Ανακοινωθέντα

Έναρξη της εκδήλωσης «Θερινό Σχολείο 2023 της Έδρας

 του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Χώρου στην Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά ‘Μνημοσύνη’» - Επαναπροσδιορισμός της τεκμηρίωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς

 στη μεταβατική εποχή του Ψηφιακού Σύμπαντος»

Αγαπητοί εκλεκτοί προσκεκλημένοι, κυρίες και κύριοι,

Με μεγάλη μου χαρά εγκαινιάζω σήμερα αυτή την εκπαιδευτική εκδήλωση με θέμα τον επαναπροσδιορισμό της τεκμηρίωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς στη μεταβατική εποχή του Ψηφιακού Σύμπαντος, η οποία επικεντρώνεται στην κατάρτιση επιστημόνων, ενδιαφερομένων και γενικότερα επαγγελματιών στη δισδιάστατη και τρισδιάστατη ψηφιακή τεκμηρίωση της υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς.

Επιτρέψτε μου να μεταφέρω σε όλους τα συγχαρητήρια του Προέδρου Χριστοδουλίδη για τη διοργάνωση της εκδήλωσης και τις θερμές του ευχές για κάθε επιτυχία. Θα ήθελα επίσης να συγχαρώ τους διοργανωτές της εκδήλωσης στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου και συγκεκριμένα τους επιστήμονες και ερευνητές του Εργαστηρίου Ψηφιακής Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (DHRLab), της Έδρας της UNESCO για την Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά (UNESCO Chair on Digital Cultural Heritage) και της Έδρας του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Χώρου (EU-ERA Chair on Digital Cultural Heritage) για την Ψηφιακή Πολιτιστική Κληρονομιά.

Είναι κοινή μας ευθύνη να διαφυλάσσουμε, να διατηρούμε και να προστατεύουμε την πολιτιστική κληρονομιά για τις επόμενες γενεές και να την προστατεύσουμε από τους πολυάριθμους παράγοντες που την θέτουν υπό απειλή, δηλαδή φυσικές καταστροφές, κλιματική αλλαγή και άλλες ανθρώπινες ενέργειες, όπως οι ένοπλες συγκρούσεις. Είναι σήμερα πιο επίκαιρο από ποτέ να δράσουμε γρήγορα και αποτελεσματικά.

Η ψηφιακή τεκμηρίωση αποτελεί ζωτική λύση που προσφέρει ακρίβεια για τη διατήρηση, την αποκατάσταση και τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Επιτρέπει τη δημιουργία ψηφιακού υλικού που μπορεί να τύχει χειρισμού ταυτόχρονα από διάφορους επαγγελματίες της πολιτιστικής κληρονομιάς, καταγράφοντας όλα τα φυσικά χαρακτηριστικά και τις ιδιαιτερότητες.

Οι τεχνολογικές εξελίξεις στη δισδιάστατη και τρισδιάστατη μορφή τους υπήρξαν εξαιρετικά επωφελείς για την τεκμηρίωση, τη συντήρηση, την αποκατάσταση και τη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πλούσια ατζέντα αυτού του θερινού σχολείου αποτελεί ένδειξη του εγκάρσιου ρόλου του ψηφιακού πολιτισμού για τις μεθόδους βιώσιμης ανάπτυξης για την προστασία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς μέσω της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας.

Το Υφυπουργείο Πολιτισμού της Κυπριακής Δημοκρατίας επικροτεί πρωτοβουλίες όπως αυτή, που αφορούν στην ανταλλαγή γνώσεων και ανάπτυξη βέλτιστων πρακτικών για την πλήρη ψηφιακή τεκμηρίωση και ψηφιοποίηση της υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου. Ως Υφυπουργός Πολιτισμού, αλλά και ως αρχαιολόγος και ακαδημαϊκός, θα ήθελα να υπογραμμίσω τη σημασία της ψηφιακής τεκμηρίωσης και αρχειοθέτησης για τη διαφύλαξη και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Οι προσπάθειές μας για ψηφιοποίηση επικεντρώνονται κυρίως σε έργα που εκτελούνται από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, το οποίο αποτελεί πλέον μέρος του Υφυπουργείου Πολιτισμού. Τα έργα είναι συχνά μακροπρόθεσμα και χρηματοδοτούνται από εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή κονδύλια. Συχνά πραγματοποιούνται σε συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα.

Καθώς δεν υπάρχει πολύς χρόνος σε αυτή τη σύντομη ομιλία για να παρουσιάσω όλα αυτά τα έργα, επέλεξα μερικά από τα πιο σημαντικά. Ένα από τα μακροχρόνια έργα του Τμήματος Αρχαιοτήτων ήταν η ψηφιοποίηση του φωτογραφικού αρχείου και των σχεδίων από προηγούμενες ανασκαφές και το "Πρόγραμμα Ψηφιοποίησης Αρχαιοτήτων Κύπρου", ή CADiP εν συντομία, το οποίο είναι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που συγχρηματοδοτείται από τον Νορβηγικό Χρηματοδοτικό Μηχανισμό και την Κυπριακή Δημοκρατία.

Η ψηφιοποίηση των κινητών αρχαιοτήτων αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό εργαλείο στον αγώνα μας κατά της παράνομης εμπορίας πολιτιστικών αγαθών. Με αυτόν τον στόχο, το έργο με τίτλο "Ψηφιοποίηση των Μουσείων της Κύπρου" ξεκίνησε το 2021. Στο πλαίσιο του έργου αυτού, οκτώ αρχαιολόγοι απασχολήθηκαν για διάστημα 31 μηνών για την ψηφιοποίηση 96.000 κινητών αρχαιοτήτων που βρίσκονται σε κρατικά μουσεία σε ολόκληρη την Κύπρο. Ένα άλλο έργο που μόλις ολοκληρώθηκε, το οποίο ονομάζεται "Cyprus Coastal Assessment Project", είχε ως στόχο τη χαρτογράφηση και τεκμηρίωση των υποθαλάσσιων και παράκτιων αρχαιολογικών χώρων της Κύπρου.

Θα πρέπει επίσης να αναφέρω το πρόσφατα ολοκληρωμένο έργο DigiArc, σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, που υλοποιήθηκε για την τεκμηρίωση επιλεγμένων μεσαιωνικών οχυρώσεων και κάστρων στην Κύπρο και το περιβάλλον τους, χρησιμοποιώντας επίγειες και εναέριες ψηφιακές τεχνολογίες για την παραγωγή τρισδιάστατων σημειακών νεφών.

Οι ψηφιακές τεχνολογίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματική ευαισθητοποίηση του κοινού και την εμπλοκή του με την πολιτιστική κληρονομιά, συμπληρώνοντας τις προσπάθειές μας για μετατροπή της Κύπρου σε προορισμό πολιτιστικού τουρισμού, καλύπτοντας το βασικό κίνητρο των επισκεπτών να μάθουν, να ανακαλύψουν και να βιώσουν την υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά του νησιού μας. Έχουμε αρχίσει να υλοποιούμε αυτή την πρωτοβουλία με την ανάπτυξη περιεχομένου για ηχητικούς οδηγούς, ταμπλέτες, εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα και info-kiosks, τα οποία  είναι διαθέσιμα σε πολλές γλώσσες.

Η ψηφιακή τεκμηρίωση της πολιτιστικής κληρονομιάς και ιδιαίτερα του υλικού πολιτισμού καθίσταται ζωτικής σημασίας για την προστασία, τη διατήρηση, την ανοικοδόμηση και την αποκατάστασή της, ιδίως σε περιπτώσεις φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών και κινδύνων, είτε πρόκειται για φυσική φθορά, είτε για παράνομη διακίνηση, είτε για αστική ανάπτυξη, είτε για κλιματική αλλαγή κ.λπ.

Ειδικά στην περίπτωση της Κύπρου, η ψηφιοποίηση του υλικού πολιτισμού θεωρείται επιτακτική ανάγκη για τον επαναπατρισμό των αντικειμένων που παράνομα διακινήθηκαν και απομακρύνθηκαν από το πολιτιστικό τους περιβάλλον μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και για την παρακολούθηση και διαχείριση χιλιάδων αντικειμένων που διασκορπίστηκαν στο εξωτερικό, ως συνέπεια της νομοθεσίας του 19ου αιώνα για την εξαγωγή αρχαιοτήτων.

Οι προσπάθειες ψηφιοποίησης του Υφυπουργείου συνεχίζονται στους τομείς του σύγχρονου πολιτισμού και της σύγχρονης τέχνης και είναι προσωπική μου φιλοδοξία ότι το Υφυπουργείο θα ευθυγραμμιστεί τελικά πλήρως με τους στόχους και τα ορόσημα που θέτει το πρόγραμμα "Ψηφιακή Ευρώπη" της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τις πολιτικές για την πολιτιστική κληρονομιά.

Κλείνοντας την ομιλία μου αυτή, επιτρέψτε μου να σας ευχηθώ κάθε επιτυχία και η εκδήλωση αυτή να αποτελέσει το υπόβαθρο για περισσότερες συνεργασίες και πρωτοβουλίες στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Σας ευχαριστώ.

(ΕΦυς/ΑΦ/ΕΧΡ)