Ανακοινωθέντα

Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε σήμερα το Πρόγραμμα Δράσης για αντιμετώπιση της ανομβρίας και της λειψυδρίας που εκπόνησε το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ).

Σκοπός του Προγράμματος Δράσης είναι η:

1. επιτάχυνση της πλήρους κάλυψης των υδρευτικών αναγκών από τα Κυβερνητικά Συστήματα Υδατοπρομήθειας,
2. αύξηση της ασφάλειας παροχής και αξιοπιστίας των υποδομών ύδατος, μέσα από την υλοποίηση νέων και την αναβάθμιση υφιστάμενων υδατικών έργων,
3. ενίσχυση της επισιτιστικής ασφάλειας, διασφαλίζοντας όσο το δυνατόν περισσότερες ποσότητες νερού για σκοπούς άρδευσης,
4. ενδυνάμωση της διακυβέρνησης στον τομέα διαχείρισης υδάτων και λυμάτων, και
5. η χρήση ΑΠΕ στις μονάδες αφαλάτωσης.

Για την επίτευξη των στόχων, το Πρόγραμμα Δράσης περιλαμβάνει 28 στοχευμένες Δράσεις, εκ των οποίων οι επτά (7) είναι άμεσες, οι οκτώ (8) είναι μεσοπρόθεσμες, και οι 13 είναι μακροπρόθεσμες. Επιπλέον, υπενθυμίζεται ότι τον Απρίλιο του 2024 εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων με 93 έργα, εκτιμώμενης αξίας πέραν τους ενός (1) δις ευρώ.

Οι άμεσες και μεσοπρόθεσμες δράσεις έχουν ως στόχο την αντιμετώπιση της επερχόμενης κρίσης λειψυδρίας, κατά τα έτη 2025-2026, και αναμένεται να ενισχύσουν το υδατικό ισοζύγιο με πέραν των 15 εκ. κυβ. μέτρων ετησίως ή 15% της συνολικής ποσότητας νερού που παραχωρήθηκε από το ΤΑΥ το 2023 για σκοπούς ύδρευσης παγκύπρια.

Οι Άμεσες Δράσεις, που βρίσκονται υπό υλοποίηση και αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του 2025, αφορούν, ανάμεσα σε άλλα:

1. Αξιοποίηση τεσσάρων (4) γεωτρήσεων για αρδευτικούς σκοπούς.
2. Βελτίωση της υδατοπρομήθειας κοινοτήτων με αξιοποίηση 20 γεωτρήσεων και επιδιόρθωση ή κατασκευή νέων υποδομών, όπως υδατοδεξαμενές.
3. Αύξηση της παραγωγής πόσιμου νερού από τη Μονάδα Αφαλάτωσης Δεκέλειας. Έχει ήδη υλοποιηθεί.
4. Εκστρατείες διαφώτισης για μείωση της σπατάλης νερού στα νοικοκυριά, καθώς η εμπλοκή των πολιτών κρίνεται κρίσιμη για την επιτυχή μείωση της σπατάλης.
5. Βελτίωση των Αρδευτικών Τμημάτων με διπλασιασμό του διαθέσιμου προϋπολογισμού.
6. Μείωση απωλειών δικτύου ύδρευσης και σπατάλης.
7. Εγκατάσταση Κινητών Μονάδων Αφαλάτωσης.

Μέχρι στιγμής έχουν χωροθετηθεί τέσσερις (4) μονάδες αφαλάτωσης και γίνεται προσπάθεια να εξευρεθούν και άλλες περιοχές για την εγκατάσταση κινητών μονάδων αφαλάτωσης. Με βάση εκτιμήσεις του ΤΑΥ το κόστος τους υπολογίζεται στα €66,4 εκατ. Σημειώνεται ότι οι μονάδες αυτές θα λειτουργήσουν και θα παραμείνουν μόνιμα στην Κυπριακή Δημοκρατία.

Σε ό,τι αφορά τις Μεσοπρόθεσμες Δράσεις, αυτές έχουν ορίζοντα υλοποίησης και ολοκλήρωσης το 2025 και 2026, και αποσκοπούν στη συμπίεση της ζήτησης και στην αύξηση των διαθέσιμων ποσοτήτων νερού τόσο για άρδευση όσο και για ύδρευση.

Συγκεκριμένα, οι Μεσοπρόθεσμες Δράσεις, ανάμεσα σε άλλα, περιλαμβάνουν:

1. Μείωση των απωλειών δικτύου ύδρευσης και της σπατάλης με αντικατάσταση ή και αναβάθμιση υδρευτικού δικτύου, τοποθέτηση έξυπνων υδρομετρητών κ.α.
2. Αναθεώρηση της Υδατικής Πολιτικής με στόχο τη βέλτιστη διαχείριση του υδατικού ισοζυγίου και τον καλύτερο προγραμματισμό των υδατικών έργων. 
3. Αναθεώρηση της Τιμολογιακής Πολιτικής με στόχο τη μείωση της υπερκατανάλωσης.
4. Μείωση των απωλειών στα δίκτυα άρδευσης ως αποτέλεσμα μελέτης που θα υποδείξει τις κυριότερες αδυναμίες των αρδευτικών συστημάτων, γεγονός που θα βοηθήσει στη σωστή στόχευση και προτεραιοποίηση των διορθωτικών παρεμβάσεων.
5. Εγκατάσταση Ολοκληρωμένου Συστήματος Παρακολούθησης και Ελέγχου του δικτύου του ΤΑΥ για βελτιστοποίηση της διαχείρισης και περιορισμό των απωλειών στο κεντρικό δίκτυο ολοκλήρωση το 2026, αξίας 7εκατ. ευρώ.
6. Προώθηση ιδιωτικών αφαλατώσεων είτε για άρδευση γεωργικών εκτάσεων –με χρηματοδοτικά κίνητρα μέσω της ΚΑΠ– είτε για σκοπούς ύδρευσης σε ξενοδοχειακές μονάδες. Μέχρι σήμερα οι ξενοδοχειακές μονάδες είχαν το δικαίωμα για αφαλατώσεις για σκοπούς άρδευσης.

Ανάμεσα στις Μακροπρόθεσμες δράσεις, οι οποίες ολοκληρώνονται έως το 2030, περιλαμβάνονται:

1. Προώθηση της αναβάθμισης/επέκτασης των πέντε υφιστάμενων Μόνιμων Μονάδων Αφαλάτωσης (ΜΜΑ), που διαχειρίζεται σήμερα το ΤΑΥ, μέχρι και 50% σε σχέση με την αρχική πρόνοια κατασκευής τους, προωθώντας παράλληλα τη δυνατότητα αξιοποίησης ΑΠΕ για κάλυψη μέρους των ενεργειακών τους αναγκών. Μέσω της αναβάθμισης/επέκτασης εκτιμάται ότι το υδατικό ισοζύγιο θα αυξηθεί από 10 εκ. έως 40 εκ. κυβ. μέτρα ετησίως.
2. Κατασκευή δύο (2) επιπρόσθετων ΜΜΑ, με στόχο η Κύπρος να έχει τουλάχιστον επτά (7) ΜΜΑ, επίσης με προώθηση χρήσης ΑΠΕ, για κάλυψη ενεργειακών αναγκών.

Πέραν των όσων ανέφερα, καθιερώνεται ως υποχρεωτική η συσχέτιση των χορηγήσεων στο Σχέδιο Βελτίωσης των γεωργών μέσω του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ με την εφαρμογή μέτρων ορθολογικής χρήσης και εξοικονόμησης νερού, κάτι το οποίο αποτελεί και πρόνοια της Στρατηγικής για την Ανάπτυξη του Πρωτογενούς Τομέα που εγκρίθηκε πρόσφατα από το Υπουργικό Συμβούλιο.

Την ίδια στιγμή, προωθείται η επέκταση της αξιοποίησης ανακτημένου νερού σε περιοχές που σήμερα αρδεύονται με νερό από τα Φράγματα με αξιοποίηση νέων υποδομών, όπως το Φράγμα Τερσεφάνου.

Οφείλω να ευχαριστήσω προσωπικά τον Υπουργό Εσωτερικών και την ομάδα του, που μετά τις εισηγήσεις του ΤΑΥ προχώρησαν σε απλοποιήσεις στις διαδικασίες αδειοδότησης και αξιολόγησης τόσο των νέων ΜΜΑ όσο και των έργων που είναι ενταγμένα είτε θα ενταχθούν στο Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο Υδατικών Έργων. Την ίδια στιγμή, θα ήθελα να ευχαριστήσω το ΤΑΥ, το οποίο με αφοσίωση ολοκλήρωσε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα το Πρόγραμμα Δράσης, το οποίο μαζί με το Εθνικό Επενδυτικό Πλάνο αποτελούν τους οδοδείκτες μας για τη Μεταρρύθμιση του Τομέα Διαχείρισης Υδάτινων Πόρων. Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε την αύξηση της ανθεκτικότητας της Κύπρου στην κλιματική αλλαγή και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων με όρους αειφορίας.

Τέλος, θυμίζω ότι πέραν από τα πιο πάνω, έως τις 29 Νοεμβρίου είναι ανοικτό το μικρό επενδυτικό με προϋπολογισμό 10 εκατομμυρίων ευρώ, που ανάμεσα στις επιλέξιμες δράσεις είναι και η χρηματοδότηση έξυπνων συστημάτων άρδευσης και ιδιωτικών αφαλατώσεων για σκοπούς άρδευσης. Επίσης, μέχρι τις 20 Δεκεμβρίου τα αρδευτικά τμήματα ή Σύνδεσμοι και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης μπορούν να αντλήσουν χρηματοδότηση για τοποθέτηση ΑΠΕ για άντληση νερού μέσα από ειδικό σχέδιο που εξαγγείλαμε με προϋπολογισμό €500χιλ.

(ΕΦυς/ΜΣ/ΕΑθ)