Press Releases

Allow me first to congratulate the University, the Horizon 2020 European project Co-Inform, the Cyprus Pedagogical Institute of our Ministry of Education and Culture and the US Embassy in Cyprus, for the purposeful initiative to organize this conference on this novel and complicate problem that widespread misinformation is and also relevant workshops on media literacy as a way to minimize the problems and give answers. I believe it is not simple -because it requires systematic preventive and sometimes indirectly constructive action- but it is always possible and necessary.  

Daniel Boorstin’s idea of American history was, back in 1974, summarized in the comment that “perhaps the most important single change in human consciousness in the last century, and especially in the American consciousness, has been the multiplying of the means and forms of what we call ‘communication’ ”. Alain Minc, a French writer and expert, was writing in 1993 about the “Media shock” (Le Média-choc), suggesting that “the media exacerbate each one of our defects”. He was talking about the control of media in the post-industrial world, but at the same time about the preliminaries of what was announced in the early nineties as the “new media” and their interaction with the standard system of mass media.

Today we live in the middle of a quite rich as well as complicated communication system, combining dominant or central media, other alternative but sometimes equally strong peripheral media and a dense tissue of diffusive online social media. The latest provide –we all experience this- almost unlimited capacities and opportunities of communication and active interaction for a large majority of people in a context of affluence of information and also, sometimes, a mishmash of information. And affluence can result in inflation, but also in disinformation, as well as misinformation: misinformation and some other malfunctions of the modern digital communication system.

While in most countries there is concern about misinformation and made-up news, about those unwanted by-products of what was called the “digital revolution in communication”, it is in the U.S. that the topic is really on the top of the agenda. According to the “Guardian”, reporting yesterday on a Pew Research Center study, almost 70% of Americans feel fake news has greatly affected their confidence in government institutions. The vast majority says sometimes or often encounter made-up news. In response, many have altered their news consumption habits, including by fact-checking the news they get and changing the sources they turn to for news.

In addition, according to this study, about eight-in-ten US adults (79%) believe steps should be taken to restrict made-up news, as opposed to 20% who see it as protected communication. It is interesting that US citizens do not blame journalists the most for creating made-up news and information, but put most responsibility on them to fix it. Another interesting finding is that more than making people believe false information, the rise of fake news is making it harder for people to see the truth. As a result, nearly seven-in-ten adults (68%) say made-up news and information greatly affect confidence in government institutions, roughly half (54%) say it is having a major impact on our confidence in each other. We also have to notice that “made-up news” has come to mean different things to different people.

 In this respect, I think that “fake” or “made-up” news are not the only problem. There is a more general issue of the “information disorder”. I do not imply that there should, or could, be something like a natural order. It is a fact, however, that the impressive horizontal development of social media networks creates or encourages a grass root culture of “alternative facts”. Submerged or surrounded by a plethora of unequal and often unidentified sources of information, in the context of the massive shift to online social media, the individual is either cherry- picking or oriented by pre-selected convictions, or even simply confused. The decentralized communication system that has all the merits of less central control and democratic direct conversation may result at the same time in an individual challenge of misinformation.

Please allow me at this point, before I conclude, to address a few words in Greek.

Οι συζητήσεις σε αυτή την τόσο εύστοχου προβληματισμού διάσκεψη, περιστρέφονται γύρω από τις ανεπιθύμητες συνέπειες, ή ακόμα και τις παρενέργειες μπορούμε να πούμε, της πολύ σημαντικής προόδου που έχει επέλθει χάρη στην τεχνολογία στο σύστημα επικοινωνίας. Αποκέντρωση, άμεση και σχετικά εύκολη πρόσβαση και δυνατότητες συμμετοχής για το ευρύ κοινό είναι τα κύρια χαρακτηριστικά. Μέσα σε ένα σύστημα από το οποίο λείπουν οι ρυθμίσεις. Ως ανεπιθύμητες συνέπειες αντιμετωπίζουμε όχι μόνο την ευχέρεια διάχυσης ψευδών ή παραπλανητικών ειδήσεων ή και τη δόλια χειραγώγηση της επικοινωνίας, αλλά και γενικότερα φαινόμενα παραπληροφόρησης. Γίνεται μεγάλη συζήτηση για την αντιμετώπιση των «ψευδών ειδήσεων» οι οποίες αποτελούν όμως μια συγκεκριμένη μορφή παραπληροφόρησης. Η «αταξία του συστήματος πληροφοριών», δηλαδή η απουσία μιας «τάξης» -με την έννοια της οργάνωσης-  σε σχέση με όσα μέχρι πρόσφατα γνωρίζαμε, αποτελεί ένα πραγματικό ζήτημα. Απασχολεί από την ώρα που διαπιστώνουμε μια μαζική μεταστροφή της προσοχής: ότι δηλαδή εγκαταλείπονται σε μεγάλο βαθμό τα κλασικά και καθιερωμένα μέσα ενημέρωσης, τα οποία υπόκεινται σε κανονισμούς και υποχρεώσεις ενώ, λίγο-πολύ διέπονται και από μια κάποια ηθική ή και δεοντολογία ως προς την ελευθερία έκφρασης. Ολοένα και περισσότερο χρησιμοποιούνται διαδικτυακά μέσα δικτύωσης, είτε πρόκειται για την κλασική κοινωνική δικτύωση που επεκτείνεται και σε κάποιου είδους ενημέρωση και ειδησεογραφία είτε και για άλλες πρωτότυπες μορφές.

Αναγνωρίζεται η ανάγκη για να διαμορφωθεί κάποιο νέο πλαίσιο γενικής πολιτικής το οποίο θα επιλαμβάνεται των πρωταγωνιστών, παρόχων και άλλων ή και των διαμεσολαβητών, οι οποίοι μέχρι τώρα δεν γνωρίζουν καμία ρύθμιση. Εδώ όμως είναι που χρειάζεται προσοχή. Διότι πιθανές προσπάθειες αντιμετώπισης της «αταξίας/αποδιοργάνωσης» και ρύθμισης του συστήματος αντιμετωπίζουν και το ενδεχόμενο να φέρουν νέες ανεπιθύμητες συνέπειες ως προς την ελευθερία της έκφρασης και τη δημοκρατία. Ταυτόχρονα, υπάρχει και η ανάγκη να λαμβάνεται πρόνοια για την αυτονομία και τη βιωσιμότητα των μέσων. Έτσι πολλές φορές προκύπτουν συζητήσεις γύρω από μια πολύ δύσκολη άσκηση ισορροπίας. Γιατί ενώ από τη μια υπάρχει το αίτημα οποιοδήποτε ρυθμιστικό πλαίσιο να μην περιορίζει την ελευθερία της έκφρασης ή και τα ανθρώπινα δικαιώματα, πολύ συχνά η ίδια η απουσία οποιουδήποτε ρυθμιστικού πλαισίου και δεοντολογίας οδηγεί σε παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της ιδιωτικότητας κ.ο.κ. Οπωσδήποτε όμως, οποιαδήποτε συζήτηση για ρυθμίσεις πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και, βεβαίως, όπως έχει σημειώσει και η κυρία Γκάρμπερ, διεθνής.

Η μετάδοση και διάχυση ψευδών ή επίπλαστων ειδήσεων είναι βέβαια μια απειλή για τη δημοκρατία ή ακόμα και πηγή διαφθοράς ή διασάλευσης της κοινωνικής ακεραιότητας. Είναι προφανές. Αντιμετωπίζεται ως μια μορφή αρνητικής πληροφόρησης. Νομίζω όμως ότι το πρόβλημα της «παραπληροφόρησης» μπορεί να είναι περισσότερο περίπλοκο. Γιατί στο πλαίσιο εκείνου που θα ονομάζαμε «πληροφοριακή αταξία» δεν τίθεται μόνο ζήτημα ταυτοποίησης ή και επαλήθευσης των πληροφοριών, προκειμένου να αποκλεισθεί εκείνο που είναι ψεύτικο ή λανθασμένο, αλλά και ένα ακόμα ζήτημα ελαττωματικής πληροφόρησης: μορφές «μισής αλήθειας» ή ακόμα ροή πληροφοριών που λειτουργούν ως «πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμμένα», αποπροσανατολίζοντας ή και τελικά συσκοτίζοντας. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο άσχετων ή άστοχων πληροφοριών που υποκαθιστούν ή προβάλλονται και ως «εναλλακτική μορφή» των αληθινών γεγονότων ή στοιχείων.

Ο ενεργός πολίτης είναι το βασικό στοιχείο και προαπαιτούμενο μιας σύγχρονης δημοκρατίας. Οι ενεργοί πολίτες είναι εξ ορισμού καλά πληροφορημένοι πολίτες. Μέχρι πρόσφατα η «καλή πληροφόρηση» ήταν συνάρτηση σε μεγάλο βαθμό της κατάλληλης εκπαίδευσης. Ή μάλλον μιας αναγκαίας βασικής παιδείας, με την ευρύτερη έννοια του όρου, ως «κουλτούρα». Σήμερα πρέπει να γίνει όμως λόγος για ψηφιακό εγγραματισμό, μύηση στις σχετικές τεχνολογικές εφαρμογές και επικοινωνιακή παιδεία. Γι’ αυτό νομίζω ότι σε ένα άλλο επίπεδο της ίδιας συζήτησης, η λέξη-κλειδί στον τίτλο της διάσκεψης «καταπολεμώντας την παραπληροφόρηση μέσα από μηντιακό εγγραματισμό» (Combating Misinformation through Media Literacy), δεν είναι τόσο η «καταπολέμηση» όσο ο «εγγραμματισμός» και η γενικότερη επικοινωνιακή παιδεία.

Εκφράζοντας από αυτή την άποψη ευαρέσκεια γιατί εκτός από το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο, είναι εδώ και το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, αλλά και το Γραφείο Τύπου και Πληροφοριών –και αναφέρομαι στους δημόσιους κυπριακούς φορείς- θέλω, αφού μάλιστα έχετε όλη την καλή διάθεση να προσφέρετε για το σκοπό αυτό το Σαββατοκύριακό σας, να ευχηθώ κάθε επιτυχία στις εργασίες σας.

 It is the right time to try to face this new reality, raise awareness and eventually initiate actions on media literacy. In this respect I wish you every success and we look forward to the fruitful reflections and conclusions of this conference.

Thank you.  

----------------------------

RM/NN/II