Ανακοινωθέντα

Θέλω κατ’ αρχάς να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας εδώ, στη διάρκεια ακόμα των διακοπών, μέρα του Αυγούστου, προκειμένου να δώσουμε το έναυσμα για την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς. Ευχαριστίες απευθύνω και στο σχολείο που μας φιλοξενεί σήμερα και στη διευθύντρια κα Μαρία Γεωργίου.

Θέλω με τη σημερινή ευκαιρία να εισαγάγω και τον νέο Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου μας, τον αγαπητό κ. Νεόφυτο Παπαδόπουλο, ο οποίος παρά την ολιγόμηνη μέχρι τώρα παρουσία του, έχει μπει για τα καλά στα ζητήματα της εκπαίδευσης και συμβάλλει καθοριστικά στην εύρυθμη λειτουργία του Υπουργείου. Το οποίο Υπουργείο, μετά την πρόσφατη πολύ σημαντική για τα πολιτιστικά πράγματα εξέλιξη, που είναι η δημιουργία για πρώτη φορά ξεχωριστού Υφυπουργείου Πολιτισμού, είναι πλέον Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας. Επομένως, θα είναι στο εξής περισσότερο επικεντρωμένο στα θέματα της εκπαίδευσης.

Είναι φέτος η τρίτη φορά που ξεκινάμε μαζί τη σχολική χρονιά, η τελευταία για εμένα, και με την ευκαιρία αυτή θέλω να σας ευχαριστήσω. Όλες, όλους. Μέσα στα τρία αυτά σχολικά έτη μου δόθηκε η ευκαιρία από τη θέση του Υπουργού Παιδείας και μέσα από το υπουργείο, να εκτιμήσω καλύτερα κάτι που ήδη γνώριζα. Το νευραλγικής σημασίας ρόλο των διευθύνσεων των σχολείων, τη δική σας συνεισφορά. Γι’ αυτό νιώθω την ανάγκη να σας αποδώσω τα εύσημα. Μπορεί προσωπικά, εξ απαλών ονύχων -που λέμε, να ήμουν εξοικειωμένος με τη λειτουργία του σχολείου Μέσης Εκπαίδευσης, λόγω του οικογενειακού περιβάλλοντος από όπου προέρχομαι. Είναι άλλο όμως να ζήσει κανείς και να εκτιμήσει από κοντά τις προκλήσεις, τις δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετωπίζει η διεύθυνση ενός σχολείου, αλλά και τη φροντίδα που δείχνετε, τις προσπάθειες που καταβάλλετε και την αφοσίωσή σας σε αυτό το περίπλοκο και απαιτητικό έργο. Είναι μάλιστα νομίζω η ώρα να θυμηθούμε και τον μέχρι πέρσι επικεφαλής του Συνδέσμου Διευθυντών, τον πολύ καλό και ξεχωριστό διευθυντή, τον αείμνηστο Γιώργο Ιωσηφίδη, που έφυγε την προηγούμενη χρονιά. Θα τον θυμόμαστε πάντα με ευγνωμοσύνη και αναγνώριση.

Ιδιαίτερα θέλω να αποδώσω εύσημα για την αντιμετώπιση των δυσκολιών και όλης της περιπλοκής στη λειτουργία των σχολείων σε συνθήκες πανδημίας. Γνωρίζουμε βέβαια ότι πρόκειται για έργο συλλογικό και συγχαρητήρια απευθύνονται και στη συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών που συνεργάστηκαν μαζί σας. Αλλά και πάλι θα παρατηρούσα ότι ένας διευθυντής ή μια διευθύντρια μπορεί πάντα να κάνει τη διαφορά, εμπνέοντας και καθοδηγώντας με σωστή κρίση, αξιόπιστα και με επάρκεια. Διευκρινίζω ακόμα ότι αυτές οι οφειλόμενες ευχαριστίες, μέσα από εσάς, επεκτείνονται και στα υπόλοιπα μέλη των διευθυντικών ομάδων, τους βοηθούς διευθυντές.

Εφορμούμε όμως τώρα για τη νέα σχολική χρονιά, 2022-23. Μια καινούρια χρονιά με προσδοκίες και με ελπίδες. Και πάντα με την αίσθηση του χρέους μας απέναντι στην κοινωνία και κυρίως απέναντι στα παιδιά.  

Θα ξεκινήσω από κάτι που μάλλον δεν περιμένατε πρώτο. Θέλω να σας ενημερώσω για την απόφαση που αρχίζουμε να υλοποιούμε, για δημιουργία Αρχείου Ιστορίας της Εκπαίδευσης στην Κύπρο. Το Αρχείο που θα εδρεύει σε χώρους του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών και για τη συγκρότηση του έχει συσταθεί μια συμβουλευτική επιτροπή που θα συνεργαστεί με τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης του Υπουργείου. Αναφέρω ότι στην επιτροπή αυτή συμμετέχει και ο πανεπιστημιακός καθηγητής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Δημήτρης Χαραλάμπους που είναι κυπριακής καταγωγής καθηγητής και ειδικεύεται στην ιστορία της εκπαίδευσης. Κάνω αυτή την αναφορά γιατί πυκνώνουν γενικά οι σχέσεις μας με το Αριστοτέλειο, αφού και με πρωτοβουλία του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας ξεκινά εκεί λειτουργία έδρας κυπριακών σπουδών, ενώ στη Θεσσαλονίκη εδρεύει και το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, με το οποίο, μετά την υπογραφή σχετικού Μνημονίου Συνεργασίας με τη συνάδελφο Υπουργό κα Νίκη Κεραμέως, εγκαθιδρύεται στενή συνεργασία του Υπουργείου μας (θα επανέλθω σε αυτό το θέμα).

Στόχος της Δημιουργίας ενός Αρχείου της Εκπαιδευτικής Ιστορίας είναι να προστατεύσουμε και να αναδείξουμε αρχεία και αρχειακό υλικό που σήμερα βρίσκεται διάσπαρτο και να δημιουργήσουμε μια βάση για τη μελέτη της εκπαιδευτικής ιστορίας στη χώρα μας. Να δοθούν εξάλλου κίνητρα και έναυσμα και τοπικά, στα σχολεία όλων των βαθμίδων, σε κάθε κοινότητα, σε κάθε αστική περιοχή, για την καταγραφή της δικής τους και της τοπικής εκπαιδευτικής ιστορίας. Γιατί το θεωρώ σημαντικό; Διότι πρέπει να δώσουμε την έμφαση που αρμόζει στον ρόλο και τη συμβολή της παιδείας στην ευρύτερη κοινωνική ανάπτυξη και τη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του τόπου μας. Να καλλιεργήσουμε τη συνείδηση ότι «ερχόμαστε από μακριά» και ότι έχουμε για ρίζες μας τις αξίες των ανθρώπων αυτού του τόπου και μέσα από αυτό το πρίσμα προσβλέπουμε σε ένα ευοίωνο μέλλον. Ότι σχολείο στην Κύπρο σημαίνει και τους αγώνες αυτού του τόπου και του λαού για κοινωνική πρόοδο, εθνική ελευθερία και εθνική συνείδηση, αλλά και για τα σύγχρονα δικαιώματα των ανθρώπων.

Εδώ όμως θέλω να προσθέσω μια πολύ σημαντική καλή είδηση που έρχεται αυτές τις μέρες και αφορά το μέλλον του σχολείου. Θα ακούσετε συγκεκριμένα τα σχετικά μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Αλλά σήμερα μπορώ να σας πω ότι επιτέλους, μετά από αρκετά χρόνια και πολλές προσπάθειες, προχωρά για υλοποίηση το πολύ μεγάλο έργο του ηλεκτρονικού μετασχηματισμού του σχολείου. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο σύστημα το οποίο μέσα σε διάστημα τριών ετών θα φέρει μια ριζική αλλαγή στην εμπειρία της λειτουργίας των σχολείων, σηματοδοτώντας ένα άλμα στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Με την ολοκλήρωση του έργου θα αλλάξει ριζικά η σχέση όλων με το σχολείο, τη λειτουργία και τις εργασίες του. Όλοι, εκπαιδευτικοί, μαθητές και μαθήτριες, όπως και οι γονείς, θα μπορούν να αντλούν πληροφορίες σχετικά με τη λειτουργία του σχολείου και τα προσωπικά ζητήματα τους, αλλά και να διεκπεραιώνουν εργασίες, ηλεκτρονικά. Θα περιοριστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό η γραφειοκρατία και θα απλοποιηθούν οι σχέσεις με το σχολείο. Θα γίνονται με μεγάλη άνεση οι σχετικές εργασίες και θα ενταχθεί καλύτερα και με φιλικό τρόπο το σχολείο στην καθημερινή ζωή και στην κοινότητα.  

Ξεκινώντας σε λίγες μέρες τη νέα σχολική χρονιά, νιώθω ότι θα πρέπει και πάλι να σας συγχαρώ και να σας ευχαριστήσω για όλες τις ιδιαίτερες επιπρόσθετες προσπάθειες που καταβάλατε τα δυο τελευταία σχολικά έτη για τη λειτουργία των σχολείων μέσα σε συνθήκες πανδημίας. Μιας πραγματικά αναπάντεχης πανδημίας μέσα στον 21^ο αιώνα. Στο πρόσωπό σας μάλιστα ευχαριστώ το σύνολο του εκπαιδευτικού προσωπικού για την αφοσίωση και την προσαρμοστικότητα που επέδειξαν. Διότι το σχολείο τρόπον τινά νίκησε τον κορωνοϊό, αφού κρατήσαμε το νήμα της εκπαίδευσης και δεν επιτρέψαμε να θυματοποιηθεί η εκπαίδευση των παιδιών από την επικράτηση της νόσου. Υπό τις περιστάσεις τα σχολεία λειτούργησαν σε μεγάλο βαθμό και παρείχαν την εκπαίδευση που προβλέπεται σε όλες τις βαθμίδες. Ταυτόχρονα πρέπει όμως να υπογραμμίσω μπροστά σε μια τέτοια συνάθροιση ότι επρόκειτο και για μια επιτυχία της επιστήμης και της αλήθειας απέναντι στην απειλή κάποιων δεισιδαιμονιών, προκαταλήψεων και της μυθοπλασίας. Γιατί -κακά τα ψέματα- αφού χρειάστηκε, το σχολείο τάχθηκε στη μεριά της επιστημονικής προσέγγισης την ώρα που είχαμε να αντιμετωπίσουμε άγνοια ή και προκαταλήψεις.

Ωστόσο, προσβλέποντας στο σχολικό έτος 2022-23, παρά τη διεθνή υποχώρηση της πανδημίας, δεν πρέπει να εφησυχάσουμε. Η νόσος δεν έχει εξαφανιστεί. Διαθέτουμε βεβαίως πολύ καλύτερη γνώση, καθώς και ιατρικά μέσα για να την αντιμετωπίσουμε, ωστόσο μπορεί αντί για πανδημία να μιλήσουμε ίσως για επιδημία, αλλά θα πρέπει να συνεχίσουμε να παίρνουμε κάποια μέτρα προστασίας. Είμαι βέβαιος ότι παρακολουθείτε τις εξελίξεις και γνωρίζετε ήδη αυτό που θα σας πω: είμαστε πάντα σε στενή συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας και θα ακολουθήσουμε και φέτος τις συστάσεις και οδηγίες που θα μας δοθούν στη βάση των κατευθύνσεων από την ειδική επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή. Μέχρι το τέλος του μήνα, πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, θα δοθούν οι σχετικές οδηγίες και θα διαμορφωθεί ο αρχικός τρόπος λειτουργίας των σχολείων. Εξυπακούεται ότι η ομαλή λειτουργία χωρίς δραστικά μέτρα προστασίας θα εξαρτηθεί μεταξύ άλλων και από την τήρηση των πιο βασικών ατομικών κανόνων προστασίας οι οποίοι ήδη ισχύουν.

Στη βάση όμως και των θετικών εξελίξεων στο μέτωπο της πανδημίας, έμφαση θα δοθεί στο ίδιο το περιεχόμενο της εκπαίδευσης. Παρ’ όλους τους αντιπερισπασμούς, δεν μπορεί να ξεχνάμε την καθαυτή αποστολή των σχολείων που είναι η καλλιέργεια και η μετάδοση γνώσεων, η ανάπτυξη δεξιοτήτων και η ευκαιρία που πρέπει να δώσουμε στους μαθητές και τις μαθήτριες να διαμορφώσουν, σύμφωνα και με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, την προσωπικότητα ενός σύγχρονου Ευρωπαίου πολίτη.

Από αυτή την άποψη, και υπογραμμίζοντας ότι φαίνεται να εκδηλώνονται ήδη ευεργετικές επιδράσεις από την ευρύτερη προσπάθεια μεταρρύθμισης στην εκπαίδευση, θέλω να μοιραστώ μαζί σας μια ακόμα θετική εξέλιξη. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της τελευταίας διάγνωσης στο πλαίσιο του Προγράμματος Λειτουργικού Αλφαβητισμού που διενεργείται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, το ποσοστό των μαθητών/-τριών Στ’ τάξης Δημοτικού που βρίσκονταν στην περιοχή του κινδύνου λειτουργικού αναλφαβητισμού στην Ελληνική και τα Μαθηματικά, έχει μειωθεί. Δηλαδή οι μαθητές/-τριες που εισάγονται φέτος στα γυμνάσια φαίνεται να έχουν κάπως καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα. Αυτή η θετική εξέλιξη έρχεται να συμπληρώσει τα θετικά αποτελέσματα που είχαμε πριν μερικά χρόνια και στην τελευταία διεθνή μέτρηση για τα μαθησιακά αποτελέσματα στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο ως προς τις φυσικομαθηματικές γνώσεις, την έρευνα TIMMS.

Είναι αρκετοί οι συντρέχοντες παράγοντες και τα αίτια που μπορεί να εξηγούν αυτή τη βελτιωτική τάση, θα πρέπει όμως σίγουρα να διατηρηθεί και να ενισχυθεί. Εκείνο που πρέπει πάντως να υπογραμμίσουμε είναι ότι πρέπει να διατηρήσουμε μια προσέγγιση αξιόπιστης αξιολόγησης ως λογική λειτουργίας του Υπουργείου και του εκπαιδευτικού συστήματος, αφού θα πρέπει και οι πολιτικές και αποφάσεις μας να στηρίζονται στο εξής σε έγκυρα στοιχεία και δεδομένα.

Στη βάση αυτής της προσέγγισης, προχωράμε από φέτος σε διαδικασίες διάγνωσης σε πρώιμες ηλικίες, σύμφωνα και με τις επιστημονικές συμβουλές που έχουμε. Εισάγεται για πρώτη φορά διαδικασία διάγνωσης από την Προδημοτική εκπαίδευση, ενώ θα επαναληφθεί και θα καθιερωθεί η διαγωνιστική διαδικασία που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το προηγούμενο σχολικό έτος στην Α’ τάξη Δημοτικού σχολείου. Σκοπός είναι να εντοπίζονται αξιόπιστα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τυχόν ανάγκες των παιδιών από νωρίς, ούτως ώστε να μπορεί με καλύτερα αποτελέσματα να αντιμετωπίζονται. Τόσο μαθησιακά, όσο και τυχόν άλλα χαρακτηριστικά και ανάγκες. Μέσα από τέτοιες λειτουργίες τα επόμενα χρόνια θα μπορείτε να αναμένετε στη Μέση Εκπαίδευση καλύτερα προετοιμασμένα παιδιά, όπως φέτος φαίνεται ότι υπάρχουν συγκριτικά μικρότερες ανάγκες αλφαβητισμού.

Ανάλογη βελτίωση θα προκύψει και από τις νέες διαδικασίες για την υποδοχή και ένταξη των μαθητών και μαθητριών με μεταναστευτική βιογραφία. Θα δοθούν στα σχολεία σχετικές συγκεκριμένες οδηγίες. Εκείνο που γενικά πρέπει να τονίσω είναι ότι και σε αυτό το ζήτημα θα προχωρήσουμε στη βάση των στοιχείων που διατίθενται από τις διαγνώσεις, τα τεστ Ελληνομάθειας που διενεργούνται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (Κ.Ε.Ε.Α.) του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Το κενό που πρέπει οπωσδήποτε να καλυφθεί αφορά παιδιά που συμπληρώνουν τη φοίτηση στο πρόγραμμα και δεν έχουν ακόμα φτάσει στο απαραίτητο επίπεδο γνώσης της γλώσσας. Τα σχολεία θα πρέπει στο εξής να αντλούν στοιχεία από τη σχετική πλατφόρμα στην οποία έχουν πρόσβαση και αναλόγως να καταγράφουν τις ανάγκες για να διοργανώνονται είτε τάξεις υποδοχής είτε με άλλο τρόπο να δίνεται ενίσχυση στη βάση των προδιαγραφών του προγράμματος, για το οποίο θα έχουμε και συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας στη βάση και του Μνημονίου Συνεργασίας που προανέφερα. Ειδικά φέτος όμως, για να διαθέτουμε και μια βάση δεδομένων στη Μέση Εκπαίδευση, γίνονται οι σχετικές διευθετήσεις και θα διενεργηθεί διαγνωστική διαδικασία στην Α’ τάξη Γυμνασίου. Στη βάση των αποτελεσμάτων θα προγραμματιστεί η καλύτερη πλαισίωση και ενίσχυση των μαθητών και μαθητριών με μεταναστευτική βιογραφία που το χρειάζονται. Με αυτό τον τρόπο, και εφόσον τα επόμενα χρόνια τηρηθεί η δέουσα διαδικασία και παρακολούθηση και των αποτελεσμάτων των διαφόρων ενισχύσεων, αλλά και αφού περάσει το μήνυμα και στα παιδιά αυτά και στις οικογένειές τους ότι η εκμάθηση της γλώσσας είναι απαραίτητη προϋπόθεση, θα εξασφαλισθεί η δυνατότητα των μαθητών/-τριών αυτών όχι απλώς να παρευρίσκονται στο σχολείο, αλλά να επωφελούνται ουσιαστικά όπως όλα τα παιδιά, αλλά και θα βελτιωθούν γενικά οι συνθήκες διδασκαλίας.

Όπως είναι καλά γνωστό, το νέο σύστημα αξιολόγησης μαθητών/-τριών, από αυτό το σχολικό έτος, θα συμπληρωθεί επεκτεινόμενο και στο σύνολο των μαθητών των Γυμνασίων. Θα χρειαστεί για το σκοπό αυτό να είμαστε καλά προετοιμασμένοι και στα Γυμνάσια για την καινοτομία. Σημειώνω πάντως ότι έχει ολοκληρωθεί ήδη η κατάλληλη προεργασία και έγιναν οι συνεννοήσεις μεταξύ των υπηρεσιών του Υπουργείου και των συνδέσμων των διαφόρων ειδικοτήτων-μαθημάτων, για να υπάρχει εναρμόνιση του διδακτικού προγράμματος και της χρονοσειράς των εργασιών του σχολείου. Αυτό είναι κάτι που γίνεται τα τελευταία δυο χρόνια και νομίζω ότι συμβάλλει ουσιαστικά στην καλύτερη λειτουργία των σχολείων.

Έχοντας όμως στη διάθεση μας αξιόπιστα στοιχεία σε παγκύπρια κλίμακα από τα τρία προηγούμενα χρόνια συστηματικής αξιολόγησης σε Λύκεια και Τεχνικές Σχολές, τα οποία από φέτος θα συμπληρωθούν και με αντίστοιχα στοιχεία από τον Γυμνασιακό κύκλο, θα πρέπει να περάσουμε και στην ποιοτική επεξεργασία που θα μας βοηθήσει να εντοπίσουμε ανάγκες βελτίωσης της οργάνωσης σπουδών και των αντίστοιχων προγραμμάτων κατευθύνσεων ή διαδικασιών ενισχυτικής διδασκαλίας.

Αναφερόμενος στα πιο κλασικά θέματα της προετοιμασίας, θα πρέπει να αναφέρω ότι και φέτος, όπως τα προηγούμενα δυο χρόνια, η στελέχωση των σχολείων έχει γίνει έγκαιρα, νωρίτερα από ότι παλαιότερα. Γι’ αυτό θέλω να ευχαριστήσω και την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας που ανταποκρίνεται και ενισχύει την προσπάθεια μας. Το γεγονός ότι γνωρίζετε ήδη το εκπαιδευτικό προσωπικό που θα στελεχώσει το σχολείο σας θεωρώ ότι είναι πολύ υποβοηθητικό για την καλή οργάνωση της σχολικής χρονιάς και μας επιτρέπει να μη χάνουμε καθόλου χρήσιμο διδακτικό χρόνο στην έναρξη της σχολικής χρονιάς. Ταυτόχρονα, και τα βιβλία είναι έτοιμα -με την εξαίρεση ενός μόνο μαθήματος- και έτσι θα μπορούμε να ξεκινήσουμε αμέσως, μετά την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου.

Νομίζω μάλιστα ότι αξίζει να υπογραμμίσει κανείς ότι και φέτος, παρά το γεγονός ότι ο μαθητικός πληθυσμός δεν έχει αυξηθεί (μάλλον κάπως μειωμένος είναι), η πολιτεία, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, παραχώρησε στα σχολεία Μέσης Εκπαίδευσης περισσότερους από διακόσιους πρόσθετους εκπαιδευτικούς για την κάλυψη αναγκών που προκύπτουν από τις δεδομένες διαδικασίες.

Σε αυτό, όμως, θα ήθελα να προσθέσω ότι τα τελευταία χρόνια φτάνουν στα σχολεία και έχετε στη διάθεσή σας ένα σημαντικό αριθμό εκπαιδευτικών που προέρχονται από την αξιοκρατική διαγωνιστική διαδικασία που καθιερώνεται σταδιακά σε όλο το φάσμα της εκπαίδευσης. Τα τελευταία 4-5 χρόνια είχαμε περισσότερους από χίλιους εκπαιδευτικούς -σε όλες τις βαθμίδες- που προέρχονται από διαδικασία διαγωνιστικής επιλογής. Δηλαδή, κατά τεκμήριο βελτιώνεται το διδακτικό προσωπικό, ενώ σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία προκύπτει και μια σημαντική ηλικιακή ανανέωση.

Ταυτόχρονα, μια πολύ θετική προοπτική που μπορεί να φέρει τα επόμενα χρόνια σημαντική ποιοτική αναβάθμιση στη λειτουργία των σχολείων, είναι η ολοκλήρωση της πρότασης για ένα βελτιωμένο και σύγχρονο σύστημα αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου και των εκπαιδευτικών. Ήδη το νομοθετικό σχέδιο για τη Δημοτική Εκπαίδευση βρίσκεται στο στάδιο της νομοτεχνικής επεξεργασίας και σύντομα, με τη συμπλήρωση της διαβούλευσης, θα προωθηθεί και το αντίστοιχο νομοθέτημα για τη Μέση Εκπαίδευση. Αμέσως μετά θα προωθηθούν στη Βουλή για αποφάσεις. Γίνεται λόγος όμως και για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, ατομικά, αλλά και για την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου. Δηλαδή, κατά κάποιο τρόπο, και της συλλογικής λειτουργίας των σχολείων. Ένα νέο, βελτιωμένο και περισσότερο αξιόπιστο σχέδιο αξιολόγησης όχι μόνο θα δημιουργεί κίνητρα και θα εδραιώνει περισσότερο αίσθηση αξιοκρατίας, αλλά θα συμβάλει και μέσα από την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου στην απαραίτητη λειτουργία λογοδοσίας απέναντι στην πολιτεία και την κοινωνία που, ομολογουμένως, εδώ στην Κύπρο, καταβάλλουν σημαντική προσπάθεια στο χώρο της εκπαίδευσης. Ταυτόχρονα όμως -και αυτό είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντικό- θα συστηματοποιηθούν και θα ενισχυθούν και οι διαδικασίες διαμορφωτικής αξιολόγησης και στήριξης και βελτίωσης των εκπαιδευτικών μέσα από ένα επιμορφωτικό πλαίσιο. Για τον σκοπό αυτό μάλιστα, την περίοδο αυτή, συστηματοποιούνται και μια σειρά από επιμορφωτικά προγράμματα στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Επομένως, εφ’ όσον κατ’ ευχήν εγκριθούν και εφαρμοσθούν τα επόμενα χρόνια αυτές οι βελτιωμένες διαδικασίες αξιολόγησης, θα ενισχυθούν αναμφίβολα και οι δυνατότητες που θα έχετε μέσα στη σχολική κοινότητα.  

Συμπληρώνοντας την αναφορά στα κλασικά καθιερωμένα ζητήματα, πρέπει να αναφερθώ και στα έργα βελτίωσης, επέκτασης ή και αποκατάστασης σχολικών κτιρίων. Επειδή αυτές τις μέρες ακούστηκαν, όπως κάθε χρόνο, δημοσιογραφικές αναφορές σε «σχολεία-εργοτάξια», θα πρέπει να διευκρινίσω ότι η πολιτεία φροντίζει για τη συντήρηση και βελτίωση των σχολικών κτιρίων. Είναι γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, επειδή βελτιώνουμε τα σχολικά κτίρια, που κάπου υπάρχουν έργα σε εξέλιξη. Διότι δεν μπορεί κανείς να αναμένει ότι εκεί που θα γίνει αντισεισμική αναβάθμιση ή θα προστεθούν πτέρυγες ή ακόμα θα ανακατασκευασθεί ένα μέρος των εγκαταστάσεων, αυτό μπορεί να ολοκληρωθεί σε χρόνο που το σχολείο είναι κλειστό. Στη Μέση Εκπαίδευση πάντως είναι λίγα, μερικά μόνο, σχολεία που θα λειτουργήσουν ενώ παράλληλα θα εκτελούνται οικοδομικές εργασίες. Το μεγαλύτερο από τα έργα, που είναι η ανακατασκευή του Παγκυπρίου Γυμνασίου -έργο προϋπολογισμού 6,6 εκατομμυρίων- μετά από μερικά χρόνια ολοκληρώνεται τώρα, και θα παραδοθεί μέσα στο επόμενο διάστημα.

Τέλος. θα ήθελα να αναφέρω μια ακόμα καινοτομία που νομίζω ότι θα ενισχύσει σημαντικά τη λειτουργία και την προσφορά της Μέσης Εκπαίδευσης. Στη βάση των πολύ ικανοποιητικών αποτελεσμάτων της δοκιμαστικής λειτουργίας ολοήμερου Γυμνασίου τύπου STEM (δηλαδή Επιστημών, Τεχνολογίας, Μηχανικής και Μαθηματικών), με ενίσχυση και της Ελληνικής γλώσσας και γραμματείας στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, αποφασίστηκε το πρόγραμμα να συνεχιστεί και στη Β’ τάξη του εκεί Γυμνασίου και να ξεκινήσει επίσης δοκιμαστική λειτουργία και σε ένα σχολείο της Λεμεσού. Διότι το δοκιμαστικό πρόγραμμα που γίνεται στο Παγκύπριο δεν είναι μόνο για εκείνο το ιστορικό σχολείο που ούτως ή άλλως αποφασίστηκε να ενισχυθεί, αλλά προορίζεται να τύχει ευρύτερης εφαρμογής.

Τα αποτελέσματα που είδαμε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο ήταν εξαιρετικά ενθαρρυντικά και η λειτουργία προγραμματίζεται να επεκταθεί ως «σχολείο τύπου STEAM», όπου προστίθενται και οι τέχνες. Η συνδυασμένη διδασκαλία και εφαρμογές μέσα από μια πολυθεματική προσέγγιση και με τη συνεργασία εκπαιδευτικών διαφόρων ειδικοτήτων, αλλά και την εφαρμογή εργαστηριακών πρακτικών και συμμετοχικών διαδικασιών δίνει πολύ θετικά αποτελέσματα. Εξάλλου, στη λειτουργία ολοήμερου σχολείου μπορούμε και ξεκινούμε να εισαγάγουμε κάποιες από τις τεχνολογικές καινοτομίες και τις ψηφιακές εφαρμογές που έχουν ήδη αναπτυχθεί στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και παρουσιάστηκαν σε σχετική Ημερίδα που διοργάνωσε το Υπουργείο. Μέσα στο επόμενο διάστημα θα προωθηθεί και πρόταση στο Υπουργικό Συμβούλιο ούτως ώστε να θεσπιστεί δοκιμαστική λειτουργία ολοήμερου Γυμνασίου σε καθεμία από τις εκπαιδευτικές περιφέρειες, σε όλες τις επαρχίες.

Τέλος, προτού σας ευχηθώ για τη νέα σχολική χρονιά, θα πρέπει να γίνει και μια σύντομη αναφορά στους στόχους της φετινής χρονιάς. Εκτός από τον πάγιο στόχο μνήμης για την ανοιχτή πληγή της κατοχής και τους τόπους μας που εξακολουθούν να καταπατούν ο τουρκικός στρατός και το κατοχικό καθεστώς, με το συμβολικό «Δεν Ξεχνώ», και επειδή αποστολή του σχολείου είναι να καλλιεργεί τη συνείδηση σύγχρονων Ευρωπαίων πολιτών, φέτος, εν έτει 2022 εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε την ίδια εκείνη βαρβαρότητα που 100 χρόνια μετά μας θυμίζει την καταστροφή και το διωγμό του ελληνισμού της Μικρασίας. Αυτές τις μέρες θα θυμηθούμε μάλιστα ότι ένα αιώνα πριν, μήνα Σεπτέμβριο, εκείνη η αποτρόπαια πυρκαγιά κατέστρεψε τη Σμύρνη, την κοσμοπολίτικη μητρόπολη που χωρίς υπερβολή ήταν άνθος-στολίδι και κοιτίδα πολιτισμού και δημιουργίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Εμείς εδώ, σε αυτή την πολύπαθη πατρίδα, έναν αιώνα μετά αντιμετωπίζουμε όχι μόνο τη συνεχιζόμενη τουρκική κατοχή, αλλά και εξάρσεις ενός απέλπιδος πλην όμως πάντοτε επικίνδυνου λεονταρισμού, με τον τουρκικό σχηματισμό εξουσίας να απειλεί την Αμμόχωστο, αλλά και τις θάλασσές μας και να επιδιώκει να διαιωνίσει τον δια της βίας έλεγχο της Κύπρου. Στο καθημερινό περιβάλλον έχουμε εκφράσεις εκείνης της ίδιας βαρβαρότητας που εκατό χρόνια πριν αφάνισε τον μικρασιατικό ελληνισμό και έγραψε μαύρες σελίδες γενοκτονίας. Το 2022-23 παραμένει ως στόχος η ευαισθητοποίηση και η γνωριμία με τη μακραίωνη και πολυσχιδή συνεισφορά του μικρασιατικού ελληνισμού, αλλά και τη μετέπειτα συμβολή των Μικρασιατών στον σύγχρονο πολιτισμό μας.

Βλέποντας όμως και τι γίνεται γύρω μας στον κόσμο όλο, τι συμβαίνει στις μέρες μας, το σχολείο πρέπει να έχει ως στόχο και προτεραιότητα και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Γιατί δεν πρέπει πια να μιλάμε για κλιματική αλλαγή, αλλά δυστυχώς για κρίση, η οποία δείχνει και να επιταχύνεται. Πρόκειται βέβαια για ένα οικουμενικό στοίχημα και η συνολική αντιμετώπιση της κρίσης πολύ λίγο εξαρτάται από εμάς. Ωστόσο, στον τομέα της ευαισθητοποίησης και της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης μπορούμε να κάνουμε αρκετά και οφείλουμε να συμβάλουμε μέσα από τις νέες γενιές στην ελπίδα για ένα διαφορετικό κόσμο. Εξάλλου, ήδη στο Υπουργείο έχουν αναπτυχθεί πολύ αξιόλογα προγράμματα στον τομέα της εκπαίδευσης για την αειφορία, ενώ έχουμε και τα επίσης πολύ αξιόλογα κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που αναπτύσσονται τα τελευταία χρόνια -με ευρωπαϊκή μάλιστα αναγνώριση- τα οποία πρέπει να αξιοποιήσουμε.

Ταυτόσημο θα είναι φέτος, σε μερικές εβδομάδες από τώρα, ένα πολύ σημαντικό διεθνές γεγονός που η χώρα μας θα έχει την τιμή να φιλοξενήσει. Θα διοργανωθεί στην Κύπρο η Υπουργική Σύνοδος της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την ανάπτυξη στην Ευρώπη, με αντικείμενο την εκπαίδευση για την αειφόρο ανάπτυξη και την κυκλική οικονομία. Με την ευκαιρία αυτή θα διατυπωθούν οι στρατηγικοί στόχοι της ατζέντας του 2030 και θα δοθεί έτσι μια πρόσθετη πρώτης τάξης ευκαιρία για την ευαισθητοποίηση και στον χώρο του σχολείου.

Έχω όμως ήδη μακρηγορήσει, αλλά και πάλι θα ήταν αδύνατο να καλύψουμε όλα τα θέματα. Εξάλλου, θα έχουμε την ευκαιρία και στη συνέχεια, κατ’ αρχάς μέσα από διάλογο, αφού θα ακουστούν και δικά σας ερωτήματα ή επισημάνσεις, και στη συνέχεια από την ενημέρωση που θα έχετε από τις δυο Διευθύνσεις Μέσης Εκπαίδευσης του Υπουργείου.

Αυτό που μένει είναι να ευχηθώ ολόκαρδα μια καλή σχολική χρονιά και κάθε επιτυχία στο έργο σας.

(ΜΒ)