Ανακοινωθέντα

Με μεγάλη χαρά συμμετέχω στις εργασίες του 19^ου Ετήσιου Συνεδρίου του Economist που φέρνει σε επαφή προσωπικότητες εγνωσμένου κύρους απ’ όλο τον κόσμο.

Το θέμα του Συνεδρίου, «Νέος οδικός χάρτης και η στρατηγική της Κύπρου για βιώσιμη ισορροπία», είναι εξαιρετικά επίκαιρο. Στους ταραχώδεις καιρούς που ζούμε η στρατηγική για την επίτευξη βιώσιμης ισορροπίας στο πολιτικό και το οικονομικό πεδίο καθώς και η επίτευξη της ανθεκτικότητας και της ανταγωνιστικότητας των οικονομιών μας αποτελούν σημαντικές προκλήσεις αλλά είναι, ταυτόχρονα, απολύτως απαραίτητες παράμετροι.

Η επίτευξη βιώσιμης ισορροπίας στον σύγχρονο πολύπλοκο και διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση. Η Κυβέρνηση έχει ξεκάθαρο όραμα και μια καλά σχεδιασμένη στρατηγική που θα μας οδηγήσει προς αυτόν τον στόχο. Παράλληλα, γνωρίζουμε πολύ καλά ότι σε ένα ταχέως εξελισσόμενο περιβάλλον δεν είναι αρκετό να βασιζόμαστε μόνο σε στατικούς σχεδιασμούς. Η εμπειρία των τελευταίων ετών έχει αποδείξει τη σημασία της ευελιξίας και της ετοιμότητας για αντιμετώπιση απρόβλεπτων προκλήσεων και αναταραχών που απειλούν τη σταθερότητα. Καθώς αναγνωρίζουμε την παγκόσμια διασύνδεση, η προσοχή μας θα πρέπει να διευρυνθεί πέραν των εθνικών μας συνόρων και να επεκταθεί στην ευρύτερη περιοχή μας. Μέσω της ενίσχυσης του διαλόγου, της συνεργασίας και ενός συλλογικού οράματος για ένα καλύτερο μέλλον θα προσαρμοστούμε καλύτερα στις αλλαγές, θα προωθήσουμε την ειρήνη και θα διασφαλίσουμε την ευημερία όλων μας.

Αγαπητοί φίλοι,

Παρόλο που φαίνεται ότι έχουμε αφήσει πίσω μας τα χειρότερα από την πανδημία, νέες προκλήσεις έχουν προκύψει: η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τις τελευταίες εβδομάδες οι συγκρούσεις στη γειτνιάζουσα με την Κύπρο Μέση Ανατολή –και οι δύο περιπτώσεις με σοβαρές επιπτώσεις στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Καθώς εργαζόμαστε για την αποκλιμάκωση της κρίσης, την αποτροπή της περιφερειοποίησης και την αντιμετώπιση της σοβαρής ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα, καλούμαστε, ταυτόχρονα, να διαχειριστούμε τον αντίκτυπο αυτών των γεωπολιτικών εξελίξεων στην παγκόσμια οικονομία.

Θα αρχίσω την παρέμβασή μου αναλύοντας τις πέντε βασικές προτεραιότητες της εσωτερικής διακυβέρνησής μας έως το τέλος του 2028, αναφερόμενος στην πορεία μας προς μια πιο ευημερούσα και ανταγωνιστική οικονομία προς όφελος των πολιτών μας και των μελλοντικών γενεών. Αρχίζοντας από τα κύρια συστατικά στοιχεία για βιώσιμη ισορροπία στο εσωτερικό, έπειτα θα επικεντρωθώ στην εξωτερική διάσταση της βιώσιμης ισορροπίας από την οπτική της Κύπρου, δίνοντας μια πιο λεπτομερή εικόνα του τι συμβαίνει στην περιοχή μας και πώς συνδέεται με την Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Κυρίες και κύριοι,

Τα τελευταία χρόνια ο μηχανισμός της χώρας μας χρειάστηκε να λειτουργήσει κάτω από ασυνήθιστες συνθήκες, έχοντας να αντιμετωπίσει διαδοχικές παγκόσμιες κρίσεις που απαιτούσαν την άμεση αντίδρασή μας. Για την αποτελεσματική διαχείριση αυτών των πολύπλοκων θεμάτων, συνεργαστήκαμε στενά και σε συντονισμό με άλλες χώρες και ιδιαίτερα με τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε συλλογικά για την αντιμετώπιση διαχρονικών, κοινών προκλήσεων όπως είναι η γήρανση του πληθυσμού, η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση.

Το να ανταπεξέλθεις κάτω από αυτές τις δύσκολες συνθήκες απαιτεί μακροοικονομική σταθερότητα και έξυπνες πολιτικές αποφάσεις, και, κυρίως, στρατηγικό προσανατολισμό.

Υπό αυτό το πρίσμα η Κυβέρνηση ακολουθεί μια προσέγγιση σε τρεις πυλώνες που εν συνεχεία θα βελτιώσει την ανταγωνιστική μας θέση:

Πρώτος πυλώνας η δημοσιονομική πειθαρχία μέσω πλεονάσματος του κρατικού προϋπολογισμού ώστε να μπορέσουμε να στηρίξουμε τους πολίτες που το έχουν ανάγκη.

Δεύτερος πυλώνας είναι ένας σταθερός και υγιής χρηματοπιστωτικός τομέας και, τρίτος πυλώνας οι συνεχείς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Το Πρόγραμμα της Κυβέρνησης που διαμορφώθηκε στη βάση του διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών επικεντρώνεται σε πέντε προτεραιότητες: ο άνθρωπος στο επίκεντρο της διαδικασίας χάραξης πολιτικής, διασφάλιση βιώσιμης και ανθεκτικής οικονομίας, μια σύγχρονη, δίκαιη, συμμετοχική και διαφανής διακυβέρνηση, ενδυνάμωση του εκπαιδευτικού συστήματος και του συστήματος υγείας της χώρας μας καθώς και η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.

Ο προγραμματισμός της Κυβέρνησης βασίζεται στη βελτιωμένη απόδοση της οικονομίας μας, όπως αντικατοπτρίζεται στην πρόσφατη αναβάθμιση στην επενδυτική βαθμίδα από τον οίκο Moody’s. Σύμφωνα με το μακροοικονομικό σενάριο, η κυπριακή οικονομία αναμένεται να συνεχίσει την επιτυχημένη απόδοση μεσοπρόθεσμα, παρά το υψηλό επίπεδο αβεβαιότητας. Ο προβλεπόμενος ρυθμός ανάπτυξης για το 2024, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, είναι περίπου 2,9% που είναι βεβαίως χαμηλότερος από τα προηγούμενα έτη, αλλά σημαντικά υψηλότερος από τον μέσο όρο της ΕΕ. Αναμένεται ότι ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ θα κυμανθεί γύρω στο 3% για τα έτη 2025 και 2026, δείχνοντας μια θετική προοπτική για την κυπριακή οικονομία.

Επανερχόμενος στις προτεραιότητες της Κυβέρνησης, η πρώτη προτεραιότητα είναι η άμεση και αποτελεσματική επίλυση των μακροχρόνιων θεμάτων που αφορούν τους πολίτες, όπως είναι η προσιτή στέγαση, το κυκλοφοριακό πρόβλημα και η μετανάστευση. Επιτρέψτε μου να πω ότι μόλις την προηγούμενη εβδομάδα ανακοινώσαμε ένα πρόγραμμα στεγαστικής πολιτικής με χρονικό ορίζοντα τα τρία χρόνια.

Δεύτερον, δράσεις για την ανάπτυξη μια ισχυρής και ανθεκτικής οικονομίας σε ευθυγράμμιση με τη μακροπρόθεσμη Στρατηγική ανάπτυξης «Όραμα 2035» που θα διαφοροποιήσει περαιτέρω το μοντέλο ανάπτυξης της οικονομίας. Αυτό ακριβώς προσπαθούμε να πετύχουμε με την αξιοποίηση των τομέων υψηλής ανάπτυξης και την ενίσχυση σημαντικών, παραδοσιακών τομέων της οικονομίας. Έχουμε ήδη ξεκινήσει τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος της χώρας. Παράλληλα, η βελτίωση της πρόσβασης των κυπριακών μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε χρηματοδότηση μέσω της διεύρυνσης των διαθέσιμων πηγών αποτελεί επίσης σημαντική προτεραιότητα στην προσπάθειά μας για μεταρρύθμιση και θα το αντιμετωπίσουμε αποφασιστικά το θέμα με τη δημιουργία ενός Οργανισμού Ανάπτυξης Επιχειρήσεων.

Τρίτον, η Κυβέρνηση δεσμεύεται να δημιουργήσει ένα σύγχρονο κράτος, όπου τα μακροχρόνια ζητήματα θα επιλύονται αποτελεσματικά. Για να διασφαλίσουμε ότι οι πολιτικές μας έχουν τη μέγιστη απόδοση και υλοποιούνται έγκαιρα και ακολουθώντας βέλτιστες πρακτικές άλλων ευρωπαϊκών κρατών, έχουμε δημιουργήσει τη Γραμματεία Συντονισμού και Στήριξης του Προγράμματος Διακυβέρνησης υπό την Υφυπουργό παρά τω Προέδρω. Μια άλλη σημαντική οριζόντια μεταρρύθμιση που αξίζει να αναφέρουμε είναι ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα και η ίδρυση, για πρώτη φορά, του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου για τον διορισμό μελών στα Διοικητικά Συμβούλια των ημικρατικών οργανισμών.

Η ταχύτητα στην απονομή δικαιοσύνης, η διαμεσολάβηση ως θεσμός που επιταχύνει την επίλυση διαφορών και η διαφάνεια στην πολιτική, κοινωνική και επιχειρηματική ζωή αποτελούν θεμελιώδεις πυλώνες για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας και την καθιέρωση της Κύπρου ως Διεθνές Επιχειρηματικό Κέντρο. Έχουμε δρομολογήσει κρίσιμες αλλαγές προς την επίτευξη αυτού του στόχου, συμπεριλαμβανομένης της ίδρυσης της Αρχής Καταπολέμησης της Διαφθοράς το 2022 από την προηγούμενη κυβέρνηση και την εν εξελίξει Δικαστική μεταρρύθμιση. Η κοινωνία απαιτεί την αντιμετώπιση της διαφθοράς και την προώθηση της αξιοκρατίας και εμείς θα ανταποκριθούμε σε αυτή την απαίτηση.

Η τέταρτη προτεραιότητα αφορά την εκπαίδευση και την υγεία. Πιστεύω ότι το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα χρήζει μεταρρύθμισης ώστε να εφοδιάσει τους σημερινούς/τις σημερινές καθώς και τους μελλοντικούς/τις μελλοντικές μαθητές/μαθήτριες με τις δεξιότητες που απαιτούνται για την αγορά εργασίας του μέλλοντος.

Εξίσου σημαντικό είναι και η διασφάλιση του συστήματος υγείας. Η λειτουργία του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) είναι αδιαμφισβήτητα μία από τις πλέον σημαντικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις που έγιναν στην Κύπρο τα τελευταία χρόνια. Θα διαφυλάξουμε αυτό το επίτευγμα και θα τελειοποιήσουμε τις προκλήσεις που έχουν εντοπιστεί κατά τα πρώτα χρόνια της εφαρμογής του. Χρησιμοποιώντας την εμπειρογνωμοσύνη της ιατρικής κοινότητας και των επαγγελματιών υγείας, εργαζόμαστε για να ικανοποιήσουμε τις προσδοκίες των πολιτών για υψηλής ποιότητας υπηρεσίες υγείας, ενισχύοντας τα νοσοκομεία, εξασφαλίζοντας ίση πρόσβαση σε θεραπείες, και προωθώντας προληπτικά μέτρα. Στόχος μας είναι η απρόσκοπτη πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας για όλους και όλες, ανεξάρτητα από το πού βρίσκονται και η υιοθέτηση καινοτόμων θεραπειών και φαρμάκων.

Η πέμπτη προτεραιότητα της Κυβέρνησης είναι ο γενικός στόχος της επιτάχυνσης της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Κύριος στόχος είναι η επίτευξη των φιλόδοξων πράσινων στόχων της ΕΕ μέσω της εφαρμογής των απαραίτητων μέτρων, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, ενός μεγάλου αριθμού σχεδίων επιχορήγησης και ρυθμιστικών προσαρμογών για την ταχύτερη υιοθέτηση λύσεων ανανεώσιμης ενέργειας, μέτρων προώθησης της κυκλικής οικονομίας καθώς και εφαρμογή της μεταρρύθμισης της πράσινης φορολογίας. Η ψηφιακή μετάβαση αποτελεί επίσης σημαντικό στοιχείο για τη μεταρρύθμιση της οικονομίας και της κοινωνίας μας. Στόχος μας είναι η δημιουργία ενός πλήρως ψηφιακού σύγχρονου κράτους που θα προσφέρει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας στους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Θα διευκολύνει, επίσης, την ανάπτυξη νέων τομέων που βασίζονται στη γνώση της υψηλής τεχνολογίας που απαιτούνται για τη διαφοροποίηση της οικονομίας μας.

Επιπλέον, εκμεταλλευόμαστε τις πολλά υποσχόμενες προοπτικές του οικοσυστήματος της τεχνολογίας της πληροφορικής και της επικοινωνίας (ΤΠΕ) και τα πλεονεκτήματα της θέσης μας για τη δημιουργία ενός διεθνούς επιχειρηματικού κέντρου, ενώ προωθούμε ενεργά τη Στρατηγική για την Προσέλκυση Επιχειρήσεων και Ταλέντων, η οποία ήδη έχει επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα.

Η εφαρμογή πολιτικών που στοχεύουν στη βελτίωση των προοπτικών ανάπτυξης της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας είναι ουσιώδης. Ωστόσο, αυτές οι πολιτικές πρέπει να συμπληρώνονται από κοινωνικές πολιτικές που στοχεύουν στη διατήρηση και τη βελτίωση της κοινωνικής συνοχής. Η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική δικαιοσύνη μπορούν να προωθούνται παράλληλα και να λειτουργούν συμπληρωματικά. Είναι για αυτό που συχνά επαναλαμβάνω την ανθρωποκεντρική φιλοσοφία της στρατηγικής της κυβέρνησής μου.

Δεσμευόμαστε να διασφαλίσουμε ότι οι πολίτες θα παραμείνουν στο επίκεντρο διαμόρφωσης των πολιτικών μας χωρίς εξαιρέσεις. Σε πρακτικούς όρους αυτό μεταφράζεται σε υποστήριξη υψηλών επιπέδων απασχόλησης και δεξιοτήτων, σε εκσυγχρονισμό της αγοράς εργασίας, των συστημάτων κατάρτισης και κοινωνικής προστασίας, σε εξάλειψη της φτώχειας, σε αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και σε βελτίωση της δημόσιας υγείας. Στο πλαίσιο αυτών των πυλώνων, η Κυβέρνηση σχεδιάζει να υλοποιήσει με συνέπεια φιλόδοξες δράσεις και να συνδέσει τη λήψη αποφάσεων γενικής πολιτικής με δείκτες κοινωνικής προόδου.

Κυρίες και κύριοι

Η πορεία προς τη βιώσιμη ισορροπία έχει και εσωτερική αλλά και εξωτερική διάσταση. Η εσωτερική βιώσιμη ισορροπία συνδέεται απόλυτα με τη βιώσιμη ισορροπία στην άμεσα γειτνιάζουσα περιοχή με την Κύπρο, στη Μέση Ανατολή, καθώς και με την πολιτική μας οικογένεια, την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Σε περιφερειακό επίπεδο, παρακολουθούμε μια κρίση που εξελίσσεται και που δυνατόν να έχει εκτεταμένες επιπτώσεις για όλες τις χώρες στην περιοχή, για την Ευρώπη και για τον κόσμο. Από την πρώτη στιγμή, η Κύπρος καταδίκασε την αποτρόπαια τρομοκρατική επίθεση εναντίον των αμάχων. Η τρομοκρατία δεν δικαιολογείται ποτέ. Την ίδια στιγμή η προστασία όλων των αμάχων και η τήρηση του διεθνούς δικαίου και του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου είναι κρίσιμης σημασίας. Επικεντρώνουμε τις προσπάθειές μας στην αποφυγή της περιφερειοποίησης της κρίσης, καθώς και στην αντιμετώπιση της δεινής ανθρωπιστικής κατάστασης στη Γάζα. Σε αυτό το πλαίσιο, η Κύπρος ως γειτνιάζουσα χώρα και το πλησιέστερο κράτος μέλος της ΕΕ που διατηρεί άριστες σχέσεις με τους γείτονές της, παρουσίασε μια πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός θαλάσσιου διαδρόμου για την απρόσκοπτη, ασφαλή και υψηλής ροής ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα, άμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Συνεργαζόμαστε στενά με τις χώρες της περιοχής -Ισραήλ, Αίγυπτο, Ιορδανία, Παλαιστίνη - και με τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την ΕΕ και τον ΟΗΕ για την υλοποίηση αυτής της πρωτοβουλίας.

Επιπλέον, η Κύπρος αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο της όσον αφορά την απομάκρυνση Ευρωπαίων, Αμερικανών και άλλων πολιτών από την περιοχή των συγκρούσεων.

Ταυτόχρονα, έχουμε τονίσει ότι η ΕΕ θα πρέπει να εμπλακεί ουσιαστικά στα θέματα της περιοχής και με τις χώρες της περιοχής επειδή η περιοχή της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής είναι γειτονιά και της ΕΕ. Η μεταναστευτική κρίση, που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την Κύπρο και για την αντιμετώπιση της οποίας εργάζεται η Κυβέρνηση, έχει αποδείξει ότι αν δεν αντιμετωπιστούν οι ριζικές αιτίες των κρίσεων, πολλές εκ των οποίων πηγάζουν από αυτή την περιοχή, δεν θα μπορέσει να επιτευχθεί μια βιώσιμη λύση.

Τη στιγμή που ελπίζω ότι ο κόσμος άρχισε να αντιλαμβάνεται ότι δεν υπάρχουν «παγωμένες κρίσεις» και ότι αυτό που απαιτείται για την αποφυγή συγκρούσεων είναι μια βιώσιμη και διαρκής ειρήνη, εμείς εργαζόμαστε άοκνα για την άρση του αδιεξόδου στις διαπραγματεύσεις για μια συνολική επίλυση του Κυπριακού σύμφωνα με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το ευρωπαϊκό δίκαιο και τις αξίες και αρχές της ΕΕ. Αυτή είναι η πρώτη προτεραιότητά μου, η οποία διατρέχει το πρόγραμμα της διακυβέρνησής μου.

Δεν υπάρχει υποκατάστατο του διαλόγου, της ειρήνης. Πιστεύω ακράδαντα ότι το υφιστάμενο status quo στην Κύπρο δεν είναι βιώσιμο και δεν είναι στατικό. Και ότι μέσω της επανένωσης, η Κύπρος μπορεί να ακολουθήσει πορεία ταχείας ανάπτυξης και ευημερίας.

Το Κυπριακό πρόβλημα είναι ευρωπαϊκό και απαιτεί ευρωπαϊκές απαντήσεις. Πιστεύω ακράδαντα ότι η ΕΕ, ένα σχέδιο ειρήνης, μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την επίτευξη ειρήνης σε ένα από τα κράτη μέλη της, αναλαμβάνοντας έναν πιο ενεργό ρόλο σε όλα τα στάδια των προσπαθειών επανένωσης της Κύπρου. Και πιστεύω, επίσης, ότι μέσα από μια αποτελεσματική, αμοιβαία επωφελή διαδικασία που θα περιλαμβάνει το Κυπριακό και τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, θα μπορέσει να επιτευχθεί πρόοδος.

Υπό αυτό το πρίσμα και ενόψει της αναμενόμενης συζήτησης για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας τον Δεκέμβριο, αναμένεται πρόοδος στο Κυπριακό και αυτή θα ξεκινήσει με τον διορισμό ειδικού απεσταλμένου του ΟΗΕ. Εμείς έχουμε δώσει το πράσινο φως στον Γενικό Γραμματέα και ελπίζουμε ότι και η τουρκική πλευρά θα ανταποκριθεί θετικά στο κάλεσμα του ΓΓ του ΟΗΕ.

Κυρίες και κύριοι

Η πολυπλοκότητα των προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε σε ευρωπαϊκό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία χρόνια καθιστά αδύνατον να τις αντιμετωπίσουμε ως προσωρινές ή ως απρόοπτες. Είναι αναγκαίο να αναπτυχθεί σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο η απαραίτητη ανθεκτικότητα και ευελιξία ώστε να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τις τρέχουσες αλλά και αναμενόμενες προκλήσεις. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιδείξει μεγάλη ευελιξία παρέχοντάς μας τη δυνατότητα για αξιοποίηση των ευκαιριών που έχουμε μπροστά μας.

Κλείνοντας, καθώς ξεκινάμε το ταξίδι μας προς τον νέο οδικό χάρτη της Κύπρου για τη στρατηγική για βιώσιμη ισορροπία, ας έχουμε υπόψη μας τη διαχρονική σοφία του Benjamin Franklin που είπε κάποτε: «Αν αποτύχεις να προετοιμαστείς, προετοιμάζεσαι να αποτύχεις».

Ο δρόμος προς τη βιώσιμη ισορροπία απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό, στρατηγική προνοητικότητα και συλλογική δέσμευση για συνεχείς μεταρρυθμίσεις.

Από την πλευρά μας, πιστεύω ότι οι προσπάθειές μας για διατήρηση υγιών δημόσιων οικονομικών, μαζί, βέβαια, με φιλόδοξες μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες που απαιτούνται και υποστηρίζονται από τα δεδομένα της νέας εποχής, παρέχουν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για ένα πιο φωτεινό, πιο βιώσιμο, ειρηνικό μέλλον για την Κύπρο, όπου η ευημερία και το καλό των πολιτών γίνονται ο προορισμός του κοινού μας ταξιδιού.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(ΑΣΠ/ΝΓ)