Ανακοινωθέντα

Φαντάζει αδύνατη οποιαδήποτε αναφορά στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου να μην περιλαμβάνει και τον Μακάριο. Μαζί με τις σελίδες της ταραγμένης μας ιστορίας ταυτόχρονα και παράλληλα ξετυλίγεται και το νήμα της ζωής του Μακαρίου. Η πολυκύμαντη πορεία του ηγέτη που ταυτίστηκε όσο κανείς άλλος με τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. 

Επωμίζομαι λοιπόν σήμερα το βαρύ χρέος να αναφερθώ σε μια εμπνευσμένη προσωπικότητα, καθώς και στα διδάγματα που πρέπει να αντλήσουμε από την πορεία του. Γιατί όπως ανεξίτηλη άφησε τη σφραγίδα του στη σύγχρονη ιστορία μας ο Μακάριος, το ίδιο ανεξίτηλη θα πρέπει να παραμείνει η ιστορική μνήμη όσων τραγικών, εγκληματικών γεγονότων μας οδήγησαν στην κατοχή της μαρτυρικής μας πατρίδας, ανεξίτηλη και η σφυρηλατημένη θέληση για επανένωση και απελευθέρωση της Κύπρου μας.

 Πρέπει γι’ αυτό, θαρρώ, να γίνει μια παραδοχή, απαραίτητη και θεμελιώδης. Εκδηλώσεις σαν την αποψινή δεν μπορούν να προσεγγίζονται τυπικά. Το ιστορικό μας χρέος δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στη μηχανική ανάγνωση καταλόγων ημερομηνιών και γεγονότων. Ψηλαφίζοντας τις σελίδες της ιστορίας μας, να ατενίσουμε το μέλλον. 

Να αντλήσουμε διδάγματα, να ανακαλέσουμε μνήμες, να κατανοήσουμε την υψηλή σημασία της ιστορικής, εθνική, συλλογικής αποστολής μας. Με το οπτικό πρίσμα του σήμερα να αντικρίσουμε το παρελθόν με καθαρότητα, νηφαλιότητα, με αυτοκριτική, για να είμαστε σε θέση να διαμορφώσουμε το παρόν, αλλά και να οικοδομήσουμε το μέλλον μας. 

Δεν βρισκόμαστε απόψε λοιπόν, για να ανασκοπήσουμε βιογραφικά τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ’. Πώς θα μπορούσαμε άλλωστε; Η δαιδαλώδης πορεία του περιλαμβάνει εθνικούς αγώνες και επιδιώξεις, διεκδικήσεις, επιθέσεις, ταραχές, αντιπαραθέσεις, εξορίες, συμφωνίες, αμέτρητες συναντήσεις, γενικά αλλεπάλληλα γεγονότα. 

Λίγα μόλις μέτρα από το σπίτι που γεννήθηκε στις 13 Αυγούστου 1913, ο Μιχάλης του Χριστόδουλου και της Ελένης, ένα ζωηρό παιδί ταπεινής καταγωγής έμελλε να μεταμορφωθεί στον Μακάριο της Κύπρου, που η διαδρομή του, αλλά κυρίως η λαϊκή συνείδηση τοποθέτησε στο πάνθεον της Ιστορίας του τόπου μας, προσδίδοντάς του τον καθόλου τυχαίο χαρακτηρισμό του Ηγέτη και αναγορεύοντάς τον σε Εθνάρχη του Κυπριακού Ελληνισμού. 

Αγαπήθηκε όσο ελάχιστοι ηγέτες από τον λαό του, αλλά και -δυστυχώς- πολεμήθηκε με φανατισμό από τους αντιπάλους του. 

Οραματιστής, υπερήφανος, ανυποχώρητος, χαρισματικός και ευφυής είναι μερικοί από τους χαρακτηρισμούς που του αποδίδονται ακόμη και μετά θάνατον. Ανήσυχος εκ φύσεως δεν συμβιβάστηκε ποτέ με τα όσα επιχείρησαν να του οριοθετήσουν. 

Από την Παναγιά, στην Ιερά Μονή Κύκκου, στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, στην Αθήνα, στη Βοστώνη, στη Μητρόπολη Κιτίου, στην Αρχιεπισκοπή, στο Προεδρικό Μέγαρο. 

Αγωνίστηκε με πάθος και με τόλμη για αυτά που θεωρούσε αυτονόητα. Για την επιβίωση του κυπριακού ελληνισμού. Έθεσε από νωρίς ως στόχο τη διεθνοποίηση του Κυπριακού, τη διεθνή προβολή των αιτημάτων του Κυπριακού λαού που διαχρονικά η μοίρα του ετεροκαθοριζόταν από ξένες επιβολές.

Από τους πρωτοστάτες της διεξαγωγής του δημοψηφίσματος στις 15 Ιανουαρίου 1950 για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, πολιτικός ηγέτης του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59 που οδήγησε στην ανεξαρτησία της Κύπρου, ο πρώτος Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι στους ώμους του Μακαρίου που σύσσωμος ο Κυπριακός Ελληνισμός εναπόθεσε τις ελπίδες να ηγηθεί του νεοσύστατου κράτους. 

Ενός κράτους εύθραυστου, ασύνταχτου με πολλαπλές και πολύπλοκες εσωτερικές και εξωτερικές προκλήσεις. 

Πολιτική προσωπικότητα διεθνούς ακτινοβολίας, θρησκευτικός ηγέτης με παγκόσμια εμβέλεια. Οι «Times», μετά τον θάνατό του το 1977, περιέγραφαν τον Μακάριο ως «μια από τις πλέον αναγνωρίσιμες μορφές στη διεθνή πολιτική σκηνή», μια «οικεία και σεβαστή φυσιογνωμία στα συμβούλια των Ηνωμένων Εθνών, της Κοινοπολιτείας και του Τρίτου Κόσμου». 

Και είναι αλήθεια ότι η ιστορική εικόνα του Μακαρίου παραμένει αναλλοίωτη και ανυπέρβλητη. Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει ότι ο Μακάριος υπήρξε μια σπάνια, μοναδική προσωπικότητα. Από αυτές που δεν τις πλάθουν οι εξελίξεις της Ιστορίας, αλλά που τη διαμορφώνουν και την καθορίζουν οι ίδιοι. 

Σπάνια στην παγκόσμια ιστορία ηγέτες συγκεντρώνουν τη λαϊκή υποστήριξη που απολάμβανε ο Μακάριος σε καιρούς δύσκολους και ταραγμένους. 

Απέκτησε όμως και αντιπάλους, πολλοί χωρίς φραγμούς και αναστολές. Αντίπαλοι, οι οποίοι δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο, θεμιτό και αθέμιτο. 

Η τραγική κορύφωση της δράσης τους υπό τον μανδύα της εθνικής δημαγωγίας οδήγησαν στο προδοτικό πραξικόπημα. Την κερκόπορτα που η Τουρκία έψαχνε για χρόνια «άνοιξε» το προδοτικό πραξικόπημα της Χούντας των Αθηνών και των εδώ συνεργατών της, που επιχείρησαν να καταλύσουν τη Δημοκρατία και να σταματήσουν την «καρδιά της Κύπρου». 

Ήταν η πρώτη πράξη της τραγωδίας. Μιας τραγωδίας που κατασπαράζει τα σωθικά και τις ψυχές μας εδώ και 50 χρόνια. Δυσκολεύεσαι να ψελλίσεις τις λέξεις. 

Πενήντα χρόνια, μισός αιώνας. Αδυνατεί να το συλλάβει ο νους, να το χωνέψει η ψυχή μας. 

18,285 βασανιστικές μέρες που βιώνουμε μια ασύλληπτη εθνική τραγωδία. Τα σημάδια του πρωινού της 20^ης Ιουλίου 1974 ακόμη είναι εμφανή στη σάρκα και στη ψυχή της Κύπρου μας. 

Πενήντα χρόνια μετά είναι περισσότερο εμφανές από ποτέ ότι η παρούσα κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να συνεχιστεί. 

Δεν συμβιβαζόμαστε με την κατοχή. Σε καμία περίπτωση η σημερινή απαράδεκτη κατάσταση πραγμάτων δεν μπορεί να αποτελεί το μέλλον της πατρίδας μας. 

Δεν είναι αυτό το μέλλον που θέλουμε να παραδώσουμε στα παιδιά μας. Μόνη λύση η λύση! 

Η λύση στη βάση των σχετικών ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών με μία κυριαρχία, μία ιθαγένεια, μία διεθνή προσωπικότητα, σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο και φυσικά τις αρχές και αξίες πάνω στις οποίες εδράζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Μια λύση που θα επιτρέψει σε όλους τους κατοίκους του νησιού μας να ζήσουν ελεύθεροι, ειρηνικά. Μια λύση που θα απαλλάσσει την Κύπρο μας από τον βάρβαρο εισβολέα. Που θα διαλύει συρματοπλέγματα και θα διαγράψει τη γραμμή που σημαδεύει τη χώρα μας. Τη μαύρη λωρίδα που διαχωρίζει, που χωρίζει ψυχές, που στέκεται εμπόδιο ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, στο φως και το σκοτάδι. 

Όπως ο Μακάριος είπε χαρακτηριστικά πολύ εύστοχα, «ο αγώνας μας δεν στρέφεται κατά των Τουρκοκυπρίων. Είναι και αυτοί θύματα της τουρκικής εισβολής και δεν είναι αντίδικοί μας. Τον εισβολέα θέλουμε να διώξουμε, για να λυτρωθούμε Έλληνες και Τούρκοι της Κύπρου». Και αυτή παραμένει η επιδίωξη μας, η λύτρωση και η απαλλαγή του εισβολέα, της κατοχής και των αναχρονιστικών ξένων εγγυήσεων. 

Ως Κυβέρνηση διατρανώνουμε την αταλάντευτη αποφασιστικότητα μας, για να καταβάλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια διάρρηξης του αδιεξόδου και επανέναρξης των διαπραγματεύσεων. 

Γνωρίζουμε τις προκλήσεις και τις δυσκολίες, δεν θα επιτρέψουμε όμως ποτέ να εφησυχάσουμε, δεν θα μας αποπροσανατολίσει κανείς από τον δρόμο της διεθνούς νομιμότητας και του διεθνούς δικαίου. Επιζητούμε και διεκδικούμε το αυτονόητο. μέσα από διάλογο να εξευρεθεί η ειρηνική, οριστική λύση του Κυπριακού. 

Οι προσπάθειες του Προέδρου Χριστοδουλίδη για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων θα συνεχιστούν με βαθιά πεποίθηση στην ορθότητα και στο δίκαιο των διεκδικήσεών μας. Με αφοσίωση, αποφασιστικότητα και διεκδικητικό ρεαλισμό. 

Όπως έχει διακηρύξει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Νίκος Χριστοδουλίδης με ευλάβεια και αμείωτη προσήλωση θα συνεχίσουμε να αναλώνουμε κάθε ικμάδα των δυνάμεών μας στην οικοδόμηση μιας Κύπρου που θα αποτελεί σύμβολο ειρήνης, σταθερότητας και προόδου στην περιοχή. 

Μια σύγχρονη, ευρωπαϊκή χώρα-πρότυπο που να διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των κατοίκων της, που να εγγυάται την ελπίδα και που θα έχει ως βάση της τον αλληλοσεβασμό και την αλληλεγγύη, έτοιμη να χαράξει τη δική της ξεχωριστή πορεία στον χάρτη της παγκόσμιας ιστορίας. 

Κάθε άνθρωπος, κάθε λαός γίνεται άξιος της ιστορικής του αποστολής όσο βαθαίνει η συνείδηση που έχει για την ιστορία του. Το μεγαλείο του πολιτισμού ενός έθνους είναι πάντα ανάλογο με την καθαρότητα και το βάθος της ιστορικής του μνήμης. 

Χρέος μας λοιπόν να αντλήσουμε τα διδάγματα του παρελθόντος, αυτή η ιστορική μνήμη να γίνει βίωμα, η ανάγκη της ιστορίας να συναντήσει την ιστορικότητα της ανάγκης, η επιταγή για ενότητα να μετουσιωθεί σε εθνική συνείδηση της ιστορικής μας ευθύνης. 

Μιας συλλογικής ιστορικής ευθύνης: να μην παραδώσουμε στα παιδιά μας πατρίδα μοιρασμένη, να τους προσφέρουμε μια πατρίδα λεύτερη, που θα μπορούν να απολαμβάνουν τα ίδια -αυτονόητα- ανθρώπινα θεμελιώδη δικαιώματα, όπως όλοι οι πολίτες των υπόλοιπων κρατών μελών της ευρωπαϊκής μας οικογένειας. Κυρίως όμως να τους προσφέρουμε ένα μέλλον με ασφάλεια, ένα μέλλον με ελπίδα και προοπτική. 

Κυρίες και κύριοι, 

Κατά την τελευταία δημόσια ομιλία του, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, στις 20 Ιουλίου 1977 στο Παγκύπριο συλλαλητήριο για την καταδίκη της τουρκικής εισβολής, είπε: «Αναρίθμητα δεινά και συμφορές, ερείπια και καταστροφές επέφερε στην Κύπρο ο τουρκικός Αττίλας. Αντιμετωπίσαμε κίνδυνο φυσικού και εθνικού αφανισμού. Και πολλοί πιθανώς νόμισαν ότι με την επέλαση του τούρκου εισβολέα έφθανε το τέλος του κυπριακού ελληνισμού. 

Απέδειξε, όμως, ο λαός μας ότι διαθέτει πλούτο αρετής, δυναμισμό και ζωτικότητα. Και θα ζει εις τους αιώνες και ποτέ δεν θα χαθεί. Γιατί δεν χάνονται οι λαοί που θέλουν να ζήσουν και αγωνίζονται να ζήσουν.» 

Αυτή η θέληση δεν στέρεψε, μήτε αυτός ο πλούτος αρετής του λαού μας. 50 χρόνια μετά παραμένουμε με την ίδια αγωνία, με τον ίδιο πόθο για λύση. 

Γιατί είναι αυτή η εθνική μας αποστολή, αμείωτη και αέναη, το χρέος μας σε όσους ήρθαν, πέρασαν, αλλά -πολύ περισσότερο- σε όσους θα ‘ρθουν. Γιατί είμαστε εμείς τα βουνά, εμείς οι θάλασσες, εμείς η γη, η μνήμη και ο πόνος. 

Με αταλάντευτη την πίστη θα συνεχίσουμε, μετά την ύβρη αναμένουμε την κάθαρση, μετά τη σταύρωση να καρτερούμε την Ανάσταση, μετά το σκοτάδι το φως. Δεν θα επιτρέψουμε να κυριαρχήσει το σκοτάδι. 

Άλλωστε, «η μνήμη» -και η ελπίδα- «είναι το μόνο που δεν μπορούν να μας πάρουν, είναι το νήμα που μας συνδέει με το αύριο» και το χθες. 

Και αυτό το νήμα δεν μπορεί κανείς να το σπάσει, γιατί όπως λέει και ο ποιητής μας Μιχάλης Πασιαρδής:

«… σιίλια χρόνια να θκιαβούν όσοι τζιαιροί τζ’ αν πάσι

η Κύπρος εν γιαλλόου μας π’ Ακάμαν ως Καρπάσι…»

 (ΡΜ/NZ/ΓΣ)