Ανακοινωθέντα

Σεβατό Ιερατείο,

Τιμημένοι Αγωνιστές και Αγωνίστριες της ΕΟΚΑ,

Ελληνίδες και Έλληνες,

Τη συλλογική μνήμη του Κυπριακού Ελληνισμού συναποτελούν γεγονότα, πρόσωπα, αντικείμενα και τόποι που λόγω της σημασίας τους σφράγισαν τη μακραίωνη ιστορική πορεία και εξέλιξη τούτου του τόπου, της πατρίδας μας. Κορυφαίο κεφάλαιο της σύγχρονης ιστορίας του νησιού μας που οδήγησε σε ό,τι πιο σημαντικό έχουμε σήμερα, την Κυπριακή Δημοκρατία, αποτελεί ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ, ο αγώνας του 1955-59, που τροφοδοτεί εδώ και 65 σχεδόν χρόνια τη συλλογική μας μνήμη με διαχρονικά επίκαιρα μαθήματα και διδάγματα και την επιταγή να μην ξεχνούμε, κανείς να μην ξεχνά, ποιων είμαστε απόγονοι.

Φίλες και φίλοι,

Χρέος βαρύ και αναπόδραστο, μας έφερε σήμερα σε αυτό το αδρό τοπόσημο του αγώνα της ΕΟΚΑ. Μας έφερε εδώ για να θυμηθούν πιο έντονα αυτοί που έζησαν φυλακισμένοι στα αποικιακά στρατόπεδα συγκέντρωσης του 1955-59, για να μάθουμε όλοι εμείς οι νεότεροι. Ιδρύοντας τα «Κρατητήρια», οι Βρετανοί αποικιοκράτες ακολουθούσαν πρακτικές προηγούμενων χρόνων που απαξιώθηκαν από τη διεθνή κοινότητα. Πρακτικές που απαξιώθηκαν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά που επέλεξαν να τις εφαρμόσουν στην Κύπρο. Σε αυτά κλείστηκαν χωρίς δίκη, σε πολλές περιπτώσεις με απλή υποψία, περισσότεροι από 3.300 Έλληνες Κύπριοι.

Στα Κρατητήρια στην Κοκκινοτριμιθιά, την Πύλα, το Πυρόι, την Πέργαμο, το Μάμμαρι, την Αγύρτα, το Πολέμι, τις Κεντρικές Φυλακές, το Κάστρο της Κερύνειας, τον Αστυνομικό Σταθμό Ομορφίτας και σε άλλα μέρη, συντελέστηκαν αποτρόπαια και φρικαλέα βασανιστήρια, πράξεις συστηματικού και σκόπιμου εξευτελισμού και καταπόνησης από τα όργανα του αποικιακού καθεστώτος με θύματα ανθρώπους του λαού μας από όλα τα κοινωνικά στρώματα, διαφόρων ηλικιών, από διάφορους τομείς απασχόλησης και με διαφορετικό μορφωτικό επίπεδο: έφηβοι, νέοι, ηλικιωμένοι, αγρότες, μικροεπαγγελματίες, δάσκαλοι, δικηγόροι, ιερείς. Κοινό τους χαρακτηριστικό η αγάπη προς την πατρίδα, το όραμα και η πίστη στην ελευθερία, την αυτοδιάθεση, την ένωση με την Ελλάδα.

Στον χώρο στον οποίο βρισκόμαστε σήμερα και στα άλλα κατ’ ευφημισμόν «Κρατητήρια» – στην κυριολεξία κολαστήρια – γράφτηκαν μικρές και μεγάλες, πολύ ή λίγο γνωστές και κάποιες άγνωστες, πιθανότατα, σελίδες μαρτυρίου πολιτικών κρατουμένων αλλά και αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Όλες μαζί, αυτές οι ιστορίες συνθέτουν ένα ρωμαλέο και συγκλονιστικό μάθημα υπεροχής του ψυχικού σθένους έναντι της δυναστικής βίας και βαρβαρότητας, ένα αέναο δίδαγμα ότι το ελεύθερο φρόνημα και η άδολη αγάπη για την πατρίδα χαλυβδώνουν την ψυχή για να αντέξει τον φρικτό πόνο του σώματος. Η πίστη στη θρησκεία μας και τα ιδανικά του Έθνους καθοδηγούσαν και εμψύχωναν τους μάρτυρες των Κρατητηρίων να αντέξουν και να σταθούν αντάξιοι των προσδοκιών και απαιτήσεων της υπό κατοχήν και αποικιακό ζυγό πατρίδας μας.  

Στα τρία και πλέον χρόνια της λειτουργίας τους τα Κρατητήρια της Κοκκινοτριμιθιάς και τα άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης μετατράπηκαν σε κυψέλες και θερμοκήπια πατριωτικής αντίστασης, αγωνιστικής αρετής, αδούλωτου φρονήματος και συνειδητής υπέρβασης του «εγώ» για χάρη του «εμείς». Εύλογα καταξιώθηκαν στη συλλογική συνείδηση του λαού μας ως σήματα και φάροι του υπέροχου απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, ως κολυμβήθρες αυτογνωσίας, πατριωτικής αναβάπτισης και ανάτασης.

Κυρίες και κύριοι,

Ο αγώνας της ΕΟΚΑ, αποτελώντας «κτήμα ες αεί» για τον Ελληνισμό αλλά και την ανθρωπότητα του φωτός και της ελευθερίας, συμπυκνώνει τα οικουμενικά και διαχρονικά πρότυπα του Ελληνισμού. Η παλλαϊκή εξέγερση της 1^ης Απριλίου αποτέλεσε ένα ανανεωτικό κίνημα ιστορικής κάθαρσης και εθνικής αναγέννησης, με το ιστορικό αποτύπωμα και το ηθικό πρόσημο του να υπερβαίνουν τα όρια της Κύπρου, να υπερβαίνουν τα όρια της Ελλάδος.

Μέσα από τη νεότερη ιστορία του Κυπριακού Ελληνισμού, η 1^η Απριλίου 1955 αναδύεται ως κορυφαίο ορόσημο. Και αυτό γιατί εξέφρασε με πράξεις ηρωισμού, πράξεις αυταπάρνησης και επικού σθένους τους πόθους, τους οραματισμούς και τα δίκαια ενός καταπιεσμένου λαού που διεκδικούσε το δικαίωμα να αποφασίζει μόνος του για την τύχη και το μέλλον του. Αψηφώντας τη συντριπτική ένοπλη υπεροχή του κατακτητή, το απελευθερωτικό κίνημα της ΕΟΚΑ κατέδειξε σε όλο τον κόσμο ένα καλό, γνωστό στην ιστορία των Ελλήνων, κεκτημένο: Η ακλόνητη πίστη στην ελευθερία, η ευψυχία και η ανδρεία στο πεδίο του αγώνα μπορούν να εξουδετερώσουν την υπεροχή του αντιπάλου σε αριθμούς και σε μέσα.

Ο Ελληνισμός, φίλες και φίλοι, μέσα από την εναλλαγή μεγάλων αναβάσεων και πτώσεων, επέζησε μέσα από τους αιώνες με ερείσματά του την αγάπη προς την πατρίδα, τη συνέχιση της γλωσσικής του ταυτότητας, τη θρησκεία και τις πολιτισμικές καταβολές του. Γι’ αυτό έχουμε χρέος να τιμούμε και να θυμόμαστε τα γεγονότα που σφράγισαν την πορεία μας ανεξίτηλα, αποδεικνύοντας καθημερινά, όχι μόνο μέσα από τέτοιες σεμνές τελετές, αλλά μέσα από τις πράξεις μας, με τη στάση ζωής μας, ότι έχουμε αυτογνωσία, έχουμε καθαρό και σταθερό προσανατολισμό και επίγνωση της ευθύνης μας να ενεργούμε για τη διασφάλιση της συλλογικής μας επιβίωσης.

Έχουμε ως πρώτιστη υποχρέωση και καθήκον, και χαίρομαι πάρα πολύ που βλέπω τα παιδιά μας, να μιλάμε στα παιδιά και τα εγγόνια μας, να μιλάμε στη νέα γενιά τούτου του τόπου για την ΕΟΚΑ, για τους αγώνες και τη θυσία όλων αυτών που έδωσαν ό,τι πολυτιμότερο είχαν, την ίδιά τους τη ζωή, για μια καλύτερη Κύπρο, για την Κυπριακή Δημοκρατία που έχουμε σήμερα, η οποία αποτελεί πολύτιμη ασπίδα και όχημα για να διανύσουμε τη δύσκολη μας πορεία. Η βαθιά και στέρεη γνώση του ιστορικού μας παρελθόντος είναι προϋπόθεση για να επιδείξουμε αρετήν και τόλμην. Και θέλω να προλάβω όλους αυτούς που ενδεχομένως έχουν διαφορετικές απόψεις, για να επισημάνω ότι κάτι τέτοιο δεν έρχεται σε καμία απολύτως περίπτωση σε αντίθεση με την ειλικρινή επιδίωξή μας για την απελευθέρωση, για την επανένωση, για την επίλυση του Κυπριακού, αφού η βιωσιμότητα μιας ενδεχόμενης λύσης εξαρτάται σε ουσιαστικό βαθμό και από τον έμπρακτο σεβασμό προς την ιστορική ταυτότητα του καθενός και όχι μέσα από την αυτοκατάργηση ή την υιοθέτηση μιας ουδέτερης πολιτιστικής ταυτότητας.

Φίλες και φίλοι,

Οι αιμάσουσσες πληγές της τουρκικής εισβολής και της συνεχιζόμενης κατοχής υφίστανται για σχεδόν 50 χρόνια. Ευρισκόμενος σήμερα σε αυτό το χώρο και ενώπιόν όλων εσάς που δώσατε τη ζωή σας για αυτή την πατρίδα, θέλω να σας πω με τη γλώσσα της καρδιάς ότι έχω απόλυτη επίγνωση του χρέους που ανέλαβα έναντι του κυπριακού λαού όπως εργαστώ για να απαλλάξουμε τη χώρα μας από τα δεινά και τα βάρη της παράνομης τουρκικής κατοχής, η οποία συνιστά κραυγαλέα αναχρονιστική ανωμαλία από κάθε άποψη. Αυτό που μπορώ να υποσχεθώ σε όλους εσάς αλλά και στους συναγωνιστές σας που δεν είναι πλέον μαζί μας είναι ότι θα πράξω ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατόν ώστε να καμφθεί η τουρκική αδιαλλαξία και να επαναρχίσουν οι προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. Η χώρα αυτή και οι άνθρωποί της, οι Ελληνοκύπριοι, οι Τουρκοκύπριοι, οι Αρμένιοι, οι Λατίνοι και οι Μαρωνίτες, αξίζουν ένα καλύτερο μέλλον και η σημερινή απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί το μέλλον της πατρίδας μας. Η Κυβέρνηση και εγώ ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχουμε ένα σύγχρονο και ανθεκτικό όραμα για το αύριο του βασανισμένου αυτού τόπου. Να επανενωθεί η χώρα μας, ο λαός μας, μέσω μιας λύσης που θα διασφαλίζει ότι όλοι οι νόμιμοι κάτοικοι του τόπου μας θα ζουν σε συνθήκες ασφάλειας, δημοκρατίας, ειρήνης και ευημερίας ως πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θέλουμε να δώσουμε στους πολίτες τούτης της χώρας τη δυνατότητα να δημιουργήσουν και να προοδεύσουν μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο και περιβάλλον, δημιουργώντας ελπίδα και προοπτική σε όλους. 

Μέσα σε αυτό το πνεύμα, θέλω να επαναλάβω σήμερα την ετοιμότητά μου να εργαστώ εποικοδομητικά, μακριά από στείρες και ατέρμονες διαδικασίες, μακριά από επικοινωνιακά παιχνίδια και λογικές επίρριψης ευθυνών, για να επιτύχουμε την πολυπόθητη επανένωση της χώρας μας και του λαού της. Είμαι εδώ, κυρίες και κύριοι, για να λάβω σοβαρές και τολμηρές αποφάσεις, χωρίς να σκέφτομαι το όποιο πολιτικό κόστος. Την ίδια στιγμή, θέλω να στείλω και ένα μήνυμα προς κάθε κατεύθυνση ότι γνωρίζω καλά τα όρια του έντιμου συμβιβασμού που επιδιώκουμε και δεν θα συμπράξω σε μια διευθέτηση για χάριν της διευθέτησης, μια λύση που δεν θα διασφαλίζει το όραμα που προανέφερα και θα συνεχίζει να καθιστά τους Ευρωπαίους πολίτες τούτου του τόπου πολίτες δεύτερης κατηγορίας. 

Την ίδια στιγμή, κυρίες και κύριοι, θα ήθελα – γιατί είναι ένα από τα διδάγματα του αγώνα της ΕΟΚΑ – να αξιοποιήσω τη σημερινή μου παρουσία στη σεμνή τούτη τελετή για να αναδείξω τη σημασία, όχι στα λόγια, αλλά με πράξεις, της ύπαρξης ενός ισχυρού και αρραγούς εσωτερικού μετώπου για την επίτευξη του στόχου της άρσης του αδιεξόδου και της επανέναρξης ουσιαστικών συνομιλιών που θα μας οδηγήσουν στην επίλυση του Κυπριακού. Διαβεβαιώνοντάς σας ότι θα συνεχίσω να εργάζομαι άοκνα προς αυτή την κατεύθυνση, εκφράζω τη βεβαιότητα ότι όλες οι πολιτικές δυνάμεις τούτου του τόπου αντιλαμβάνονται τη σημασία της ενότητας, όχι μόνο, αν θέλετε, ως ελάχιστης υποχρέωσής μας προς τον κυπριακό λαό, αλλά και ως σημαντικού παράγοντα ισχύος τόσο στην προσπάθεια για επανέναρξη των συνομιλιών όσο και για επίλυση του Κυπριακού. Και στην προσπάθειά μας αυτή έχουμε τη στήριξη της μεγάλης Ευρωπαϊκής μας οικογένειας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσο και της Ελληνικής Κυβέρνησης και του Έλληνα πρωθυπουργού, τον οποίο θα ήθελα και σήμερα να ευχαριστήσω για τη διοργάνωση και τα αποτελέσματα της πρώτης, ιστορικής θα έλεγα Διακυβερνητικής Διάσκεψης που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα την Πέμπτη και την Παρασκευή. 

Τιμημένοι αγωνιστές και αγωνίστριες της ΕΟΚΑ,

Ευρισκόμενος σε ένα από τα πιο εμβληματικά τοπόσημα του υπέροχου αγώνα του 1955-59, επιτρέψτε μου να αποτίσω φόρο τιμής σε όσους προσέφεραν τη ζωή τους και αγωνίστηκαν από διάφορες επάλξεις, συμβάλλοντας στη δημιουργία του μεγαλύτερου έπους στη νεότερη ιστορία μας. Χαιρετίζοντας με δέος και συγκίνηση αυτή την απέριττη αλλά πυκνή σε νοήματα σεμνή τελετή, θέλω να σας σφίξω το χέρι με σεβασμό και απέραντη ευγνωμοσύνη εκ μέρους της Πολιτείας και να σας πω ότι όσοι μετέχουν στη συλλογική μνήμη αυτού του τόπου είναι υπερήφανοι για όλους εσάς. Θέλω να το επαναλάβω ότι χωρίς εσάς, χωρίς τους δικούς σας αγώνες, δεν θα υπήρχε η Κυπριακή Δημοκρατία. 

Φίλες και φίλοι, 

Τον Οκτώβριο του 1957 ο «Μαρτίνος» της ΕΟΚΑ, ο νεαρός δικηγόρος, απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Λονδίνου Ρένος Λυσιώτης, ευρισκόμενος στα Κρατητήρια Πύλας ως ο DΡ 743, έγραφε σε μια Αθηναία φίλη του εκφράζοντας τον παλμό της αντίστασης και της αγωνιστικότητας και τα οράματα της ευλογημένης εκείνης γενιάς του 55-59. Έγραψε χαρακτηριστικά ότι: «Ο πόνος της φυλακής δεν έσβησε την ελπίδα, ένα χαμόγελο αχνίζει ακόμα στα χείλια – όσο πικρό κι αν είναι. Το σώμα φυλακίστηκε, η ψυχή όμως είναι ελεύθερη. Το κεφάλι στέκει ορθό, αγέρωχο, αδάμαστο, ψηλά. Η δύναμη της ψυχής, η καρτερία, η πίστη, η πεποίθηση δεν κλονίστηκαν ποτέ. Κάποτε, σύντομα, ο πέπλος της καταχνιάς θα σχιστεί για να ανατείλει το φως…». 

Όπως λοιπόν τότε, με το ηρωικό έπος της ΕΟΚΑ, έτσι και σήμερα «ο πέπλος της καταχνιάς θα σχιστεί για να ανατείλει το φως», πετυχαίνοντας το όραμά μας για τερματισμό της κατοχής, απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου, στη βάση των αρχών και αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σας ευχαριστώ θερμά για την τιμή που μου κάνατε. Να είστε καλά!

(ΡΜ/ΑΦ/ΚΚ/ΜΣ)