Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη τιμή και χαρά που καλωσορίζω σήμερα τον έντιμο Αντιπρόεδρο του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον φίλο δρα Σάββα Παπασάββα στην Ακαδημία της Νομικής Υπηρεσίας, με σκοπό να μεταλαμπαδεύσει τη γνώση και εμπειρία του επί της πρόσφατης νομολογίας του Γενικού Δικαστηρίου της ΕΕ σε θέματα των κυρώσεων. Θέμα σημαντικό, επίκαιρο και αρκετά εξειδικευμένο, το οποίο τα τελευταία χρόνια απασχολεί σοβαρά τόσο τη χώρα μας όσο και άλλα κράτη της ΕΕ λόγω και των πολιτικών προεκτάσεων που έχει η εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων ή κυρώσεων στα κράτη, τόσο εντός όσο και εκτός της ΕΕ.

Το θέμα της επιβολής κυρώσεων αποτελεί μέρος της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας της ΕΕ και οι αποφάσεις λαμβάνονται ομόφωνα από τα κράτη μέλη στη βάση των Συνθηκών της ΕΕ και με διαδικασία δύο σταδίων στην οποία εμπλέκεται το Συμβούλιο της ΕΕ.  Οι κυρώσεις μπορεί να στρέφονται εναντίον κυβερνήσεων τρίτων χωρών, μη κρατικές οντότητες, ομάδες και φυσικά πρόσωπα, και διαλαμβάνουν διάφορα μέτρα, με πιο συνήθη τη δέσμευση περιουσιακών στοιχείων, τις ταξιδιωτικές απαγορεύσεις, τις διπλωματικές κυρώσεις και άλλες οικονομικές κυρώσεις  στους τομείς του εμπορίου, της άμυνας, της τεχνολογίας, των χρηματοοικονομικών, των μεταφορών και της ενέργειας. Βεβαίως οι κυρώσεις που επιβάλλονται, δεν θα πρέπει να παρεκκλίνουν από το διεθνές δίκαιο και θα πρέπει να σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες στις οποίες στηρίζεται η ΕΕ.

Και αυτός είναι ο ρόλος του ΔΕΕ και ειδικότερα του Γενικού Δικαστηρίου να το διασφαλίσει. Εξετάζοντας προσφυγές και αποφασίζοντας επί θεμάτων που άπτονται, μεταξύ άλλων, της αναλογικότητας, της αναγκαιότητας καθώς και της επαρκούς αιτιολόγησής των κυρώσεων.

Σε εθνικό επίπεδο, το θέμα των κυρώσεων που επιβάλλονται από την ΕΕ τυγχάνει χειρισμού σε διάφορα επίπεδα. Για τυχόν ποινικές παραβιάσεις και διάπραξη ποινικών αδικημάτων, διενεργούνται ανακρίσεις από την Αστυνομία, υπό τη νομική επόπτευση του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας και συγκαλούνται συχνά συσκέψεις σε επίπεδο ΓΕ και ΒΓΕ για παρακολούθηση της πορείας του ανακριτικού έργου και παροχή καθοδήγησης, εκεί και όπου χρειάζεται.  Περαιτέρω,, λειτουργοί της Νομικής Υπηρεσίας συμμετέχουν παρέχοντας νομικές συμβουλές, τόσο στη  Συμβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών Κυρώσεων όσο και στη Μονάδα Εφαρμογής Κυρώσεων. Η Μονάδα Εφαρμογής Κυρώσεων ασχολείται με την εξέταση αιτημάτων που εμπίπτουν στον χρηματοπιστωτικό τομέα που επηρεάζονται από κυρώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ή/και Περιοριστικά Μέτρα από Κανονισμούς της ΕΕ. Η Συμβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών Κυρώσεων εξετάζει αιτήματα από πιστωτικά ιδρύματα (για πελάτες τους φυσικά ή νομικά πρόσωπα), οι οποίοι συμπεριλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι του Κανονισμού (ΕΕ) 269/2014. Στη Συμβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών Κυρώσεων συμμετέχει επίσης εκπρόσωπος της ΜΟΚΑΣ.

Σε επίπεδο ΕΕ, οι ενωσιακοί Κανονισμοί που διέπουν τις κυρώσεις δεν υποχρεώνουν τα κράτη μέλη να ποινικοποιούν την παραβίαση των κυρώσεων και ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη μπορούν, εάν το επιθυμούν, να επιβάλλουν και διοικητικές κυρώσεις. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι ποινές μπορούν να διαφέρουν στα κράτη μέλη, από την άσκηση ποινικής δίωξης έως την επιβολή διοικητικών κυρώσεων. Αυτή η ποικιλομορφία είναι που οδήγησε την Ε.Ε. στην υιοθέτηση Οδηγίας, σχετικά με τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και των κυρώσεων για την παραβίαση των περιοριστικών μέτρων της Ένωσης, η οποία καθορίζει ελάχιστους κανόνες σε επίπεδο ΕΕ για τη δίωξη της παραβίασης ή της καταστρατήγησης των κυρώσεων της ΕΕ στα κράτη μέλη. Στην κυπριακή νομοθεσία, η παραβίαση των κυρώσεων αποτελεί ποινικό αδίκημα, το οποίο διώκεται μόνο κατόπιν έγκρισης του Γενικού Εισαγγελέα. Εάν η παραβίαση των κυρώσεων γίνεται από φυσικό πρόσωπο, το αδίκημα επισύρει ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δύο έτη ή χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις εκατό χιλιάδες ευρώ. Εάν η παραβίαση των κυρώσεων γίνεται από νομικό πρόσωπο, το αδίκημα επισύρει χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις τριακόσιες χιλιάδες ευρώ. Άλλα κράτη μέλη της ΕΕ στα οποία η παραβίαση των κυρώσεων αποτελεί ποινικό αδίκημα είναι η Γαλλία, η Δανία, η Κροατία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Μάλτα, η Ολλανδία, η Ουγγαρία, η Πορτογαλία, η Σουηδία και η Φιλανδία.

Οι κυρώσεις λοιπόν και η εφαρμογή τους αποτελούν ένα θέμα που προσελκύει το ενδιαφέρον όχι μόνο του νομικού κόσμου άλλα όλων των κρατικών και μη υπηρεσιών που εντέλλονται να εφαρμόζουν τις κυρώσεις ώστε η εφαρμογή τους να καταστεί πιο αποτελεσματική. Εξ ου και η  σημερινή διάλεξη της Ακαδημίας της Νομικής Υπηρεσίας εμπίπτει σε δύο ξεχωριστούς πυλώνες. Ο ένας, είναι η επιμόρφωση των λειτουργών της Νομικής Υπηρεσίας σε θέματα που άπτονται των εξειδικευμένων νομικών θεμάτων που απασχολούν και ο άλλος, η επιμόρφωση άλλων λειτουργών του Δημοσίου σε θέματα ενδιαφέροντος.

Θέλω κλείνοντας να συγχαρώ τόσο την Υπεύθυνη της Ακαδημίας μας και Εισαγγελέα δρα Δέσποινα Κυπριανού, καθώς και την υπόλοιπη διευθυντική ομάδα της Ακαδημίας για το πολύ αξιόλογο έργο που παρουσιάζουν από την ίδρυσή της  αλλά και για το πολύ σημαντικό πρόγραμμα που έχουν ετοιμάσει για το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους.

Σας ευχαριστώ.

(MΛ)