Ανακοινωθέντα

Θα ήθελα να σας καλωσορίσω στη δημοσιογραφική διάσκεψη που στόχο έχει την παρουσίαση του Πλαισίου Δράσεων για Αποτελεσματική Αντιμετώπιση του Φαινομένου της Παράνομης και Ανεξέλεγκτης Απόρριψης Αποβλήτων.

Όλα αυτά τα χρόνια έχουν γίνει αρκετές ενέργειες, τόσο από τις αρμόδιες υπηρεσίες όσο και από τις τοπικές αρχές, εθελοντές και ΜΚΟ, όμως η παράνομη απόρριψη συνεχίζεται, με αποτέλεσμα είτε να διογκώνονται οι παράνομες απορρίψεις είτε να δημιουργούνται και νέες εστίες μόλυνσης. Έχουμε γίνει επίσης μάρτυρες αρκετών περιστατικών πρόκλησης πυρκαγιών, οι οποίες προκλήθηκαν λόγω της παράνομης και ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων, ενώ δεν είναι λίγοι οι κίνδυνοι που εγείρονται και για τη δημόσια υγεία.

Σε λίγες μέρες οι νέοι δήμοι και τα συμπλέγματα θα κληθούν να εφαρμόσουν το νέο πλαίσιο της τοπικής αυτοδιοίκησης. Σύμφωνα και με τον περί Δήμων και περί Κοινοτήτων Νόμων, οι εκάστοτε τοπικές αρχές είναι υπεύθυνες για τη συλλογή των αποβλήτων/διατήρηση καθαριότητας/μη ανάπτυξης παράνομων σκυβαλότοπων. Αναγνωρίζοντας όμως τις προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ) αναλαμβάνει πρωτοβουλία για να ενισχύσει τα εργαλεία που έχουν στη διάθεσή τους οι τοπικές αρχές, με απώτερο στόχο να οδηγηθούμε σε μια Κύπρο απαλλαγμένη από παράνομους σκουπιδότοπους (#wastefreecyprus).

Είναι για αυτό τον λόγο που χαίρομαι ιδιαίτερα που σήμερα εδώ, στη δημοσιογραφική διάσκεψη, έχω μαζί μου τους πολύτιμους συνεργάτες μου από το ΥΓΑΑΠ, τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών, εκπροσώπους της Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων, τον Επίτροπο του Πολίτη, τους εκπροσώπους από την Επίτροπο Περιβάλλοντος, την Αστυνομία Κύπρου, και άλλους κυβερνητικούς φορείς, καθώς και εκπροσώπους ΜΚΟ, τους οποίους και ευχαριστώ για την εδώ παρουσία τους.

Είμαι βέβαια ότι μαζί, ο καθένας και η κάθε μία από τη δική του θέση θα εργαστεί για τον κοινό σκοπό: την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου της παράνομης και ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων.

Κύριες και κύριοι,

Στο εν λόγω Πλαίσιο Δράσεων, φορείς υλοποίησης είμαστε όλες και όλοι εμείς.

Θεωρούμε πως μόνο μέσα από μια ολιστική διαχείριση, μέσα από συλλογική δράση και εφαρμογή παράλληλων δράσεων μπορούμε να επιτύχουμε τον στόχο μας.

Οι 6 Δράσεις που περιλαμβάνει το Πλάνο συνοψίζονται σε αυτό το βίντεο.

1. Η πρώτη Δράση του πλαισίου είναι η εκστρατεία καθαρισμού από τους παράνομους σκυβαλότοπους

Με στόχο τον βραχυπρόθεσμο καθαρισμό των παράνομων και ανεξέλεγκτων χώρων απόρριψης αποβλήτων στους Δήμους και Κοινότητες, το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, ξεκινά τη χρηματοδότηση του καθαρισμού των σημείων στα οποία παρατηρείται συστηματική απόρριψη σκουπιδιών.

Βασικός στόχος της λήψης αυτής της χρηματοδότησης, είναι να διασφαλιστεί ότι δεν θα επαναληφθεί το πρόβλημα. Ως εκ τούτου, όλες οι Αρχές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Κύπρου, που θα συμμετάσχουν στην εν λόγω εκστρατεία καθαριότητας, θα τύχουν οικονομικής στήριξης, νοουμένου ότι:

1. Ενημερώσουν για τον χώρο, τον όγκο και το είδος των αποβλήτων που έχουν σε παράνομες χωματερές. Ήδη από τις 21 Ιουνίου έχουν ενημερωθεί και έχουν λάβει σχετικό έντυπο.
2. Διευθετήσουν σε συνεργασία με το Τμήμα Περιβάλλοντος τον καθαρισμό και την αποκατάσταση του χώρου. Εκεί και όπου υπάρχει δυνατότητα, θέλουμε να γίνει δευτροφύτευση στους χώρους, μετά την απομάκρυνση των σκουπιδιών.
3. Καταρτίσουν πλάνο για λήψη κατάλληλων μέτρων που θα λάβουν, ώστε να τερματισθούν οι παράνομες απορρίψεις στην Κοινότητά τους. Για παράδειγμα να υποδείξουν τα άτομα που μπορούν να διοριστούν ως επιθεωρητές, και οι οποίοι θα επιτηρούν και θα έχουν υπό την ευθύνη τους τη μη επανάληψη του φαινομένου. Θα γίνουν ουσιαστικά τα «μάτια» μας στις περιοχές τους.

Σημειώνεται ότι ακόμη και αν οι τοπικές αρχές δεν αναλάβουν από μόνες τους την πρωτοβουλία να καθαρίσουν τους παράνομους σκουπιδότοπούς τους, το Τμήμα Περιβάλλοντος θα μπορεί να ζητήσει αυτοβούλως από την Τοπική Αρχή να προβεί σε καθαρισμό περιοχών που έχουν εντοπιστεί από επιθεωρητές του τμήματος, από πολίτες ή και με τη βοήθεια της τεχνολογίας, και εάν υπάρξει άρνηση, τότε να ασκηθούν τα εργαλεία που προνοεί η νομοθεσία.

Τα σημεία ρύπανσης θα ιεραρχηθούν και όσα από αυτά θα καταγραφούν ως σημεία βαριάς ρύπανσης και επικινδυνότητας, θα τεθούν σε προτεραιότητα. Στην περίπτωση που χρειαστεί, η εκστρατεία θα συνεχιστεί και εντός του 2025, μόνο όμως με χρηματοδότηση των περιοχών που δεν έλαβαν την οικονομική βοήθεια εντός του 2024.

Για τη χρηματοδότηση της εκστρατείας καθαριότητας εντός του 2024, θα διατεθεί ποσό μέχρι €1,5 εκ., το οποίο περιλαμβάνεται στον Προϋπολογισμό του ΥΓΑΑΠ.

Σημειώνεται πως φορείς, Δήμοι αλλά και Κοινότητες της Κυπριακής Δημοκρατίας, τα όρια των οποίων βρίσκονται εντός του δικτύου NATURA 2000, μπορούν να εξασφαλίσουν επιπλέον ειδική χρηματοδότηση, για απαλλαγή από παράνομους σκουπιδότοπους, ύψους €250.000, μέσω του έργου «Απομάκρυνση μπάζων και απορριμμάτων» του Προγράμματος ΘΑλΕΙΑ 2021-2027.

Η εκστρατεία καθαριότητας ξεκινά σήμερα, Παρασκευή, 28 Ιουνίου 2024, στις Κοινότητες Τσάδας και Έμπας, στην Πάφο.

Στόχος η ολοκλήρωση σε πρώτη φάση των επικίνδυνων σημείων και εκείνων που έχουν βαριά ρύπανση, και σε δεύτερη φάση τα υπόλοιπα σημεία. Η αξιολόγηση της επικινδυνότητας θα γίνεται από το Τμήμα Περιβάλλοντος σε συνεργασία με τα συναρμόδια τμήματα.

2. Αξιοποίηση Νομικών εργαλείων

Υπάρχουν δύο ισχυρά εργαλεία στη νομοθεσία του Τμήματος Περιβάλλοντος, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν και να βοηθήσουν στην αποτροπή της επανάληψης της παράνομης απόρριψης.

1. Η αξιοποίηση των εξώδικων προστίμων έως και €20.000 προς όσους προκαλούν ρύπανση (νερό, έδαφος) ή και προχωρούν ή επιτρέπουν την παράνομη απόθεση αποβλήτων.
2. Η ενίσχυση των επιθεωρήσεων και ελέγχων με την αύξηση των επιθεωρητών του Τμήματος Περιβάλλοντος και τον διορισμό Επιθεωρητών των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Το Τμήμα Περιβάλλοντος θα μπορεί πλέον με την ενημέρωση που θα λαμβάνει από τους επιθεωρητές των Τοπικών Αρχών και τις λοιπές υπηρεσίες, να επιθεωρεί και να εφαρμόζει τη νομοθεσία στοχευμένα, ενώ σύντομα αναμένεται η πρόσληψη πρόσθετου προσωπικού για τον σκοπό αυτό στο Τμήμα Περιβάλλοντος. Ήδη έχει γίνει προεργασία μαζί με τις αρμόδιες υπηρεσίες – τμήματα του Υπουργείου μας, όπως είναι το Τμήμα Δασών, Υπηρεσία Μεταλλείων- αλλά και με την Υπηρεσία Θήρας, για να μας παρέχει το προσωπικό τους απαραίτητη πληροφόρηση για στοχευμένη επιθεώρηση από Τμήμα Περιβάλλοντος.

Σημειώνεται ότι η προσπάθεια ελέγχων και επιθεωρήσεων για πρόληψη και αποτελεσματική αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού εγκλήματος, για προστασία του Περιβάλλοντος και της Δημόσιας Υγείας, ενισχύθηκε με πρόσφατη υπογραφή Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ της Αστυνομίας Κύπρου και του Τμήματος Περιβάλλοντος στις 11/06/2024.

Η δική μας έκκληση προς τις Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι να ανταποκριθούν στο κάλεσμά μας και να αξιοποιήσουν το σύνολο των εργαλείων που τους παρέχουμε, για να μπορέσουν να ασκήσουν αποτελεσματικά όσα ο περί Δήμων και περί Κοινοτήτων Νόμος προνοεί για τη συλλογή των αποβλήτων/διατήρηση καθαριότητας/μη ανάπτυξης παράνομων σκυβαλότοπων.

3. Διεύρυνση της Ευθύνης του Παραγωγού

Με στόχο τη στοχευμένη εφαρμογή της Αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» προς αποτελεσματική διαχείριση ειδικών ρευμάτων αποβλήτων, προωθείται η διευρυμένη ευθύνη παραγωγού και σε άλλες ροές αποβλήτων ώστε να ενισχυθεί η πρόληψη και η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης.

Ως εκ τούτου προχωράμε με την ετοιμασία νομοσχεδίων για θέσπιση συστημάτων διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού σε πρόσθετες ροές αποβλήτων, όπως έπιπλα και στρώματα.Την ίδια στιγμή αξιοποιούμε τις καλές πρακτικές άλλων χωρών και επεξεργαζόμαστε την θέσπιση συστήματος διευρυμένης ευθύνης παραγωγού και στα απόβλητα από κατασκευές και κατεδαφίσεις (AKK) όπως π.χ. υλικά οικοδομής, τούβλα, πλάκες επιστρώσεων, είδη υγιεινής, τζάμια, πλακίδια κ.ά.

4. Αποκατάσταση των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διαχείρισης Αποβλήτων (ΧΑΔΑ)

Σημαντική δράση, την οποία είναι σημαντικό να αναφέρουμε και να επαναλάβουμε, είναι η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ. Για τον σκοπό αυτό το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (Αρμόδιος Φορέας μετά από σχετική Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου) συνεχίζει τη διαδικασία αποκατάστασης στους 47 ΧΑΔΑ της Επαρχίας Λεμεσού και την εκτέλεση των κατασκευαστικών εργασιών αποκατάστασης στους 24 ΧΑΔΑ στην Επαρχία Λευκωσίας. Σημειώνεται ότι η αποκατάσταση των ΧΑΔΑ αποτελεί συγχρηματοδοτούμενο έργο της προγραμματικής Περιόδου 2021-2027.

Σε ό,τι αφορά τις Επαρχίες Λάρνακας, Αμμοχώστου και Πάφου οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν.

5. Δημιουργία Ικανοποιητικού Δικτύου Υποδομών και Εγκαταστάσεων για τη Διαχείριση Αποβλήτων

Ένας από τους λόγους που διαιωνίζεται το πρόβλημα της παράνομης και ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων είναι η έλλειψη υποδομών. Η δημιουργία και εφαρμογή ενός επαρκούς δικτύου πράσινων σημείων εκτιμούμε ότι θα συμβάλει σημαντικά στη μείωση του φαινομένου. Για τον σκοπό αυτό αναθεωρείται το Δίκτυο Πράσινων Σημείων με σκοπό να πυκνώσει έτι περαιτέρω από τον αρχικό σχεδιασμό και να επιτευχθεί μέχρι το 2027 η επαρκής κάλυψη σε παγκύπριο επίπεδο. Μέχρι το τέλος του 2024 θα ολοκληρωθούν τρία νέα Πράσινα Σημεία (Τρούλλοι, Αγία Νάπα και Αυγόρου), ενώ έχει οριστικοποιηθεί η χωροθέτηση επιπλέον 8 πράσινων σημείων, των οποίων η κατασκευή ξεκινά εντός των επόμενων μηνών. Η επέκταση του Δικτύου Πράσινων Σημείων έχει ήδη συμπεριληφθεί στο Εθνικό Σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επιπρόσθετα δημιουργείται πλαίσιο για:

• Ενθάρρυνση της αναβάθμισης και βελτίωσης της λειτουργίας των υφιστάμενων εγκαταστάσεων ή/και σημείων συλλογής/μεταφόρτωσης ΑΚΚ. Οι χώροι αυτοί θέλουμε να δουλεύουν σωστά και να είναι πλήρως και στο σύνολό τους συμμορφούμενοι με τις πρόνοιες της νομοθεσίας.
• Ενθάρρυνση των προσπαθειών για δημιουργία νέων μονάδων διαχείρισης ΑΚΚ μέσα από την εξέταση μιας σειρά κινήτρων που επεξεργάζεται το Τμήμα Περιβάλλοντος.

Είναι σημαντικό να θυμίσουμε ότι εντός του 2025 ξεκινά η δημιουργία Κέντρων επαναχρησιμοποίησης/επισκευής και δικτύου καταστημάτων επαναχρησιμοποίησης στις μεγάλες πόλεις. Αυτά θα συμβάλουν στη μείωση της δημιουργίας των αποβλήτων και έχουν συμπεριληφθεί ήδη στον εθνικό προϋπολογισμό.

Υπενθυμίζεται η επικείμενη εφαρμογή του Συστήματος «Πληρώνω όσο Πετώ (ΠΟΠ)» από τα Συμπλέγματα Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπου θα αποτελέσουν το όχημα για τη μετάβαση σε μια Πράσινη Ανάπτυξη και Κυκλική Οικονομία. Η υποχρεωτική διαλογή στην πηγή, αρχίζει το τελευταίο τρίμηνο του 2024 και αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του 2025.

         6. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση

Η επίτευξη των στόχων μας για ολοκληρωμένη μετάβαση σε μια Πράσινη Ανάπτυξη και Κυκλική Οικονομία, αλλά και σε μία Κύπρο ελεύθερη από σκουπίδια, εξαρτάται σημαντικά από την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού. Χωρίς την ενεργή συμμετοχή και την περιβαλλοντική συνείδηση που πρέπει να έχει ο κάθε ένας και η κάθε μία από εμάς, δεν είναι δυνατόν να υλοποιηθούν τα απαραίτητα μέτρα. Πρέπει και οφείλουμε να κάνουμε βίωμά μας την άρνηση της πρόκλησης οποιασδήποτε μορφής ρύπανσης.

Ως εκ τούτου το ΥΓΑΑΠ ενισχύει τις εκστρατείες ενημέρωσης που κάνει σε διάφορους τομείς που σχετίζονται με την πρόληψη, τη μείωση της ρύπανσης, τον σεβασμό προς το περιβάλλον και την ανάπτυξη συλλογικής δράσης, όπως αυτή που κάνουμε σήμερα.

Κύριες και κύριοι,

Βάσει του προγράμματος διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλίδη για την Κυκλική Οικονομία και Διαχείριση Αποβλήτων, εστιάζουμε στην άμεση υλοποίηση των δράσεων του οδικού χάρτη που παρουσιάσαμε σήμερα. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του πλάνου είναι, όπως προανέφερα, η συνεισφορά του καθενός και της κάθε μίας από μας.

Γι’ αυτό το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος συνεχίζει τις συντονισμένες δράσεις με το Υπουργείο Εσωτερικών και όλους τους Εμπλεκόμενους Φορείς, ιδιαίτερα με τους Φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για να υλοποιήσουμε το πλάνο που προανέφερα.

Απευθύνω και πάλι έκκληση στις τοπικές αρχές να αξιοποιήσουν τα εργαλεία που τους παρέχουμε με σκοπό να ασκήσουν όσα προνοεί η νομοθεσία τους, και να προχωρήσουν στον άμεσο καθαρισμό και αποκατάσταση των χώρων ανεξέλικτης απόρριψης αποβλήτων και στην αυστηροποίηση της επιθεώρησης.

Αγαπητοί,

Για να φτάσουμε σε μια Κύπρο πλήρως απαλλαγμένη από παράνομους σκυβαλότοπους, για να επιτύχουμε το #wastefreecyprus που είναι και το σλόγκαν μας, απαιτείται χρόνος, συλλογική δράση και ολιστικός σχεδιασμός. Αυτό δεν είναι μόνο ένας στόχος, είναι μια επένδυση για το μέλλον και τον τόπο που θέλουμε να ζούμε και να δραστηριοποιούμαστε. Ο δρόμος προς την αειφορία δεν είναι εύκολος, απαιτεί όμως δράση αμέσως.

Καθώς στοχεύουμε σε αυτή την αλλαγή που θα βελτιώσει την ποιότητα ζωής των πολιτών, είναι ζωτικής σημασίας να αξιοποιήσει η τοπική αυτοδιοίκηση τα εργαλεία που παρέχουμε, για να αντιμετωπίσουμε στοχευμένα τις προκλήσεις της ανεξέλεγκτης απόρριψης αποβλήτων και να προωθήσουμε τις αρχές της κυκλικής οικονομίας.

Για την παρουσίαση της δημοσιογραφικής διάσκεψης πατήστε εδω.

(ΕΦυς/ΝΖ/ΑΦ)