Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη ευχαρίστηση που αποδέχθηκα την πρόσκληση να παρευρεθώ και να χαιρετίσω για ακόμη μια χρονιά την Ετήσια Γενική Συνέλευση της Ένωσης Δήμων Κύπρου, η οποία πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερη κρίσιμη χρονική συγκυρία όσον αφορά το εδώ και των πέραν δέκα ετών μείζον ζήτημα μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Προ της όποιας άλλης αναφοράς, επιτρέψετε μου να τονίσω πως η παρουσία μου στη φετινή συνέλευση, όπως και στις προηγούμενες, αποτελεί ένδειξη της ειλικρινούς εκτίμησης και του συνεχούς ενδιαφέροντος τόσο της Κυβέρνησής μου όσο και του ιδίου προσωπικά για το πολυδιάστατο έργο το οποίο επιτελείτε, επ’ ωφελεία των τοπικών κοινωνιών.

Η παρούσα Γενική Συνέλευση συμπίπτει με την ολοκλήρωση σήμερα των διαβουλεύσεων στην αρμόδια Επιτροπή Εσωτερικών σε σχέση με τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Μια μεταρρύθμιση, την οποία η Κυβέρνηση, λαμβάνοντας υπόψιν τις διαχρονικές αγκυλώσεις και οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι τοπικές Aρχές, αλλά και το αίτημα των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης,  έθεσε ως ύψιστη προτεραιότητα.

Είναι χαρακτηριστικό το ότι η όλη προσπάθεια ξεκίνησε από το 2011 με τη Μελέτη Αναδιάρθρωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, την οποία διεξήγαγε το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης της Ελλάδος.

Καλωσορίζω τους εκπροσώπους της Ένωσης Δήμων και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Ελλάδος.

Ακολούθησε η μελέτη του National School of Government International του Ηνωμένου Βασιλείου τον Απρίλιο του 2014, ως επίσης η μελέτη της Ιταλικής εταιρίας Notoria International, η οποία διενεργήθηκε εκ μέρους της Ένωσης Δήμων  Κύπρου,  τον Ιούνιο του 2014.

Ο Σύνδεσμος Δημοτικών Γραμματέων Κύπρου, προέβη σε δική του μελέτη και εισηγήσεις για την αναδιάρθρωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης τον Αύγουστο του 2014 και τέλος, ο κ. Χαράλαμπος Κουταλάκης, καθηγητής και εμπειρογνώμονας επί του θέματος,  παρέδωσε το Έγγραφο πολιτικής για την αναθεώρηση της προωθούμενης μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κυπριακή Δημοκρατία τον Μάρτιο του 2019.

Μετά τις πιο πάνω μελέτες και με δεδομένη τη βούληση της Κυβέρνησης για την εφαρμογή μιας μεταρρύθμισης που πρωτίστως θα αποτελέσει κληροδότημα και στις επόμενες γενιές, κατατέθηκαν στις 12 Μαρτίου του 2020, τα τρία νομοσχέδια για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Νομοσχέδια που ήταν προϊόν εκτεταμένης διαβούλευσης με το σύνολο των πολιτικών κομμάτων, αλλά ιδιαίτερα με την Ένωση Δήμων, οι απόψεις της οποίας έτυχαν απόλυτου σεβασμού, ικανοποιώντας σωρεία εισηγήσεων και ανησυχιών που είχαν εκφραστεί.

Θα περιοριστώ στη σχετική ανακοίνωση της Ένωσης Δήμων στις 30 Αυγούστου του 2021, με τίτλο: «Επείγει η Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης», εις την οποία αυτολεξεί αναφέρεται:

«Τα Νομοσχέδια που παρουσιάστηκαν ενώπιον της Βουλής τον Ιούνιο του 2020 αποτέλεσαν το προϊόν μιας πολύχρονης, ειλικρινούς, συναινετικής και ιδιαιτέρως ποιοτικής διαβούλευσης, μεταξύ Κυβέρνησης και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με επιδίωξη την κατάληξη σε ένα σύγχρονο και εξευρωπαϊσμένο σύστημα τοπικής διακυβέρνησης στη χώρα μας. Θεωρούμε ότι είναι τώρα η ώρα της ψήφισης από τη Βουλή των σχετικών νομοσχεδίων».

Αυτό είναι το κοινό μας όραμα. Όπως αντικατοπτρίζεται στην ανακοίνωση της Ένωσης Δήμων. Ένα σημαντικό όραμα για την ουσιαστική ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των Δήμων, κατά το πρότυπο των πλείστων ευρωπαϊκών χωρών και βέλτιστων πρακτικών, με στόχο πάντα τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, μέσω της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και αυτοδυναμίας των Τοπικών Αρχών από το Κεντρικό Κράτος.

Οι σημαντικές εξελίξεις και το πνεύμα συνεργασίας που επικράτησαν κατά τους τελευταίους μήνες στο θέμα της μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης, επέτρεψαν να γίνουν αποφασιστικά βήματα για την ολοκλήρωση της μαραθώνιας αυτής προσπάθειας.

Αναφέρομαι, πέραν της σύμπτωσης θέσεων όσον αφορά το νομοσχέδιο, και στην ψήφιση του νομοσχεδίου για τη μετάθεση των δημοτικών και κοινοτικών εκλογών για το 2024 τον περασμένο Σεπτέμβριο, προκειμένου να δοθεί ο απαραίτητος χρόνος στην αρμόδια Κοινοβουλευτική Επιτροπή για την  εξέταση των τριών νομοσχεδίων.

Όπως καλά γνωρίζετε, με το νομοσχέδιο περί Δήμων προτείνεται η δημιουργία νέων, λιγότερων αριθμητικά, αλλά ισχυρότερων οντοτήτων με ενοποίηση Δήμων, αλλά και Κοινοτήτων.

Οι νέοι Δήμοι αποκτούν διοικητική αυτοτέλεια, ευελιξία και αυξημένες αρμοδιότητες, οι οποίες τώρα ασκούνται από το κεντρικό κράτος ή τις Επαρχιακές Διοικήσεις. Την ίδια στιγμή, οι νέοι Δήμοι θα έχουν και οικονομική αυτοτέλεια, αφού πέραν από την εξοικονόμηση σημαντικών πόρων μέσω των συνενώσεων, θα λαμβάνουν μια εγγυημένη  κρατική χορηγία ύψους 117 εκατομμυρίων ευρώ.

Εξάλλου, γνωρίζετε καλά το ενδιαφέρον της Κυβέρνησης μέσα από τα έργα που εκτελέστηκαν και εκτελούνται στον κάθε δήμο, την κάθε κοινότητα. Μιλάμε για εκατοντάδες εκατομμυρίων ευρώ έργα τα οποία αντιμετωπίζουν πλέον χρόνια προβλήματα που είχαν οι δήμοι και κανείς δεν μπορεί να παραγνωρίσει μέσα και από τα έργα αυτά το ενδιαφέρον. Υπενθυμίζω ότι το 2017 η Κυβέρνηση αποφάσισε λόγω των κακών οικονομικών των τοπικών αυτοδιοικήσεων να διαγράψει χρέη 174 εκ. ευρώ. Πράττουμε μέσα στο πλαίσιο των οικονομικών δυνατοτήτων του κράτους ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να δώσουμε πιο ανθρώπινες πόλεις, πιο λειτουργικές πόλεις, να δώσουμε ποιότητα ζωής στους πολίτες και νοιαζόμαστε.

Τελευταία παρατηρείται μια οπισθοδρόμηση σε αυτό που θεωρείτο ως πρόοδος όταν ψηφιζόταν η αναβολή των εκλογικών διαδικασιών για το 2024. Είναι αδιανόητο να επιμένουμε σε αριθμούς που εν τη ουσία δεν θα φέρουν μεταρρύθμιση, αλλά απορρύθμιση. Είναι 30 οι Δήμοι σήμερα και η προσπάθεια ήταν μέσα από τις μελέτες να περιοριστούν, έτσι ώστε να μπορεί μέσα από τις εξοικονομήσεις και τη διοικητική αυτοτέλεια που μπορεί στο πρώτο στάδιο να ήταν ενός βαθμού και στη συνέχεια, με την ψηφιοποίηση και με τη συνεργασία, να αναβαθμίζονταν οι υπηρεσίες προς τους πολίτες. Αυτό που έχει σημασία ήταν να φτάσουμε τα επίπεδα τοπικής αυτοδιοίκησης τοπικών κυβερνήσεων όπως ισχύουν σε κάθε άλλη προηγμένη ευρωπαϊκή  χώρα.

Συνεπώς η παράκληση μου προς τις πολιτικές δυνάμεις είναι να δραπετεύσουν από τα βασίλεια. Έχω την εντύπωση ότι κάτω από τις σημερινές συνθήκες και τις απαιτήσεις των πολιτών δεν έχουμε την πολυτέλεια να αγωνιζόμαστε για το πώς μπορεί το άλφα κόμμα – και όταν λέω άλφα κόμμα, για να μην παρεξηγηθώ, είτε λέγεται Δημοκρατικός Συναγερμός είτε ΑΚΕΛ είτε ΔΗΚΟ είτε άλλα κόμματα – και να έχει επιδίωξη πώς να κρατήσει τοπικά βασίλεια. Αυτό που έχει σημασία είναι πώς να ενδυναμωθούν οι Δήμοι όταν έχουν οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια. Αυτό ζητούν οι πολίτες. Αν αγνοήσουμε το τι οι πολίτες θέλουν και προσπαθούμε να πολλαπλασιάσουμε τους Δήμους ή να ελαχιστοποιήσουμε τους Δήμους υπό ενοποίηση κρατώντας απλώς κάποια κεκτημένα, το μόνο που δεν θα επιτύχουμε είναι αυτό που ήταν εξαρχής ο στόχος: η εξυπηρέτηση των πολιτών, η αξίωση τους να έχουν ποιοτικότερη, καλύτερη ποιότητα ζωής, αλλά και να δουν συγκεκριμένα οράματα δημάρχων ή δημοτικών συμβουλίων να υλοποιούνται. Κατά τη διάρκεια των προεκλογικών, ο κάθε ένας υποψήφιος για δήμαρχος υπόσχεται πολλά και διάφορα. Πώς θα τα υλοποιήσει αν δεν έχει την οικονομική αυτοτέλεια, αν θα πρέπει να εξαρτάται από την κεντρική κυβέρνηση για να υλοποιήσει κάποια των οραμάτων που υποσχέθηκε στους ψηφοφόρους; Συνεπώς, είναι προς όφελος του συνόλου και των πολιτικών δυνάμεων οι οποίες σε τελική ανάλυση εκείνες θα είναι υπόλογες αν αποτύχουμε τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Μέσα στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προβλέπεται η απελευθέρωση 241 εκ. ευρώ προς όφελος των τοπικών κοινωνιών αρκεί να γίνει η μεταρρύθμιση ως έχει καθοριστεί χρονικά.

Αν παρέλθει ο χρόνος και απωλέσουν τα κεφάλαια, δεν είναι μόνο αυτά, είναι πολλά άλλα που θα χαθούν προς όφελος ευρύτερα του κυπριακού λαού και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Γι αυτό και απευθύνω ύστατη έκκληση, με όλο τον σεβασμό προς τις αντίθετες απόψεις. Διαφορετικές απόψεις μπορεί να υπάρχουν, διαφωνίες μπορεί να υπάρχουν, αλλά αυτό που προέχει πάντοτε είναι οι τελικές αποφάσεις να έχουν στόχο την εξυπηρέτηση του συνόλου, των τοπικών κοινωνιών, ευρύτερα της πατρίδας μας.

Αν πρόσθετα οτιδήποτε άλλο, θα αφαιρούσα από το ένα και μόνο μήνυμα: επείγει η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης, εδώ και τώρα.

Έχω την εντύπωση ότι οι μέχρι σήμερα συζητήσεις απέδειξαν ότι μπορεί και είναι εφικτό να ψηφιστεί η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης με βάση και το κυβερνητικό νομοσχέδιο. Δεν είναι δογματική θέση. Δεν είναι θέση επειδή το εισηγήθηκε η Κυβέρνηση. Εξάλλου η Κυβέρνηση ξέφυγε του αρχικού. Από 14 πήγε στους 17. Ήρθαν τα πολιτικά κόμματα κάποια στιγμή και ήθελαν να αυξήσουν τον αριθμό των δήμων. Ας μείνουμε σε αυτό που ήταν η κεντρική συμφωνία στις αρχές της διαβούλευσης. Η κατά το δυνατόν πλησιέστερη υιοθέτηση του αριθμού δήμων με βάση τις μελέτες που έχουν κάνει οι κατά καιρούς εμπειρογνώμονες. Ή εμπιστευόμαστε τους εμπειρογνώμονες ή εμπιστευόμαστε τα κομματικά μας οφέλη και κομματικά βασίλεια.

Είναι κάτι που πρέπει το σύνολο των πολιτικών δυνάμεων να αποφασίσουν για να τερματιστεί οριστικά μια εκκρεμότητα που την έχει ανάγκη ο τόπος.

Δεν έχω παρά να ευχηθώ καλή επιτυχία στις προσπάθειες που καταβάλλετε.

Και θέλω να ευχηθώ σε όλο τον κυπριακό λαό, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, ο επόμενος χρόνος να είναι ένας χρόνος που να δημιουργήσει συνθήκες να επικρατήσει ειρήνη στον τόπο μας, στην πατρίδα μας. Να δημιουργηθούν οι συνθήκες επανένωσης, να δημιουργηθούν οι συνθήκες απελευθέρωσης από το βάρος της κατοχής που δεν αφορά πλέον μόνο τους Ελληνοκύπριους, αλλά και τους Τουρκοκύπριους. Να δημιουργηθούν οι συνθήκες, όχι γιατί θα πρέπει να υποκύψουν κάποιοι στις σημερινές ή τις διαχρονικές αξιώσεις της Τουρκίας, δηλαδή ότι θα πρέπει να αναγνωρίσουμε, προτού προσέλθουμε στον διάλογο, κυριαρχική οντότητα ή  ισότητα του καθεστώτος με την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτοί δεν είναι όροι ούτε προϋποθέσεις για να δημιουργηθούν οι συνθήκες ενός διαλόγου.

Αυτό που έχω εισηγηθεί και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και στον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών είναι – και έφτασε η ώρα αν θέλουμε να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις – να προχωρήσουμε σε κάποια σημαντικά βήματα μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης που θα αρχίσουν να αποκαθιστούν το κλίμα δυσπιστίας, και αυτά δεν είναι άλλα από το να ανατεθεί διοίκηση ή η προστασία του καθεστώτος της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου υπό τα Ηνωμένα Έθνη σε αντάλλαγμα, ναι, το αεροδρόμιο της Τύμπου να τεθεί υπό διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών, αρκεί να τηρούνται οι διεθνείς κανονισμοί της ΙCAO, η προστασία του FIR, η επαναλειτουργία του λιμανιού της Αμμοχώστου με την εποπτεία της ΕΕ όσον αφορά τους δασμούς και τα τελωνεία, να επιτρέπουν την προσέγγιση των κυπριακών πλοίων στα τουρκικά λιμάνια.

Όσον αφορά το φυσικό αέριο, δεν χρειάζονται τα όποια άλλα από όσα αποτελούν οι συγκλίσεις, από όσα αποτελούν οι προτάσεις που μετουσιώνονται σε νομοθέτημα, όπως είναι το εθνικό ταμείο υδρογονανθράκων, όπως ήταν η πρόταση για άνοιγμα καταπιστευματικού λογαριασμού και κατάθεση όταν και εφόσον υπάρξουν έσοδα κατά την αναλογία πληθυσμού, προς όφελος των Τουρκοκυπρίων, και αν η Τουρκία αναγνωρίσει την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας να έχουν το δικαίωμα οι Τουρκοκύπριοι και προ της λύσης του Κυπριακού να αντλούν κεφάλαια από τον εν λόγω καταπιστευματικό λογαριασμό.

Αυτά είναι μέτρα που θα συμβάλουν στο να δημιουργηθεί ένα άλλο κλίμα, αλλά την ίδια ώρα θα πρέπει να συνειδητοποιήσει η τουρκοκυπριακή κοινότητα και η Τουρκία ιδιαίτερα – που καθοδηγεί τη σημερινή τουρκοκυπριακή ‘διοίκηση’, χωρίς να σημαίνει ότι δεν παρέμβαινε και στις παλαιότερες θέτοντας φραγμούς στη διαπραγμάτευση – να προσαρμοστούν με τη βάση λύσης του Κυπριακού όπως αποτυπώνεται στις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου και στα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.

Εύχομαι σε όλους Καλά Χριστούγεννα γεμάτα υγεία και ιδιαίτερα να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την πανδημία μέσα από την τήρηση των μέτρων που κατ’ ανάγκη η Κυβέρνηση υιοθετεί.

(ΡΜ/ΕΚ/ΣΧ)