Ανακοινωθέντα

Με αισθήματα συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας μνημονεύουμε σήμερα τους ήρωες, πεσόντες και αγνοουμένους, της Κοινότητας Αγίου Ιωάννη Πιτσιλιάς. Υποκλινόμαστε με ευλάβεια στη λεβεντιά τους και το μεγαλείο της ψυχής τους που στάθηκαν ακλόνητοι μπροστά στον κατακτητή, υψώνοντας με ήθος τις διαχρονικές αξίες και τα ιδανικά του λαού μας.

Είναι τιμή μου να βρίσκομαι σήμερα μαζί σας, εκπροσωπώντας τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκο Χριστοδουλίδη και να μιλήσω για τα άξια παλικάρια της Κοινότητάς σας.

Μόνο ενθυμούμενοι την ένδοξη θυσία τους και το μέγεθος του εγκλήματος που συντελέστηκε εις βάρους της Κύπρου από την Τουρκία μπορούμε να συναισθανθούμε ακέραια το εθνικό μας χρέος. Το χρέος για τη συνέχιση ενός αγώνα που δεν έχει ακόμα δικαιωθεί.

Είναι τιμή και ιερή υποχρέωσή μου να αναφερθώ στον καθένα ξεχωριστά.

Ο Λοχίας Καταδρομών Αναστάσης Πίττας, το τρίτο από τα εννέα παιδιά του Ανδρέα και της Άννας, τον Ιανουάριο του 1974 ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα της πατρίδας και κατετάγη στις Δυνάμεις Καταδρομών. Με τον βαθμό του λοχία τοποθετήθηκε στη δύναμη της 33ης μοίρας καταδρομών στο Μπέλαπαϊς Κερύνειας. Τις τραγικές εκείνες μέρες της εισβολής έλαβε μέρος στη νυκτερινή επιχείρηση για κατάληψη του υψώματος του Αγίου Ιλαρίωνα, η οποία στέφθηκε με επιτυχία. Ωστόσο, στη συνέχεια το ύψωμα εγκαταλείφθηκε, λόγω ανεπαρκούς στήριξης από άλλα τμήματα με βαρύτερο οπλισμό, και η ομάδα διατάχθηκε να κρατήσει την αμυντική γραμμή στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας.

Σύμφωνα με προσωπικές μαρτυρίες των συντρόφων του, η ομάδα του Αναστάση κυκλώθηκε από τους Τούρκους εισβολείς. Οι προσπάθειες απεγκλωβισμού απέβησαν μάταιες. Μπροστά στον κίνδυνο σύλληψης οι καταδρομείς επέλεξαν να υποχωρήσουν. Κατά τη διάρκεια της ηρωικής εκείνης εξόδου η ομάδα του Αναστάση, οι ήρωες αυτοί καταδρομείς, εν τέλη έχασαν την ζωή τους. Ο Αναστάσης Πίττας έπεσε από ριπή πολυβόλου στην προσπάθειά του να σώσει τραυματία συμπολεμιστή του. Ήταν 22 Ιουλίου 1974. Επί σαράντα χρόνια η οικογένειά του στερήθηκε το δικαίωμα να τον αποχαιρετήσει. Μέχρι το 2014, όταν τα λείψανά του ανευρέθηκαν σε ομαδικό τάφο στην περιοχή Τέμπλος στον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας και ο ήρωας εναποτέθηκε στην τελευταία του κατοικία. Εδώ, στην πατρώα γη που τον ανέθρεψε, με τις πρέπουσες τιμές στον Ιερό Ναό Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Ο Αναστάσης Πίττας ξεχώριζε για το θάρρος, την αποφασιστικότητα και την εργατικότητά του. Από μικρή ηλικία ακούραστος βοηθός του πατέρα του στα καλούπια και τις οικοδομές, αλλά και της μητέρας του στα περιβόλια. Αγαπούσε τη φύση και το κυνήγι στα κακοτράχαλα βουνά του χωριού.

Ο καταδρομέας Σάββας Μαλεκκίδης, το δεύτερο από τα πέντε παιδιά του Νικόλα και της Έλλης, κατετάγη στην Εθνική Φρουρά το 1974. Υπηρετούσε στη δύναμη του 21ου λόχου της 32ης μοίρας καταδρομών με έδρα τον Άγιο Χρυσόστομο. Τις τραγικές ημέρες της εισβολής η μονάδα του κατέβαλε την «Άσπρη Μούττη», την οποία όμως εγκατέλειψε λόγω ανεπαρκούς υποστήριξης από άλλα τμήματα της Εθνικής Φρουράς με βαρύτερο οπλισμό, για να εγκατασταθεί  στις 22 Ιουλίου σε αμυντική γραμμή στο ύψωμα Αλωνάγρα στους βόρειους πρόποδες του Πενταδακτύλου. Εκεί παρέμεινε μέχρι τις 27 Ιουλίου, όταν αντικαταστάθηκε από μονάδες πεζικού και, ακολούθως,  μετακινήθηκε στο αεροδρόμιο της Τύμπου, όπου και παρέμεινε μέχρι τις 10 Αυγούστου. Στην επόμενη αποστολή της μονάδας του Σάββα Μαλεκκίδη, οι καταδρομείς κράτησαν την αμυντική γραμμή «Παχύαμμου» ανατολικά της Κερύνειας με επιτυχία μέχρι τις 14 Αυγούστου. Όταν έσπασε η αμυντική γραμμή «Μιας Μηλιάς», η μονάδα διατάχθηκε να αποχωρήσει, λόγω κυκλωτικής κίνησης των Τούρκων. Οι καταδρομείς χωρίστηκαν σε μικρές ομάδες και κινήθηκαν προς το σημείο ανασυγκρότησης, στο οποίο δυστυχώς η ομάδα του Σάββα Μαλεκκίδη δεν κατόρθωσε να φθάσει.

Σύμφωνα με μαρτυρίες των συντρόφων του, του ανθυπολοχαγού Καιττάνη Σωτήρη και του καταδρομέα Πανίκου Νεοκλέους, ο Σάββας Μαλεκκίδης μαζί με τον Πηλλάτσιη Λεύκο και δύο εφέδρους από τη Ζώδια, οι οποίοι αγνοούνται, κινήθηκαν προς τον Άγιο Αμβρόσιο με στόχο την περιοχή Αμμοχώστου και από εκεί στις ελεύθερες περιοχές. Περιπλανήθηκαν για δύο 24ωρα χωρίς τροφή και νερό. Τελευταίο σημείο αναφοράς το βράδυ της 16ης Αυγούστου 1974, όταν εξαντλημένοι βρήκαν επιτέλους νερό και σταμάτησαν για ολιγόλεπτη ανάπαυση, η οποία έμελλε να είναι μοιραία. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του καταδρομέα Πανίκου Νεοκλέους, στο σημείο αυτό ο Σάββας Μαλεκκίδης, ο Πηλλάτσιη Λεύκος και οι δύο έφεδροι από την Ζώδια αποκόπηκαν από την υπόλοιπη ομάδα και τα ίχνη τους χάθηκαν. Τα οστά του ανευρέθηκαν σαράντα ένα χρόνια μετά σε ομαδικό τάφο μεταξύ των χωριών Κιάδος και Κορνόκηπου, ταυτοποιήθηκαν και κηδεύτηκαν ως άρμοζε, στις 28 Οκτωβρίου 2015, εδώ, στον Ιερό Ναό Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Ο Σάββας ήταν η ελπίδα και το αποκούμπι των γονιών του. Από παιδί βοηθούσε αγόγγυστα τον πατέρα του στο ξυλουργείο. Πάντα γελαστός, ξεχώριζε για τις ελληνοχριστιανικές του αρχές και την προσήλωση του στην οικογένεια.

Το 1974 βρήκε τον συνταξιούχο δάσκαλο και λογοτέχνη Κώστα Μοιράνθη να ζει με την αγαπημένη του σύζυγο Όλγα Δημήτρη Χατζηγιώργη στην Κερύνεια. Είχε δημοσιεύσει μερικά διηγήματα στα περιοδικά Πάφος και Κυπριακά Γράμματα και έγραψε αρκετά μυθιστορήματα, που ανέβαλλε να τα δημοσιεύσει, κυρίως διότι τα θέματά τους θεωρούνταν πολύ τολμηρά στην εποχή του. Όταν αφυπηρέτησε από δάσκαλος ολοκλήρωσε εννιά και ήταν έτοιμος να τα εκδώσει. Δεν πρόλαβε. Υπηρετούσε στην Πολιτική Άμυνα και δολοφονήθηκε από τα στρατεύματα εισβολής κατά την προέλασή τους προς την Κερύνεια, ενώ μετέφερε φαγητό στους στρατιώτες που πολεμούσαν.

Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Κώστα Μοιράνθη χάθηκε όταν οι εισβολείς λεηλάτησαν το σπίτι του.  Η γυναίκα του πέθανε πρόσφυγας στην Αγγλία. Όπως έγραψε ο ανιψιός του ποιητής Γιάννης Παπαδόπουλος, οι Τούρκοι εισβολείς λεηλάτησαν το σπίτι του «...και τα χαρτιά του λειώσανε μέσα στα λεμονόδενδρα με το πρωτοβρόχι, πρώτη και τελευταία έκδοση από το πιεστήριο του Αττίλα...».

Ο Έφεδρος Δεκανέας Χριστόφορος Γιατρού, το πέμπτο από τα έξι παιδιά της οικογένειας του Σάββα και της Ανθούσας, είχε απολυθεί από την Εθνική Φρουρά τον Ιανουάριο του 1974. Εντούτοις, ο τραγικός Ιούλιος του 1974 τον βρήκε να τρέχει να προφτάσει το επιτεταγμένο λεωφορείο του χωριού, για να συναντήσει στο μέτωπο τον μικρότερο του αδελφό Κώστα, που υπηρετούσε στους καταδρομείς, και τον μεγαλύτερο του αδελφό Χρύσανθο, που και αυτός έδωσε το «παρών» του στις εφεδρείες. Από εκεί πήγε στο Συριανοχώρι μαζί με άλλους χωριανούς, τον Σάββα Πισσίδη, τον Πέτρο Έλληνα και τον Κυριάκο Λοϊζίδη. Με συνοπτικές διαδικασίες οργανώθηκε μια διμοιρία εφέδρων υπό τη διοίκηση του 316 Τάγμα Πεζικού (ΤΠ), η οποία με επιτεταγμένο λεωφορείο πήγε κατευθείαν στην πρώτη γραμμή, στο «Πέντε Μίλι», στο σημείο απόβασης του Τούρκου εισβολέα.

Ο Σάββας Πισσίδης θυμάται ότι κατά το σούρουπο έξω από το ξενοδοχείο «Κλέαρχος» στο «Έξι Μίλι» στρατιώτες σταμάτησαν ένα λεωφορείο. Ο διμοιρίτης κατεβαίνοντας από το λεωφορείο, αντιλήφθηκε ότι ήταν Τούρκοι και πυροβόλησε. Ακολούθησε σφοδρή ανταλλαγή πυρών και οι έφεδροι εγκατέλειψαν το λεωφορείο ένας-ένας, βρίσκοντας  καταφύγιο σε παρακείμενα χωράφια. Το βράδυ ο Χριστόφορος Γιατρού σύρθηκε τραυματίας, για να βρει καταφύγιο στο χωριό Ελιά της Κερύνειας σε υποστατικό του σπιτιού της Χαρίτας Μάντολες. Σε μια συγκλονιστική αφήγησή της η Χαρίτα Μάντολες ανέφερε πως περιποιήθηκαν τον Χριστόφορο, του έδωσαν πολιτικά ρούχα και τον οδήγησαν σε ένα ημιυπόγειο καταφύγιο που χρησιμοποιείτο σαν στάνη ζώων. Στον ίδιο χώρο είχαν βρει καταφύγιο 40 άτομα, οι περισσότεροι γυναικόπαιδα. Την Κυριακή, αφού ο χώρος κατακλύστηκε από Τούρκους εισβολείς, σήκωσαν λευκό πανί. Η συνέχεια ήταν ανατριχιαστική. Οι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν σε ένα χωράφι με ελιές, όπου βασανίζονταν ανελέητα. Με την παρέμβαση ενός εισβολέα με ανθρωπιά μπόρεσαν να διαφύγουν 28 από τους 40 αιχμαλώτους, οι οποίοι βρήκαν καταφύγιο σε ένα στάβλο και στη συνέχεια διασώθηκαν από δύο καταδρομείς. Από τους υπόλοιπους 12 δεν επέστρεψε κανείς. Ο Χριστόφορος Γιατρού άφησε την τελευταία του πνοή στις 21 Ιουλίου 1974. Τα λείψανά του ανευρέθηκαν σε ομαδικό τάφο στο χωριό Ελιά και η ταφή τους έγινε με δόξα και τιμή στις 2 Αυγούστου 2008, εδώ, στον Ιερό Ναό Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Ο Χριστόφορος Γιατρού ήταν άνθρωπος πρόσχαρος και ευαίσθητος, έτοιμος να βοηθήσει όποιον είχε ανάγκη. Με το πενιχρό του μεροκάματο στήριζε την οικογένειά του στις δύσκολες ώρες. Ήταν φίλος με όλους. Με τον ηλικιωμένο γινόταν ηλικιωμένος, με τα παιδιά γινόταν παιδί.

Δεν θα μπορούσα να μην αναφερθώ στον Δεκανέα Κώστα Παλαμά, ο οποίος αγωνίσθηκε με σθένος για την πατρίδα του όταν τον καλέσαν για υπηρεσία, κάτω από τις διαταγές του Χαράλαμπου Λόττα στον Τράχωνα. Ο Κώστας τραυματίστηκε βαριά, από πυρά όλμων που έσκασαν δίπλα του την πρώτη κιόλας μέρα της εισβολής όταν η μονάδα του δέχθηκε σφυροκόπημα. Ο βαρύς αυτός τραυματισμός του Κώστα τον άφησε με βαριές αναπηρίες, οι οποίες κατάφεραν να υποχωρήσουν με πολλές εγχειρήσεις και ιατρική βοήθεια ως αποτέλεσμα να σταθεί ξανά στα πόδια του. Το 1984, όμως, σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα άφησε την τελευταία του πνοή έχοντας αγωνιστεί σκληρά για την πατρίδα του.

Τέλος, ο Στρατιώτης Δήμος Δημοσθένους, όντας ακόμη αγνοούμενος, ήταν το τελευταίο από τα εφτά παιδιά του Χριστόφορου, βετεράνου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και της Ελένης. Ακολουθώντας τα βήματα του πατέρα του, καθώς και του αδερφού του Κώστα, που αγωνίστηκε κατά το έπος του 1955-59, ο Δήμος κατετάγη ως έφεδρος μόλις ξέσπασε η εισβολή. Με τους καταδρομείς συντρόφους του παρουσιάστηκαν για υπηρεσία στο στρατόπεδο της μονάδας του στο Μπέλαπαϊς. Ενώ βρισκόταν σε αποστολή, η ομάδα του έπεσε σε ενέδρα και έκτοτε η τύχη όλων των μελών της αγνοείται.  

Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Ισίδωρου Ισιδώρου από την Ορμίδεια, ο Δήμος μαζί με μια ομάδα καταδρομέων σε αποστολή περιπόλου ανίχνευσης προχώρησαν προς το σημείο του τουρκικού προγεφυρώματος στην Κερύνεια. Ο Ισίδωρος, που ακολουθούσε με άλλους καταδρομείς, αναφέρει ότι η προπορευόμενη ομάδα πρέπει να έπεσε σε τουρκική ενέδρα, αφού η δική του ομάδα, που ακολουθούσε, ενεπλάκη σε επεισόδιο ανταλλαγής πυρών. Από την προπορευόμενη ομάδα του Δήμου Δημοσθένους δεν επέστρεψε κανείς.

Τον Δήμο τον χαρακτήριζε η καλή διάθεση και η αγάπη του για το ποδόσφαιρο και τον αθλητισμό. Στο Βαρώσι δούλευε στη ναυτιλιακή εταιρεία Ορφανίδης και Μουράτ, έπαιζε ποδόσφαιρο στην ΑΕΚ Αμμοχώστου, ενώ τις μέρες που επισκεπτόταν το χωριό αποτελούσε τη σημαία της ποδοσφαιρικής ομάδας του Εθνικοθρησκευτικού Συλλόγου.

Το όνομα του Δήμου Δημοσθένους βρίσκεται στον οδυνηρά μακρύ κατάλογο αγνοουμένων του 1974. Και δηλώνει εμφαντικά τη συνεχιζόμενη παράφορη καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την τουρκική πλευρά. Μέχρι τη διαγραφή όλων και ενός εκάστου από αυτόν τον κατάλογο και την προσθήκη τους με χρυσά γράμματα στην ιστορία, αυτή η πληγή της κυπριακής τραγωδίας θα παραμένει ανοικτή. Μιας τραγωδίας που βιώνουμε εδώ και μισό αιώνα με τη συνεχιζόμενη κατοχή της πατρίδας μας.

Γι’ αυτό το καλύτερο μνημόσυνο για τους πεσόντες μας θα τελεστεί την ημέρα που θα έρθει η πολυπόθητη κάθαρση. Για εμάς, την Κυβέρνηση του Νίκου Χριστοδουλίδη, δεν υπάρχει άλλη επιλογή από την απελευθέρωση και την επανένωση της πατρίδας μας. Αρνούμαστε πεισματικά να συμβιβαστούμε με τη σημερινή απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων. Μέσα από έναν ουσιαστικό διάλογο που επιθυμούμε να επαναρχίσει από εκεί που διακόπηκε το καλοκαίρι του 2017, εργαζόμαστε με πείσμα, αλλά και ρεαλισμό, προκειμένου να παραδώσουμε στις μελλοντικές γενιές μια πατρίδα χωρίς στρατεύματα κατοχής, χωρίς ξένες εγγυήσεις, σύγχρονη και ευρωπαϊκή.

Το χρωστάμε σε όλους όσοι αγωνίστηκαν και έπεσαν υπερασπιζόμενοι την πατρίδα. Το χρωστάμε στον Αναστάση, τον Σάββα, τον Κώστα, τον Χριστόφορο και τον Δήμο.

Αιωνία ας είναι η μνήμη τους.

(ΜΣ)