Ανακοινωθέντα

Με ιδιαίτερη χαρά αποδέχθηκα την πρόσκληση να χαιρετίσω τη σημερινή ημερίδα που διοργανώνει το Τμήμα Περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος με θέμα: «Πάρτο αλλιώς…, βάλε τα απόβλητα στον κύκλο της ζωής», που πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων 2023.

Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων, καθώς και η σημερινή ημερίδα, αποτελούν μια εξαιρετική ευκαιρία για όλους εμάς, την Κυβέρνηση, τις οργανώσεις, τους φορείς, την κοινωνία των πολιτών αλλά και τον κάθε πολίτη ξεχωριστά, να αναλογιστούμε τη συλλογική ευθύνη που φέρουμε απέναντι στο περιβάλλον της χώρας μας αλλά και του πλανήτη. Μια εξαιρετική ευκαιρία να μοιραστούμε καλές πρακτικές, να δούμε τις δράσεις μας, να συζητήσουμε, να ανταλλάξουμε απόψεις για τις επιτακτικές προκλήσεις που θέτει η υπερπαραγωγή απορριμμάτων στον σύγχρονο κόσμο και για την επείγουσα ανάγκη μείωσης και διαχείρισής τους.

Η φετινή Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων εστιάζει σε μια ειδική κατηγορία αποβλήτων, στα απόβλητα συσκευασίας, με στόχο να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για τον περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο. Γιατί όμως αποτελούν οι συσκευασίες τόσο μεγάλο πρόβλημα; Τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2022 είναι πραγματικά διαφωτιστικά και καταδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος: Το 2020, μόνο στην ΕΕ παρήχθησαν συνολικά 79,3 εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων συσκευασίας, που αντιστοιχούν σε 177 κιλά ανά άτομο, ενώ ταυτόχρονα οι συσκευασίες αποτελούν το 40% των πλαστικών και το 50% του χαρτιού που χρησιμοποιείται στην ΕΕ. Τα ίδια στοιχεία αναφέρουν ότι τα απόβλητα συσκευασίας αυξήθηκαν περισσότερο από 20% τα τελευταία δέκα χρόνια στην ΕΕ, ιδίως ως συσκευασίες μιας χρήσης, και αναμένεται να αυξηθούν κατά 19% έως το 2030. Αναφέρεται, επίσης, ότι συμβάλλουν στη ρύπανση του εδάφους και των υπόγειων υδάτων, ευθύνονται περίπου για το ήμισυ της θαλάσσιας ρύπανσης και ότι προκαλούν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, που προβλέπεται να φτάσουν τους 66 εκατομμύρια τόνους το 2030. Ως τελευταίο στοιχείο σημειώνεται ότι την τελευταία δεκαετία σημειώθηκε σημαντική μείωση στην επαναχρησιμοποίηση των συσκευασιών, παρόλο που αυτό θα αποτελούσε βασικό μέτρο πρόληψης.

Τα πιο πάνω στοιχεία καταδεικνύουν με κατηγορηματικό τρόπο ότι τα απορρίμματα γενικότερα, αλλά και τα απορρίμματα συσκευασίας ειδικότερα, είναι αποτέλεσμα του τρόπου ζωής μας και της καθημερινότητάς μας. Συνεπώς, σε αυτό κυρίως πρέπει να στοχεύουμε, στην αναδιαμόρφωση του τρόπου που τα αντιμετωπίζουμε. Στόχος μας ως Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος είναι η αλλαγή νοοτροπίας, το να αρχίσουμε εμείς οι ίδιοι να μειώνουμε, να επαναχρησιμοποιούμε, να ανακυκλώνουμε, ώστε το κάθε υλικό να τυγχάνει της διαχείρισης που πρέπει. Να υιοθετήσουμε σε κάθε έκφανση της ζωής μας όχι μόνο το τρίπτυχο της μείωσης-επαναχρησιμοποίησης-ανακύκλωσης (Reduce-Reuse-Recycle), αλλά να πάμε και ένα βήμα πιο πίσω, στην άρνηση (Refuse), που είναι και το πιο σημαντικό και που πρέπει να μας γίνει βίωμα. Η άρνηση της πράξης που ρυπαίνει, η άρνηση της συσκευασίας, της σακούλας, του περιτυλίγματος, του πλαστικού μπουκαλιού, του υπέρμετρου καταναλωτισμού.

Σε αυτό το πλαίσιο, και θέλοντας να συμβάλουμε με τον δικό μας τρόπο στην πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, τον Απρίλιο εξαγγείλαμε τη δράση «Zero Waste to Landfill» (Μηδενικά απορρίμματα στις χωματερές). Μια κοινή πρωτοβουλία της Πρώτης Κυρίας Φιλίππας Καρσερά Χριστοδουλίδη και του Γραφείου Επιτρόπου Περιβάλλοντος για μετατροπή του Προεδρικού Μεγάρου σε κτήριο μηδενικών απορριμμάτων στις χωματερές.

Η πορεία υλοποίησης της δράσης βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο: Έχουν καταργηθεί τα πλαστικά μπουκάλια νερού, ενώ στους εργαζόμενους παραχωρήθηκαν επαναχρησιμοποιούμενα παγούρια, κάτι που καλλιεργεί και τη συνήθεια της χρήσης επαναχρησιμοποιούμενων υλικών και αντικειμένων. Τοποθετήθηκαν ψυγεία νερού σε όλα τα κτήρια της Προεδρίας, καθώς και δύο κομποστοποιητές στο Προεδρικό Μέγαρο, ενώ παραχωρήθηκαν κάδοι ανακύκλωσης για τις κύριες ροές απορριμμάτων. Ο στόχος, βέβαια, δεν είναι να ανακυκλώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα, αλλά να μειώσουμε όσο πιο πολύ γίνεται τα μιας χρήσης υλικά που χρησιμοποιούμε.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η προσπάθεια αυτή δεν περιορίστηκε μόνο στον κτηριακό χώρο του Προεδρικού Μεγάρου μόνον, αλλά μεταφέρθηκε από το Προεδρικό Μέγαρο σε όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία. Για τον σκοπό αυτό καταρτίστηκε από το Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος Συμβουλευτικός Οδηγός Μετατροπής Κτηρίων Υπουργείων και Υφυπουργείων σε κτήρια μηδενικών απορριμμάτων, ο οποίος περιλαμβάνει 13 αναλυτικά βήματα. Ο Οδηγός συμβάλλει στην προσπάθεια για αναδιαμόρφωση του τρόπου που αντιμετωπίζουμε τα απορρίμματα και στη δημιουργία ενός πιο βιώσιμου και φιλικού προς το περιβάλλον πλαισίου λειτουργίας των κυβερνητικών κτηρίων. Ο Οδηγός υιοθετήθηκε από το σύνολο των Υπουργείων και Υφυπουργείων και δόθηκαν οδηγίες καταρτισμού των ομάδων και ορισμού των επικεφαλής που θα επιβλέψουν τη διαδικασία, και στη συνέχεια οι ομάδες και οι επικεφαλής τους έτυχαν της πρώτης εκπαίδευσης στο Προεδρικό Μέγαρο.

Το Γραφείο Επιτρόπου Περιβάλλοντος παρακολουθεί την πορεία υλοποίησης της δράσης και ασκεί, ταυτόχρονα, συμβουλευτικό ρόλο μέσω των επισκέψεων των Λειτουργών του Γραφείου Επιτρόπου Περιβάλλοντος στα διάφορα Υπουργεία και Υφυπουργεία, ώστε να επιλυθούν περαιτέρω απορίες, αλλά και για να επιτευχθεί και ο τελικός στόχος της επαλήθευσης σε κτήρια μηδενικών απορριμμάτων στις χωματερές. Ταυτόχρονα, ετοιμάστηκαν από το Γραφείο μας οι προδιαγραφές και έγινε σχετική εισήγηση με στόχο τη σύναψη συμφωνίας πλαίσιο για αγορά κάδων και σακουλιών ανακύκλωσης από το σύνολο της δημόσιας υπηρεσίας.

Η πρωτοβουλία αυτή, η οποία ανταποκρίνεται και στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, αναμένεται να έχει πολλαπλά οφέλη όπως η μείωση των απορριμμάτων, η προώθηση της ανακύκλωσης, η προστασία του περιβάλλοντος, η προώθηση βιώσιμων πρακτικών και η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση. Καλούμε ταυτόχρονα και ιδιωτικούς οργανισμούς να ακολουθήσουν το παράδειγμά μας. Τέλος, θεωρούμε ότι, μέσα από την εφαρμογή της προσπάθειας στον χώρο εργασίας, οι πολίτες εκπαιδεύονται και υιοθετούν καλές πρακτικές τις οποίες στη συνέχεια μεταφέρουν και στο σπίτι. Η σπουδαιότητα της προσπάθειας αυτής έγκειται στα ποσοτικά δεδομένα των μελετών που έχουμε κάνει. Συγκεκριμένα, η υιοθέτηση πρακτικών μηδενικών απορριμμάτων από 100.000 πολίτες, θα σήμαινε μείωση των παραγόμενων απορριμμάτων κατά 17.237 τόνους τον χρόνο.

Καταλήγοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι η προστασία του περιβάλλοντος προϋποθέτει την εμπλοκή όλων μας, με κάθε δράση, ενέργεια και απόφασή μας. Ως άτομα, οι επιλογές μας μετράνε και έχουν αθροιστικά σημαντικό αντίκτυπο: Από τα προϊόντα που αγοράζουμε μέχρι τον τρόπο που διαθέτουμε τα απορρίμματά μας. Γι' αυτό και είναι τόσο σημαντικό να αναγνωρίσουμε όλοι τη σημασία της ατομικής ευθύνης για την προστασία του περιβάλλοντος. Όπως είπε και ο διάσημος εξερευνητής της Ανταρκτικής και ακτιβιστής για το περιβάλλον Robert Swan: «Η μεγαλύτερη απειλή για τον πλανήτη μας είναι η πεποίθηση ότι κάποιος άλλος θα τον σώσει».

(ΕΝ)