07-03-2025 20:52
Ομιλία της Επίτροπου Ισότητας των Φύλων κας Τζόζης Χριστοδούλου στην εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, στο Προεδρικό Μέγαρο
Σας καλωσορίζω στην ετήσια εκδήλωση για την Ημέρα της Γυναίκας και, ως οφείλω, να ευχαριστήσω την κάθε μια από εσάς που είστε μαζί μας όπως κάθε χρόνο, αλλά και την κάθε γυναίκα που έχει αγωνιστεί και συνεχίζει να αγωνίζεται για τα αυτονόητα. Η κυβέρνηση Νίκου Χριστοδουλίδη δεν αναμένει την Ημέρα της Γυναίκας, για να γιορτάσει, να υπενθυμίσει ή να αποτίσει φόρο τιμής στις γυναίκες. Γιορτάζουμε, ενημερώνουμε και διαμορφώνουμε κουλτούρα ισότητας των φύλων καθημερινά μέσα από στοχευμένες πολιτικές και δράσεις.
Φέτος συμπληρώνονται 30 χρόνια από την υιοθέτηση της Διακήρυξης και της Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνο από 189 χώρες. Ενός έγγραφου που παραμένει μέχρι σήμερα το πιο αναλυτικό και ουσιαστικό πλαίσιο παγκόσμιας πολιτικής και αποτελεί πηγή έμπνευσης και καθοδήγησης για την ισότητα των φύλων και τα δικαιώματα των γυναικών σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης, βεβαίως, της χώρας μας.
Εξάλλου, η Εθνική Στρατηγική για την Ισότητα των Φύλων είναι βασισμένη, μεταξύ άλλων, και στις αρχές και προτεραιότητες της Διακήρυξης και Πλατφόρμας Δράσης του Πεκίνο.
Σε αυτό το πλαίσιο γιορτάζουμε και τη σημερινή μέρα, που μας δίνει την ευκαιρία να παρουσιάσουμε ενδεικτικά το έργο της κυβέρνησης για την προώθηση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών.
Φίλες και φίλοι,
Υιοθετώντας μια ολιστική προσέγγιση, στόχος μας είναι η προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και η πλήρης διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών, προϋποθέσεις για κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο. Για την επίτευξη του στόχου προωθούμε την ενεργό συμμετοχή των γυναικών στα κοινά, στην αγορά εργασίας και στις θέσεις λήψης αποφάσεων. Επενδύουμε στη συμφιλίωση της προσωπικής, οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής τους, αποδομώντας στερεότυπες αντιλήψεις και δημιουργώντας ένα έμφυλο πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον.
Η θεμελίωση κουλτούρας ισότητας των φύλων αποτελεί βασική προτεραιότητα στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησης και επιτακτικό στόχο του Γραφείου Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, το οποίο αναβαθμίζεται, ενισχύεται και συντονίζει την υλοποίηση της Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων σε συνεργασία με όλα τα Υπουργεία και Υφυπουργεία.
Η αποστολή μας σύνθετη, και σίγουρα καθόλου εύκολη, με συνοδοιπόρους τους/τις Λειτουργούς Ισότητας που ορίστηκαν στα Υπουργεία και Υφυπουργεία, τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, τους κοινωνικούς εταίρους τα ακαδημαϊκά ιδρύματα και την ευρύτερη κοινωνία των πολιτών. Οι συνεργασίες είναι απαραίτητες και αποτελούν μονόδρομο, για να επιταχύνουμε την προσπάθεια προς την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα τελευταία δύο χρόνια εργαζόμαστε ακούραστα για την επίτευξη του στόχου.
Πιο συγκεκριμένα, με το Υπουργείο Οικονομικών συνεχίζουμε την προετοιμασία για καταρτισμό έμφυλου κρατικού προϋπολογισμού, ένα φιλόδοξο έργο, καθ’ όλα αναγκαίο, αφού αποβλέπει στη μείωση της φτώχειας και των ανισοτήτων στη βάση του φύλου, στην οικονομική ανάπτυξη και στην ισότιμη συμμετοχή ανδρών και γυναικών στην οικονομία και στην κοινωνία.
Η υλοποίηση του έργου βασίζεται σε υφιστάμενες στατιστικές που αφορούν, μεταξύ άλλων, στο εργατικό δυναμικό και στο έμφυλο χάσμα αμοιβών και συντάξεων, καθώς και σε στατιστικές, που αναπτύσσονται συνεχώς στο πλαίσιο της Στρατηγικής μας. Στο πρώτο στάδιο υλοποίησης του έργου πραγματοποιήθηκαν εντατικές δομημένες εκπαιδεύσεις, στις οποίες συμμετείχαν λειτουργοί αρμόδιων υπουργείων.
Μέσω των εκπαιδευτικών προγραμμάτων διαπιστώθηκε και επιβεβαιώθηκε πως μια πολιτική μπορεί να σχεδιαστεί στη βάση της εμπειρογνωμοσύνης ενός Υπουργείου, αλλά ενδεχομένως να οδηγήσει σε αρνητικό ή ουδέτερο αντίκτυπο σε γυναίκες, λόγω απουσίας της έμφυλης διάστασης, και είναι αυτό ακριβώς που επιθυμούμε να αποφύγουμε. Στη βάση της εργασίας που έχει γίνει και της εμπειρογνωμοσύνης που έχει παρασχεθεί, το Γραφείο μας προχωρεί με τον καταρτισμό οδηγού για χρήση από όλες τις κρατικές υπηρεσίες, ο οποίος θα περιλαμβάνει συγκεκριμένη μεθοδολογία για τη συμπερίληψη της οπτικής του φύλου κατά τον σχεδιασμό νέων και την αξιολόγηση υφιστάμενων πολιτικών.
Την ίδια στιγμή, και με στόχο την προώθηση ισόρροπης εκπροσώπησης γυναικών και ανδρών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, προχωράμε με τη μεταφορά στο εθνικό μας δίκαιο της ευρωπαϊκής οδηγίας για την ισόρροπη συμμετοχή γυναικών και ανδρών σε διευθυντικές θέσεις και στα διοικητικά συμβούλια των εταιριών που είναι εισηγμένες στο χρηματιστήριο με την τροποποίηση του περί εταιρειών νόμου. Η διαδικασία έχει αρχίσει και θέτει ως στόχο, το υποεκπροσωπούμενο φύλο να αποτελεί το 40% των μη εκτελεστικών διευθυντών/τριών και το 33% του συνόλου των διευθυντών/τριών.
Έχω αναφέρει πολλές φορές πως χωρίς τις συνεργασίες και τις συνέργειες με τον ιδιωτικό τομέα δεν θα μπορέσουμε να φτάσουμε στον στόχο της ισότητας των φύλων.
Για την ισοτιμία στην εργασία και τη μείωση του χάσματος αμοιβών, το Γραφείο μας, σε συνεργασία με το Κυπριακό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ), ετοίμασε πλάνο δράσης με πρακτικές, υπό τη μορφή εισηγήσεων, που καλύπτουν, μεταξύ άλλων, την εσωτερική διακυβέρνηση, τις αμοιβές και τις διαδικασίες πρόσληψης και ανέλιξης.
Το πλάνο δράσης απευθύνεται σε ιδιωτικές επιχειρήσεις με στόχο την προαγωγή της ισότητας των φύλων σε κάθε τομέα λειτουργίας τους και μπορεί να αξιοποιηθεί από επιχειρήσεις διαφορετικού μεγέθους και ανεξάρτητα από τον τομέα δραστηριότητάς τους. Παράλληλα, προχωράμε και στην έναρξη συνεργασίας με την Ομοσπονδία Εργοδοτών και Βιομηχάνων (ΟΕΒ) για δράσεις σχετικές με την εργασία και την επιχειρηματικότητα.
Φίλες και φίλοι,
Όπως συχνά αναφέρει ο ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, η σχέση εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής είναι συχνά αμφίδρομη. Η Κύπρος, ως πολυθεματικό κράτος, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), έχει ακόμη πιο ενισχυμένο ρόλο και φωνή στην πολυμέρεια. Στο πλαίσιο συζητήσεων και διαβουλεύσεων για θέματα ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, η Κύπρος συμμετέχει ενεργά, προβάλλοντας τις εθνικές πολιτικές και πρακτικές της. Με αυτό τον τρόπο ενισχύουμε ουσιαστικά τη διεθνή εικόνα της χώρας μας, ενώ συμβάλλουμε και στη διαμόρφωση διεθνών και ευρωπαϊκών εργαλείων, των οποίων η εφαρμογή καλύπτει και τις εθνικές μας προτεραιότητες και ανάγκες.
Η ισότητα των φύλων είναι, εξάλλου, και μια από τις προτεραιότητες της χώρας μας ως μέλους του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για την περίοδο 2025-2027, και ως πλήρους μέλους πλέον του Διεθνούς Οργανισμού Γαλλοφωνίας. Στο πλαίσιο της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, βασική προτεραιότητά μας θα είναι η καταπολέμηση της διαδικτυακής βίας κατά κοριτσιών.
Παράλληλα, το Υπουργείο Εξωτερικών προωθεί δράσεις στο πλαίσιο της αναπτυξιακής συνεργασίας, αλλά και των εθελοντικών συνεισφορών της χώρας μας. Συγκεκριμένα, για το 2024 καταβλήθηκε ποσοστό 70% των συνολικών εθελοντικών συνεισφορών της Κύπρου σε διεθνείς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στη γυναικεία ενδυνάμωση. Προωθείται επίσης η συνεργασία και σε διμερές επίπεδο, με προγράμματα π.χ. στην Ιορδανία και στην Αίγυπτο, με την οποία υπογράφηκε, στο πλαίσιο της Διακυβερνητικής Συνόδου Κύπρου - Αιγύπτου, μνημόνιο συνεργασίας για την οικονομική ενδυνάμωση των Γυναικών στον Τομέα του Τουρισμού και την Υποστήριξη του Γραφείου Παραπόνων Γυναικών.
Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να αναφέρω πως πέραν των 30 χρόνων από τη Διακήρυξη και Πλατφόρμα Δράσης του Πεκίνο, φέτος συμπληρώνονται επίσης 25 χρόνια από την υιοθέτηση του ψηφίσματος 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ, Γυναίκες, Ειρήνη και Ασφάλεια, για το οποίο εφαρμόζουμε εθνικό σχέδιο δράσης.
Το ψήφισμα, που δυστυχώς παραμένει επίκαιρο, τονίζει, μεταξύ άλλων, τον διαφορετικό αντίκτυπο των πολέμων στις γυναίκες και στα κορίτσια, την ανάγκη για συμμετοχή τους σε κέντρα λήψης των αποφάσεων εν καιρώ συγκρούσεων, σε ειρηνευτικές διαδικασίες και στην ασφάλεια. Προς την εκπλήρωση του στόχου, εντάξαμε στην στρατηγική και συγκεκριμένη θεματική ενότητα υπό τον τίτλο «Φύλο και Άμυνα» και οι δράσεις που υλοποιούνται συμβάλλουν επίσης στην ομαλή υλοποίηση της απόφασης της κυβέρνησης για εθελοντική κατάταξη γυναικών στην Εθνική Φρουρά.
Συγκεκριμένα:
- Το Στρατιωτικό Συμβουλευτικό Συμβούλιο για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων έχει ως στόχο την προώθηση πολιτικών για την αύξηση της εκπροσώπησης των γυναικών σε όλα τα επίπεδα του στρατού και τη διασφάλιση της ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου σε δράσεις του.
- Το Συμβούλιο ενεργεί επίσης ως Επιτροπή Ισότητας των Φύλων για την πρόληψη της παρενόχλησης και της σεξουαλικής παρενόχλησης εντός του στρατού, καθώς και για την εξάλειψη των στερεοτύπων που συντηρούν τις διακρίσεις, την ανισότητα και την έμφυλη βία.
- Αναπτύχθηκε Οδηγός Συμπεριφοράς για το στρατιωτικό και πολιτικό προσωπικό που συμμετέχει σε αποστολές, ο οποίος περιλαμβάνει υποχρεώσεις αναφορικά με τον σεβασμό των δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών κατά τη διάρκεια συγκρούσεων και ειρηνευτικών διαδικασιών.
- Προκειμένου να εντοπιστούν πιθανές δυσκολίες και εμπόδια με βάση τις διαφορετικές ανάγκες γυναικών και ανδρών, βρίσκεται σε εξέλιξη η χαρτογράφηση των αναγκών και των γνώσεων/δεξιοτήτων ανδρών και γυναικών στην Εθνική Φρουρά και στο Υπουργείο Άμυνας. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα συμβάλουν, μεταξύ άλλων, στη διασφάλιση ενός έμφυλου περιβάλλοντος.
Προχωρώντας στον τομέα της ναυτιλίας, η Ναυτιλία συνδέεται άμεσα με την οικονομία μας, με την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και με τις βασικές μας ανάγκες σε προϊόντα και υπηρεσίες. Παραμένει ένας χώρος όπου οι γυναίκες υποεκπροσωπούνται.
Για να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε την υποεκπροσώπηση στον χώρο προχωρήσαμε με το Υφυπουργείο Ναυτιλίας και τη Στατιστική Υπηρεσία σε καταγραφή του εργατικού δυναμικού ανά φύλο στα σχετικά επαγγέλματα, ώστε να γνωρίζουμε αριθμητικά την κατάσταση.
Διενεργήθηκε επίσης μελέτη για την κωδικοποίηση των αναγκών και των αντιλήψεων ανδρών και γυναικών σε ναυτιλιακά επαγγέλματα. Αυτές οι μελέτες θα μας καθοδηγήσουν, ώστε να διαμορφώσουμε από κοινού πολιτικές και δράσεις που ευνοούν τη δημιουργία έμφυλου περιβάλλοντος στα επαγγέλματα αυτά.
Με πρωτοβουλία της ίδιας της Υφυπουργού Ναυτιλίας, το Υφυπουργείο προχώρησε στην:
Όσον αφορά στον αθλητισμό, το Γραφείο μας μαζί με τον Κυπριακό Οργανισμό Αθλητισμού έχει προβεί σε σειρά δράσεων. Ορίστηκε για πρώτη φορά πρέσβειρα για την ισότητα των φύλων στον αθλητισμό, η κα Έλενα Παπάζογλου, πρώην ιστιοπλόος και διακεκριμένη αθλήτρια. Η πρέσβειρα ισότητας έχει ρόλο-κλειδί στην προαγωγή της ισότητας των φύλων σε όλα ανεξαιρέτως τα επίπεδα του αθλητισμού, με στόχο τη αναγνώριση προτύπων αθλητριών. Ενισχύουμε τη φωνή αθλητριών, γυναικών και κοριτσιών, για να μεταφέρουν, μέσω μιας αναγνωρισμένης προσωπικότητας, τις επιτυχίες τους, αλλά και τους προβληματισμούς και τις εισηγήσεις τους για προώθηση της ισότητας στο χώρο. Παράλληλα, το Γραφείο μας με την Κυπριακή Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης (ΚΟΚ) συνεχίζει την υλοποίηση μνημονίου συνεργασίας που υπεγράφη το 2023.
Στο πλαίσιο αυτό, η ΚΟΚ έχει προχωρήσει σε εξίσωση των αμοιβών στις εθνικές ομάδες γυναικών και ανδρών, όπως εξάλλου προνοεί και η νομοθεσία, και έχει ήδη διενεργήσει εκπαιδεύσεις προπονητών και προπονητριών, κριτών και διαιτητών καλαθοσφαίρισης σε θέματα ισότητας των φύλων. Η ΚΟΚ, στο πλαίσιο της συνεργασίας μας, προχωρεί στην υιοθέτηση κώδικα για την σεξουαλική παρενόχληση.
Φίλες και φίλοι,
Από τη στρατηγική μας δεν θα μπορούσε να απουσιάζει ενότητα για τις αγρότισσες και τις γυναίκες της υπαίθρου, όπως ούτε φυσικά η αναγνώριση και η αρχή μιας συζήτησης για τον αντίκτυπο πολιτικών και δράσεων στο πλαίσιο της ενεργειακής μετάβασης.
Οι αγρότισσες και οι γυναίκες της υπαίθρου, ιστορικά στις πλείστες των περιπτώσεων, είχαν μείνει στην αορατότητα. Εργάζονταν, αλλά η προσφορά τους αναγνωριζόταν ως βοήθεια προς τον σύζυγο. Μαζί με το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος υλοποιήσαμε επιμορφωτικά προγράμματα για γυναίκες της υπαίθρου και αγρότισσες με στόχο την ενίσχυση της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
Παράλληλα, το Υφυπουργείο Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, σε συνεργασία με το Γραφείο μας, το Υπουργείο Γεωργίας και τα Γραφεία Επιτρόπου Περιβάλλοντος και Ευημερίας των Ζώων και Επιτρόπου Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων υλοποιεί δράση που αφορά σε προγράμματα ψηφιακής εκπαίδευσης για γυναίκες της υπαίθρου. Σημαντικό να αναφέρω πως η αμέσως επόμενη δράση για γυναίκες της υπαίθρου και αγρότισσες αφορά στη χρηματοοικονομική εκπαίδευσή τους.
Μέσω της ενίσχυσης της ψηφιακής και χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης και της επιχειρηματικότητας γυναικών της υπαίθρου, ενδυναμώνονται οικονομικά οι γυναίκες και οι οικογένειές τους και, κατ’ επέκταση, οι κοινότητές τους και η χώρα μας.
Στον τομέα της ενέργειας, ολοκληρώθηκε μόλις τον προηγούμενο μήνα μελέτη που αφορά στον διαφορετικό αντίκτυπο των ενεργειακών πολιτικών σε άνδρες και γυναίκες, τα αποτελέσματα της οποίας θα παρουσιάσουμε σύντομα με το αρμόδιο Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας.
Η χώρα μας έχει επίσης αναλάβει ηγετικό ρόλο στην εκτελεστική επιτροπή του νεοσύστατου δικτύου γυναικών EmpowerMed του Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, εξέλιξη που συνιστά αναγνώριση των προσπαθειών μας για προώθηση της ισότητας των φύλων, αλλά και ευκαιρία να συμβάλουμε στη διαμόρφωση καλών πρακτικών για την άμβλυνση της ενεργειακής φτώχειας στην περιοχή μας, η οποία επηρεάζει διαφορετικά τις γυναίκες και τους άντρες.
Όπως όλες και όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά, η αλλαγή κουλτούρας ξεκινά από την εκπαίδευση.
Προς αυτή την κατεύθυνση υλοποιούμε σειρά δράσεων με το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, όπως για παράδειγμα η εκπαίδευση συμβούλων συμβουλευτικής και επαγγελματικής καθοδήγησης που έχει ως στόχο την αποδόμηση τυχόν ασυνείδητων έμφυλων προκαταλήψεων και την καθοδήγηση των παιδιών μας, αγοριών και κοριτσιών, έτσι ώστε να επιλέγουν κατεύθυνση στη βάση των ικανοτήτων τους και όχι στη βάση στερεότυπων αντιλήψεων.
Την ίδια στιγμή, έχει επίσης θεσμοθετηθεί ο διαγωνισμός για μαθήτριες β’ και γ’ τάξης λυκείων και τεχνικών σχολών με τίτλο «Τι θα άλλαζα εάν ήμουν Υπουργός/Υφυπουργός για μία μέρα».
Στόχος της δράσης είναι η ενθάρρυνση των κοριτσιών να συμμετέχουν ενεργά στα κέντρα λήψης αποφάσεων, ώστε η εκπροσώπηση των φύλων να είναι δικαιότερη.
Οι νικήτριες του διαγωνισμού, θα έχουν την ευκαιρία να γίνουν η «σκιά» Υπουργών και Υφυπουργών, για τους οποίος και τις οποίες συνέγραψαν δοκίμιο, ακολουθώντας τον/την σε ό,τι επιβάλλει το εργασιακό του/της πρόγραμμα.
Στο πλαίσιο της ολιστικής μας προσέγγισης και των συστηματικών μας προσπαθειών για προώθηση της ισότητας των φύλων έχουμε επίσης ενισχύσει τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας.
Πέραν της αύξησης του ετήσιου προϋπολογισμού του Μηχανισμού στις 350.000 ευρώ, οι αιτήσεις για χρηματοδότηση που υποβάλλονται από γυναικείες οργανώσεις και άλλους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται για την επίτευξη της ισότητας των φύλων αφορούν σε δράσεις, οι οποίες είναι συνοδευτικές ή έρχονται να συμπληρώσουν τις πολιτικές της Εθνικής Στρατηγικής, ώστε να εργαζόμαστε πιο στοχευμένα, πιο ουσιαστικά και με απτά αποτελέσματα.
Κυρίες και κύριοι,
Πιο πάνω έχω περιγράψει ενδεικτικά μέρος της οριζόντιας δράσης μας, η οποία είναι αποτέλεσμα πρώτα από όλα της πολιτικής βούλησης του ίδιου του Προέδρου της Δημοκρατίας και της κυβέρνησης στο σύνολό της, στο πλαίσιο της ανθρωποκεντρικής μας προσέγγισης.
Η δράση μας είναι επίσης αποτέλεσμα της ενεργού συμμετοχής της ευρύτερης κοινωνίας σε πολιτικές και δράσεις που έχουν διαμορφωθεί μέσα από τις συνεργασίες με τον Εθνικό Μηχανισμό για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, τους κοινωνικούς εταίρους, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα και άλλους.
Το Γραφείο μας, λοιπόν, αναβαθμισμένο, με εξωστρέφεια και στοχευμένες δράσεις συνεχίζει να διατηρεί το θέμα της ισότητας των φύλων στη δημόσια συζήτηση και να αναπτύσσει τις απαραίτητες συνεργασίες. Εργαζόμαστε ολιστικά, ουσιαστικά και όχι αποσπασματικά.
Κλείνοντας, θα ήθελα να συνοψίσω όλα τα πιο πάνω σε έξι άξονες:
Εξοχότατε κ. Πρόεδρε, φίλες και φίλοι,
Μαζί αλλάζουμε την Κύπρο.
(ΑΑ/EAθ/NZ)