Ανακοινωθέντα

Γνώρισα την Ακανθού σας μέσα από ένα δικό σας άνθρωπο.

Κι αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι οι καλύτεροι μας πρεσβευτές, είναι οι δικοί  μας άνθρωποι, που μέσα από την αγάπη και τα βιώματα τους μας ταξιδεύουν σε μέρη που δεν έχουμε ευτυχήσει να βρεθούμε.

Πόσο μάλλον να γεννηθούμε και να μεγαλώσουμε σε μέρη όπως η Ακανθού. Που δεν ήπιαμε νερό από τις  πηγές της, που δεν ιδρώσαμε να ανέβουμε στα Στυλλάρκα.

Κάποιος μου είπε ότι αν θέλεις να δεις πως είναι να κόβεται η αναπνοή σου από την εκθαμβωτική ομορφιά ενός  τοπίου αρκεί να ανέβεις εκεί πάνω και να δεις το πιο Θεόφραστο έργο της πλάσης.

….. Αμπέλια και θυμάρια, πεύκα και ροδακινιές συνθέτουν απαράμιλλο σκηνικό που όμοιο του βρίσκουμε σε πίνακες αυτών που ζωγραφίζουν τον παράδεισο όπως τον φαντάζονται.

Εσείς όμως τον ζήσατε. Μεγαλώσατε μαζί του. Για μένα, που γεννήθηκα μετά τον όλεθρο και τον ξεριζωμό φαντάζει αδιανόητος ο πόνος σας. Ανατρέχοντας σε φωτογραφίες του χωριού σας, οι εικόνες μοιάζουν σαν κράμα από μέλι και χολή. Φαντάζει εξωπραγματική η δύναμη που δείχνετε τόσα χρόνια να ζείτε μακριά από τον παράδεισο που λέγατε σπίτι.

Η Ακανθού, είναι το χωριό της Ανθούσας που η ιστορία του γάμου της όπως η λαογραφία το έχει, μοιάζει ίδια με την μοίρα του πολύπαθου τόπου μας.

Ένας υπέροχος γάμος, ολόφωτο φιλόξενο χωριό να ζει το γλέντι του γάμου και πάνω στο απόγειο της ψυχικής ανάτασης, το μάτι του κουρσάρου ζήλεψε. Θόλωσε από τη φως και έσπειρε το σκοτάδι. Η χαρά σε μερικές ώρες έγινε θρήνος κι ένα ζευγάρι χωρίστηκε στα δύο για χρόνια πολλά μέχρι που λέει η παράδοση ότι βρέθηκαν ξανά μετά από μεγάλες ταλαιπωρίες και έστησαν νέο οικισμό στην Ακανθωτή εκείνη γη που έγινε καταφύγιο για την Ανθούσα μετά το μεγάλο κακό.

Ο Δάσκαλος κ. Σόλωνας λοιπόν υπηρέτησε στο δικό μου χωριό. Δεν δίδασκε εμένα, αλλά τους θείους μου, κι εκείνοι μέχρι σήμερα τον θυμούνται ως τον Σόλωνα που την Ακανθού. Σπουδαίο δάσκαλο μα και σπουδαίο βιολιστή. Δεν θυμάμαι ποτέ να άκουσα το όνομα του χωρίς την συνοδεία της γενέτειρας του. Με μεγάλη περηφάνια και άπειρες θύμησες δεν έχανε ευκαιρία να θυμάται και να περιγράφει τους βασιλικούς στις ταράτσες, τη γιορτή του Χρυσοσώτηρος  τους τουρίστες που κατέκλυζαν το χωριό, τους καφέδες, τα γέλια τις χαρές.

Αμέτρητες οι προσωπικότητες που γέννησε και έθρεψε τούτο το χωριό.

Ανατρέχοντας σε υλικό που θα μου επέτρεπε να φανώ όσο πιο αντάξια γίνεται της περίστασης, εντόπισα την πρώτη επίσκεψη στο χωριό της Ακανθούς για τον κ. Πιερή Ζαρμά. Σπουδαίος βαρύτονος σπουδαιότερος Ακανθιώτης που διέπρεψε στο εξωτερικό, τιμήθηκε με διεθνή βραβεία, αλλά και από την Κυπριακή Δημοκρατία για την συμβολή του στη Μουσική και τα γράμματα. Ένας άνθρωπος που παρόλη την επαγγελματική του καταξίωση σε μία ψυχρή και αδιανόητα αυστηρή χώρα όπως η Γερμανία, δε ξέχασε ποτέ τα στενά δρομάκια που αναγιώθηκε, που έκλαιγε σαν μικρό παιδί για όλα όσα η ψυχή του στερήθηκε. Την χαρά του όταν ανέβηκε στην «ταράτσα της βρύσης», εκεί που γίνονταν τα μαθήματα χορού από τον Φώτη του Μυλωνά.

Η Ακανθού μετρά την ιστορία της από τον 12ο αιώνα με την έλευση των πρώτων Αχαιών και Μυκηναίων. Είναι μια κωμόπολη με ιστορικό και λαογραφικό ενδιαφέρον.

«Ακανθού: 12 µίλια βόρεια του Τρικώµου, ολίγον τι προς δυτικά, εις τας υπωρείας του ανατολικού Ολύµπου· έχει λαµπρά πέριξ δάση και πολλάς ελαίας και κερατέας· απέχει της θαλάσσης περί τα δύο µμίλια· έχει µικρόν όρµον, οπόθεν εξάγονται διάφορα εμπορεύματα· το έλαιον αυτής και τυρός είναι περίφημα· έχει 274 οικίας και 1178 κατοίκους, εξ ων 63 Τούρκοι· εξ όλων τούτων είνε 632 άρρενες και 546 θήλεις». (Νικόλαου Iερείδη, Ιστορία της Κύπρου, Λευκωσία 1893, σ. 141-142).

Η εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, η οποία κατασκευάστηκε με τις θυσίες και τους κόπους των κατοίκων παραμένει βουβή και πικραμένη για 45 ολόκληρα χρόνια.  Άρχισε να χτίζεται στις αρχές του 20ού αιώνα. Λέγεται ότι όσο ήταν το ύψος της πάνω από τη γη, άλλο τόσο κάτω από τη γη ήταν τα θεμέλιά της, τα οποία γέμισαν με γαστρί (είδος ψημένου κεραμιδιού) που το άλεθαν στους μύλους και το ανακάτευαν με άμμο και ασβέστη, διότι τότε δεν υπήρχε τσιμέντο. Σύμφωνα με την παράδοση το γαστρί τελείωσε πριν ολοκληρωθούν τα θεμέλια και μια γριά στηριζόμενη σε όνειρο που είδε υπέδειξε στον ιερέα συγκεκριμένο τόπο όπου βρήκαν φούρνους ολόκληρους γεμάτους κεραμίδια εξ ου και η τοποθεσία «Κεραμιώνας». Κατόπιν μετέφεραν με τις καμήλες πέτρα «ήμερη» όπως την έλεγαν από την τοποθεσία «Οφίνια», που την πελεκούσαν οι μάστορες, για να χρησιμοποιηθεί για την εκκλησία, τη δε εργολαβία ανέλαβε κάποιος Τζυπρής από τη Βατυλή. Με την ήμερη πέτρα κτίστηκε η εκκλησία μέχρι το στεφάνι (σημείο πριν τους θόλους). Κατόπιν για χρόνια ολόκληρα οι μαθητές τα Σαββατοκυρίακα μάζευαν πέτρες από τα χωράφια και οι χωριανοί τις μετέφεραν και τις άδειαζαν μέσα στην εκκλησία για να γίνει επιχωμάτωση. Η ανοικοδόμηση διεκόπη λόγω οικονομικών δυσχεριών και ξανάρχισε πάλι.

Έφτιαξαν πέτρινα προπύλαια, ημιθόλια και τέσσερις θόλους χτισμένα με τσιμέντο, δύο καμπαναριά, ενώ την εκκλησία περιέβαλαν συνεχόμενες καμάρες που καλύπτονταν από διαφανές γυαλί. Πάνω από τα ημιθόλια υπήρχε πέτρινο κτίσμα με παράθυρα γύρω-γύρω πάνω στο οποίο στηριζόταν ο κυρίως θόλος. Εντός του ναού υπήρχε μεγάλος γυναικωνίτης χωρητικότητας 500 ατόμων και άνω, άμβωνας, ιερό, τέμπλο παλαιό, αλλά και νεότερο που ήταν πολυποίκιλτο, εικονοστάσι που περιλάμβανε τη χρυσή εικόνα του Σωτήρος.

Σήμερα, συλημένη από τον Τούρκο εισβολέα αναμένει καρτερικά πότε θα ξανακουστούν οι λειτουργίες και οι καμπάνες της απελευθέρωσης. Ούτε και φέτος γιορτάζει. Καρτερεί. Καρτερεί και υπομένει.

Κτισμένη στους Πρόποδες του Πενταδακτύλου, η κατεχόμενη κοινότητα μοιάζει σαν να σηκώνει στην πλάτη της το βάρος του βουνού σύμβολου του ανεκπλήρωτου μέχρι σήμερα πόθου για δικαίωση.

Διαβάζω, επίσης, για τη θέα από το ∆ιατρυπητό ή για να το πούμε στη λαλιά μας το Θκιατρυπητό, στην κορυφή του βουνού, για την μεγαλειώδη θέα, ειδικά την ώρα που περνούσε το ηλιοβασίλεμα ή η πανσέληνος.

Ειδικότερα η Πανσέληνος του Αυγούστου που είχε πάντα άλλη καθαρότητα. Το φως της μαθαίνω διαπερνούσε το Θκιατρυπητό και φώτιζε τον  Χρυσοσώτηρο, δηλώνοντας έτσι το μεγαλείο της ευλογίας του τόπου. Του φωτός που ακόμα και την νύχτα έπνιγε το σκοτάδι και δημιουργούσε μικρά θαύματα.

Διόλου τυχαία η ανάδειξη της Κοινότητας ως παραγωγός πραγματικά μορφωμένων ανθρώπων. Στην ανάγνωση της πληροφορίας ότι ο περίβολος του σχολείου ήταν χωρισμένος σε τετράγωνα, μας κάνει αμέσως μάρτυρες μιας σπουδαίας παιδαγωγικής προσέγγισης που θα έπρεπε και σήμερα να τηρούμε με ευλάβεια. Το κάθε τετράγωνο έμαθα, κι εσείς θα το θυμάστε καλά, αναλάμβαναν παρέες μαθητών, ομάδες καλύτερα των 3 ή των 4 και είχαν την ευθύνη συντήρησης καθαριότητας και πρασίνου της σχολικής αυλής.

Πυκνοκτισμένα σπίτια, στενοί δρόμοι, οι πιο ψηλές συνοικίες του Μάντη και της Μαζερής. Πιο χαμηλά κτισμένη η Πάνω Γειτονιά, ανατολικά η γειτονιά του Αυλατζιού με τα παρακλάδια Λάουρα και Σορτίνα και δυτικά το Κουττούτζι.

Η Εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπου, της Αγίας Βαρβάρας και της Αγίας Ειρήνης ο Ναός της Παναγίας Περγαμηνιώτισσας, το Εξωκλήσι του Αγίου Μερκουρίου, του Αγίου Παύλου, του Αγίου Μίκαλλου, στα Στυλλάρκα, η Αγία Φωτού. Το ξωκλήσι του Αρχαγγέλου και ο Γερόσπηλιος είναι εκεί και δέχονται κάθε μέρα το φως από το Θκιατρύπητο.

Η μνήμη πάντα έλεγα ότι είναι αυτή που μας κρατά ζωντανούς.

Σας ευχαριστώ θερμά για την σημερινή πρόσκληση. Σας ευχαριστώ γιατί με αυτό τον τρόπο μου δόθηκε η ευκαιρία να εμβαθύνω στην ιστορία σας, να σας γνωρίσω καλύτερα. Το προζύμι της μικρής σας κοινωνίας νιώθω ότι θα ήταν ικανό να μας δείξει καλύτερες μέρες. Τα παραδείγματα από τον πλούτο του τόπου και των ανθρώπων σας άπειρα.

Αξιοθαύμαστοι Ακανθιώτες,

Από την ψυχή μου εύχομαι του χρόνου τέτοια μέρα να κάνουμε τον εσπερινό στην Ακανθού. Να ακούσουμε τις καμπάνες του Χρυσοσώτηρος να κτυπούν ρυθμικά για τη γιορτή. Να περπατήσουμε τα στενά δρομάκια από την εκκλησία, να μυρίσουμε δυόσμο και βασιλικό και να καταλήξουμε το Ρουφίκωνα να μυρίσουμε την αλμύρα της θάλασσας της Ακανθούς.

Με την πλάτη γυρισμένη στο πέλαγο να δούμε τον Πενταδάκτυλο να ορθώνεται περήφανος. Να γιορτάζει κι εκείνος, κι η Αμμόχωστος και η Κερύνεια και το Ριζοκάρπασο και η Γιαλούσα και κάθε σπιθαμή κατεχόμενης γης.

Να γιορτάζουμε όλοι μαζί τη σωτήρια μέρα της δικαίωσης χωρίς κατοχικούς στρατούς και ξένες επιβουλές.

(ΡΜ/ΕΙ)