Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που αποδέχτηκα την πρόσκληση του κ. Στέφανου, για να χαιρετίσω τη σημερινή εκδήλωση. Το έπραξα με αισθήματα ευθύνης, να ανταποκριθώ θετικά και να χαιρετήσω την τελετή έναρξης αυτού του διήμερου συνεδρίου που διοργανώνει το ΑΚΕΛ για το Κυπριακό, μια πρωτοβουλία, η οποία θεωρώ ότι θα λειτουργήσει, σε μια κρίσιμη συγκυρία, ως ένα δημιουργικό φόρουμ ανταλλαγής απόψεων και προβληματισμών για την πορεία του εθνικού μας προβλήματος. 

Από μόνος του ο τίτλος του διήμερου συνεδρίου, «50 χρόνια κυπριακό – Ώρα μηδέν», πολύ εύστοχα αποτυπώνει την αγωνία όλων μας για την μη επίλυση του κυπριακού μισό αιώνα μετά την τουρκική κατοχή, όπως επίσης για τα τετελεσμένα που δημιουργεί η παρέλευση του χρόνου. 

Η «ώρα μηδέν» δεν είναι σχήμα λόγου, είναι η μεγάλη αλήθεια, την οποία βιώνουμε κάθε ώρα, κάθε μέρα εδώ και πενήντα χρόνια στην πράσινη γραμμή, στους προσφυγικούς συνοικισμούς, στα μνημόσυνα των θυμάτων της εισβολής, στους ομαδικούς τάφους με τα οστά ανδρών και γυναικών που χάθηκαν τόσο άδικα.

Κυρίως όμως, η «ώρα μηδέν» αντανακλάται στην παγίωση των τετελεσμένων, 50 χρόνια μετά, με όλα όσα η πάροδος του χρόνου επιφέρει επί του εδάφους. Εξάλλου, το status quo, όχι μόνο δεν είναι βιώσιμο, όχι μόνο δεν είναι στατικό, αλλά από τη μια εγκυμονεί και σοβαρότατους κινδύνους, ενώ από την άλλη δεν επιτρέπει στη χώρα μας να αξιοποιήσει, να αναπτύξει όλες τις προοπτικές και δυνατότητες που έχει. 

Φίλες και Φίλοι, 

Απευθυνόμενος σε ένα κοινό με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το Κυπριακό, επιτρέψτε μου να ξεκινήσω σημειώνοντας για μια ακόμη φορά ότι ακρογωνιαίος λίθος της προσπάθειάς μας είναι η αναζήτηση λύσης του Κυπριακού εντός του συμφωνημένου πλαισίου, δηλαδή της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, με αξιοποίηση του μέχρι σήμερα διαπραγματευτικού κεκτημένου, συμπεριλαμβανομένου και του πλαισίου του Γενικού Γραμματέα (ΓΓ) των Ηνωμένων Εθνών, καθώς επίσης και των αρχών και αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Αυτή είναι η θέση μας, αυτή είναι η αφετηρία μας, αυτή είναι η στρατηγική μας επιδίωξη. Αυτό είναι που διεκδικώ από την πρώτη μέρα που ανέλαβα τα καθήκοντά μου, όχι απλά με δηλώσεις, αλλά με συγκεκριμένες πράξεις, με συγκεκριμένες ενέργειες και παραμένω προσηλωμένος στον όρο εντολής που μου ανέθεσε ο κυπριακός λαός στη βάση και του προεκλογικού μου προγράμματος. 

Και επαναλαμβάνω, γιατί αυτό είναι το πιο σημαντικό, η πολιτική μας βούληση, ο στόχος μας, δεν περιορίζεται σε δημόσιες δηλώσεις. Από την πρώτη στιγμή δούλεψα ακούραστα και με μεθοδικότητα και συνέπεια, για να εμπλακεί και πάλι ο διεθνής παράγοντας, μέσω των Ηνωμένων Εθνών και του ΓΓ, με μια αυξημένη εμπλοκή από πλευράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε μια προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλίων από εκεί που διακόπηκαν το 2017. Σας διαβεβαιώ δεν ήταν καθόλου εύκολη η προσπάθεια εν μέσω δυο διεθνούς σημασίας πολεμικών κρίσεων, στην Ουκρανία και την Μέση Ανατολή. Δεν ήταν καθόλου εύκολο να πείσουμε τη διεθνή κοινότητα, τον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών να ενεργοποιήσει και πάλι τις προσπάθειές του στο Κυπριακό, λαμβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη και την τουρκική προσέγγιση, την τουρκική στάση όπως εκφράζεται μέσα από την απαίτηση για λύση δυο κρατών και κυριαρχική ισότητα. 

Έπρεπε να δημιουργήσουμε εκείνα τα δεδομένα που θα οδηγούσαν τον Γενικό Γραμματέα να αναλάβει μια νέα πρωτοβουλία. Να δει προοπτική, γιατί χωρίς προοπτική δεν υπήρχε περίπτωση να αναλάμβανε την οποιαδήποτε προσπάθεια. Θα έπρεπε να πείσουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως και άλλες ισχυρές χώρες που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο, όχι μόνο να ενθαρρύνουν προς αυτή την κατεύθυνση την Γενική Γραμματεία των Ηνωμένων Εθνών, άλλα να αποδείξουμε και την πολιτική μας βούληση και ετοιμότητα, για να οδηγηθούμε μέσα από την επίλυση του Κυπριακού σε μια αμοιβαία επωφελή κατάσταση πραγμάτων για όλους τους εμπλεκόμενους στο Κυπριακό. 

Δουλέψαμε σκληρά και πείσαμε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Απρίλιο να γίνει διασύνδεση, για πρώτη φορά κατά ξεκάθαρο και σαφή τρόπο στα Συμπεράσματα της Συνόδου, της προόδου των ευρωτουρκικών σχέσεων με τις προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού. Στείλαμε θετικό μήνυμα της ετοιμότητάς μας, αποδεχόμενοι και τη συμμετοχή μετά από πολλά χρόνια του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών στο Άτυπο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών. Με τα Συμπεράσματα τον Απρίλιο του 2024 έχουμε ένα σαφή οδικό χάρτη που πρέπει να ακολουθηθεί εάν –και θεωρώ ότι υπάρχει αυτή η επιθυμία από πλευράς Τουρκίας– επιθυμεί αναβάθμιση και εμβάθυνση των σχέσεων της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν ήταν εύκολο, θέλω να το επαναλάβω, άλλα σε στενή συνεργασία με την Ελληνική Κυβέρνηση και την οικοδόμηση συνεργασιών με ισχυρά κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και φυσικά τους επικεφαλής των θεσμών της, τα καταφέραμε. 

Θέλω εδώ, να επισημάνω τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε ο Καγκελάριος της Γερμανίας, ο Olaf Scholz, ο οποίος ατύπως διαδραματίζει και τον ρόλο του εκπροσώπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτή την προσπάθεια. Ήταν η δική του παρέμβαση που οδήγησε σε αποδοχή από πλευράς Τουρκίας του διορισμού της προσωπικής απεσταλμένης του ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, ώστε να διερευνήσει της προοπτικές επανέναρξης των συνομιλίων. 

Πέραν, όμως, από τις ενέργειες μας εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης, εργαστήκαμε μεθοδικά και στην περιοχή μας, διαδραματίζοντας συγκεκριμένο ρόλο, και ενισχύοντας το περιφερειακό αποτύπωμα της χώρας μας. Και το λέω αυτό, έχει τη σημασία του για το Κυπριακό, αφού καθιστά την Κυπριακή Δημοκρατία αξιόπιστο εταίρο, και μας βοηθά να ενισχύουμε την επιχειρηματολογία μας προς την κατεύθυνση επανέναρξης των συνομιλιών. Γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά, μετά από 50 χρόνια, ότι τα κράτη κινούνται αποκλειστικά στη βάση του όσο εξυπηρετούνται καλύτερα τα συμφέροντά τους. Και αν θέλουμε 50 χρόνια μετά να κάνουμε και ένα απολογισμό, γιατί μιλάμε για το Κυπριακό θα πρέπει να ασκήσουμε και τη δική μας κριτική, που για πολλά χρόνια πορευτήκαμε αποκλειστικά επικαλούμενοι το διεθνές δίκαιο. Και θεωρώ ότι σήμερα δεν υπάρχει κανείς που θα διαφωνήσει μαζί μου, ότι το διεθνές δίκαιο από μόνο του δεν μπορεί σε καμία απολύτως περίπτωση να επιλύσει το Κυπριακό ή το οποιοδήποτε περιφερειακό ή διεθνές πρόβλημα. 

Ταυτόχρονα, πέραν της στρατηγικής μας στα ευρωτουρκικά, για να αποδείξουμε την καλή μας θέληση, τη ξεκάθαρη πολιτική μας βούληση, και να βοηθήσουμε την προσπάθεια του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, μαζί με την ανακοίνωση του διορισμού της κας Holguín, προχωρήσαμε, μονομερώς, ως Κυπριακή Δημοκρατία, στην ανακοίνωση και εφαρμογή –δεν ήταν μόνο ανακοίνωση αλλά και υλοποίηση– δεκατεσσάρων μέτρων στήριξης των Τουρκοκυπρίων συμπατριωτών μας. Μέτρα, τα οποία αποφασίσαμε ύστερα από διάλογο με την τουρκοκυπριακή κοινότητα, και υιοθετήσαμε και εισηγήσεις που μας υποβλήθηκαν και από το ΑΚΕΛ, σε συνέχεια έκκλησής μου στο Εθνικό Συμβούλιο για να ειπωθούν οι όποιες εισηγήσεις από πλευράς κομμάτων. 

Η γενικότερη προσπάθειά μας ενισχύεται και από το γεγονός ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν μπει σε μια νέα φάση και υπάρχει κάποιου είδους συνεννόηση ανάμεσα στην Αθήνα και στην Άγκυρα. Είναι άλλη μια παράμετρος που σε αγαστή συνεργασία με τον Έλληνα Πρωθυπουργό αξιοποιούμε συνεχώς, για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επανέναρξης των συνομιλίων. 

Φίλες και Φίλοι, 

Αντιλαμβάνεστε θεωρώ και συμφωνείτε μαζί μου –λέχθηκε και προηγουμένως, είμαι σίγουρος ότι αυτή είναι και η θέση του ΑΚΕΛ– ότι οι τουρκικές αξιώσεις όπως εκφράζονται δημόσια δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές. 

Η κυριαρχική ισότητα, οι απευθείας πτήσεις, το απευθείας εμπόριο και οι απευθείας επαφές, είναι θέσεις ασύμβατες με τις δικές μας επιδιώξεις γιατί απλούστατα δεν οδηγούν σε λύση του Κυπριακού, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. Πρόκειται για προσεγγίσεις που οδηγούν στη διχοτόμηση, οδηγούν στη λύση δύο κρατών και λειτουργούν ως αντικίνητρο στην προσπάθεια για λύση. Για εμάς κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο, η λύση των δύο κρατών δεν έχει καμία απολύτως θέση στο δικό μας πολιτικό λεξιλόγιο, και σε αυτό είμαι απόλυτος. 

Κυρίες και Κύριοι, 

Πριν από λίγες μέρες είχα την ευκαιρία να συναντηθώ στη Νέα Υόρκη με ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος είναι απόλυτα προσηλωμένος και εμπλέκεται ο ίδιος προσωπικά στην προσπάθεια διάρρηξης του αδιεξόδου και επανέναρξης των συνομιλιών από εκεί που διακόπηκαν, και αυτό είναι κάτι που μας ικανοποιεί. Δεν ήταν δεδομένο πριν λίγο διάστημα. Την ίδια προσήλωση και δέσμευση διαπίστωσα και από τις πέντε χώρες μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας κατά τη διάρκεια του γεύματος εργασίας που παρέθεσα στους μόνιμους αντιπροσώπους των χωρών τους. Και μάλιστα χαρακτηριστικά όλοι ανέφεραν ότι είναι μια δύσκολη περίοδος για το Συμβούλιο Ασφαλείας, με θέματα που υπάρχει έντονη διαφωνία ανάμεσα στα μόνιμα μέλη, και το Κυπριακό είναι από τα ελάχιστα θέματα, στο οποίο και τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας συμφωνούν. 

Είναι ξεκάθαρο για όλους ότι το πλαίσιο λύσης του Κυπριακού είναι το συμφωνημένο πλαίσιο και αυτό που καθορίζουν τα ψηφίσματα και οι αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ως προς αυτό. Πλέον όλοι αναγνωρίζουν την εποικοδομητική μας προσέγγιση και επικεντρώνονται προς την κατεύθυνση της Τουρκίας για επανέναρξη των συνομιλίων στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου. 

Όπως γνωρίζετε, έχω ανταποκριθεί αμέσως σε όλες τις μέχρι σήμερα βολιδοσκοπήσεις είτε του Γενικού Γραμματέα είτε της κας Holguín για τριμερή ή πενταμερή συνάντηση. Παρά τις συνεχείς αρνητικές απαντήσεις, ο κ. Τατάρ φαίνεται να αποδέχθηκε τελικώς να παρακαθήσει σε μια διμερή συνάντηση, στο δείπνο εργασίας με τον ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών. Είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος και μεταβαίνω στη Νέα Υόρκη στις 15 Οκτωβρίου με την προσδοκία ότι αυτή η συνάντηση θα αποτελέσει το πρώτο σημαντικό βήμα για ουσιαστική επανέναρξη των συνομιλιών. Δεν γνωρίζω πως θα κινηθεί ο κος Τατάρ, αν θα εκφράσει διαφορετικές θέσεις από αυτά που λέει δημοσίως. Μπορώ όμως να σας διαβεβαιώσω ότι η δική μας πλευρά θα επαναλάβει με ειλικρίνεια και με αυτοπεποίθηση ότι είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να προσέλθουμε στο τραπέζι του διαλόγου, να συζητήσουμε σε όλα αυτά τα θέματα, στα οποία υπάρχει διαφορετική προσέγγιση ανάμεσα στις δύο πλευρές, πάντα, όμως, εντός του συμφωνημένου πλαισίου. 

Κυρίες και Κύριοι, 

Μέσα σε αυτό το εξαιρετικά σύνθετο περιβάλλον αξιοποιούμε όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας προς την κατεύθυνση επανέναρξης των συνομιλιών. 

Είμαστε θεωρώ όλοι ρεαλιστές και δεν τρέφουμε ψευδαισθήσεις. Κάθε άλλο. Θα ήταν αφέλεια να πιστεύει κάποιος ότι το Κυπριακό βρίσκεται στην προμετωπίδα των εκκρεμοτήτων του διεθνούς παράγοντα. Αυτές ήταν προσεγγίσεις του παρελθόντος που δεν είχαν καμία σχέση με την πραγματικότητα. Πολύ περισσότερο σήμερα με τον πόλεμο στην Ουκρανία, την κρίση στη φλεγόμενη Μέση Ανατολή. Αντιλαμβάνεστε ότι η προσοχή, δικαιολογημένα, της διεθνούς κοινότητας επικεντρώνεται σε αυτά τα θέματα. Ωστόσο, οι κρίσεις αυτές απέδειξαν επίσης ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο. Οι συγκρούσεις αυτές αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχουν παγωμένες διενέξεις και το όποιο φαινομενικά ειρηνικό status quo δεν είναι σε καμία απολύτως περίπτωση βιώσιμο. 

Κύριες και Κύριοι, 

Πριν κλείσω, να αναφέρω ότι το 2024 έχει ένα διπλό συμβολισμό: Από τη μια είναι η συμπλήρωση 50 χρόνων από το προδοτικό πραξικόπημα, την τουρκική εισβολή και τη συνεχιζόμενη κατοχή και από την άλλη είναι η 20^η επέτειος από την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι δύο αυτοί ημερολογιακοί σταθμοί ορίζουν το σκηνικό, μέσα στο οποίο ζούμε και το περιβάλλον, μέσα στο οποίο πολιτευόμαστε. Από τη μια, έχουμε την τραγωδία του 1974 που αποτελεί ένα σκοτεινό σημείο αναφοράς για την πατρίδα μας και καλούμαστε να ανατρέψουμε τις τραγικές συνέπειες. Και από την άλλη, η ένταξή μας στην Ενωμένη Ευρώπη είναι το φωτεινό ορόσημο που μας οδηγεί στις καλύτερες μέρες που οφείλουμε στην πατρίδα μας, οφείλουμε στα παιδιά μας, οφείλουμε στη νέα γενιά. Είναι, αν θέλετε, το θέμα της ΕΕ το στέρεο θεμέλιο για την οικοδόμηση του ελπιδοφόρου μέλλοντος σε μια ενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία για όλους τους νόμιμους κατοίκους της, χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς διακρίσεις, σε μια πατρίδα που θα προσφέρει σε όλους συνθήκες ασφάλειας και ευημερίας. 

Και θέλω να σταθώ λίγο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και γιατί επιμένουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί από τη μια έχει τα εργαλεία, για να δημιουργηθούν κίνητρα για όλους τους εμπλεκόμενους σε αυτή την προσπάθεια. Γιατί χωρίς να υπάρχουν κίνητρα δεν θεωρώ ότι μπορεί να υπάρξει πρόοδος. Και από την άλλη η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει όλες εκείνες τις ασφαλιστικές δικλίδες για να μας κάνει όλους, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, στον τόπο μας να νιώθουμε ασφαλείς. 

Φίλοι και Φίλες, 

Οι προκλήσεις που έχουμε να διαχειριστούμε από κοινού απαιτούν, πάνω από όλα, ενότητα στο εσωτερικό μέτωπο –όχι ως σύνθημα, αλλά στην πράξη– και προϋποθέτουν στοιχειώδη συνεννόηση στα μεγάλα που μας ενώνουν, παρά τις όποιες επί μέρους διαφωνίες. Είναι για αυτό τον λόγο που θεωρώ την πρωτοβουλία το ΑΚΕΛ για το Συνέδριο ως ιδιαίτερο σημαντικό, αλλά και γιατί έκρινα καθήκον και υποχρέωσή μου να ανταποκριθώ θετικά στην πρόσκλησή σας, για να είμαι σήμερα εδώ. 

Θέλω να σας ευχαριστήσω και πάλι για την πρόσκληση και να ευχηθώ κάθε επιτυχία στις εργασίες του συνεδρίου σας. 

Σας ευχαριστώ και πάλι.

(NZ/ΕΑθ)