Ανακοινωθέντα

Η κλιματική κρίση αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα σήμερα. Το κόστος και οι επιπτώσεις της στον άνθρωπο και το περιβάλλον είναι όλο και σοβαρότερες και πιο αντιληπτές. Ακραία καιρικά φαινόμενα, απώλεια βιοποικιλότητας, ερημοποίηση των εδαφών και μεταβολές στα οικοσυστήματα είναι μόνο μερικά από τα φαινόμενα που καταγράφονται ως άμεσες συνέπειες.

Οι επιστημονικές μελέτες καταδεικνύουν ότι η κλιματική κρίση οφείλεται, στις ανθρώπινες δραστηριότητες και την κακή διαχείριση των αναπτυξιακών μας επιλογών. Κύρια συνέπεια των δραστηριοτήτων μας είναι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που προέρχονται από την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας, τις μεταφορές, τη βιομηχανία, τη γεωργία και άλλες δραστηριότητες.

Για να αντιμετωπιστεί αυτή η κρίση, η διεθνής κοινότητα έχει δεσμευτεί στην στόχευση για επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να ηγείται της προσπάθειας με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.

Κλιματική ουδετερότητα σημαίνει ότι οι συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου χρειάζεται ριζικά να μειωθούν στο ελάχιστο και οι υπόλοιπες να αντισταθμίζονται μέσω φυσικών ή τεχνολογικών λύσεων, μέσω της δέσμευσης/απορρόφησης άνθρακα και της ενίσχυσης φυσικών οικοσυστημάτων. Αυτό υποδηλώνει ότι για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητάς απαιτείται ολοκληρωμένη και πολυδιάστατη προσέγγιση, με ενσωμάτωση βιώσιμων και έξυπνων πρακτικών σε κάθε πτυχή τής οικονομικής και αναπτυξιακής δραστηριότητας και ενασχόλησης.

Η εξοικονόμηση ενέργειας, η αποφυγή χρήσης ορυκτών καύσιμων και η δραστική εισαγωγή ΑΠΕ, η αποδοτική διαχείριση των υδάτινων πόρων, η περιβαλλοντικά βιώσιμη βιομηχανία και γεωργία, η αειφόρος τουριστική δραστηριότητα και ναυτιλία, η προστασία και η ενίσχυση της βιοποικιλότητας και του εδάφους, είναι αναπόσπαστα στοιχεία μιας πράσινης μετάβασης με περιβαλλοντικά βιώσιμο, κοινωνικά δίκαιο και οικονομικά αποδοτικό τρόπο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, έχει θέσει το πλαίσιο για τη μείωση των ανθρακούχων εκπομπών (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, οξείδια του αζώτου, φθοριούχα αέρια) κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 και για πλήρη κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Αυτές οι δεσμεύσεις συνδέονται άρρηκτα με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDGs) και τις αρχές της ESG (Περιβαλλοντικής, Κοινωνικής και Διακυβερνητικής Ευθύνης), διαμορφώνοντας πλέον τις στρατηγικές βιώσιμης ανάπτυξης σε παγκόσμιο επίπεδο.

Στην Κύπρο, οι συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου έχουν φτάσει σε ιστορικά υψηλά επίπεδα, όπως καταδεικνύουν τα ευρήματα των πρώτων πέντε ετών συνεχούς παρακολούθησης του διοξειδίου του άνθρακα (CO₂) και του μεθανίου (CH₄) από το Κέντρο Αριστείας για την Κλιματική και Ατμοσφαιρική Έρευνα (CARE-C) του Ινστιτούτου Κύπρου. Τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνουν την ανάγκη για άμεση δράση και για μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο ενεργειακό και παραγωγικό μοντέλο.

Ο τομέας με τη μεγαλύτερη συμβολή στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην Κύπρο είναι η παραγωγή ηλεκτρισμού, ακολουθούμενη από τον τομέα των μεταφορών. Επιπλέον, σημαντικές εκπομπές προέρχονται από τη βιομηχανία και τον κατασκευαστικό τομέα (όπως η παραγωγή τσιμέντου), τη διαχείριση αποβλήτων, καθώς και από την κτηνοτροφία, τη γεωργία, και τη χρήση γης.

Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η πορεία της Κύπρου προς την κλιματική ουδετερότητα ενσωματώνεται στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ), το οποίο θέτει συγκεκριμένους στόχους και παρεμβάσεις σε έξι βασικούς τομείς:

• Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και ενεργειακή αυτονομία κοινοτήτων
• Έξυπνες και πράσινες υποδομές για τη βελτίωση του δομημένου περιβάλλοντος
• Κυκλική οικονομία και βιώσιμη διαχείριση αποβλήτων
• Διατήρηση και αποκατάσταση φυσικών οικοσυστημάτων ως φίλτρα άνθρακα
• Βιώσιμη γεωργία, μεταφορές και τουρισμός, που μειώνουν τις εκπομπές και διατηρούν την πολιτιστική μας κληρονομιά
• Περιβαλλοντική εκπαίδευση και συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση πολιτικών

Η στήριξη της πράσινης μετάβασης και της κλιματικής ουδετερότητας αποτελεί βασική προτεραιότητα και του Γραφείου της Επιτρόπου Περιβάλλοντος και Ευημερίας των Ζώων (ΓΕΠκΕΖ), μέσα από στοχευμένες πρωτοβουλίες που ενισχύουν τις τοπικές κοινότητες και συνεισφέρουν στη στρατηγική της χώρας.

- Το ΓΕΠκΕΖ συντονίζει το πιλοτικό σχέδιο για μετατροπή της Τηλλυρίας σε «Κλιματικά Ουδέτερη και Πράσινη Κοινότητα-Σύμπλεγμα», θέτοντας τις βάσεις για ένα βιώσιμο και ανθεκτικό αναπτυξιακό μοντέλο που θα μπορεί να λειτουργήσει ως πρότυπο και για άλλες περιοχές της Κύπρου. Στο πλαίσιο αυτό προωθούνται ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις, σε τομείς όπως είναι η ενέργεια, οι μεταφορές, η διαχείριση αποβλήτων, η γεωργία, η κτηνοτροφία, οι υδάτινοι πόροι, ο τουρισμός, η εκπαίδευση και η πολιτιστική κληρονομιά, με στόχο την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, την αειφόρο ανάπτυξη αλλά και την ενεργειακή αυτονομία της περιοχής. Η πρωτοβουλία αυτή βασίζεται σε διαβούλευση με τις κοινότητες και προωθεί την ενσωμάτωση βιώσιμων πρακτικών στις πολιτικές όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Σε αυτό το στάδιο, μεταξύ άλλων, εκπονείται από το Ενεργειακό Γραφείο Κύπρου μελέτη για τη μετατροπή τής Τηλλυρίας σε ενεργειακή κοινότητα στη βάση του ρυθμιστικού πλαισίου της ΡΑΕΚ, καθιστώντας τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις μέτοχους στην παραγωγή ενέργειας σε τιμές κόστους, μέσω φωτοβολταϊκού συστήματος που θα τοποθετηθεί στις οροφές των κτηρίων αποφεύγοντας την τοποθέτηση των φωτοβολταϊκών στο έδαφος. Παράλληλα, εξετάζεται η ενεργειακή αναβάθμιση των κτηρίων καθώς και η εισαγωγή αποτελεσματικού συστήματος διαχείρισης αποβλήτων.

- Με πρωτοβουλία του ΓΕΠκΕΖ και σε συνεργασία με τον Κυπριακό Οργανισμό Τυποποίησης εργαζόμαστε για τη δημιουργία εθνικού τυποποιητικού οδηγού/παραδοτέου για την κλιματική ουδετερότητα κοινοτήτων. Η καθιέρωση ενός συνεκτικού πλαισίου για τη μέτρηση, αναφορά και επαλήθευση του αποτυπώματος άνθρακα κοινοτήτων, θα αποτελεί σημαντικό εργαλείο για την υιοθέτηση κατάλληλων και στοχευμένων πρακτικών που να οδηγούν σε κλιματικά ουδέτερες δραστηριότητες ή/και περιοχές.

- Συμμετέχουμε ενεργά σε Ad-hoc επιτροπή (CEN/TC 465), που δημιουργήθηκε σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επιτροπή εστιάζει στην ανάπτυξη ευρωπαϊκών προτύπων για κλιματικά ουδέτερες και έξυπνες πόλεις και κοινότητες. Μέσω αυτής μας της εμπλοκής, διασφαλίζεται η συμβολή της Κύπρου στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πλαισίου που θα ενσωματώνει βέλτιστες πρακτικές και καινοτόμες λύσεις για την ανάπτυξη βιώσιμων κοινοτήτων και αστικών περιοχών.

Η Αθηένου, παρά τις προκλήσεις λόγω της απώλειας γεωργικής γης ως συνέπεια της συνεχιζόμενης τουρκικής κατοχής μέρους των εδαφών, έχει καταφέρει να μετουσιώσει τις αντιξοότητες σε δημιουργική προοπτική, και να αποτελεί σήμερα έναν πρωτοπόρο αγροτικό, βιομηχανικό και βιοτεχνικό Δήμο. Ο στόχος σας να καταστεί η Αθηένου ο πρώτος κλιματικά ουδέτερος δήμος ευθυγραμμίζεται με τις εθνικές και ευρωπαϊκές μας δεσμεύσεις, και αποδεικνύει παράλληλα, ότι οι τοπικές κοινωνίες έχουν τη δύναμη να ηγηθούν της αλλαγής. 

Κλείνοντας, συγχαίρω όλους τους εμπλεκόμενους φορείς στη σημαντική αυτή σας προσπάθεια και σας διαβεβαιώνω ότι το Γραφείο μου θα συνεχίσει να στηρίζει δράσεις που επιταχύνουν την πράσινη μετάβαση, δίκαιη, χωρίς αποκλεισμούς, βασισμένη στην καινοτομία, τη συνεργασία και την αειφόρο ανάπτυξη των κοινοτήτων.

(ΑΣΠ)