Ανακοινωθέντα

Εισαγωγική ομιλία της Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων

κ. Αννίτας Δημητρίου στην εκδήλωση της Βουλής για την Ημέρα της Ευρώπης με τίτλο «Μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Η προστασία των αρχών και αξιών της ΕΕ και η ενεργός συμμετοχή των πολιτών» 

9 Μαΐου 2023

Βουλή των Αντιπροσώπων

Ώρα: 10.00 π.μ. 

Αξιότιμες προσκεκλημένες και αξιότιμοι προσκεκλημένοι,

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,

Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι,

Κάθε χρόνο στις 9 Μαΐου, ημέρα γνωστή σε όλες και όλους ως «ημέρα της Ευρώπης», η σκέψη μας αναπόφευκτα ανατρέχει στους πρωτεργάτες της ευρωπαϊκής ενοποίησης, τους Robert Schuman και Jean Monnet. Δύο εξέχουσες, ηγετικές πολιτικές προσωπικότητες, οι οποίες, βλέποντας πιο μπροστά από την εποχή τους, τόλμησαν να οραματιστούν μια Ευρώπη ενωμένη, βασισμένη στην ειρήνη και στη συνεργασία, η οποία θα άφηνε πίσω της τα συντρίμια και την καταστροφή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και θα ξεκινούσε μια νέα ελπιδοφόρα πορεία προς όφελος των κρατών, αλλά κυρίως των ευρωπαίων πολιτών. Η διακήρυξη του Schuman το 1950 και το όραμα του Jean Monnet, αποτέλεσαν την κινητήριο δύναμη αυτού που σήμερα ονομάζουμε «ευρωπαϊκή οικογένεια». Η ίδρυση, αρχικά της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (1951) και ακολούθως της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (Ρώμη, 1957), αποτέλεσαν απλώς την αφετηρία μιας μεγάλης πορείας μέσα στο χρόνο, η οποία οδήγησε σταδιακά στη δημιουργία της ενιαίας αγοράς με την ελεύθερη διακίνηση ανθρώπων, αγαθών, κεφαλαίων και υπηρεσιών και εν τέλει στις μέρες μας στην suigeneris πολιτική ένωση κρατών που όλοι γνωρίζουμε· εγχειρήματα και επιτεύγματα, βεβαίως, καθόλου εύκολα. Η πορεία της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας και μετέπειτα Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσα στο χρόνο, σηματοδοτήθηκε βεβαίως από τα κατά καιρούς κύματα διεύρυνσης και της ένταξης όλο και περισσότερων κρατών στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, του οποίου η μορφή εξελισσόταν μέσα από την ίδρυση ή την τροποποίηση των Συνθηκών της Ένωσης. Στο πλαίσιο ακριβώς αυτής της πορείας, πριν από 19 χρόνια και συγκεκριμένα την 1^η Μαΐου 2004, η Κυπριακή Δημοκρατία, από κοινού με άλλα εννέα κράτη, αποτέλεσε μέρος του μεγαλύτερου κύματος διεύρυνσης.

Φίλες και φίλοι,

Σήμερα, μπορούμε με περηφάνια να μιλούμε για τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης: ατομικές ελευθερίες, ανθρώπινη αξιοπρέπεια, δημοκρατία και διευρυμένα πολιτικά δικαιώματα, ισότητα σε όλες της τις εκφάνσεις, κράτος δικαίου, ανθρώπινα δικαιώματα, αρχή της μη διάκρισης σε οποιαδήποτε βάση. Αρχές και αξίες που είναι κατοχυρωμένες στη Συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που σφυρηλατήθηκαν μέσα στο χρόνο και των οποίων η εφαρμογή στην πράξη, παλαιότερα, κάθε άλλο παρά αυτονόητη ήταν· ακόμη και σήμερα, δυστυχώς, σε αρκετές περιπτώσεις η εφαρμογή τους καθίσταται δυσχερής και αποτελεί πρόκληση. Οι πολίτες μας όμως, οι ευρωπαίοι πολίτες, πρέπει να γνωρίζουν ότι, ακριβώς, αυτές οι αρχές και αξίες εγγυήθηκαν και εγγυώνται τη συνοχή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Αποτελούν τον κεντρικό άξονα, την κοινή συνισταμένη των κρατών μελών, έστω και αν κατά καιρούς οι πολιτικές μας προτεραιότητες ή οι προσεγγίσεις επί ειδικότερων θεμάτων μπορεί να διαφέρουν. Αποτελεί, εξάλλου, κοινή παραδοχή ότι η ιστορία της Ένωσης συνοδεύτηκε, μεταξύ άλλων, και από συμβιβασμούς – θα ήταν αδύνατο άλλωστε να συμφωνούν όλοι σε όλα πάντοτε. Όπως έχω ξαναπεί, μπορεί σε αρκετές περιπτώσεις, οι ευρωπαίοι πολίτες να επιθυμούσαν μια Ένωση πιο αποφασιστική στην επίλυση προβλημάτων ή μια Ένωση που να κινείται με γοργότερους ρυθμούς. Όμως, όπως είπε και ο Schuman, "η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί δια μιας, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα: θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη". Όπως όλες και όλοι γνωρίζουμε, η ιστορική συνέχεια δικαίωσε τον Schuman· ωστόσο δεν πρέπει να λησμονούμε ότι ακριβώς η προστασία των αρχών και αξιών της Ένωσης και η έκφραση αλληλεγγύης μεταξύ μας αποτελούν τα εχέγγυα της ύπαρξης, της ευημερίας και της προόδου μας.

Τα πιο πάνω, βεβαίως, δεν αποκλείουν το θεμελιώδες δημοκρατικό δικαίωμα κάθε ευρωπαίου πολίτη να ασκεί κριτική στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και να ζητά περισσότερα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Άλλωστε, το όραμα του Jean Monnet, ήταν, φίλες και φίλοι, «μια ένωση ανθρώπων και όχι απλώς μια συμμαχία κρατών». Με αυτό τον γνώμονα λοιπόν και εμείς σήμερα, ως Ένωση συνολικά, αλλά και ως κράτη μέλη, πρέπει να προστατεύσουμε ως κόρη οφθαλμού τις αρχές και τις αξίες της ευρωπαϊκής μας οικογένειας, ακριβώς διότι υπηρετούν τον άνθρωπο. Διαμορφώνουν το ευρωπαϊκό δημοκρατικό περιβάλλον, εντός του οποίου οι πολίτες δικαιούνται να ασκούν κριτική, να ζητούν περισσότερα δικαιώματα, ενίσχυση του κοινωνικού προσώπου της Ένωσης, περισσότερη ασφάλεια και προστασία, διαφάνεια και δημοκρατικότερη λήψη αποφάσεων, καθώς και αποτελεσματική διαχείριση των προβλημάτων τους. Τα αδιαμφισβήτητα επιτεύγματα της Ένωσης μέχρι σήμερα δεν αναιρούν την ανάγκη προσπάθειας για βελτίωση της λειτουργίας της και την ανάγκη για περισσότερη πρόοδο. Αντίθετα, αποτελούν τη βάση και τα θετικά προηγούμενα, επί των οποίων πρέπει να οικοδομήσουμε περισσότερα, πάντοτε με επίκεντρο τους πολίτες.

Στο πιο πάνω πλαίσιο, όπως είναι γνωστό, η Βουλή των Αντιπροσώπων συμμετείχε με αντιπροσωπεία της στις εργασίες της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης: ενός δημοκρατικού εγχειρήματος που στηρίχθηκε ακριβώς στη λογική της ανατροφοδότησης από τη βάση, δηλαδή τους πολίτες, προς την κορυφή, τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Διαρκούσης της Διάσκεψης και στο πλαίσιο αυτής, η Βουλή των Αντιπροσώπων, διοργάνωσε, τη χρονιά που μας πέρασε, εκδήλωση υπό τη μορφή ανοικτού διαλόγου με τους κύπριους ευρωπαίους πολίτες και ειδικότερα με τις νέες και τους νέους της Κύπρου, προκειμένου να ακουστούν οι απόψεις τους και να διαβιβαστούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Αυτή η άσκηση δημοκρατίας, πρέπει να αποτελεί μια διαρκή προσπάθεια τόσο των ευρωπαϊκών θεσμών όσο και των κρατών μελών. Με αυτό τον τρόπο, εργαζόμαστε χωρίς εφησυχασμό για τη γεφύρωση του όποιου χάσματος μεταξύ της Ένωσης και των πολιτών, ώστε να αποφύγουμε τη διολίσθηση σε ακραίες πολιτικές τοποθετήσεις και στον εύκολο λαϊκισμό ως τις δήθεν λύσεις στα προβλήματά μας. Κίνδυνος, ο οποίος ελλοχεύει κυρίως σε περιόδους κρίσης, όπως η χρηματοπιστωτική ή η πανδημία. Εξάλλου, οι σύγχρονες προκλήσεις, ενώπιον των οποίων βρίσκεται σήμερα η ευρωπαϊκή μας οικογένεια, κάθε άλλο παρά εφησυχασμό επιτρέπουν. Τόσο τα μείζονα και ευρύτερα προβλήματα, όπως η ασφάλεια, η αποτελεσματική και ανθρωπιστική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, η κλιματική αλλαγή και η εξωτερική πολιτική της Ένωσης, όσο και τα καθημερινά θέματα που απασχολούν τους πολίτες, όπως είναι για παράδειγμα η κοινωνική δικαιοσύνη, η αξιοπρεπής απασχόληση, η αναβάθμιση της υγείας, η παραπληροφόρηση – ειδικότερα στο διαδίκτυο - και ο ψηφιακός μετασχηματισμός της κοινωνίας, απαιτούν διαρκή εγρήγορση, συνεχή επικοινωνία με τους πολίτες και καταγραφή των ανησυχιών τους. Ακριβώς η συνεχής επικοινωνία μας με τους πολίτες είναι που θα καλλιεργήσει τη συνείδηση του ενεργού πολίτη, του πολίτη που συμμετέχει στα κοινά και κατ’ επέκταση θα εμπεδώσει ακόμη περισσότερο τα ιδανικά της δημοκρατίας, τις αρχές και τις αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των σύγχρονων δημοκρατιών. Διαφορετικά κινδυνεύουν να παραμείνουν διακηρύξεις άνευ εφαρμογής.

Αγαπητές και αγαπητοί προσκεκλημένοι,

Φίλες και φίλοι,

Η εισβολή και ο πόλεμος που ταλανίζει την Ουκρανία εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο, αλλά και η συνεχιζόμενη κατοχή στην Κύπρο για περισσότερο από 49 χρόνια, ήρθε να μας υπενθυμίσει ότι δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένες ορισμένες αξίες, όπως η ειρήνη και η ελευθερία, ούτε να θεωρούμε ως στερεότυπη τη φράση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση οικοδόμησε την ειρήνη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πέρα από την παραβίαση των δικαιωμάτων και ελευθεριών του Ουκρανικού λαού, ο συνεχιζόμενος πόλεμος έχει επίσης αρνητικές επιπτώσεις σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο: οικονομικές, ενεργειακές, κοινωνικές, όπως και τη δημιουργία κλίματος ανασφάλειας.  Καταδεικνύεται έτσι, πόσο πολύ πρέπει να προασπίζουμε τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, λαμβανομένου υπόψη πόσο εύκολα μπορούν να ανατραπούν καταστάσεις ή δικαιώματα που είχαν καταγραφεί στη συλλογική μας συνείδηση ως δεδομένα. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε, η Ευρωπαϊκή Ένωση, κατοχυρώνοντας τις αρχές και τις αξίες της προς όφελος των πολιτών της στην επικράτειά της, διατηρεί και στις εξωτερικές της σχέσεις με τα γειτονικά της κράτη ως στόχο την οικοδόμηση συνεργασιών και σχέσεων στη βάση της δημοκρατικής διακυβέρνησης και του σεβασμού, από τα κράτη αυτά, στις ίδιες αρχές και αξίες, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό συνθήκες ειρήνης και σταθερότητας.

Κηρύσσοντας την έναρξη των εργασιών της σημερινής μας εκδήλωσης, σας εύχομαι καλή δουλειά και καλά αποτελέσματα.

Ευχαριστώ.

(Το κείμενο ως απεστάλη από τη Βουλή των Αντιπροσώπων)