Ανακοινωθέντα

Από την πρώτη στιγμή μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Κύπρος τάχθηκε στο πλευρό της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, στηρίζοντας απερίφραστα την Ουκρανία και τον λαό της. Ως μέλος της Ε.Ε., και ως ένδειξη αλληλεγγύης προς τον δοκιμαζόμενο Ουκρανικό λαό, η Κύπρος διαδραμάτισε θετικό ρόλο τόσο στη θέσπιση όσο και την εφαρμογή των κυρώσεων κατά της Ρωσίας, παρά τις δυσμενείς επιπτώσεις που αυτές θα είχαν για την κυπριακή οικονομία. Επιπτώσεις που ενδεχομένως να ήταν δυσανάλογες σε σχέση με άλλες χώρες της Ε.Ε..

Από την αρχή της θέσπισης των κυρώσεων, κυκλοφόρησαν στο διεθνή Τύπο «πληροφορίες» που παρουσίαζαν την Κύπρο να αντιτίθεται στις κυρώσεις, όπως για παράδειγμα, αντίθεση ή βέτο που δήθεν έθετε η Κύπρος στην απαγόρευση συναλλαγών μέσω SWIFT από Τραπεζικά Ιδρύματα της Ρωσίας. Ψεύτικες ειδήσεις που δημιούργησαν ακόμη και αναταραχή έξω από το Κυπριακό προξενείο στο Κίεβο, θέτοντας σε κίνδυνο το προσωπικό, και αναγκάζοντας την Κυπριακή Κυβέρνηση να προβεί σε διαψεύσεις.

Αυτή η παραπληροφόρηση είχε και συνέχεια, περιλαμβάνοντας φήμες για τη μη αποτελεσματική εφαρμογή των Ευρωπαϊκών κυρώσεων εκ μέρους της Κύπρου, ή ότι η Κύπρος συνεχίζει να αποτελεί καταφύγιο κεφαλαίων Ρώσων ολιγαρχών.

Σε σχέση με την έκθεση της κυπριακής οικονομίας και τα ρωσικά κεφάλαια στην Κύπρο, η πραγματικότητα έχει  διαφοροποιηθεί σημαντικά σε σχέση με την προ -2013 περίοδο, που είναι η περίοδος κατά την οποία ίσχυαν ορισμένα από αυτά που λέχθηκαν υπό μορφή δηλώσεων στο ρεπορτάζ του CBS.

Γι’ αυτό  νιώθω την ανάγκη να ξεκαθαρίσω τα δεδομένα που ισχύουν σήμερα και καταδεικνύεται το ανυπόστατο των δηλώσεων αποδεικνύοντας μια εντελώς αντίθετη εικόνα με αυτή που αφήνεται να νοηθεί, αφού η έκθεση του τραπεζικού μας τομέα στη Ρωσία είναι σημαντικά χαμηλότερη απ’ ότι συχνά παρουσιάζεται στον διεθνή Τύπο, και κοντά στο επίπεδο των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών.

• Μέχρι το τέλος του 2021 τα συνολικά δάνεια με έκθεση στη Ρωσία αποτελούσαν μόλις το 0,8% των συνολικών δανείων.
• Την ίδια περίοδο οι συνολικές καταθέσεις με έκθεση στη Ρωσία εκπροσωπούσαν μόλις το 3,8% (από 40% το 2013) των συνολικών καταθέσεων, εκ των οποίων τα δύο τρίτα αποτελούν διατραπεζικές καταθέσεις, και παρά το γεγονός ότι στην Κύπρο ζει και δραστηριοποιείται μια σχετικά μεγάλη ρωσική κοινότητα, η οποία όμως ουδεμία σχέση έχει με τις οντότητες στις οποίες επιβάλλονται κυρώσεις. Αυτό το ποσό πόρρω απέχει από τον ισχυρισμό του CBS ότι η έκθεση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος στη Ρωσία είναι €5,6 δις. Στην πραγματικότητα η έκθεση αυτή δεν ξεπερνά το €1 δις. Είναι λυπηρό να λέγονται τέτοιες ανακρίβειες από ένα διεθνούς εμβέλειας ειδησεογραφικό δίκτυο.
• Tα Τραπεζικά Ιδρύματα στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια, ερμηνεύουν και εφαρμόζουν με τον πιο αυστηρό τρόπο το πλαίσιο που αφορά στην ταυτοποίηση των πελατών σε σχέση με το πλαίσιο καταπολέμησης του ξεπλύματος χρήματος. Αυτή η πρακτική είναι και ο λόγος που, όπως γνωρίζετε, υπάρχουν πολύ συχνά παράπονα τόσο επενδυτών, επιχειρηματιών, αλλά και πολιτών. Αυτή η πρακτική, η οποία τεκμηριώνεται από την Έκθεση της MONEYVAL το 2019, έχει οδηγήσει στο κλείσιμο πέραν των 80,000 λογαριασμών και απόρριψη αιτημάτων ανοίγματος λογαριασμού σε χιλιάδες άλλους. Πολλοί μάλιστα εξ αυτών άνοιξαν λογαριασμούς σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή συγκεκριμένες πολιτείες των ΗΠΑ χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία όπως διαπιστώνεται σε πρόσφατη έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.  Ο ισχυρισμός κάποιων ότι ανοίγονται εύκολα τραπεζικοί λογαριασμοί στην Κύπρο δεν ευσταθεί, σε αντίθεση ενδεχομένως με τις χώρες από όπου οι ίδιοι προέρχονται.
• Η Κύπρος ΔΕΝ διατηρεί τα οποιαδήποτε αποθέματα της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Σε σχέση με την επιβολή των κυρώσεων, οφείλω να ξεκαθαρίσω τα ακόλουθα:

Το πλαίσιο εφαρμογής των κυρώσεων στην Κύπρο τεκμηριώνεται επίσης σε λεπτομέρεια από την Έκθεση Κοινής Αξιολόγησης (Mutual Evaluation Report - MER) της Κύπρου από την MONEYVAL. Η έκθεση περιλαμβάνει λεπτομερή καταγραφή για το πώς οι εποπτικές Αρχές του χρηματοοικονομικού τομέα, συμπεριλαμβανομένης της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, και άλλων εποπτικών Αρχών διενεργούν επιτόπιους ελέγχους σε οικονομικές οντότητες αναφορικά με την επιβολή των κυρώσεων.

Πέραν του πλαισίου αυτού, λόγω της πολυπλοκότητας και των διάφορων υπηρεσιών που εμπλέκονται στη διαδικασία των κυρώσεων, η Κυβέρνηση με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου τον Ιούνιο του 2021 αποφάσισε τη σύσταση και λειτουργία «Εθνικής Μονάδας Επιβολής Κυρώσεων», στα πρότυπα της αντίστοιχης Μονάδας του Ηνωμένου Βασιλείου (Office for Financial Sanctions Implementation – OFSI), κάτι που δεν υπάρχει σε πολλές χώρες. Η Μονάδα θα επιβλέπει την επιβολή κυρώσεων και σε αυτήν θα μετέχουν, μεταξύ άλλων, το Υπουργείο Οικονομικών, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, και η Νομική Υπηρεσία.

Η Κύπρος έχει υιοθετήσει και εφαρμόσει επίσης όλες τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες που αφορούν στην καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος (AML). Για αυτή την εφαρμογή ελέγχεται τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και από διεθνείς οργανισμούς, όπως η MONEYVAL.

Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου έχει δε αναπτύξει και διαχειρίζεται μητρώα τραπεζικών λογαριασμών στα οποία καταγράφονται όλοι οι τραπεζικοί λογαριασμοί και πραγματικοί ιδιοκτήτες τους, δηλαδή τα φυσικά πρόσωπα πίσω από τις εταιρικές οντότητες.

Όσον αφορά στις κυρώσεις, μέχρι σήμερα έχουν γίνει:

• Δεσμεύσεις ποσών από τα πιστωτικά ιδρύματα της τάξης των €105 εκ.
• Δεσμεύσεις ποσών από επενδυτικές εταιρείες εγγεγραμμένες στην Κύπρο, της τάξης των €720 εκ.
• Δεσμεύσεις άλλων €719 εκ. κεφαλαίων που τηρούνται από παρόχους Διοικητικών Υπηρεσιών που εποπτεύονται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς της Κύπρου.

• Κατά τη διενέργεια οποιασδήποτε πράξης μεταβίβασης ή αγοραπωλησίας διεξάγονται έλεγχοι και δεσμεύσεις περιουσιών από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας για οντότητες που βρίσκονται υπό το καθεστώς των κυρώσεων.
• Κατά τη διάρκεια πράξεων μεταβίβασης/αλλαγής της μετοχικής σύνθεσης/πώλησης κ.ο.κ. κυπριακών εταιρειών που συνδέονται με πρόσωπα υπό το καθεστώς κυρώσεων πραγματοποιούνται έλεγχοι από τον Έφορο Εταιρειών και πραγματοποιούνται δεσμεύσεις υπό την έννοια της απαγόρευσης της διενέργειας της πράξης.
• Το Τμήμα Εφόρου Εταιριών έχει εντοπίσει αρκετά μεγάλο αριθμό εταιρειών στο σύστημα του, οι οποίες συνδέονται με κυρώσεις που αφορούν σε Ρώσους υπηκόους είτε διορισμένους ως Αξιωματούχοι (Διευθυντές και Γραμματείς) είτε ως Μέτοχοι ή ακόμα ως πραγματικοί δικαιούχοι.
• Μέχρι σήμερα, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε την έναρξη της διαδικασίας αποστέρησης της κυπριακής υπηκοότητας από 63 πρόσωπα και 96 εξαρτώμενα τους, σύνολο 159 πρόσωπα. Από αυτούς 10 πρόσωπα βρίσκονται υπό το καθεστώς των κυρώσεων με 31 εξαρτώμενα.

Θέλω να υπογραμμίσω ότι οι Κυπριακές Αρχές βρίσκονται σε συνεχή επαφή με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις αρμόδιες Ευρωπαϊκές Αρχές, αλλά και αρμόδιες Αρχές άλλων κρατών μελών στις οποίες παρέχουν τα στοιχεία, λογοδοτούν, αλλά και συντονίζονται για την ομοιόμορφη επιβολή των κυρώσεων. Αυτό αποτελεί υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτος μέλος της Ε.Ε.

Όσον αφορά στις επισχέσεις, θέλω να επισημάνω ότι οι κυρώσεις της Ε.Ε. δεν περιλαμβάνουν επισχέσεις, αλλά παγοποίηση περιουσιακών στοιχείων. Η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις σχετικές επιτροπές για τις κυρώσεις είναι μάλιστα να αποφεύγονται οι όποιες κατασχέσεις αφού νομικά μπορεί να οδηγήσουν σε απαιτήσεις από τους ιδιοκτήτες ή και αποζημιώσεις. Είναι για αυτό τον λόγο που η Κύπρος, όπως και οι πλείστες ευρωπαϊκές χώρες, εφαρμόζουν τις κυρώσεις της Ε.Ε. που αφορούν στην παγοποίηση περιουσιακών στοιχείων και όχι την κατάσχεση αυτών.

Το ίδιο ισχύει και για τη δημοσιοποίηση ονομαστικού καταλόγου που περιλαμβάνει προσωπικά δεδομένα. Αυτό δεν είναι επιτρεπτό σύμφωνα με το κοινοτικό κεκτημένο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων έστω και προσώπων που είναι υπό το καθεστώς των κυρώσεων.

Καταλήγοντας, θέλω να τονίσω ότι η Κύπρος εφαρμόζει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο που αφορά στην καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος αλλά και την επιβολή των κυρώσεων. Ένα πλαίσιο το οποίο έχει αναντίλεκτα διορθώσει πολλές από τις στρεβλώσεις και τα λάθη του παρελθόντος. Ένα πλαίσιο που συνεχώς αναβαθμίζεται ενσωματώνοντας νέες ρυθμίσεις ανάλογα με τις διεθνείς εξελίξεις. Το ίδιο ισχύει και για την εφαρμογή των κυρώσεων εναντίον της Ρωσίας.

Για τις πολιτικές της έναντι του ξεπλύματος χρήματος, των αδιάφανων οντοτήτων αλλά και της επιβολής των κυρώσεων η Κύπρος ελέγχεται συνεχώς. Από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση, από διεθνείς οργανισμούς όπως η MONEYVAL, από τους ίδιους τους οίκους αξιολόγησης που λαμβάνουν πολύ σοβαρά αυτά τα θέματα στις αξιολογήσεις των οικονομιών της κάθε χώρας. Οι Εκθέσεις των πιο πάνω οργανισμών, αλλά και οι αναβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας, καταδεικνύουν την αντίθετη εικόνα από αυτήν της ανέχειας ή της αδράνειας, που κάποτε προβάλλεται. Είναι ιδιαίτερα λυπηρό, αυτή η εικόνα να ενισχύεται ή να προωθείται στο εξωτερικό από πολιτικούς στο εσωτερικό στην προσπάθεια τους να αποκομίσουν μικροκομματικά οφέλη.

Ως Κυβέρνηση, τα τελευταία δέκα χρόνια έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο όσον αφορά στην καταπολέμηση του ξεπλύματος χρήματος και τη διαφάνεια. Πρόοδο, η οποία αναγνωρίζεται διεθνώς. Ταυτόχρονα, έχουν γίνει και λάθη, ιδιαίτερα όσον αφορά στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, που στοίχισαν στην εικόνα της Κύπρου στο εξωτερικό. Αυτά όμως τα λάθη δεν μπορούν να αναιρέσουν την τεράστια πρόοδο που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια και η οποία πρέπει να συνεχιστεί.

(ΕΠ/ΣΧ)