Ανακοινωθέντα

Κυριακή 3 Νοεμβρίου 2024, Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου, Λατσιά

Σεβαστό Ιερατείο,

Θεοφιλέστατε,

Έντιμοι υπουργοί,

Αξιότιμοι βουλευτές,

Δήμαρχε και κοινοτάρχη,

Συγγενείς των πεσόντων Παλαικυθριτών,

Αγαπητοί εκπρόσωποι Σωματείων και Οργανώσεων,

Κυρίες και κύριοι,

Γιώργος Λιασής επιζώντας της τραγωδίας στο Παλαίκυθρο:

«Μας έβγαλαν έξω από το σπίτι, όπου υπήρχε και ένα αυτοκίνητο.

Πέσαμε μπρούμυτα. 21 άτομα. Άρχισαν να πυροβολούν πάνω μας. Για 10 με 15 λεπτά πυροβολούσαν συνεχώς.

Όσοι είχαμε επιζήσει, προσποιηθήκαμε τους νεκρούς κι έτσι οι εισβολείς αναγκάστηκαν να φύγουν. Πήγαν σε άλλα σπίτια για να πάρουν ό,τι μπορούσαν».

Ο ίδιος περιγράφει στο ΡΙΚ τα όσα έζησε στις 17 Αυγούστου 1974, όταν σε ηλικία μόλις 15 χρονών είδε τόσο τη δική του οικογένεια όσο και εκείνη του Ανδρέα Σουππουρή να ξεκληρίζονται από τα πυρά του κατακτητή. Είναι η  τραγικότερη ιστορία του Παλαίκυθρου. Αλλά όχι η μόνη.

 Από εκείνη τη μέρα μέχρι και σήμερα, πέρασε μισός αιώνας. 50 χρόνια.

Οι πληγές μας παραμένουν ανοικτές και οι μνήμες ζωντανές.

Τα συναισθήματα για τους ήρωες του Παλαίκυθρου, που πλήρωσαν με την ίδια τους τη ζωή τον αγώνα μας, περισσεύουν. Οι λέξεις για τα όσα διαδραματίστηκαν στο χωριό, στερεύουν.

Με ιδιαίτερη συγκίνηση βρίσκομαι σήμερα μαζί σας, στο ετήσιο εθνικό μνημόσυνο των μαρτυρικών ηρώων Παλαικυθριτών που δολοφονήθηκαν άνανδρα από τον Αττίλα, αλλά και όλων των συγχωριανών που «έφυγαν» πικραμένοι στην προσφυγιά.

Ο κατάλογος των θυμάτων της τουρκικής εισβολής μακρύς, ο πόνος ατέρμονος.  Η βία και ο παραλογισμός του πολέμου και τα εγκλήματα έναντι του άμαχου πληθυσμού αποτυπώθηκαν στο βαρύ φόρο αίματος που πλήρωσε το Παλαίκυθρο.

Από τις 15 Αυγούστου 1974, ξεκινάει ο Γολγοθάς για τους 400 περίπου κατοίκους που είχαν απομείνει στο χωριό. Πάνοπλοι στρατιώτες εισέρχονται στο χωριό και ξεκινούν τις λεηλασίες, τις στυγερές δολοφονίες και τη βεβήλωση ιερών μνημείων. Μέχρι το απόγευμα της ίδιας μέρας απαγάγουν αρκετούς κατοίκους με στρατιωτικά οχήματα και τους οδηγούν προς άγνωστη κατεύθυνση. Έκτοτε, χάνονται τα ίχνη τους και  τα ονόματα αρκετών από αυτούς παραμένουν ακόμα στον πικρό κατάλογο των αγνοουμένων. Την επόμενη μέρα, ο τουρκικός στρατός συνεχίζει ανενόχλητος τα εγκλήματα πολέμου.

Δολοφονούν εν ψυχρώ την παράλυτη Κυπριανή Νικολάου Λευτέρη, που βρισκόταν ακινητοποιημένη στο κρεβάτι της και πυροβολούν ένα αθώο αγγελούδι, τον πεντάχρονο Χριστάκη Γεωργίου Λοΐζου στην αγκαλιά της μητέρας του Μυροφόρας. Ακολούθως, τους μεταφέρουν σε ένα πρόχειρο τουρκικό νοσοκομείο στο Δίκωμο, ωστόσο η τύχη του παιδιού μέχρι σήμερα αγνοείται, όπως και του πατέρα του.

Στις 17 Αυγούστου, Τουρκοκύπριοι εισβάλλουν στο σπίτι του Ανδρέα Σουππουρή, στο οποίο είχαν καταφύγει είκοσι μία ψυχές, κάθε ηλικίας, από τέσσερις οικογένειες. Μικρά παιδιά, γυναίκες και ηλικιωμένοι δολοφονούνται άνανδρα. Δέκα επτά εξ αυτών κείτονται νεκροί στην αυλή του σπιτιού, ενώ τέσσερις τραυματίζονται βαριά.  Η μία τραγωδία διαδέχεται την άλλη. Στις 21 Αυγούστου οι Τούρκοι εισβολείς συγκεντρώνουν εκ νέου τους χωριανούς στην αυλή του σχολείου. Τους επιβιβάζουν σε στρατιωτικά οχήματα και τους μεταφέρουν στη Βώνη, όπου βρίσκονται κι άλλοι εγκλωβισμένοι κάτοικοι της περιοχής. Επιλέγουν επτά άτομα, ανάμεσα στους οποίους και τρεις με καταγωγή από το Παλαίκυθρο.  Λίγο αργότερα ακούγονται πυροβολισμοί. Μέχρι σήμερα αγνοούνται.  Από τη δολοφονική μανία δε γλύτωσε ούτε ο ιερέας του Παλαίκυθρου, Παπαγεώργιος Αθανασίου. Αιχμαλωτίστηκε με άλλους συγχωριανούς του στην εκκλησία της Βώνης και υπέστη βάναυση κακοποίηση από τους εισβολείς, επειδή με φλογερή πίστη αρνήθηκε να βεβηλώσει το Άγιο Βήμα, όπως τον πρόσταζαν οι βάρβαροι στρατιώτες.

Με αυτόν τον τόπο, με συνδέουν ιδιαίτεροι δεσμοί. Ο πολυαγαπημένος μου παππούς, βρισκόταν ανάμεσα σε εκείνους που έφυγαν με τα δύο τελευταία φορτηγά που αναχώρησαν από το χωριό.

Κυρίες και κύριοι,

Πενήντα χρόνια μετά από εκείνο το μαύρο καλοκαίρι του 1974, ο πόνος των συγγενών, της χαροκαμένης μάνας, του μαυροφορεμένου πατέρα, του ορφανού παιδιού παραμένει αναλλοίωτος και αβάσταχτος. Ζητούμενο ήταν από την πρώτη στιγμή και παραμένει μέχρι το τέλος, η δικαίωση, η απελευθέρωση και η επανένωση της πολύπαθης πατρίδας μας. Η διακρίβωση και του τελευταίου αγνοουμένου μας.

Μισό αιώνα μετά, η μισή μας πατρίδα συνεχίζει να βρίσκεται κάτω από τον ζυγό του κατακτητή και η Τουρκία παραμένει αδιάλλακτη στη θέση της για λύση δύο κρατών και εντείνει τις προκλητικές και απαράδεκτες ενέργειές της υπονομεύοντας τις προσπάθειες για επανέναρξη ουσιαστικών διαπραγματεύσεων.

Η επίλυση του Κυπριακού στη βάση της νομιμότητας αποτελεί αμετάθετο στόχο μας. Τα μηνύματα που έρχονται μέσω της διπλωματικής οδού από διάφορες κατευθύνσεις, τόσο ευρωπαϊκά, όσο και από την άλλη άκρη του Ατλαντικού υποδεικνύουν ότι μόνη οδός είναι η μία και αδιαίρετη πατρίδα, η συνάφεια με το διεθνές δίκαιο, τις αρχές και αξίες μας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσα από την πρόσφατη Έκθεσή της για την πολιτική διεύρυνση, στέλνει σαφή μηνύματα προς την Τουρκία υποδεικνύοντας ως προαπαιτούμενο την εκπλήρωση καίριων εσωτερικών και διεθνών υποχρεώσεων από την Τουρκία υπογραμμίζοντας τη δέσμευσή της για επίλυση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ, σύμφωνα με τις αρχές της ΕΕ και το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, έπειτα και από τη συνάντηση του Προέδρου Μπάιντεν με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, υποστηρίζουν ότι μόνη λύση στην Κύπρο είναι αυτή της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα και σύμφωνα με τα Ψηφίσματα του ΣΑ του ΟΗΕ διασυνδέοντας τη λύση του Κυπριακού με τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Σε αυτόν τον αγώνα, διαχρονικός, σταθερός και ισχυρός μας σύμμαχος είναι η Ελλάδα, με την οποία βρισκόμαστε συνεχώς σε πλήρη και διαρκή συντονισμό, άριστη συνεργασία και κοινό βηματισμό.

Θεωρώ ότι κατανοούμε τη σημαντικότητα, δεδομένων και των εξελίξεων, να εμβαθύνουμε τις διμερείς και πολυμερείς σχέσεις και συνεργασίες με τους δυτικούς και Ευρωπαίους εταίρους αλλά και με τους περιφερειακούς συμμάχους μας, κάτι που ορθά καλλιεργήθηκε και αποκτήθηκε μέσα από μία πολυεπίπεδη εξωτερική πολιτική τα προηγούμενα χρόνια.

Η Κύπρος οφείλει να ενισχύσει με κάθε ευκαιρία και να προβάλει ακόμη πιο εμφαντικά τον γεωστρατηγικό της ρόλο ως πυλώνας ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, ειδικότερα με όσα επικίνδυνα βλέπουμε να διαδραματίζονται στην ευρύτερη περιοχή.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι έχουμε τη δυνατότητα και μπορούμε να πετύχουμε περισσότερα. Απαραίτητο προαπαιτούμενο όμως για να επιτευχθεί αυτό είναι η ομοψυχία, η σύμπνοια και η ενότητα. Χωρίς ένα συλλογικό, ενιαίο μέτωπο ειδικά για το εθνικό θέμα μακριά από μικρότητες και σκοπιμότητες δεν μπορεί να έχουμε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Αυτό το καταμαρτυρά η ίδια η ιστορία μας, αυτό ήταν το μήνυμα που γιορτάσαμε τις προηγούμενες μέρες στην εθνική μας επέτειο. Κάθε φορά, γνωρίζετε πολύ καλά, που ο ελληνισμός, εμείς οι ίδιοι είμαστε ενωμένοι, ο τόπος αυτός πάει μπροστά και μεγαλουργεί σε αντίθεση με όσα τραγικά βιώσαμε ως κατάλοιπα εθνικών και εσωτερικών συγκρούσεων και διενέξεων.

Έχουμε υποχρέωση στη μνήμη των αδικοχαμένων Παλαικυθριτών, τους οποίους τιμούμε σήμερα, να διατηρήσουμε την εθνική μας ταυτότητα, τα ιδανικά, τα έθιμα, τις αρχές με τις οποίες μεγαλώσαμε.  Έχουμε καθήκον και χρέος όμως να συνεχίσουμε τον αγώνα μέχρι τη δικαίωση, μέχρι την απελευθέρωση, μέχρι την επιστροφή των προσφύγων μας, τη διακρίβωση των αγνοουμένων μας, μέχρι να επικρατήσει επιτέλους ειρήνη «σε τούτον τόπο πον καμένος» χωρίς εγγυήσεις, χωρίς συρματοπλέγματα και χωρίς στρατούς κατοχής. Να λυτρωθεί ο τόπος μας και εμείς μαζί του.

Με τις θερμότερες ευχές μου για χρόνια πολλά στον εορτάζοντα ναό του Αγίου Γεωργίου όπου και βρισκόμαστε, ευχαριστώ τα προσφυγικά σωματεία Ελεύθερο Παλαίκυθρο και ΘΟΙ Παναγίας Γαλακτούσης Παλαικύθρου για την πρόσκληση να παρευρεθώ στο ετήσιο εθνικό μνημόσυνο των 21 δολοφονηθέντων από τον Τούρκο εισβολέα Παλαικυθριτών και όλων των συγχωριανών μας που απεβίωσαν στην προσφυγιά. Δεν ξεχνάμε βεβαίως την ανεκτίμητη προσφορά του Παλαίκυθρου στα πεδία των μαχών.

Ας προσευχηθούμε λοιπόν για ανάπαυση των ψυχών των πεσόντων και των προσφύγων που έσβησαν στην προσφυγιά και για δικαίωση του αγώνα του λαού μας. Για εμάς αλλά κυρίως τις μελλοντικές γενιές και ας συνειδητοποιήσουμε για ακόμα μία φορά την ευθύνη που μας αναλογεί για την πατρίδα που οφείλουμε να παραδώσουμε στα παιδιά μας.

(Το κείμενο ως απεστάλη από τη Βουλή των Αντιπροσώπων)