Ανακοινωθέντα

Η Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς (“η Αρχή”) ανακοινώνει τα ακόλουθα:

1. Μετά από διεξαγωγή Έρευνας και αφού μελέτησε την Έκθεση των Λειτουργών Επιθεώρησης που είχε διορίσει, η Αρχή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, Αξιωματικός της Αστυνομίας, ο οποίος είχε κληθεί ως μάρτυρας στη διαδικασία, επέδειξε ανυπακοή σε πρόνοιες της νομοθεσίας που αφορά στη σύσταση και λειτουργία της Αρχής.

2. Συγκεκριμένα, ο εν λόγω Αξιωματικός, ενώ προσήλθε ενώπιον των Λειτουργών Επιθεώρησης, δήλωσε ότι δεν είναι υποχρεωμένος να απαντήσει στις ερωτήσεις τους και απαντούσε κατά το δοκούν, αρνούμενος να απαντήσει σε κάποιες απ’ αυτές.

3. Το Άρθρο 8 (β), του περί της Σύστασης και Λειτουργίας της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς Νόμου, 19 (I)/2022, επιβάλλει υποχρέωση σε οποιοδήποτε πρόσωπο, το οποίο λαμβάνει Κλήση για παρουσίαση, είτε ενώπιον της Αρχής, είτε ενώπιον των Λειτουργών Επιθεώρησης, όχι μόνο να παραστεί, αλλά και να απαντήσει σε όλες τις ερωτήσεις που του υποβάλλονται. Στην υποχρέωση αυτή, υπάρχει μία μόνο επιφύλαξη: μάρτυρας δύναται να μην απαντήσει μόνο σε οποιαδήποτε ερώτηση, η οποία κατατείνει να τον ενοχοποιήσει. Παράβαση της υποχρέωσης αυτής αποτελεί ποινικό αδίκημα.

4. Η αλληλογραφία για το εν λόγω θέμα ανταλλάγηκε μεταξύ του Γενικού Εισαγγελέως της Δημοκρατίας, αφενός και του Επιτρόπου Διαφάνειας αφετέρου και έχει συμπληρωθεί, με τις δύο πλευρές να παραμένουν σταθερές στις αντίθετες θέσεις που εξέφρασαν.

5. Σε πρώτο στάδιο, η Αρχή απέστειλε τα σχετικά έγγραφα προς τον Γενικό Εισαγγελέα με εισήγηση για διεξαγωγή ποινικής ανάκρισης και ενδεχόμενη ποινική δίωξη του πιο πάνω Αξιωματικού.

6. Ο Γενικός Εισαγγελέας δεν ενέκρινε το πιο πάνω αίτημα, προβάλλοντας, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα:

(α) Από τη στιγμή που ο συγκεκριμένος Αξιωματικός ήταν από την αρχή υποκείμενο έρευνας και συνεπώς ύποπτος προς διάπραξη αδικημάτων, θα έπρεπε να του επιστηθεί η προσοχή στο Νόμο, να του επεξηγηθούν τα δικαιώματά του και ειδικότερα ότι δύναται να ασκήσει το δικαίωμα της σιωπής. Στην ουσία θα έπρεπε να εφαρμοστούν τα ελάχιστα δικαιώματα υπόπτου και η παραβίαση του συγκεκριμένου δικαιώματος εμποδίζει την οποιαδήποτε περαιτέρω διερεύνηση της υπόθεσης.

(β) Ο Αξιωματικός ανταποκρίθηκε στην Κλήση και παρουσιάστηκε παραδίδοντας τρισέλιδη απόρρητη δήλωση, παρέχοντας πληροφορίες για την Έρευνα, απάντησε σε ερωτήσεις και μάλιστα οι Λειτουργοί Επιθεώρησης τον διαβεβαίωσαν σε διάφορα σημεία της μαρτυρίας ότι «δεν υπάρχει πρόβλημα» να μην απαντά, αλλά θα έπρεπε να του τεθούν οι ερωτήσεις. Οι τοποθετήσεις των Λειτουργών Επιθεώρησης πόρρω απέχουν από την εκδήλωση πρόθεσης καταγγελίας του Αξιωματικού.

7. Επιπρόσθετα των πιο πάνω, ο Γενικός Εισαγγελέας επισημαίνει ότι, πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας χρήζουν τροποποίησης, αναφέροντας την προθυμία της Νομικής Υπηρεσίας να συμβάλει θετικά σε μία τέτοια εξέλιξη.

8. Ο Επίτροπος Διαφάνειας, απαντώντας στα πιο πάνω, ανέφερε τα ακόλουθα:

(α) Οι εξουσίες που διαθέτει η Αρχή είναι ερευνητικού και όχι ανακριτικού χαρακτήρα. Αυτές μπορούν να παραλληλισθούν με τις εξουσίες των Ερευνητικών Επιτροπών που διορίζονται βάσει του περί Ερευνητικών Επιτροπών Νόμου, Κεφ. 44, ή ακόμη με τις αρμοδιότητες που διαθέτει η Επιτροπή Δεοντολογίας και Προστασίας του Αθλητισμού, δυνάμει του περί της Καταπολέμησης της Χειραγώγησης Αθλητικών Γεγονότων Νόμου, Ν.180(Ι)/2017.

(β) Εκείνο που εφαρμόζει η Αρχή είναι το ίδιο που εφαρμόζουν όλες οι Ερευνητικές Επιτροπές εφόσον διαθέτουν ερευνητικές και όχι ανακριτικές εξουσίες. Δηλαδή δεν δίδεται σε οιονδήποτε μάρτυρα επίστηση της προσοχής του στο Νόμο με βάση τους Δικαστικούς Κανόνες ή να γίνει αναφορά σε δικαίωμα σιωπής. Επί τούτου έγινε επίκληση σχετικής νομολογίας η οποία αφορά σε Ερευνητικές Επιτροπές.

(γ) Κατά συνέπεια, η Αρχή θεωρεί ότι, η μόνη υποχρέωση που έχουν οι Λειτουργοί Επιθεώρησης που διορίζει όταν ένας μάρτυρας προσέρχεται ενώπιόν τους για μαρτυρία, είναι να τον προειδοποιήσουν ότι δύναται να μην απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση κατατείνει σε ενοχοποίησή του, με βάση την επιφύλαξη του Άρθρου 8(β), του Νόμου.

(δ) Οποιαδήποτε άλλη προειδοποίηση, βάσει των Δικαστικών Κανόνων, όπως επίστηση της προσοχής του στον Νόμο ή δικαίωμα σιωπής, παραπέμπει σε ποινική ανάκριση που δεν ισχύει στις διαδικασίες της Αρχής.

(ε) Εξάλλου, το δικαίωμα της σιωπής έρχεται σε αντίθεση με τη ρητή πρόνοια του Άρθρου 8(β), του Νόμου, που υποχρεώνει οποιονδήποτε μάρτυρα ο οποίος προσέρχεται ενώπιον των Λειτουργών Επιθεώρησης να απαντά σε όλες τις ερωτήσεις και να παρέχει τις πληροφορίες που κατέχει.

(στ) Υιοθέτηση της θέσης του Γενικού Εισαγγελέως θα προκαλούσε πλήρη σύγχυση στους μάρτυρες εφόσον θα τους έφερνε αντιμέτωπους με εκ διαμέτρου διαφορετικές θέσεις (δικαίωμα σιωπής αφενός και υποχρέωση να απαντά σε ό,τι ερωτάται, αφετέρου).

(ζ) Η Αρχή θεωρεί ότι, η επίδειξη ευγένειας και δηλώσεις των Λειτουργών Επιθεώρησης δεν είναι ικανές για να άρουν τις εκ του Νόμου υποχρεώσεις κάποιου μάρτυρος. Το γεγονός παραμένει ότι, ο εν λόγω Αξιωματικός έλαβε Κλήση να παρουσιαστεί ενώπιον των Λειτουργών Επιθεώρησης, η οποία αποτελείτο από 6 σελίδες στις οποίες αναγράφονταν τόσο τα δικαιώματα όσο και οι υποχρεώσεις του. Μάλιστα δε, όπως ο ίδιος δήλωσε, προτού προσέλθει για μαρτυρία, είχε λάβει νομική συμβουλή.

Εισήγηση για τροποποίηση της νομοθεσίας

9. Η εισήγηση του Γενικού Εισαγγελέως για τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας, στο παρόν στάδιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή. Μία τέτοια διαδικασία θα ήταν χρονοβόρα και μέχρι να υπάρξει αποτέλεσμα, θα παρέλυε τις έρευνες της Αρχής. Εξάλλου η νομοθεσία θεσπίστηκε το 2022, ήτοι πρόσφατα, και στη δημιουργία της συνέτειναν πολλοί θεσμοί και φορείς και κανένας δεν εισηγήθηκε τη συμπερίληψη των προνοιών που αναφέρει τώρα ο Γενικός Εισαγγελέας, πρόνοιες οι οποίες παραπέμπουν σε διαδικασίες ποινικής ανάκρισης και όχι έρευνας.

Συμμόρφωση με τις Κλήσεις που αποστέλλει η Αρχή

10. Η Αρχή θεωρεί ότι, θα πρέπει να υπάρχει πλήρης και αποτελεσματική συμμόρφωση με τις Κλήσεις που επιδίδει σε οποιοδήποτε πρόσωπο. Οποιαδήποτε ανυπακοή πλήττει τόσο το κύρος, όσο και την αποτελεσματικότητά της και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα.

11. Τονίζεται ότι στο πλαίσιο των γενικότερων αρμοδιοτήτων της, η Αρχή και οι Λειτουργοί Επιθεώρησης απέστειλαν δεκάδες Κλήσεις για παρουσίαση τόσο μαρτύρων όσο και εγγράφων και σε όλες, μέχρι στιγμής, υπήρχε άμεση και αποτελεσματική ανταπόκριση. Η περίπτωση του εν λόγω Αξιωματικού αποτελεί τη μόνη εξαίρεση.

12. Κατόπιν των πιο πάνω εξελίξεων, η Αρχή εξετάζει το ενδεχόμενο να καταχωρίζει η ίδια ως Κατήγορος ιδιωτικές ποινικές υποθέσεις σε περιπτώσεις ανυπακοής σε πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας. Είναι δε σε επαφή με ιδιώτες δικηγόρους προς το σκοπόν αυτόν.

Προεκτάσεις των θέσεων που προβάλλει ο Γενικός Εισαγγελέας

13. Παρά το γεγονός ότι ο Γενικός Εισαγγελέας αναφέρει ότι, δεν τίθεται ζήτημα αρνητικού αντικτύπου σε μελλοντικές εισηγήσεις της Αρχής εφόσον η κάθε υπόθεση κρίνεται υπό το πρίσμα των δικών της περιστατικών, η Αρχή δεν συμμερίζεται αυτήν την άποψη.

14. Εκείνο που διαφαίνεται είναι ακριβώς το αντίθετο: ότι δηλαδή ο Γενικός Εισαγγελέας θα αρνείται να προχωρήσει σε ποινική ανάκριση οποιασδήποτε υπόθεσης διαφθοράς του αποστέλλει η Αρχή, με τη δικαιολογία ότι δεν τηρήθηκαν τα δικαιώματα του υπόπτου κατά την Έρευνα, ως αυτά περιγράφονται πιο πάνω.

15. Μία τέτοια εξέλιξη θα πλήξει καίρια την αποτελεσματικότητα και το έργο που επιτελεί η Αρχή.

16. Η μοναδική ορθή πορεία που πρέπει να ακολουθεί η Αρχή είναι η αυστηρή προσήλωση και εφαρμογή των προνοιών της δικής της νομοθεσίας.

17. Τέλος, η Αρχή αναφέρει ότι δεν θα προβεί σε περαιτέρω δηλώσεις επί του θέματος.

(ΜΣ/NΓιαν)