Ανακοινωθέντα

Η τραγωδία των αγνοουμένων μας είναι η μεγαλύτερη χαίνουσα πληγή της τουρκικής εισβολής, η οποία προκαλεί δυσβάσταχτο πόνο. Αποτελεί την πιο τραγική και οδυνηρή συνέπεια της τουρκικής εισβολής του 1974. Ο πόνος εντείνεται με τη συνεχιζόμενη κατοχή της πατρίδας μας, μισό αιώνα τώρα. Μας συνθλίβει, μας εξουθενώνει, μας συντρίβει, μας αφήνει με παρατεταμένο πόνο ψυχής, χωρίς παρηγοριά. Αποτελεί εθνικό μας καθήκον να εργαστούμε με όλες μας τις δυνάμεις, αφενός, για να διακριβωθεί η τύχη όλων των αγνοουμένων μας και, αφετέρου, να εργαστούμε για να διατηρήσουμε άσβεστη τη μνήμη των αγνοουμένων μας.

Η εξαφάνιση εκάστου προσώπου, του οποίου η τύχη αγνοείται μέχρι σήμερα, συνιστά πολλαπλές παραβιάσεις βασικών και θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων όχι μόνο για το αγνοούμενο πρόσωπο, αλλά και για τους οικείους του, διαιωνίζοντας την ταλαιπωρία, θλίψη, ψυχική οδύνη και απόλυτη δυστυχία τους, για την τύχη των αγαπημένων τους προσώπων, και τη διακρίβωση της αλήθειας. Οι σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των αγνοούμενων προσώπων και των οικογενειών τους καταγράφονται και στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στις υποθέσεις της Κύπρου εναντίον της Τουρκίας, αλλά και στις σχετικές εκθέσεις του Γενικού Γραµµατέα και τα Ψηφίσµατα του Συµβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το Ψήφισµα της 18ης Ιουνίου 2008 σχετικά µε τους αγνοούμενους στην Κύπρο, την έκθεση της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (A6-0139/2008), το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο, συµβατικό και εθιµικό, για τους αγνοούμενους, καθώς και άλλα Ψηφίσματα για τους αγνοούμενους.

Θέλω να επισημάνω ότι τον τελευταίο ένα χρόνο, με τη στήριξη του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη, έχουν γίνει σημαντικές τομές από το Γραφείο μας, που έχουν ως επίκεντρο τον άνθρωπο και την ανθρωποκεντρική προσέγγιση.

Βασικός μας στόχος είναι να αυξηθούν οι ροές πληροφοριών για τη διακρίβωση της αλήθειας για την τύχη των αγνοουμένων μας. Είναι γνωστά τα προσκόμματα από τον τουρκικό στρατό, τα οποία εμποδίζουν νέες εκταφές και συνεπώς ταυτοποιήσεις των αγνοουμένων μας, ειδικότερα σε περιοχές που όρισαν αυθαίρετα ως στρατιωτικές ζώνες.

Μια από τις σημαντικότερες αλλαγές που προωθήσαμε είναι η ενδυνάμωση της δυνατότητας εξασφάλισης πληροφοριών, με αλλαγή των διαδικασιών συλλογής τους, με τη χρήση φιλικών μεθόδων προς τους πληροφοριοδότες, μακριά από το ανακριτικό αστυνομικό προφίλ. Αυτό έχει συμβάλει στη δημιουργία ενός κλίματος εμπιστοσύνης και ασφάλειας, που ωθεί τους πληροφοριοδότες ή και τα θύματα να μιλήσουν χωρίς φόβο για όσα κρατούν μέσα τους για δεκαετίες, γεγονός που έχει επιφέρει σημαντικά αποτελέσματα τον τελευταίο χρόνο.

Δώσαμε έμφαση και αναδείξαμε αθέατες πτυχές των αγνοουμένων μας. Για αυτό τον λόγο, καταρτίσαμε κατάλογο με τα αγνοούμενα παιδιά της τουρκικής εισβολής. Κατάλογο με τις πεσούσες και αγνοούμενες γυναίκες που πρόσφεραν ή θυσιάστηκαν για την πατρίδα, γυναίκες που υπέστησαν βασανιστήρια και έζησαν ασύλληπτες θηριωδίες στα χέρια των Τούρκων. 

Όσον αφορά στα αγνοούμενα παιδιά μας, δημιουργήσαμε Πάρκο Αγνοουμένων Παιδιών, με σκοπό την απόδοση τιμών, αλλά και τη διατήρηση άσβεστης της μνήμης τους. Το μικρότερο ήταν ηλικίας έξι μηνών και το μεγαλύτερο 18 ετών. Σύνολο 36 παιδιά, 36 αθώα θύματα της τουρκικής θηριωδίας, από τα οποία ταυτοποιήθηκαν μόνο τα 20. Οι αγνοούμενες γυναίκες της τουρκικής εισβολής του 1974 αριθμούν συνολικά σε 118, από τις οποίες ταυτοποιήθηκαν οι 26 και οι πεσούσες γυναίκες αριθμούν σε 248, από τις οποίες έχουν ταυτοποιηθεί οι 37.

Αποτελεί υποχρέωσή μας και ελάχιστη αναγνώριση εκ μέρους της πολιτείας η καταγραφή όλων, μα όλων, των ανθρώπων μας, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, που πρόσφεραν στον αγώνα ή/ και ήταν θύματα της τουρκικής εισβολής του 1974. Οι βιασθείσες γυναίκες, οι πεσούσες, οι αγνοούμενες, οι αιχμάλωτες, οι αγωνίστριες αποτελούν ένα ξεχωριστό κεφάλαιο της κυπριακής τραγωδίας, είναι η αθέατη πτυχή του δράματος που βίωσε η πατρίδα μας.

Οι γυναίκες θύματα της εισβολής αποτελούν μια ξεχωριστή τραγική μορφή στην Ιστορία της Κύπρου και το ελάχιστο που έχουμε να κάνουμε είναι να αναγνωρίσουμε την προσφορά και τη θυσία τους. Και όσες είναι εν ζωή να τις στηρίξουμε με κάθε τρόπο και μέσο, ώστε να απαλύνουμε τον πόνο και τις τραγικές θύμησες που κουβαλούν για πενήντα χρόνια.

Είναι οι άγνωστες ηρωίδες και ταυτόχρονα τα άγνωστα θύματα του πολέμου. Αυτές, που με γενναιότητα και θάρρος συμμετείχαν με τον δικό τους τρόπο στον αγώνακατά του Τούρκου εισβολέα.Οι γυναίκες, που έκρυβαν στρατιώτες στα σπίτια τους, που φρόντιζαν στρατιώτες που κρύβονταν σε σπηλιές, που παρείχαν νοσηλευτικές υπηρεσίες, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή. Είναι οι γυναίκες που παρέμειναν στα χωριά τους, προστατεύοντας τα ανήλικα παιδιά τους, αναμένοντας τους συζύγους και τα παιδιά τους να επιστρέψουν από τον πόλεμο.

Είναι οι γυναίκες που αποτελούν για τον κυπριακό Ελληνισμό τα σύμβολα του αγώνα κατά της κατοχής. Είναι ο ορισμός της αγωνιστικότητας, αποτελούν την πιο αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τις νέες γενιές και κορυφαίο πρότυπο για κάθε Κύπρια γυναίκα.

Απόψε είμαστε εδώ για να τιμήσουμε μια γυναίκα-σύμβολο, που αντικατοπτρίζει όλες τις γυναίκες που κατάφεραν με τη δράση, τον αγώνα και την αυταπάρνησή τους να συμβάλουν στον αγώνα για δικαίωση και ελευθερία.

Η Ευφροσύνη Προεστού είναι ο ορισμός της λέξης ηρωισμός. Και μπορεί να μην είναι μαζί μας στην επίγεια ζωή, όμως το όνομά της θα είναι γραμμένο με χρυσά γράμματα, δίπλα από τα ονόματα των ηρώων του τόπου μας. Εγκλωβίστηκε στη Λάπηθο, αλλά δεν πτοήθηκε. Λίγο αργότερα, 12 στρατιώτες, εξαντλημένοι από τις σκληρές μάχες, έφτασαν στο κατώφλι της ζητώντας βοήθεια. Δεν το σκέφτηκε ούτε λεπτό. Ο φόβος και η μυρωδιά του θανάτου που παραμόνευε δεν την πτόησε. Οδήγησε τους 12 στρατιώτες σε μια μικρή σπηλιά και για έναν ολόκληρο μήνα τους φρόντιζε ανελλιπώς, μέχρι που συνελήφθη από τους Τούρκους.

Την οδήγησαν στο κάστρο της Κερύνειας, τη βασάνισαν, την ξυλοφόρτωσαν, της έκαναν τεχνητούς πνιγμούς στη θάλασσα, εικονικές εκτελέσεις, ακόμα και στον δρόμο την έσερναν γυμνή για να την εξευτελίσουν, σε μια προσπάθεια των Τούρκων να ομολογήσει για τους στρατιώτες που φύλαγε. Η Ευφροσύνη Προεστού ανήκε σε εκείνη τη γενιά που δεν λύγιζαν στους φρικτούς πόνους και στην απειλή του θανάτου.

Δεν της απέσπασαν λέξη για τους 12 στρατιώτες, οι οποίοι γλύτωσαν τη σύλληψη και την εκτέλεση και επέζησαν όλοι. Ένας από αυτούς είναι ο Νίκος Παπαναστασίου, που διασώθηκε από την Ευφροσύνη Προεστού και βρίσκεται σήμερα μαζί μας. Η εκδήλωση αυτή πραγματοποιείται για να τιμήσουμε την πιο σύγχρονη ηρωίδα του Ελληνισμού. Την Ευφροσύνη Προεστού, την Κυρά της Λαπήθου.

Δικό μας χρέος είναι η συνέχιση της προσπάθειας για διακρίβωση της τύχης και του τελευταίου αγνοούμενού μας και για εντοπισμό των πεσόντων μας. Δέσμευσή μας προς αυτούς που βρέθηκαν στην προσφυγιά είναι ότι δεν θα ξεχάσουμε και θα συνεχίσουμε τον αγώνα για επιστροφή στα κατεχόμενα μέρη μας. Και μεταφέρω ξεκάθαρο το μήνυμα ότι με επιμονή προσηλωνόμαστε σε αυτόν τον στόχο. Οι στίχοι του Γιώργου Σεφέρη «Η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί» αποτυπώνουν το δράμα των συγγενών των αγνοουμένων μας, που γι’ αυτούς εδώ και μισό αιώνα ο χρόνος πάγωσε σε εκείνο το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Η μνήμη αποτελεί για τους συγγενείς των αγνοουμένων μας έναν αβάσταχτο πόνο, μια βασανιστική αγωνία, μια ανοικτή πληγή, η οποία μπορεί να απαλύνει έστω και λίγο με τη διακρίβωση της τύχης του κάθε αγνοούμενου μας, όχι όμως και να κλείσει. Ποτέ δεν κλείνει αυτή η πληγή.

Σε αυτή την προσπάθεια δεν μπορεί να απουσιάζει κανένας. Το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στήριξης, διαφώτισης και διατήρησης της μνήμης των αγνοουμένων μας. Μέσα από την εξαίρετη συνεργασία που έχουμε αναπτύξει με τον Πρύτανη και την κοινότητα του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου αναδεικνύουμε και ενισχύουμε περαιτέρω την ανθρωποκεντρική πτυχή του προβλήματος, ως μια ξεχωριστή πτυχή της τουρκικής θηριωδίας του 1974.

Ο αγώνας για τη διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων μας χρειάζεται τη συμμετοχή όλων μας, απαιτεί συνεχή και σωστή διαφώτιση - ενημέρωση. Ο κάθε ένας από εμάς, από εσάς της πανεπιστημιακής κοινότητας, οι φοιτητές μας, όπου και αν βρισκόμαστε και σε κάθε ευκαιρία που παρουσιάζεται, δεν πρέπει να ξεχνούμε το ανθρώπινο δράμα που ζουν κάποιοι ανάμεσά μας, αναμένοντας να ακούσουν για την τύχη των δικών τους, αλλά και δικών μας, ανθρώπων. Με αυτή την απλή και μοναδική συμβολή μας θα διατηρήσουμε το ζήτημα των αγνοουμένων μας ζωντανό και επίκαιρο, μοχλό πίεσης σε αυτούς που μπορούν να συμβάλουν στην επίσπευση και ολοκλήρωση των διαδικασιών διακρίβωσης της τύχης τους και της αλήθειας. 

(ΡΜ/ΑΦ/ΕΠ)