωγή του και βεβαίως η φιλοπατρία και η αυταπάρνηση του.

Τότε, στις 6 Φεβρουαρίου 1964, χρειάστηκε να πάει κάποιο απόσπασμα ενίσχυσης στον Άγιο Σωζόμενο όπου οι Τούρκοι είχαν σκοτώσει έναν αγροφύλακα και έναν αστυνομικό που πήγαν να λειτουργήσουν τη διάτρηση. Ο Δημήτρης που εκείνη τη μέρα είχε μείνει σπίτι για να μελετήσει –ήταν τελειόφοιτος μαθητής του γυμνασίου και ετοιμαζόταν για εξετάσεις- παρουσιάστηκε εθελοντής και πήρε αμέσως ένα όπλο και πρόθυμα συμμετείχε στην ομάδα της Αστυνομίας και της τοπικής Εθνοφρουράς που έσπευσε να υπερασπιστεί τη νομιμότητα και την πατρίδα.

Οι Τούρκοι που καραδοκούσαν συνέχισαν την επίθεση και έγινε μια σκληρή μάχη με τραυματίες και νεκρούς και από τις δυο πλευρές. Ο νεαρός Χάματσος έδειξε από την πρώτη στιγμή μοναδική τόλμη και αποφασιστικότητα. Όταν σε κάποια στιγμή πληγώθηκε ο επικεφαλής της αποστολής αστυνομικός, το 18χρονο παλικάρι έτρεξε να τον μεταφέρει μακριά από το πεδίο της μάχης, για να του παρασχεθεί η αναγκαία βοήθεια. Στη συνέχεια όμως, χρειάστηκε και έσπευσε πάλι να βοηθήσει και δεύτερο αστυνομικό που είχε τραυματιστεί. Την ώρα όμως που έσκυβε πάνω από τον πληγωμένο, κτυπήθηκε από τουρκικές σφαίρες στο στήθος και άφησε ο ίδιος την τελευταία του πνοή στο πεδίο της μάχης. Θυσιάστηκε προσπαθώντας να σώσει τους συμπολεμιστές του.

Έκτοτε ο Δημήτρης Χάματσος μένει σύμβολο ηρωισμού και αυτοθυσίας, όχι μόνο για την περιοχή του Δαλιού αλλά για όλη την Κύπρο, υπόδειγμα για όλους τους νέους της πατρίδας μας.

Ελληνίδες και Έλληνες,

Η θυσία του Δημήτρη Χάματσου, όπως και των άλλων ηρώων μας, υπενθυμίζει ότι αυτός ο τόπος και αυτός ο λαός, που έχει δώσει τόσο αίμα, δικαιούται να ζήσει σε συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας. Οι θυσίες παλληκαριών όπως ο Δημήτρης από το Δάλι υπογραμμίζουν όμως και το δικό μας χρέος να προσπαθήσουμε και να αγωνιστούμε για να έχουμε επιτέλους μια πατρίδα που δεν θα χρειάζεται πια θυσίες αίματος, αλλά θα είναι χώρα όπου οι άνθρωποι θα ενώνουν τα χέρια και θα ζουν σε συνθήκες αμοιβαίου σεβασμού και συνεργασίας.

Γι’ αυτό και ο αμετάθετος πολιτικός στόχος μας συνταυτίζεται και με ηθικό χρέος απέναντι στους ήρωες και τους νεκρούς μας για να απαλλαγεί η χώρα μας από την ξένη κατοχή και να επανενωθεί απελευθερωμένη. Χρέος μας απέναντι τόσο στους ήρωες προγόνους μας, όσο και στους νέους που έρχονται, είναι ένα σύγχρονο και πολιτισμένο κράτος, ένα ευρωπαϊκό κράτος όπου το σύνολο των πολιτών θα μπορεί να ευημερεί μέσα σε συνθήκες ασφάλειας και ειρήνης. Ένα κράτος και μια χώρα απαλλαγμένη από ξένα στρατεύματα, εγγυήσεις και παρεμβάσεις ή και την κηδεμόνευση που θέλει ακόμα να μας επιβάλει η Τουρκία.

Συμπατριώτες και συμπατριώτισσες,

Δεν μπορεί να το κρύψουμε ότι έχουμε μπροστά μας ακόμα μεγάλες δυσκολίες. Η στάση της Τουρκίας παραμένει προκλητικά αρνητική, αλλά και απειλητική. Θα πρέπει να επιμείνουμε και να προσπαθήσουμε ούτως ώστε να υποχρεωθεί η Τουρκία να παραιτηθεί από την προσπάθεια να ελέγχει την Κύπρο, είτε μέσω της επιρροής στους Τουρκοκυπρίοιυς συμπατριώτες μας είτε και με εγγυήσεις και στρατούς και να συγκατανεύσει σε μια συμφωνία στη βάση των αποφάσεων και των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών, εναρμονισμένη ταυτόχρονα και με τις αρχές και τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι αυτό θα γίνει μέσα από μια αποτελεσματική διαδικασία διαπραγματεύσεων. Επιζητούμε τη διαπραγμάτευση γιατί είναι η μόνη οδός που μπορεί να οδηγήσει σε τερματισμό της κατοχής και σε μια συμφωνία που θα δημιουργεί μια βιώσιμη και λειτουργική πολιτεία, η οποία και θα μπορεί να τύχει της έγκρισης του λαού μας.

Γι’ αυτό ακριβώς, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σταθερά και με τον πιο επίσημο τρόπο έχει κατ’ επανάληψιν απευθυνθεί στο Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών ζητώντας να ξεκινήσει ξανά η διαπραγμάτευση, από εκεί που είχε μείνει, στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κύπρο, στο Κραν Μοντανά. Ήταν, εξάλλου, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης που πήρε την πρωτοβουλία και είχαμε έστω και εκείνη την πρώτη εδώ και μήνες συνάντηση του με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη.

Την ώρα που με ανησυχία ακούμε τόσο από την Άγκυρα όσο και από τα κατεχόμενα, φωνές που θέλουν να τερματίσουν τον διάλογο, είναι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης που, τόσο από την επομένη της Διάσκεψης στο Κ.Μοντανά όσο και από την πρώτη μέρα της επανεκλογής του, δηλώνει έτοιμος και ζητά διαπραγματεύσεις.

Θέλουμε τη διαπραγμάτευση όχι για χάρη της διαπραγμάτευσης, αλλά με σκοπό την επίλυση του ζητήματος της κατοχής της Κύπρου. Και αν το ζήτημα μένει ανοιχτό τόσες δεκαετίες τώρα, δεν είναι η διαπραγμάτευση που ευθύνεται, αλλά η επίμονη διατήρηση των κατοχικών στρατευμάτων στην Κύπρο και οι διχοτομικές μεθοδεύσεις της Τουρκίας στα κατεχόμενα.  

Είναι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, με τις θέσεις και τις προτάσεις που κατατίθενται εκεί, που κρίνονται όλοι –όπως ήταν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης στο Κραν Μοντανά που, δυστυχώς, δεν υπήρξε η παραμικρή διάθεση της Τουρκία να συζητήσει τον περασμένο Ιούλιο τις πρόνοιες του Πλαισίου Γκουτέρες για την ασφάλεια και τις εγγυήσεις.

Γι’ αυτό, εάν κάτι μπορεί να αλλάξει, εάν η τουρκική πλευρά εγκαταλείπει εκείνη την αρνητική στάση και την πρόθεση να διαιωνίσει τον έλεγχό της πάνω στη χώρα μας ακόμα και μετά από μια συμφωνία, αυτό θα πρέπει να εκδηλωθεί ρητά μέσα από τη διαπραγμάτευση που επιζητούμε, στη βάση του Πλαισίου Γκουτέρες.

Εμείς, έχουμε ένα λόγο παραπάνω να επικαλούμαστε το πλαίσιο με τις βασικές αρχές, γνωστό ως Πλαίσιο Γκουτέρες, όπως το διατύπωσε ο Γενικός Γραμματέας πέρσι στην Ελβετία. Διότι για πρώτη φορά με σαφήνεια τα Ηνωμένα Έθνη προσδιόρισαν την επίλυση του Κυπριακού ως διαδικασία που θα κάνει την Κύπρο ένα κανονικό κράτος, χωρίς ξένες εγγυήσεις και παρεμβάσεις και χωρίς ξένους στρατούς. Διότι στη βάση αυτού του πλαισίου, εκτός των άλλων ζητημάτων, λύση του Κυπριακού σημαίνει κατάργηση των εγγυήσεων-παρεμβάσεων και αποχώρηση του κατοχικού στρατού της Τουρκίας. Γιατί, σε ένα ευρωπαϊκό περιβάλλον, ασφάλεια όλων μας, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, είναι οι δημοκρατικοί θεσμοί και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ασφάλεια μας είναι η λειτουργία και εφαρμογή των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Χρειάζεται άραγε να υπενθυμίσουμε ότι για να είναι εφικτή η επανένωση της πατρίδας μας πρέπει να φύγει από τη μέση ο τουρκικός κατοχικός στρατός; Ή μήπως χρειάζεται να αποδείξουμε ότι προκειμένου να λειτουργήσει εύρυθμα μια ομοσπονδιακή λύση θα πρέπει να συγκεντρωθούμε στα πραγματικά συμφέροντα της Κύπρου χωρίς να αλλοιώνει την εικόνα κάποιος έλεγχος της Άγκυρας μέσω εγγυήσεων ή άλλων τρόπων;

Την ώρα που ακούμε από την άλλη πλευρά να κάνουν λόγο για «σχέδια βήτα» και να προσπαθούν να συμπαρασύρουν το Κυπριακό εντός των Ηνωμένων Εθνών, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απαντά με την επιμονή μας σε διάλογο κάτω από την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, με την επανέναρξη των συνομιλιών και με δεδομένο  το Πλαίσιο Γκουτέρες.

Κυρίες και κύριοι,

Όπως αποδεικνύει και η Τριμερής συνάντηση κορυφής που θα γίνει μεθαύριο στη Λευκωσία, η τέταρτη του είδους ανάμεσα σε Κύπρο-Ελλάδα-Ισραήλ, ο προσανατολισμός της χώρας μας και της πολιτικής μας είναι εκείνος της συνεργασίας, με απόλυτο σεβασμό του διεθνούς δικαίου και πυξίδα το αμοιβαίο όφελος. Μέσα από μεθοδευμένη στρατηγική η Κύπρος έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια ένα ολόκληρο πλέγμα τέτοιων τριμερών συνεργασιών με όλα σχεδόν τα γειτονικά κράτη, με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τον Λίβανο, την Ιορδανία, την Παλαιστίνη. Έπονται και άλλες. Ενώ σταδιακά διαγράφεται και η τάση τετραμερών ή και πολυμερών συνεργασιών. Τέτοιο είναι το δείγμα γραφής που προβάλλουμε απέναντι στην επιθετική και έκνομη συμπεριφορά της Τουρκίας και στην «πολιτική της κανονιοφόρου» που τη φέρνει αντίπαλο με όλους τους γείτονές της. 

Οι προσεκτικές μας κινήσεις τα τελευταία χρόνια μετέτρεψαν την Κύπρο, παρά το μικρό της μέγεθος, σε αξιόπιστο παράγοντα σταθερότητας, περιφερειακό πυλώνα συνεργασίας και παράγοντα ασφάλειας. Μέσα από αυτό το πλέγμα συνεργασιών που ενισχύει τη χώρα μας και βασισμένοι πάντα στο διεθνές δίκαιο που κατοχυρώνει τα κυριαρχικά δικαιώματα και τους φυσικούς μας πόρους, θα αντιμετωπίσουμε και απειλές ή άλλες επιθετικές επινοήσεις.

Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες,

Είμαστε εδώ για να θυμηθούμε και βεβαίως δεόντως να τιμήσουμε την πατριωτική προσφορά και τη συγκινητική πορεία που οδήγησε τον 18χρονο Δημήτρη Χάματσο στο εικονοστάσι των ηρώων μας.

Μνημονεύοντας τον Δημήτρη από το Δάλι, ενθυμούμενοι τη θυσία του, αλλά και την προσφορά τόσων και τόσων άλλων παλληκαριών στο διάβα της ιστορίας μας, το ξέρουμε καλά ότι όπως αιώνια μένει στην καρδιά και στη συλλογική συνείδησή μας η μνήμη τους, άλλο τόσο μένει σε εμάς το χρέος να αγωνιστούμε και να προσπαθήσουμε, για την πατρίδα που εκείνοι τίμησαν και στήριξαν με την ίδια τη ζωή τους.

Μνήμη του Δημήτρη Χάματσου είναι και ανανέωση του δικού μας πατριωτικού χρέους.

Αιωνία ας είναι η μνήμη του.

-------------------------

ΡΜ/ΕΙ