Ανακοινωθέντα

Τούτη την ώρα και στον ιερό τούτο χώρο, ταπεινά και ευλαβικά ανασύρουμε αγώνες ένδοξους, στιγμές μεγαλείου, παραδείγματα ανδρείας και ηρωισμού. Βρισκόμαστε σήμερα, λοιπόν, εδώ, στην Ιερά Μονή Αγίου Νεοφύτου, ταπεινοί προσκυνητές, να αποδώσουμε τον ελάχιστο φόρο τιμής αλλά και ευγνωμοσύνης στους ήρωες μας, στους αγωνιστές του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 55-59 της Επαρχίας Πάφου.

Λίγες είναι εκείνες οι στιγμές στην πορεία και την ιστορία κάθε Έθνους που αποτελούν φάρο υπερηφάνειας και πυξίδα εθνικής πλεύσης. Δέος και υπερηφάνεια γεννά κάθε αναφορά στο έπος του 55-59, και ιδιαίτερα στις ιστορίες απαράμιλλου ηρωισμού των παλικαριών αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Η παρουσία μας ανάγει τη σημερινή ημέρα σε ημέρα μνήμης, τιμής και υπερηφάνειας. Ταυτόχρονα, όμως, οφείλει να είναι υπόμνηση του χρέους και της ευθύνης που αναλογεί σε όλους εμάς. Χρέος και ευθύνης σε όσους παραμέρισαν τα μικρά για τα μεγάλα, σε όσους επέλεξαν τη δόξα της αιωνιότητας από τη φαυλότητα της υποταγής, σε όσους η ιστορία, αλλά και η συνείδηση, κατατάσσει στους ήρωες.

Με απέραντο σεβασμό και δέος ψηλαφίζουμε την ιστορία μας, την ιστορία που μάς γεμίζει περηφάνια, πολύ περισσότερο όμως μάς οπλίζει με μια τεράστια ευθύνη, της βαριάς εθνικής κληρονομιάς που κουβαλάμε. Άλλωστε, «ένας λαός γράφει την ιστορία του όχι μόνο, για να αφηγηθεί το παρελθόν του, αλλά για να δηλώσει αυτό που θέλει να είναι στο μέλλον».

Η Επαρχία μας αποτέλεσε από την πρώτη στιγμή εφαλτήριο και ορμητήριο του αγώνα της ΕΟΚΑ. Εδώ η αρχή του αγώνα, εδώ και η ψυχή του. Αν στην Αγία Λαύρα υψώθηκε το λάβαρο της Ελληνικής Επανάστασης το 1821, εδώ στην Πάφο, στη Χλώρακα, πυροδοτήθηκε ο πυρσός που φώτισε το έπος του 55-59. Συγκεκριμένα, στη Χλώρακα κατέφθασε, τον Μάρτιο του 1954, το πρώτο φορτίο όπλων και πυρομαχικών, με τα οποία έγινε η έναρξη του αγώνα. Παράλληλα, στήθηκε δίκτυο που απέστελλε οπλισμό στο ταχυδρομείο της Πάφου, κάτω από τη μύτη των αποικιοκρατών.

Ακόμα και στον χώρο που βρισκόμαστε σήμερα, εδώ στην Ιερά Μονή Αγίου Νεοφύτου, διαδραματίστηκαν σκηνές ηρωισμού. Καθ’ όλη τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα, εδώ έβρισκαν καταφύγιο, ζεστασιά και ένα πιάτο φαγητό τα κυνηγημένα και επικηρυγμένα από τους Άγγλους αποικιοκράτες παλληκάρια μας. Επιπλέον, οι μοναχοί και ο ηγούμενος της Μονής βοηθούσαν τον Αγώνα της ΕΟΚΑ, εκτελώντας χρέη συνδέσμου και μεταφέροντας πληροφορίες μεταξύ των ομάδων των αγωνιστών μας.

Η 1^η Απριλίου 1955 αποτελεί ιστορική στιγμή αμφισβήτησης της καταπίεσης, αλλά και της ξένης τυραννίας, το μεγάλο ρωμαλέο άλμα του Κυπριακού Ελληνισμού προς την ίδια την ιδέα της ύπαρξής του. Μια χούφτα αγωνιστών ξεσηκώθηκε, για να διεκδικήσει το «αδιανόητο» για κάποιους, την αποτίναξη του Βρετανικού ζυγού. Οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ οικουμενικές μορφές ηρωισμού, ανδρείας και φιλοπατρίας. Η ανταπόκριση στο κάλεσμα για ένοπλο αγώνα συγκινητική και ενδεικτική του πόθου για λευτεριά.

Νέοι από άκρη σε άκρη σε ολόκληρη την Κύπρο έδιναν τον ιερό όρκο της ΕΟΚΑ, «εν ονόματι της Αγίας Τριάδος». Με στεντόρεια και ξάστερη φωνή αντηχούσε η ανατριχιαστική τους αποφασιστικότητα καθώς δήλωναν «Θα εργασθώ με όλας μου τας δυνάμεις δια την απελευθέρωσιν της Κύπρου από τον Αγγλικό ζυγόν, θυσιάζων προς τούτο και αυτήν την ζωήν μου».

Η κυπριακή ψυχή αποδείχθηκε γενναία, και ο ηρωισμός και η αποφασιστικότητα των αγωνιστών της ΕΟΚΑ προκάλεσε έκπληξη και αμηχανία ακόμα στους ίδιους τους Βρετανούς κατακτητές. Πώς μπορείς άλλωστε να υποτάξεις ένα λαό που είναι διατεθειμένος να θυσιάσει ακόμη και την ίδια του την ζωή; Γι’ αυτήν την ατσάλινη θέληση και μεγαλείο ψυχής έγραφε ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης: «Για σένα, Κύπρο αθάνατη, Πατρίδα σκλαβωμένη, Θα δώσω απ’ το αίμα μου, Κάθε σταλαματιά… Για να σε δω ελεύθερη, και χιλιοδοξασμένη, Δε θα διστάσω, Κύπρος μου, να πέσω στη φωτιά».

Μια χούφτα αντάρτες, πιστοί στον όρκο τους, και αποφασισμένοι να νικήσουν ή να πεθάνουν, κατόρθωσαν να ξεσηκώσουν ένα ολόκληρο νησί, που αναζητούσε την ελευθερία του. Η μικρή σε μέγεθος Κύπρος με ανεξίτηλα γράμματα σφράγισε την ιστορία της. Άλλωστε, ο Κωστής Παλαμάς αποδίδει το πραγματικό μέγεθος ενός λαού: «Η Μεγαλοσύνη των λαών δεν μετριέται με το στρέμμα.Με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα.»

Είναι στιγμές, λοιπόν, στην ιστορία μιας χώρας που φωτεινές μορφές ανεβάζουν στις πλάτες τους μια ολόκληρη πατρίδα και την διαστέλλουν. Αυτές οι ηρωικές μορφές διαμορφώνουν τον ρου της ιστορίας, καθορίζουν τον μέλλον, προσδιορίζουν την πορεία ενός ολόκληρου Έθνους. Το τίμημα για αυτό το μεγαλείο είναι όμως βαρύ. Οι χρυσές σελίδες της ηρωικής τους προσφοράς γράφτηκαν με το αίμα τους. Βαρύ το τίμημα και για την Επαρχία μας.

Οι ήρωες που έδωσαν κάθε σταλαγματιά από το αίμα τους, στον ιερό βωμό της ελευθερίας της Κύπρου μας.

Είναι τιμή και προνόμιο ακόμη και να προφέρεις το όνομά τους.

1. Χαράλαμπος Μούσκος. Ο πρώτος αγωνιστής της ΕΟΚΑ που έπεσε ηρωικά μαχόμενος στις 15 Δεκεμβρίου 1955 στο «Μερσινάκι» κοντά στους αρχαίους Σόλους.
2. Γεώργιος Μιχαήλ. Φονεύθηκε από Άγγλους, μετά από ρίψη χειροβομβίδας εναντίον οχήματος με Άγγλους στρατιώτες στις 13 Μαρτίου 1956 στη γενέτειρά του Κισσόνεργα. Ήταν μόλις 16.5 ετών, μαθητής ακόμη στο Λύκειο Πάφου.
3. Ανδρέας Γεωργίου. Πέθανε από έκρηξη βόμβας στις 30 Οκτωβρίου 1956 στο χωριό του, την Αναρίτα.
4. Γεώργιος Αναστάση, Γεώργιος Στυλιανού και Βάσος Παναγή. Συγχωριανοί και οι τρεις από το Νέο Χωρίο, βρήκαν μαρτυρικό θάνατο μετά από σφοδρή μάχη στο χωριό τους στις 4 Νοεμβρίου 1956.
5. Γεώργιος Παπαβερκίου, Τάκης Σοφοκλέους. Και οι δύο τους έπεσαν μαχόμενοι στις 7 Φεβρουαρίου 1957, κατά τη διάρκεια ενέδρας κατά βρετανικής στρατιωτικής πομπής, στην τοποθεσία «Αμπελάκια», μεταξύ των χωριών Προδρόμι και Ανδρολίκου.
6. Χρίστος Κκέλης και Μιλτιάδης Στυλιανού. Έπεσαν νεκροί σε προδοτική ενέδρα, που τουύς είχαν στήσει στο κρησφύγετό τους, μεταξύ Τάλας και Κισσόνεργας στις 7 Μαρτίου 1957.
7. Ευαγόρας Παλληκαρίδης. Απαγχονίστηκε από τους Άγγλους ξημερώματα της 14ης Μαρτίου 1957 στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας. Είναι ο τελευταίος και ο νεαρότερος αγωνιστής που ανέβηκε στο ικρίωμα της αγχόνης. Ήταν μόλις 19 ετών.
8. Θεόδωρος Ζήνωνος. Έπεσε νεκρός από έκρηξη χειροβομβίδας σε μάχη ενάντια των Αγγλικών δυνάμεων λίγο έξω από το χωριό του, τα Χολέτρια, στις 30 Ιουλίου 1958.
9. Χαράλαμπος Καλαϊτζής. Έπεσε μαχόμενος στην αυλή του σπιτιού του το βράδυ μεταξύ 13^ης και 14^ης Σεπτεμβρίου 1958, όταν Άγγλοι στρατιώτες σε έλεγχο που έκαναν στο χωριό βιαιοπραγούσαν έναντι άπαντων, κάτι που εξόργισε τον Χαράλαμπο, ο οποίος κατάφερε να σκοτώσει τρεις εξ αυτών και πυροβολήθηκε από τους υπόλοιπους.
10. Ιάκωβος Χριστοδουλίδης. Δολοφονήθηκε άνανδρα από τους Άγγλους στις 15 Σεπτεμβρίου 1958, μετά την κηδεία του Χαράλαμπου Καλαϊτζή, όπου είχε εκφωνήσει τον επιμνημόσυνο λόγο.
11. Μιχαήλ Νικολάου. Έπεσε στις 21 Σεπτεμβρίου 1958, αφού κυνηγήθηκε από τους Άγγλους στρατιώτες.
12. Χαράλαμπος Φιλιππίδης. Πέθανε από βασανιστήρια στα κρατητήρια Πάφου στις 11 Οκτωβρίου 1958.
13. Γεώργιος Χριστοφόρου. Πέθανε από βασανιστήρια των Άγγλων στα κρατητήρια Πάφου, στις 20 Νοεμβρίου 1958.

Τιμώντας και αναδεικνύοντας σήμερα τις ηρωικές θυσίες των ένδοξων παλληκαριών μας, τιμάμε και θυμόμαστε ταυτόχρονα και τους χιλιάδες άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών, που συνέβαλαν στον αγώνα της ΕΟΚΑ, ο κάθε ένας και η κάθε μια με τον δικό του τρόπο. Με ελάχιστα όπλα και αυτοσχέδιες βόμβες, απλοί άνθρωποι της καθημερινότητας μετατρέπονταν σε εμπειροπόλεμους αντάρτες. Άλλοι λειτουργούσαν ως σύνδεσμοι της οργάνωσης, μεταφέροντας μηνύματα μεταξύ των ανταρτών, και άλλοι έκρυβαν τους καταζητούμενους αγωνιστές στα σπίτια τους. Η μαθητιούσα νεολαία έδινε μάχες με τον δικό της τρόπο. Οι συχνές διαδηλώσεις και ο «πόλεμος των σημαιών» κρατούσαν τους Άγγλους μακριά από τα βουνά, όπου κρύβονταν οι αντάρτες της ΕΟΚΑ.

Η Εθνική ενότητα που επέβαλλαν οι συνθήκες και οι καιροί μετουσιώθηκε σε λύτρωση. Η συλλογική συμπόρευση του λαού μας μετατράπηκε σε ποτάμι που κατέβαινε ορμητικό, τίποτα δεν μπορούσε να το στρέψει πίσω. Η λαϊκή επιταγή ήταν ο καταλύτης μιας εκρηκτικής αλληλουχίας γεγονότων, που με την αρετή, το πνεύμα, το σθένος, τη μαχητικότητα και την αυτοθυσία των ηρώων μας φωτίζουν σήμερα ακόμη σαν τα πιο λαμπρά αστέρια, την ιστορία μας αλλά και τους αγώνες μας για το μέλλον. Γιατί είναι η αλήθεια ότι έχουμε ένα βαρύ ιστορικό χρέος προς του ένδοξους προγόνους μας. Έχουμε, όμως, την ίδια στιγμή και ένα μεγαλύτερο ίσως χρέος στα παιδιά μας να αποτινάξουμε από τη μοιρασμένη μας πατρίδα τον τουρκικό ζυγό. Δεν μπορεί να υπάρχει υψηλότερος στόχος για όλους μας από τη λύτρωση της μαρτυρικής μας πατρίδας.

Ως Κυβέρνηση, διατρανώνουμε την αταλάντευτη αποφασιστικότητά μας, για να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια διάρρηξης του αδιεξόδου και επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. Γνωρίζουμε τις προκλήσεις και τις δυσκολίες, δεν θα επιτρέψουμε όμως ποτέ να εφησυχάσουμε, δεν θα μας αποπροσανατολίσει κανείς από τον δρόμο της διεθνούς νομιμότητας και του διεθνούς δικαίου. Επιζητούμε και διεκδικούμε το αυτονόητο, μέσα από διάλογο να εξευρεθεί η ειρηνική, οριστική λύση του Κυπριακού.

Οι διπλωματικές ενέργειες που τροχοδρομήθηκαν από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του Προέδρου, η συνεχής εκδήλωση της ειλικρινούς μας πρόθεσης για άμεση επανέναρξη των συνομιλιών, και η ανάληψη πρωτοβουλιών από πλευράς μας αποδίδουν καρπούς, καθώς παρατηρείται κινητικότητα από πλευράς Γενικού Γραμματέα (ΓΓ) των Ηνωμένων Εθνών (ΗΕ). Οι προσπάθειες του Προέδρου Χριστοδουλίδη για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων θα συνεχιστούν, με βαθιά πεποίθηση στην ορθότητα και στο δίκαιο των διεκδικήσεών μας. Με αφοσίωση, αποφασιστικότητα και διεκδικητικό ρεαλισμό.

Όπως έχει διακηρύξει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης, με ευλάβεια και αμείωτη προσήλωση θα συνεχίσουμε να αναλώνουμε κάθε ικμάδα των δυνάμεών μας στην οικοδόμηση μιας Κύπρου που θα αποτελεί σύμβολο ειρήνης, σταθερότητας και πρόοδού στην περιοχή. Μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή χώρα-πρότυπο που να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των κατοίκων της, που να εγγυάται την ελπίδα και που θα έχει ως βάση της τον αλληλοσεβασμό και την αλληλεγγύη, έτοιμη να χαράξει τη δική της ξεχωριστή πορεία στον χάρτη της παγκόσμιας ιστορίας.

Ημέρες σαν τη σημερινή δεν μπορούν να προσεγγίζονται τυπικά. Το ιστορικό μας χρέος δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στη μηχανική ανάγνωση καταλόγων ημερομηνιών και γεγονότων. Να αντλήσουμε διδάγματα, να ανακαλέσουμε μνήμες, να κατανοήσουμε την υψηλή σημασία της ιστορικής, εθνικής, συλλογικής αποστολής και ευθύνης.

Η μνήμη μας σήμερα φτεροκοπάει. Τότε, όπου ένδοξοι αγωνιστές όρθωσαν το ανάστημά τους. Να αναμετρηθούν με τη συνείδηση και την ιστορία, και να ξεκινήσουν ένα αγώνα μεγαλειώδη σε ηρωισμό, αυταπάρνηση και αυτοθυσία. Αυτή η βαριά κληρονομιά, που τιμάμε σήμερα, μάς υπαγορεύει το ιερό μας καθήκον. Εμπνευσμένοι από την ηρωική θυσία των ηρώων που μνημονεύουμε σήμερα και όλων όσων κατέθεσαν τη ζωή τους στο θυσιαστήριο της Κυπριακής Ελευθερίας, αλλά και όσων αγωνίστηκαν για την πατρίδα μας, ας εδραιώσουμε το ανίκητο μέτωπο της ενότητας.

Χρέος μας, λοιπόν, αυτή η ιστορική μνήμη να γίνει βίωμα, η ανάγκη της ιστορίας να συναντήσει την ιστορικότητα της ανάγκης, η επιταγή για ενότητα να μετουσιωθεί σε λύτρωση.

Άλλωστε, το λέει και ο ποιητής:

«Χρωστάμε σ’ όσους ήρθαν πέρασαν,

θα ‘ρθουν, θα περάσουν.

Κριτές θα μας δικάσουν

οι αγέννητοι, οι νεκροί.»

Υποκλινόμαστε ευλαβικά στους αγώνες των αγωνιστών της ΕΟΚΑ, αλλά και των ηρωικών νεκρών μας που γενναία πολέμησαν για την πίστη στα ιδανικά.

Τιμή στη γη της Πάφου που γέννησε, έθρεψε και έρανε με τα νάματα του ελληνισμού και της χριστιανοσύνης, τούτα τα άξια τέκνα.

Αθάνατοι ήρωες,

Τιμάμε και υποκλινόμαστε στη μεγάλη σας θυσία. Η μνήμη σας θα είναι αιώνια, όπως ασταμάτητος θα είναι και ο δικός μας αγώνας ως την τελική δικαίωση, ως τη δικαίωση της θυσίας σας.

Αιωνία κι αγέραστη ας είναι η φωτοβόλος μνήμη των ηρώων μας.

(PM/ΜΣ/AΣ)