Ανακοινωθέντα

Χαιρετίζω ιδιαίτερα τους έφηβους – συμβούλους της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Τίποτε για τα παιδιά, χωρίς τα παιδιά. Η άποψή τους, οι επιθυμίες τους είναι, και πρέπει να είναι, ο σημαντικότερος παράγοντας για τη λήψη αποφάσεων.

Επιτρέψτε μου να συγχαρώ το Εθνικό Δίκτυο Ενάντια στη Φτώχεια (ΕΔΕΦ) για τη σημερινή διοργάνωση. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που θέτει στο επίκεντρο το πολυτιμότερο κεφάλαιο της κοινωνίας, τα παιδιά. Την ίδια ώρα, μέσα από το ετήσιο του συνέδριο επιχειρεί να αναδείξει τις κυριότερες πτυχές γύρω από το σοβαρό φαινόμενο της «Παιδικής Φτώχειας».

Η παιδική φτώχεια, που σε παγκόσμιο επίπεδο έχει τεράστιες διαστάσεις, είναι πολυδιάστατη, καθώς η εισοδηματική διάσταση εμπλέκεται, μεταξύ άλλων, με τα ζητήματα της εκπαίδευσης, της αναψυχής, της ένδυσης, της διατροφής, της υγείας και της στέγασης. Τα φτωχά και κοινωνικά αποκλεισμένα παιδιά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γίνουν περιθωριοποιημένοι ενήλικες, εγκλωβισμένοι σε έναν «φαύλο κύκλο» φτώχειας που μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά.

Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού έχουν λιγότερες πιθανότητες, συγκριτικά με τους πιο ευκατάστατους συνομήλικούς τους, να αναπτύξουν τις πλήρεις δυνατότητές τους ως ενήλικες, δεδομένου ότι αντιμετωπίζουν υψηλότερους κινδύνους ανεργίας και φτώχειας. Παράλληλα, ορισμένες ομάδες του παιδικού πληθυσμού φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού.

Οι πολιτικές και οι δράσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας καθοδηγούνται από τον κυρωτικό Νόμο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού, όπως και το σχετικό κοινοτικό κεκτημένο. Θα πρέπει, παράλληλα, να σημειωθεί ότι η αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας συγκαταλέγεται διαχρονικά στις ύψιστες προτεραιότητες του κράτους.

Η Πρώτη Διετής Έκθεση για την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τη θέσπιση Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τα Παιδιά (Child Guarantee), η οποία δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 2024, αποτυπώνει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί τα τελευταία έτη στην Κύπρο.

Ειδικότερα, διαπιστώνεται σταθερή μείωση του αναθεωρημένου δείκτη κινδύνου φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού για τα παιδιά κάτω των 18 ετών, γνωστού ως AROPE, με την χώρα μας να πετυχαίνει μάλιστα πολύ νωρίτερα τον εθνικό στόχο που είχε τεθεί. Με ορίζοντα το 2030, ο εθνικός στόχος για την παιδική φτώχεια ήταν να μειωθεί ο αριθμός των παιδιών κάτω των 18 ετών που βρίσκονται σε «κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού», από 35.000 παιδιά που ήταν το 2019, σε 32.000 μέχρι το 2030.

Αυτός ο εθνικός στόχος της Κύπρου έχει ήδη επιτευχθεί, αφού τα παιδιά κάτω των 18 ετών που βρίσκονται σε «κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού» μειώθηκαν στις 31.000 το 2022, καταγράφοντας περαιτέρω μείωση το 2023, όταν έφτασαν στις 29.000. Το ποσοστό δηλαδή μειώθηκε από 20,3% το 2019 σε 16,7% το 2023, την ώρα που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος αγγίζει το 24,8%.

Επιπλέον, σημειώνεται ότι σύμφωνα με τη νέα ανακοίνωση της EUROSTAT στις 16/9/2024 σχετικά με τον δείκτη «Σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση στην ΕΕ» για το 2023, η Κύπρος, με ποσοστό 2,4%, εμφανίζει τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στην Ευρώπη, πίσω από τη Σλοβενία με 2%.

Αγαπητοί φίλοι,

Εμείς επιθυμούμε ακόμα καλύτερα αποτελέσματα. Όχι τόσο συγκρινόμενοι με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όσο στα δικά μας δεδομένα, στις δικές μας συνθήκες, στα δικά μας μέτρα. Είμαστε μια μικρή χώρα με τεράστιες δυνατότητες, και σαφώς μπορούμε να πετύχουμε πολλά, και προς αυτή την κατεύθυνση είμαστε προσηλωμένοι.

Το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας (ΥΦΠΚ) είναι ο συντονιστικός φορέας εφαρμογής και υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τη θέσπιση της Ευρωπαϊκής Εγγύησης για τα παιδιά το 2022-2030.

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης περιλαμβάνει συνολικά 93 δράσεις σε έξι πυλώνες που υλοποιούνται ή δρομολογούνται προς υλοποίηση από οκτώ Υπουργεία/ Υφυπουργεία με στόχευση την πρόληψη και την καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας των παιδιών.

Σκοπός του Εθνικού Σχεδίου Δράσης είναι η κατοχύρωση πρόσβασης σε ένα σύνολο βασικών υπηρεσιών για τα παιδιά, όπως είναι, μεταξύ άλλων, η δωρεάν περίθαλψη, η εκπαίδευση και φροντίδα στην πρώιμη ηλικία, η κατάλληλη στέγαση και η υγιεινή διατροφή. Προς αυτή την κατεύθυνση, ήδη εφαρμόζονται δράσεις που στοχεύουν σε ένα ισχυρότερο κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας και στη μείωση των δυσκολιών που βιώνουν τα παιδιά και οι οικογένειές τους.

Κυρίες και Κύριοι,

Η κυβέρνηση προχώρησε σε στοχευμένες μεταρρυθμίσεις σε ό,τι αφορά στην κοινωνική προστασία, υιοθετώντας πολιτικές για την αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας. Μέσω προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας, ενδυνάμωσης και στήριξης των οικογενειών, στοχεύουμε στη μείωση των ανισοτήτων και στην προστασία των παιδιών. Κάθε παιδί αξίζει την ευκαιρία να μεγαλώσει σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον.

Με απώτερο σκοπό τον μέγιστο δυνατό αντίκτυπο, το ΥΦΠΚ σχεδίασε, προώθησε και υλοποίησε συγκεκριμένες δράσεις που στοχεύουν, αφενός στα ίδια τα παιδιά, και αφετέρου στους γονείς και τους κηδεμόνες τους.

Το ΥΦΠΚ προχώρησε, μεταξύ άλλων, στην αύξηση του Επιδόματος Τέκνου κατά 5%, το οποίο επιδέχεται και της πλήρους αύξησης της ΑΤΑ, στην ένταξη των φοιτητών των πολύτεκνων οικογενειών στο επίδομα τέκνου με το 50% της παροχής, και στην αύξηση του επιδόματος Πολύτεκνης μάνας.

Τον Ιούνιο του 2023 αύξησε τους δικαιούχους του Σχεδίου Επιδότησης Διδάκτρων και Σίτισης Παιδιών, έτσι ώστε όλοι οι δικαιούχοι του Επιδόματος Τέκνου να καθίστανται δικαιούχοι και του Σχεδίου. Μάλιστα, κατά την φετινή σχολική χρονιά επέκτεινε το ηλικιακό όριο των παιδιών που συμμετέχουν στο Σχέδιο από τα 4 στα 4,5 χρόνια.

Είναι σημαντικό να αναφέρω πως το Σχέδιο Επιδότησης Διδάκτρων και Σίτισης Παιδιών συμβάλλει στην ενσωμάτωση παιδιών χωρίς διακρίσεις σε ποιοτικές υπηρεσίες προσχολικής φροντίδας, καθώς και στη συμφιλίωση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, με την επιδότηση μέχρι και του 80% των διδάκτρων.

Περαιτέρω, για όσες οικογένειες βρίσκονται σε ανάγκη, αλλά δεν πληρούν τις προϋποθέσεις του Σχεδίου, το ΥΦΚΠ παρέχει χορηγήματα στήριξης παιδιών υψηλού κινδύνου, καλύπτοντας ανάγκες σε δίδακτρα νηπιαγωγείων, κέντρων Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών, καθώς και το κόστος των φροντιστηρίων.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι όσον αφορά στην εισοδηματική στήριξη, το σημαντικότερο εργαλείο πολιτικής για την αντιμετώπιση της φτώχειας στην Κύπρο είναι το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Στόχος του είναι η παροχή ενός κοινωνικού διχτύου ασφαλείας, του οποίου το ύψος βασίζεται στη διαμόρφωση ενός ελάχιστου καλαθιού διαβίωσης.

Το ΥΦΠΚ, σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, υλοποιώντας το πρόγραμμα διακυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη ξεκίνησε τη διαδικασία εξορθολογισμού όλων των κοινωνικών επιδομάτων, με στόχο να ανταποκρίνονται στις σημερινές ανάγκες και προκλήσεις, λαμβάνοντας υπόψιν τα σημερινά κοινωνικοοικονομικά δεδομένα.

Φίλες και φίλοι,

Γνωρίζουμε πολύ καλά πως οι συνθήκες διαβίωσης, και ιδιαίτερα η φτώχεια, διαπερνούν κάθε πτυχή της ζωής των επηρεαζόμενων παιδιών, περιλαμβανομένης φυσικά και της εκπαίδευσης. Είναι αναφαίρετο δικαίωμα κάθε παιδιού να έχει ίσες ευκαιρίες στη μόρφωση. Η εκπαίδευση, άλλωστε, είναι δικαίωμα και όχι προνόμιο για λίγους.

Το ΥΦΠΚ, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, προχωρά με προσήλωση στην ετοιμασία της Πρώτης Εθνικής Στρατηγικής και του Σχεδίου Δράσης για την Προδημοτική Εκπαίδευση και Φροντίδα στην Κύπρο. Πρόκειται για μια εθνική στρατηγική που θα ξεδιπλώνει το όραμα, τους στόχους, και που θέτει πρωτίστως τον οδικό χάρτη και τις δράσεις που θα διασφαλίζουν πως θα τίθενται γερές βάσεις από τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού. Στόχος είναι να υιοθετούνται οι μεταρρυθμίσεις εκείνες που θα συμβάλλουν στην παροχή ποιοτικών, προσβάσιμων, προσιτών και συμπεριληπτικών υπηρεσιών προδημοτικής εκπαίδευσης και φροντίδας, επιτυγχάνοντας την ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας και των δεξιοτήτων ενός παιδιού για μάθηση.

Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας αποτελούν, παράλληλα, φορέα υλοποίησης σε δυο Επενδύσεις του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίες υπάγονται κάτω από τον Άξονα Πολιτικής για την «αγορά εργασίας, την κοινωνική ευημερία και ενσωμάτωση» με συνολικό προϋπολογισμό €28 εκατ.

Οι επενδύσεις αφορούν στη «Δημιουργία Πολυδύναμων Κέντρων για Παιδιά και Κέντρων Φροντίδας Παιδιών» με συνολικό προϋπολογισμό €15 εκατ., και τη «Δημιουργία δομών φιλοξενίας για παιδιά, εφήβους, άτομα με αναπηρίες και άτομα που έχουν ανάγκη μακροχρόνια φροντίδα» με συνολικό προϋπολογισμό €13 εκατ.

Σε ό,τι αφορά στο πρώτο, επικεντρωνόμαστε στη δημιουργία τουλάχιστον 30 νέων ή αναβάθμιση / επέκταση υφιστάμενων Πολυδύναμων Κέντρων για Παιδιά (δηλαδή, βρεφοκομικών σταθμών και Κέντρων Προστασίας και Απασχόλησης Παιδιών μέχρι 4 χρονών), καθώς και Κέντρων Φροντίδας Παιδιών. Σε σχέση με το δεύτερο, στόχος μας είναι μέχρι το 2026 η κατασκευή έξι συνολικά δομών.

Επιπλέον, η παροχή ποιοτικών υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, περιλαμβανομένων και των παιδιών, συνιστά ύψιστη προτεραιότητα του ΥΦΚΠ, και προς αυτή την κατεύθυνση υλοποιεί το Σχέδιο Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας, που παρέχει οικονομική στήριξη σε φορείς όπως Μη Kερδοσκοπικές Οργανώσεις και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την παροχή υπηρεσιών κοινωνικής φροντίδας παιδιών. Η ωφελιμότητα και προσφορά προγραμμάτων προσχολικής ηλικίας, αλλά και απογευματινής απασχόλησης παιδιών σχολικής ηλικίας είναι τεράστια, αφού η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και οι ώρες λειτουργίας των προγραμμάτων επιτρέπουν την ένταξη, επανένταξη και παραμονή του αδρανούς –κυρίως γυναικείου– εργατικού δυναμικού στην αγορά εργασίας. Επιπρόσθετα, συμβάλλουν στην οικονομική ενίσχυση της οικογένειας, αλλά και στη συμφιλίωση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής.

Στόχος του κράτους είναι η εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης κοινωνικής πολιτικής, η οποία εκτός της παροχής της επιδοματικής στήριξης θα περιλαμβάνει και τη στήριξη που πρέπει να παρέχεται σε κάθε συμπολίτη μας και σε κάθε οικογένεια που τη χρειάζεται.

Αδιαμφισβήτητα, το κοινωνικό κράτος οφείλει να είναι ευαίσθητο και παρεμβατικό απέναντι στις ομάδες του πληθυσμού που βρίσκονται αντιμέτωπες με τον κίνδυνο της φτώχειας, θωρακίζοντας την κοινωνική συνοχή μέσω σύνθετων και πολύπλευρων πολιτικών, προσαρμοσμένων στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας.

Η αντιμετώπιση της παιδικής φτώχειας και η διακοπή της διαγενεαλογικής μετάβασης της φτώχειας απαιτούν ολοκληρωμένες και μακροπρόθεσμες στρατηγικές που να συνδυάζουν την πρόληψη, με επαρκή εισοδηματική στήριξη προς τις οικογένειες και με ποιοτικές και προσιτές υπηρεσίες. Η επένδυση στα παιδιά πιστεύουμε ότι είναι άκρως απαραίτητη, καθώς έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη σε όλα τα επίπεδα.

Ευχαριστώ για άλλη μια φορά το Εθνικό Δίκτυο Ενάντια στη Φτώχεια για την προσφορά του προς τα παιδιά, προβάλλοντας με ευαισθησία τα ζητήματα που τα απασχολούν, και να ευχηθώ καλή συνέχεια στις εργασίες του Συνεδρίου.

(MΘ/ΑΣ/ΕΑθ)