Ανακοινωθέντα

Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων η σημερινή και 70 και πλέον έτη μετά τις 10 Δεκεμβρίου 1948, ημερομηνία υπογραφής της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, σήμερα περισσότερο παρά ποτέ η ανθρωπότητα έχει ανάγκη να διακηρύξει και πάλι ότι η ισότητα, η αλληλεγγύη, ο σεβασμός και η αναγνώριση της αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπου συνιστούν τον μοναδικό δίαυλο προς την ειρήνη, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη στον κόσμο. Συνιστούν τη μοναδική οδό προς αποτροπή των πράξεων βαρβαρότητας που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση, όπως ακριβώς ορίζεται στο Προοίμιο της Οικουμενικής Διακήρυξης.

Τρεις γενεές ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν στάθηκαν ικανές να κατασιγάσουν τις συζητήσεις του πολιτισμένου κόσμου γύρω από το τι εστί «ανθρώπινο δικαίωμα» και σε ποιο βαθμό η έννοια αυτή είναι δυνατόν σήμερα να διευρυνθεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να επιβάλει συγκεκριμένες νέες διεθνείς και συνταγματικές υποχρεώσεις στα κράτη, όπως εν προκειμένω το δικαίωμα σε υγιές περιβάλλον, αλλά και το δικαίωμα στον θάνατο. Δύο μείζονα και εν πολλοίς διαμφισβητούμενα ζητήματα ως προς τη θεσμική τους υπόσταση, τα οποία ουδείς αμφισβητεί ότι πρέπει να απασχολήσουν τις σύγχρονες κοινωνίες, καθότι όσον αφορά το περιβάλλον τούτο επιβάλλεται για την προστασία της περιβαλλοντικής ποιότητας σε αντίθεση με τη νομική θεωρία για τα δικαιώματα της φύσης, ενώ όσον αφορά το ζήτημα της ευθανασίας, γιατί κάθε κοινωνία πρέπει το ταχύτερο να δώσει απαντήσεις σε ηθικό, ιατρικό και νομικό επίπεδο για ένα θέμα, το οποίο με τον ένα ή άλλο τρόπο, απασχολεί όλους ή σε αντίθετη περίπτωση να κλείσει τη συζήτηση οριστικά. 

Ποια είναι λοιπόν ειδικότερα τα βασικά ερωτήματα, στα οποία κάθε σύγχρονο κράτος οφείλει, σήμερα, να εγκύψει και να δώσει απαντήσεις;

Ως προς το πρώτο, κάθε κοινωνία καλείται να απαντήσει κατά πόσο επέστη ο χρόνος το δικαίωμα σε ένα υγιές περιβάλλον να κατοχυρωθεί σε διεθνές και συνταγματικό επίπεδο ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα άρρηκτα συνδεδεμένο με την ίδια την υπόσταση της ανθρώπινης ζωής, αφού το δικαίωμα διαβίωσης σε ένα υγιές και καθαρό περιβάλλον κληρονομήθηκε σε εμάς από τους προγόνους μας και ως τέτοιο οφείλουμε να το κληροδοτήσουμε ακέραιο στις επόμενες γενεές.  Όπως έχει λεχθεί, «τολμηρή και ιερή πράξη, η νομική κατοχύρωση του δικαιώματος σε υγιές περιβάλλον, όπως ιερή είναι και η γη μας».

Ως προς το δεύτερο, επίσης κάθε κοινωνία οφείλει να απαντήσει κατά πόσο το δικαίωμα στη ζωή, όπως αυτό ακριβώς κατοχυρώνεται σε διεθνή κείμενα, δύναται εν προκειμένω  να  ερμηνευθεί  ότι  εμπεριέχει  και το αντίθετο, ήτοι  το δικαίωμα στον θάνατο.  Περαιτέρω, κάθε κράτος οφείλει να εγκύψει στο ζήτημα της προσωπικής αυτονομίας και αυτοδιάθεσης του ατόμου και να αποφασίσει κατά πόσο θα νομοθετήσει για τις περιπτώσεις εκείνες, που σε κάθε ξεχωριστή κοινωνία θα μπορούσε να συνιστούσαν θεμιτές περιπτώσεις υποβοηθούμενης αυτοκτονίας, πάντοτε στη βάση της ελευθερίας του προσώπου να διαθέτει το σώμα του κατά τη βούλησή του, εκτός, βεβαίως από την περίπτωση κατά την οποία θα εκρίνετο ότι τούτο δεν θα ήταν δυνατό γιατί ένα τέτοιο δικαίωμα θα προκαλούσε βλάβη στους άλλους. 

Από την άλλη, κάθε κοινωνία καλείται να απαντήσει κατά πόσο το δικαίωμα στον θάνατο δεν είναι αντίθετο του δικαιώματος στη ζωή αλλά το επακόλουθο του δικαιώματος στη ζωή, καθώς επίσης πώς θα αντικρίζετο το θέμα αυτό από την σκοπιά του ότι το κράτος έχει υποχρέωση να προστατεύει και το δικαίωμα στη ζωή και το δικαίωμα στον θάνατο, καθώς άλλα πρόσωπα θέλουν να ζήσουν, αλλά άλλα θέλουν να πεθάνουν, διαπράττοντας νόμιμα αυτοκτονία ή υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Τι προστατεύεται τελικά; Η ζωή ή το δικαίωμα στη ζωή; Τέλος, επιτακτικά τίθεται το ερώτημα αν τα ζητήματα αυτά πρέπει να επιλυθούν κατά το θετικό δίκαιο άπαξ και διά παντός, ώστε καμία δικαστική κρίση να δύναται να επενεργεί ανεπίτρεπτα ως διαιτητής επί θεμάτων ηθικής ή ακόμη και να μετατρέπεται σε νομοθετικό σώμα; 

(ΕΚ)