Ανακοινωθέντα

Βρισκόμαστε σήμερα στον Ιερό Ναό Αποστόλου Ανδρέα, στην ηρωοτόκο κοινότητα της Έμπας, ταπεινοί προσκυνητές, για να μνημονεύσουμε και να τιμήσουμε όσους παραμέρισαν τα μικρά για τα μεγάλα, για όσους επέλεξαν την αιωνιότητα από την υποταγή.

Κατακλυζόμενοι από έντονα αισθήματα συγκίνησης και υπερηφάνειας, αποτίουμε φόρο τιμής και μνημονεύουμε τους πεσόντες ήρωες και τους αγνοούμενους της κοινότητας.  Με απέραντο σεβασμό και δέος ψηλαφίζουμε την ιστορία, την ιστορία που μας γεμίζει περηφάνια, πολύ περισσότερο, όμως, μας οπλίζει με μια τεράστια ευθύνη, αυτή της βαριάς εθνικής κληρονομιάς που κουβαλούμε.

Ανατρέχουμε σήμερα στο παρελθόν, για να αντλήσουμε διδάγματα, να στοχαστούμε, να επαναφέρουμε στις μνήμες μας τους αγώνες της πολυκύμαντης ιστορίας της μαρτυρικής μας πατρίδας.  Γυρίζουμε το χρόνο πίσω, σε όλες τις τραγικές στιγμές που βίωσε η πατρίδα και ο λαός μας, που σφυρηλάτησαν τούτο τον λαό, στα ιστορικά γεγονότα που μπόλιασαν τις μετέπειτα εξελίξεις και καθόρισαν το παρόν και το μέλλον μας.

Στο κάλεσμα της Ιστορίας για υπεράσπιση της πατρίδας και του έθνους, η ανταπόκριση του λαού μας ήταν πάντοτε άμεση, αυθόρμητη και ενθουσιώδης. Το απόλυτο δόσιμο για τα ιδανικά της ελευθερίας και της εθνικής αξιοπρέπειας ήταν πάντα βαθιά χαραγμένα στις ηρωικές ψυχές των Κυπρίων.

Ταυτόσημη με τους αγώνες της πατρίδας μας η Έμπα, από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, το έπος του ’55-’59, τα ματωμένα Χριστούγεννα του ’63, τις μαύρες μέρες της εισβολής,  οι Εμπάτες παρόντες. 

Όπως παρών δήλωσε και ο Χαράλαμπος Παπαθεοχάρους, γιος του ιερέα του χωριού, όταν το 1940 κατατάχθηκε εθελοντικά στον στρατό και συμμετείχε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στο Ελληνικό μέτωπο.  Θεάθηκε για τελευταία φορά στην Καλαμάτα, όταν έσπασε το μέτωπο των Γερμανών. Δεν έμελλε ποτέ να επιστρέψει στο χωριό του.

Τα πανανθρώπινα ιδεώδη που ο Χαράλαμπος υπερασπίστηκε, πολεμώντας τον φασισμό, ήταν τα ίδια που ενέπνεαν και γέμιζαν με ορμή τους νέους της πατρίδας μας που βρισκόταν τότε υπό Αγγλική κατοχή.  Ο άσβεστος πόθος για αποτίναξη του αγγλικού ζυγού και για Ένωση φούντωνε μέχρι που το καΐκι της ελευθερίας έδεσε στο μοιρόγραφτο νησί μας.  Με χρυσά γράμματα καταγράφονται οι πιο ένδοξες σελίδες της σύγχρονής μας ιστορίας.  Μια χούφτα αντάρτες ορθώνουν το ανάστημα απέναντι σε μια ολόκληρη αυτοκρατορία.  Βλέπετε, τον πόθο για λευτεριά, καμιά αλυσίδα υποδούλωσης δεν μπορεί να τον συγκρατήσει.

Και πώς μπορεί άλλωστε ποτέ ένας τόπος να μην ελευθερωθεί, όταν νέοι όπως ο Γεώργιος Χριστοφόρου από την Έμπα, ανταποκρίνονται στο επαναστατικό σάλπισμα; Γιος πολεμιστή του Δευτέρου Παγκοσμίου, ο Γιώργος μεγάλωσε από νωρίς με τα νάματα της ελληνοχριστιανικής μας παράδοσης. Το ξέσπασμα του Αγώνα της ΕΟΚΑ τον βρίσκει να συμπορεύεται στα μονοπάτια της λευτεριάς και να κατατάσσεται στον μυστικό στρατό της Οργάνωσης.

Αγνός, ιδεολόγος και εύτολμος, ο ελληνόψυχος Γιώργος παραδίδει το πνεύμα του άφθαρτο στον βωμό της Ελευθερίας στις 20 Νοεμβρίου του 1958. Έχει μεσολαβήσει η σύλληψή του, τα φρικτά βασανιστήρια που υπέστηκε και η ψευδαίσθηση των βασανιστών του, ότι θα τους απεκάλυπτε το μέρος που είχε κρυμμένο οπλισμό της Οργάνωσης.

Το έπος του ’55-’59 στέφεται νικηφόρο και η χώρα μας αποκτά την ανεξαρτησία της, μια –δυστυχώς– ευάλωτη ανεξαρτησία σε επιδιώξεις και κυοφορούμενα σχέδια αποσταθεροποίησης. 

Δεν αργούν δυστυχώς τα σύννεφα.  Μετά τα «ματωμένα Χριστούγεννα» του ’63, η Λευκωσία βρίσκεται διαχωρισμένη από την «πράσινη γραμμή». Οι συγκρούσεις εξαπλώνονται.  

Η όξυνση και οι προκλήσεις των τούρκων στασιαστών, αποτελούν καθημερινό φαινόμενο. Η ευρύτερη επαρχία της Πάφου, όχι μόνο δεν αποτελεί εξαίρεση, αλλά θα βρεθεί στο επίκεντρο ενός εκ των τραγικότερων κεφαλαίων της σύγκρουσης.

Θύμα της τουρκικής μισαλλοδοξίας ο πενηντάχρονος Νεόφυτος Μεταξάς, ο οποίος ανοίγει με τη θυσία του τη χορεία των πεσόντων της Έμπας.  Ο Μεταξάς δολοφονείται άνανδρα, ανήμερα της Πρωτοχρονιάς του ’64, ενώ λίγες ημέρες αργότερα, η Κοινότητα θα ντυθεί ξανά στα μαύρα, κηδεύοντας δύο ακόμα, εκλεκτά της παιδιά. Τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ,  Ναπολέοντα Νικηφόρου και τον Νικόλαο Έλληνα, που εκτελώντας χρέη φρουρού στην Πάφο, θα βρουν τραγικό θάνατο από τους τούρκους στασιαστές.

Η ένταση, αντί να αποκλιμακωθεί, δυστυχώς κορυφώνεται. Τον Μάρτη του ‘64, οι ζωές των κατοίκων της Πάφου θα στιγματιστούν ανεξίτηλα. Παραμονές της Σήκωσης, τη ημέρα που η δημοτική αγορά στο Κτήμα ήταν κατακλυσμένη από χιλιάδες κόσμου, οι Τούρκοι ανοίγουν αδιάκριτα πυρ εναντίον του πλήθους. Το τυφλό κτύπημα, διαδέχονται σκηνές πανικού και αλλοφροσύνης.

Το αίμα των νεκρών ξεχειλίζει την οργή και η παλλαϊκή κινητοποίηση οδηγεί στις 9 Μαρτίου στην αντεπίθεση εναντίον των τουρκικών φυλακίων, η οποία, παρά τις απώλειες, στέφεται με επιτυχία. Το πέπλο του πένθους, όμως, καλύπτει ξανά τις κοινότητες της Πάφου, με την Έμπα να κηδεύει τα νέα θύματα της τουρκικής βαρβαρότητας. Η Αριάδνη Νικολάου, 50 χρόνων, και η Χρυστάλλα Χριστοφή, 32 μόλις ετών, χάνουν αδόκητα τη ζωή τους και κηδεύονται στον απόηχο των τραγικών γεγονότων.

Τους επόμενους μήνες, η Τουρκία προχωρά στη δημιουργία προγεφυρώματος, μέσω του θύλακα Κοκκίνων – Μανσούρας, ο οποίος βρίσκεται πλέον υπό τον απευθείας έλεγχο τούρκων αξιωματικών. Υπό το βάρος των προκλήσεων και του κινδύνου που διέτρεχαν οι ελληνοκύπριοι κάτοικοι των γύρω χωριών, η Εθνική Φρουρά, συνεπικουρούμενη από πλήθος εθελοντών, σπεύδει στην περιοχή.

Από τις επιχειρήσεις της Τηλλυρίας, δεν θα μπορούσε να απουσιάσει και η ηρωοτόκος Έμπα. Μαθητές, αγρότες και τεχνίτες, άνθρωποι της καθημερινότητας, συγκροτούν τη διμοιρία του χωριού και, αφήνοντας πίσω τις οικογένειές τους, προστρέχουν εθελοντικά στο νέο εθνικό κάλεσμα. Αντιμάχονται την τουρκική επιβουλή με θάρρος και αποφασιστικότητα. Με παροιμιώδη μάλιστα αυταπάρνηση, επιτυγχάνουν να εδραιώσουν την παρουσία των φίλιων δυνάμεων στα υψώματα βορειοδυτικά του θύλακα των Κοκκίνων.

Το πρώτο δεκαήμερο του Αύγουστου, οι μάχες εντείνονται και τουρκικά πολεμικά αεροσκάφη βρίσκουν την ευκαιρία να σκορπίσουν τον όλεθρο. Με τις εμπρηστικές βόμβες ναπάλμ, βομβαρδίζουν ανηλεώς ολόκληρη τη περιοχή, μη εξαιρουμένων δεκάδων μη στρατιωτικών στόχων, όπως το Νοσοκομείο του Παχυάμμου. Σε εκείνες τις άνισες μάχες, ο δεκαεξάχρονος Γεώργιος Νεάρχου και ο δεκαοκτάχρονος Ευριπίδης Χαραλάμπους αφήνουν το άλικο αίμα της νιότης τους, σπονδή στο βωμό των άφθορων αξιών της ελευθερίας και της δικαιοσύνης.

Το δρόμο της τιμής και του χρέους προς την πατρίδα θα ακολουθήσει και ο εικοσάχρονος συγχωριανός τους Ανδρέας Αλεξίου, τον οποίο επίσης, μνημονεύουμε σήμερα. Ο Ανδρέας εκτελώντας διατεταγμένη υπηρεσία θα χάσει τη ζωή του το 1968 στο δρόμο Χρυσοπατερίτσας – Πύργου Τυλληρίας.

Τα επόμενα χρόνια, η εσωτερική αντιπαλότητα πλήττει δραματικά την πατρίδα μας.  Το άφρων πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου βρίσκει τον Ανδρέα Μακαρίου να επιβιβάζεται αυθόρμητα και εθελοντικά, σε ένα εκ των λεωφορείων που ξεκινούν από την Πάφο για τη Λεμεσό, με σκοπό την υπεράσπιση της Δημοκρατίας. Στο δρόμο παρά το Κολόσσι, πραξικοπηματική ομάδα τους στήνει ενέδρα και ο 17χρονος νέος, τραυματίζεται θανάσιμα. Από το Νοσοκομείο Λεμεσού, στις συνοπτικές ταφές στο Κοιμητήριο Αγίου Νικολάου και στο δράμα της οικογένειας, που για τέσσερις δεκαετίες δεν της επιτρέπουν να γνωρίζει που ακριβώς βρισκόταν θαμμένος ο αδικοχαμένος τους Ανδρέας.  Η ψυχή του Ανδρέα Μακαρίου θα αναπαυθεί οριστικά, όταν τα λείψανά του ταυτοποιούνται και κηδεύεται με τις νενομισμένες τιμές, 41 ολόκληρα χρόνια μετά, σε αυτόν εδώ τον ιερό ναό.

Στο απαύγασμα του αδελφοκτόνου σπαραγμού, η εκδήλωση της εισβολής των Τούρκων, αποτελεί απλά αναπόδραστη κατάληξη.  Τις «δέκα χιλιάδες μέλισσες που μας έστελλε ο Ονήσιλος», εμείς, δυστυχώς τις αγνοήσαμε.

Οι νέοι της Κύπρου θα οδηγηθούν ξανά στα όπλα. Θα κληθούν να υπερασπίσουν ξανά, όσα διακυβεύσαμε, ζαλισμένοι από τη μέθη της διχόνοιας. Τιμούμε λοιπόν σήμερα τον Χριστόδουλο Πολυδώρου που προέταξε τα στήθη, υπερασπιζόμενος την εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας μας, κατά της μάχες της πρώτης φάσης της εισβολής. Φορώντας τη στολή με το δοξασμένο εθνόσημο θα πέσει ηρωικώς στις 21 Ιουλίου του 1974 στο Τζιάος. Έκτοτε, το όνομά του αναγράφεται στον μακρύ κατάλογο των μαρτύρων της κυπριακής ελευθερίας.

Υποκλινόμαστε σήμερα στο δράμα των οικογενειών του Ανδρέα Τούλουπου και του Χρύσανθου Ευρυπίδου. Προσευχόμαστε για την ταχεία διαλεύκανση της τύχης των αγνοούμενων αδερφών μας, οι οποίοι μαζί με εκατοντάδες άλλους συμπατριώτες μας εξακολουθούν να απαρτίζουν τον κατάλογο της οργής και της τουρκικής αναλγησίας.

Η Κύπρος που ζούμε σήμερα δεν είναι η πατρίδα που οραματίστηκαν οι ήρωες που μνημονεύουμε.  Δεν είναι αυτή, για την οποία αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν.  

Τα μνημόσυνα των ένδοξων ηρώων μας συνιστούν υπόμνηση για εντατικοποίηση των προσπαθειών μας με αποφασιστικότητα. Αυτήν την αταλάντευτη αποφασιστικότητα, διατρανώνουμε εκ νέου.

50 χρόνια μετά, η πατρίδα μας παραμένει μοιρασμένη, 50 χρόνια από την παράνομη τουρκική εισβολή, 50 χρόνια κατοχής και διαίρεσης της Κύπρου, 50 χρόνια προσφυγιάς, αγνοουμένων και εγκλωβισμένων, 50 χρόνια κατάφωρης παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων.  50 χρόνια είναι πολλά, επικίνδυνα πολλά.

Όπως έχει διακηρύξει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, κύριο μέλημά μας είναι να εργαστούμε με όλες μας τις δυνάμεις, για να επιτύχουμε μια λύση για ένα κράτος ανεξάρτητο και πραγματικά κυρίαρχο, απαλλαγμένο από τις όποιες αναχρονιστικές εγγυήσεις και την παρουσία κατοχικών στρατευμάτων.  Εργαζόμαστε για τον τερματισμό της κατοχής, την επανένωση της πατρίδας μας μέσω της επίτευξης μιας ειρηνικής λύσης του Κυπριακού προβλήματος. 

Ως Κυβέρνηση, διαβεβαιώνουμε ότι ύψιστος στόχος μας δεν είναι άλλος από την επανένωση της Κύπρου.  Παραμένουμε σταθερά προσηλωμένοι σε μια συνολική λύση του Κυπριακού στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών, με μια κυριαρχία, μια ιθαγένεια, μια διεθνή προσωπικότητα, πάντα σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, το ευρωπαϊκό κεκτημένο και φυσικά τις αρχές και αξίες πάνω στις οποίες εδράζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Με ευλάβεια και αμείωτη προσήλωση θα συνεχίσουμε να αναλώνουμε κάθε ικμάδα των δυνάμεών μας στην οικοδόμηση μιας Κύπρου που θα αποτελεί σύμβολο ειρήνης, σταθερότητας και πρόοδου στην περιοχή.  Μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή χώρα-πρότυπο που να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των κατοίκων της, που να εγγυάται την ελπίδα και που θα έχει ως βάση της τον αλληλοσεβασμό και την αλληλεγγύη, έτοιμη να χαράξει τη δική της ξεχωριστή πορεία στον χάρτη της παγκόσμιας ιστορίας.

Η βαριά κληρονομιά που τιμούμε σήμερα μας υπαγορεύει το καθήκον μας.

Ας ατενίσουμε το μέλλον λοιπόν, ψηλαφίζοντας τις ένδοξες σελίδες της ιστορίας μας.  Να αντλήσουμε διδάγματα, να ανακαλέσουμε μνήμες, να κατανοήσουμε τη σημασία της αποστολής μας. 

Κάθε άνθρωπος, κάθε λαός, γίνεται άξιος της ιστορικής του αποστολής όσο βαθαίνει η συνείδηση που έχει για την ιστορία του. Το μεγαλείο του πολιτισμού ενός έθνους είναι πάντα ανάλογο με την καθαρότητα και το βάθος της ιστορικής του μνήμης.  Χρέος μας, λοιπόν, αυτή η ιστορική μνήμη να γίνει βίωμα, η ανάγκη της ιστορίας να συναντήσει την ιστορικότητα της ανάγκης, η επιταγή για ενότητα να μετουσιωθεί σε λύτρωση. 

Γιατί είναι αλήθεια, ότι έχουμε ένα ιστορικό χρέος προς τους ένδοξους προγόνους μας, αλλά έχουμε και ένα μεγαλύτερο ίσως χρέος στα παιδιά μας να αποτινάξουμε από τη μοιρασμένη μας πατρίδα τον τουρκικό ζυγό. 

Μια μοιρασμένη, κατεχόμενη πατρίδα δεν μπορεί να χωρέσει το μέλλον, την ελπίδα και την προοπτική που οραματιζόμαστε για τις γενεές που θα μας διαδεχθούν.  Οφείλουμε να μετουσιώσουμε τις θυσίες των ηρώων μας στο ίδιο μας το «είναι».  Γιατί αν αυτή η επιλεκτική αναφορά στους ήρωες και στις θυσίες τους περιορίζεται μόνο σε ρητορικές διακηρύξεις και σε λεκτικές μεγαλοστομίες, τότε θα είμαστε ανάξιοι της ίδιας μας της ιστορίας. 

Με ειλικρίνεια και νηφαλιότητα να αναλογιστούμε το χρέος μας προς τους ένδοξους αυτούς ήρωες, αλλά και προς τις μελλοντικές γενιές. 

Άλλωστε, το λέει και ο ποιητής:

«Χρωστάμε σ’ όσους ήρθαν πέρασαν,

θα ‘ρθουν, θα περάσουν.

Κριτές θα μας δικάσουν

οι αγέννητοι, οι νεκροί.»

Υποκλινόμαστε ευλαβικά στους αγώνες των ηρωικών νεκρών μας που γενναία πολέμησαν για την πίστη στα ιδανικά.  Οι θυσίες και οι αγώνες τους τους φάρος και πυξίδα.

Τιμή και δόξα σε όλους τους αγωνιστές της Έμπας που σήμαναν την πρωταρχή, που θεμελίωσαν τους αγώνες μας. 

Τιμή στη γη της Έμπας που γέννησε, έθρεψε και έρανε με τα νάματα του ελληνισμού και της χριστιανοσύνης, τούτα τα άξια τέκνα.

Αθάνατοι ήρωες της Έμπας,

Τιμούμε και υποκλινόμαστε στη μεγάλη σας θυσία. Η μνήμη σας θα είναι αιώνια, όπως ασταμάτητος θα είναι και ο δικός μας αγώνας ως την τελική δικαίωση, ως τη δικαίωση της θυσίας σας.

Αιωνία κι αγέραστη ας είναι η φωτοβόλος μνήμη των ηρώων μας. 

(ΡΜ/ΕΑθ)