Ανακοινωθέντα

Θα ήθελα, καταρχάς, να ευχαριστήσω τους Επικεφαλής του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο για την ιδιαίτερα τιμητική για μένα πρόσκληση να συμμετάσχω στην αποψινή εκδήλωση, εδώ στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη Λευκωσία, για να τιμήσουμε μια εξόχως σημαντική επέτειο για την Ευρώπη, το κοινό μας σπίτι, τη μεγάλη μας οικογένεια. Σαν σήμερα, πριν από 73 χρόνια, ο Ρομπέρτ Σουμάν εμπνευσμένος από τη στρατηγική σκέψη και τον ευφυή πολιτικό σχεδιασμό του Ζαν Μονέ, προέβη στο Παρίσι στη γνωστή του Διακήρυξη που έμελλε να αλλάξει τον ρου της ευρωπαϊκής Ιστορίας και εξελικτικά τη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών. Όπως δήλωνε ο ίδιος ο Ρομπέρτ Σουμάν στις 9 Μαΐου του 1950 "Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί διά μιας, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα: θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη."

Δικαίως, λοιπόν, μνημονεύουμε σήμερα τη Δήλωση Σουμάν σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από το Ελσίνκι μέχρι τη Λευκωσία και από τη Λισσαβόνα μέχρι τη Βαρσοβία και τη Ρώμη. Και αυτό διότι σηματοδότησε την απαρχή της ευρωπαϊκής πολιτικής ενοποίησης και οικονομικής ολοκλήρωσης, οδηγώντας σε αυτό που σήμερα όλοι γνωρίζουμε ως Ευρωπαϊκή Ένωση. Και προσωπικά, δεν έχω κανένα ενδοιασμό να ισχυριστώ ότι η προστιθέμενη αξία που φέρνει μαζί της η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί το σημαντικότερο συλλογικό επίτευγμα του ανθρωπίνου γένους στη Γηραιά Ήπειρο από την εποχή του Διαφωτισμού.

Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, υπήρξε η απαρχή μιας γενικότερης οικονομικής ενοποίησης που θα αποτελούσε μελλοντικά τον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις των έξι ιδρυτικών κρατών μελών, παραχώρησαν για πρώτη φορά στην Ιστορία τους, μέρος της κυριαρχίας τους σε μια υπερεθνική οντότητα, την Ανώτατη Αρχή, η οποία θα λάμβανε αποφάσεις μέσω των συγκροτημένων οργάνων της, κατόπιν κοινής συμφωνίας.

Το πολιτικό όραμα των επιφανών ανδρών και γυναικών που θεμελίωσαν την ειρήνη στην Ευρώπη μέσα από τη δημιουργία των κοινών θεσμικών οργάνων της ΕΕ και τα οποία επιλαμβάνονται του κοινού μας ευρωπαϊκού συμφέροντος, είναι σήμερα επίκαιρο όσο ποτέ. Ειλικρινά πιστεύω και συμμερίζομαι το όραμα πολλών στην Ευρώπη ότι η ΕΕ θα έχει ακόμη μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία αν προχωρήσει περαιτέρω η θεσμική της εμβάθυνση. Αν αποκτήσει ακόμη περισσότερες κοινές πολιτικές. Αν τα κράτη μέλη εκχωρήσουμε ακόμη μεγαλύτερο μέρος της εθνικής μας κυριαρχίας στα κοινά μας υπερεθνικά θεσμικά όργανα. Είμαι υπέρμαχος και θιασώτης μιας εξελικτικής, βήμα προς βήμα πορείας με στόχο την οικοδόμηση μιας ΕΕ με αμιγώς ομοσπονδιακά χαρακτηριστικά, όπως ακριβώς οραματίστηκαν την Ομοσπονδιακή Ευρώπη ο Σουμάν και ο Μονέ στις 9 Μαΐου 1950 αλλά και πολλοί άλλοι όπως ο Αλτιέρο Σπινέλι, ο Πωλ-Ανρί Σπάακ και η Σιμόν Βέιλ! Η οικοδόμηση μιας ομοσπονδιακής ΕΕ είναι, κατά την άποψή μου, κάτι που επιτάσσει το συλλογικό μας συμφέρον στο σημερινό δύσκολο, και συνεχώς μεταβαλλόμενο παγκοσμιοποιημένο διεθνές πλαίσιο. Τα κράτη μέλη της ΕΕ όχι μόνο μπορούμε να επιβιώσουμε αλλά και να πρωταγωνιστήσουμε στο σημερινό διεθνές πλαίσιο με τους έντονους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς, μόνο αν είμαστε μαζί, ενωμένοι στην πολυμορφία μας, μοιραζόμενοι τις κοινές αρχές και αξίες μας επί των οποίων είναι γερά θεμελιωμένο το ευρωπαϊκό μας οικοδόμημα.

Η ισχύς διά της ενώσεως είναι το στοιχείο που πρέπει να μας καθοδηγεί και είναι η παρακαταθήκη που πρέπει να καθορίζει τις αποφάσεις μας. Και είναι αυτή την ενότητα που επιδείξαμε όλο αυτό το διάστημα μέσα από τις αλλεπάλληλες κρίσεις που κτύπησαν την πόρτα μας (είτε αυτές αφορούν τον κορωνοϊό, είτε τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία) που πρέπει να διατηρήσουμε ακλόνητη, συνεκτική, ως κόρην οφθαλμού.

Σήμερα, που δυστυχώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, είναι άκρως σημαντικό να διατηρήσουμε αμείωτη την υποστήριξή μας προς τον μαχόμενο ηρωικό λαό της Ουκρανίας. Το μήνυμα της ενωμένης Ευρώπης πρέπει να συνεχίσει να είναι ηχηρό. Επιτρέψετέ μου να είμαι απολύτως σαφής: δεν πρόκειται ποτέ να ανεχθούμε αλλαγές συνόρων που προκύπτουν μέσα από τη βία και τον πόλεμο. Η παράνομη εισβολή της Ρωσίας δεν μπορεί να γίνει ανεκτή. Δεν μπορούμε ποτέ να αποδεχθούμε τα αποτελέσματα της ρωσικής επιθετικότητας επί ενός ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους. Είναι για εμάς ζήτημα αρχής αλλά και ύψιστης προτεραιότητας να διασφαλίσουμε ότι το διεθνές σύστημα δεν θα καταστεί άναρχο όπου θα υπερτερεί με κυνικό τρόπο το δίκαιο του ισχυρού επί του ανίσχυρου. Εμείς στην ΕΕ θα αγωνιστούμε μέχρι τέλους για την επικράτηση του διεθνούς δικαίου, για την επικράτηση των αρχών του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Πιστεύουμε ακλόνητα σε ένα πολυμερές παγκόσμιο σύστημα το οποίο θα διέπουν οι κανόνες του διεθνούς δικαίου και μια ισορροπία δυνάμεων που θα εγγυάται την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια. Η δική μας μοναδική επιλογή είναι μια παγκόσμια τάξη βασιζόμενη σε κανόνες. Και για εμάς, θύματα εισβολής και κατοχής, θέλω να το ξεκαθαρίσω, δεν υπάρχει καμία άλλη επιλογή.

Από την περίοδο που ήμουν επικεφαλής της κυπριακής διπλωματίας, είχα πολλές φορές στηλιτεύσει δημόσια τη γενικότερη τάση των κυβερνήσεων των κρατών μελών να υιοθετούν κατ’ απόλυτο τρόπο τις επιτυχίες της ΕΕ ως δικές τους επιτυχίες που κερδήθηκαν μάλιστα με σκληρή διαπραγμάτευση, ενώ για τις όποιες δύσκολες αποφάσεις που ενέχουν πολιτικό κόστος, μικρό ή μεγάλο, να ρίχνουν την ευθύνη στις «κακές Βρυξέλλες», στους απρόσωπους γραφειοκράτες των θεσμικών οργάνων, στις συγκυρίες που δεν επέτρεψαν την υιοθέτηση των δικών τους θέσεων, παρά (και πάλι) την επίπονη διαπραγμάτευση. Είναι τέτοιου είδους συμπεριφορές και στάση από τους πολιτικούς ταγούς της Ευρώπης που σε βάθος χρόνου και εγώ λέω άθελά τους,  υποβοηθούν στην εκκόλαψη του κακώς νοούμενου ευρωσκεπτικισμού και ρίχνουν νερό στον μύλο των ευρωφοβικών, εθνικιστικών και λαϊκιστικών δυνάμεων στην Ευρώπη που λυσσαλέα μάχονται την Ευρωπαϊκή Ένωση και έχουν ως διακαή τους στόχο τη διάλυσή της.

Αγαπητοί φίλοι, θα ήθελα απόψε ενώπιον και των Πρεσβευτών των κρατών μελών που είναι παρόντες εδώ, να δηλώσω με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο, ότι η δική μου κυβέρνηση δεν θα ακολουθήσει ποτέ, καθόλη τη διάρκεια της θητείας της, τέτοιου είδους προσεγγίσεις. Έχω προσωπικά, μακρά εμπειρία και βαθιά γνώση του τρόπου με τον οποίο λειτουργεί το θεσμικό σύστημα λήψης των αποφάσεων στην Ένωση. Και γνωρίζω από πρώτο χέρι ότι οι αποφάσεις των Βρυξελλών φέρουν κατά κανόνα, τη συναίνεση όλων των εκπροσώπων των κρατών μελών.

Δεν ισχυρίζομαι ότι η ΕΕ είναι μια κοινωνία αγγέλων και ούτε ότι ο λόγος και ρόλος κάποιων κρατών μελών δεν είναι πιο ισχυρός. Δεν έχω αυταπάτες. Έχω όμως την ξεκάθαρη θέση ότι η αντιμετώπιση των προκλήσεων από μικρά κράτη, με πολιτικό πρόβλημα, όπως την πατρίδα μας που βρίσκεται υπό κατοχή, θα ήταν σαφώς πιο δύσκολη εκτός της ΕΕ. Και είναι ακριβώς μέσα σε αυτό το πλαίσιο που κατ’ επανάληψη έχω δημόσια αναφέρει ότι η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ το 2004 ήταν η σημαντικότερη επιτυχία της χώρας μας σε διεθνές επίπεδο από την ίδρυσή της το 1960.

Ένα πολύ σημαντικό ορόσημο στη θητεία της κυβέρνησής μου αποτελεί η ενάσκηση της εκ περιτροπής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Κύπρο το πρώτο εξάμηνο του 2026. Προσωπικά, και έχοντας την ευλογία να συμμετέχω ενεργά στην πρώτη προεδρία της Κύπρου το δεύτερο εξάμηνο το 2012, αποδίδω ύψιστη σημασία σε αυτό το ορόσημο και είμαι πλήρως συνειδητοποιημένος ότι η χώρα μας θα έχει μια μοναδική ευκαιρία να συμβάλει με απολύτως θετικό τρόπο ως Προεδρία και ως έντιμος διαμεσολαβητής στη διασφάλιση της θεσμικής συνοχής και στην προώθηση όσο το δυνατόν περισσοτέρων νομοθετικών φακέλων που θα διευρύνουν την προστιθέμενη αξία της ευρωπαϊκής ενοποιητικής διαδικασίας. Περαιτέρω, έχω κατά νου και κάποιες πολιτικές πρωτοβουλίες που μπορούμε να αναλάβουμε στο πλαίσιο της Προεδρίας μας σε σχέση με την πολιτική συνεργασία στη Μεσόγειο και την ευρύτερη Μέση Ανατολή την άμεση γειτονία μας, και τις οποίες εν ευθέτω χρόνο θα συζητήσουμε με τον Ύπατο Εκπρόσωπο της Ένωσης και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. 

Αν η πρώτη, καθομολογουμένως επιτυχημένη Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου το 2012 σηματοδότησε την ενηλικίωση της Κυπριακής Δημοκρατίας ως κράτος μέλος της Ένωσης, η δεύτερη Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου το 2026 θα πρέπει να οριοθετήσει την Κύπρο ως έναν πλήρως αξιόπιστο εταίρο που με πρωτοβουλίες και συγκροτημένη δράση θα ηγηθεί του Συμβουλίου, οδηγώντας την ενοποιητική διαδικασία ένα βήμα πάρα πέρα.

Είναι μέσα σε αυτό το πλαίσιο που θα πρέπει το συντομότερο να θέσουμε τα θεμέλια πρώτα στη Λευκωσία, σε σχέση με τον προγραμματισμό που θα απαιτηθεί και τη θεσμική δομή που πρέπει να δημιουργηθεί για να μπορέσουμε έγκαιρα να αναλάβουμε δράση και να φέρουμε με επιτυχία τα αποτελέσματα που επιθυμούμε στο πλαίσιο της Προεδρίας μας. Και ας μην ξεχνάμε ότι η Κυπριακή Προεδρία αποτελεί μέρος του Τρίο Προεδρίας που ξεκινά με την Πολωνία το πρώτο εξάμηνο του 2025, συνεχίζει με τη Δανία το δεύτερο εξάμηνο του ίδιου έτους και ολοκληρώνεται με την Κυπριακή Προεδρία το πρώτο εξάμηνο του 2026. Επομένως, είναι επιτακτική ανάγκη να επισπεύσουμε την προεργασία μας και να είμαστε καθ΄ όλα έτοιμοι από την αρχή του 2024 για να συνεργαστούμε στενά με τους εταίρους στο Τρίο Προεδρίας μας τόσο για τον καταρτισμό του προγράμματος εργασιών όσο και για υποβοήθηση, όπου μας ζητηθεί, του έργου της προεδρίας της Πολωνίας και της Δανίας.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι άκρως σημαντικό να δημιουργήσουμε τις απαραίτητες δομές στη Λευκωσία που θα προετοιμάσουν τη δημόσια διοίκηση της χώρας μας για να αντεπεξέλθει με επιτυχία στη μεγάλη αυτή πρόκληση. Έχοντας κατά νου την εμπειρία από τη διοργάνωση της πρώτης Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου, θα ήθελα να ανακοινώσω σήμερα ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα προχωρήσω στον διορισμό Υφυπουργού παρά τω Προέδρω με αρμοδιότητα τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, βασιζόμενος στο μοντέλο που είχε ακολουθηθεί και στην πρώτη Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου. Θα πρόκειται για τον διορισμό μιας προσωπικότητας με διπλωματική εμπειρία καθώς και βαθιά γνώση του τρόπου λειτουργίας της ΕΕ και των θεσμικών της οργάνων.

Ο Υφυπουργός ή η Υφυπουργός για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις θα είναι υπόλογος απευθείας στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ταυτόχρονα θα είναι ο πολιτικός προϊστάμενος της Γενικής Γραμματείας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων που συστάθηκε το 2019 με πρότασή μου προς το Υπουργικό Συμβούλιο. Ο Υφυπουργός θα αναλάβει την ευθύνη της οριζόντιας προετοιμασίας της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου, θα εκπροσωπεί την Κύπρο στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων και θα συμβάλλει στην κατάλληλη προετοιμασία του Προέδρου της Δημοκρατίας στις συνόδους κορυφής της ΕΕ, στις συνόδους δηλαδή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

Την ίδια ώρα, φιλοδοξία μου είναι όπως με αφορμή τη δεύτερη Κυπριακή Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ δημιουργήσουμε τις αναγκαίες εκείνες δομές εντός της κυπριακής κυβέρνησης που θα μας επιτρέψουν να έχουμε καλύτερο συντονισμό των θέσεων της Κύπρου στις Βρυξέλλες και, κατ’ επέκταση πιο αποτελεσματική διαχείριση των επιδιώξεών μας. Η Κύπρος δηλαδή, να μιλά με απόλυτη συνοχή και με ενιαία φωνή στις Βρυξέλλες για όλα τα ζητήματα που βρίσκονται στην ατζέντα του Συμβουλίου και ευρύτερα της ΕΕ, ανεξαρτήτως του ποιο υπουργείο ή κρατική υπηρεσία έχει την αρμοδιότητα εξέτασης κάποιου συγκεκριμένου πολιτικού θέματος ή νομοθετικού φάκελου.

Θα ήθελα να ολοκληρώσω την αποψινή μου παρέμβαση, υπογραμμίζοντας την ύψιστη σημασία της συμμετοχής της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ισότιμου κράτους μέλους της ΕΕ. Είμαι βέβαιος ότι θα με έχετε ακούσει πολλές φορές στο παρελθόν να τονίζω, το έκανα και απόψε, ότι η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ αποτελεί τη μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία του κυπριακού λαού στο σύνολό του από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Δεκαεννιά ακριβώς χρόνια από την ένταξή μας είμαστε, θεωρώ, σε θέση να υποστηρίξουμε ότι, παρά τις δυσκολίες και τα προβλήματα που κατά διαστήματα αντιμετωπίζει η ΕΕ, η συμμετοχή της Κύπρου στη μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια αποτελεί ισχυρή πολιτική και διπλωματική ασπίδα προς αντιμετώπιση των όποιων επιβουλών κατά της εθνικής μας κυριαρχίας και ανεξαρτησίας.

Η συνεχιζόμενη διαίρεση της Κύπρου, ως αποτέλεσμα της τουρκικής εισβολής και κατοχής, αποτελεί δυστυχώς τον μεγαλύτερο πολιτικό αναχρονισμό εντός, της κατά τα άλλα πιο σύγχρονης ένωσης κυρίαρχων κρατών στον πλανήτη μας. Η κατοχή του βόρειου τμήματος της Κύπρου από την Τουρκία παραμένει μια ανοικτή πληγή στο σώμα ολόκληρης της ΕΕ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το ανοικτό κυπριακό ζήτημα είναι κατεξοχήν ευρωπαϊκό ζήτημα και η ΕΕ έχει κάθε συμφέρον, αλλά και υποχρέωση, να συμβάλει ενεργά μέσα από ένα πρωταγωνιστικό ρόλο για την οριστική διευθέτησή του, χρησιμοποιώντας όλα τα πολιτικοοικονομικά μέσα και εργαλεία που έχει στη διάθεσή της στο πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων. Ο δικός μας στόχος είναι σαφής: πιστεύουμε ακλόνητα στη λύση του Κυπριακού με την επανένωση της Κύπρου και του λαού της εντός του συμφωνημένου πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών. Δεν διεκδικούμε τίποτα λιγότερο από ό,τι απολαμβάνουν οι πολίτες των υπολοίπων κρατών μελών της Ένωσής μας.

Ο Ζαν Μονέ είχε ως μια από τις καθοδηγητικές του αρχές την επίλυση προβλημάτων μέσω της προσθήκης σε ένα ζήτημα και κάποιας άλλης διάστασης, διαφοροποιώντας έτσι το αρχικό πλαίσιο του προβλήματος. “You change the context, you change the problem”, τόνιζε. Αυτά τα λόγια του Μονέ σκέφτομαι συχνά και πραγματικά πιστεύω ότι μέσα από την ενεργότερη θεσμική εμπλοκή της ΕΕ και τη διαφοροποίηση του πλαισίου του προβλήματος, εμπλέκοντας έντονα την ευρωτουρκική διάσταση, μπορούμε να σπάσουμε το σημερινό αδιέξοδο και να επαναρχίσουμε τις διαπραγματεύσεις από το σημείο που αυτές διακόπηκαν τον Ιούλιο του 2017 με στοχοπροσήλωση στη συνολική επίλυση του Κυπριακού.

Έχοντας αυτά, λοιπόν,  κατά νου, κλείνω, λέγοντας ότι για μένα και την κυβέρνησή μου, ισχυρή ΕΕ σημαίνει και ισχυρή Κύπρος. Η δική μου πολιτική δέσμευση είναι πως θα εργαστώ άοκνα τόσο στο πλαίσιο της συμμετοχής μου στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όσο και ευρύτερα, ούτως ώστε η ΕΕ να παραμείνει συνεκτική και ενωμένη στη δύσκολη αυτή περίοδο που διανύουμε με τη γεωπολιτική αστάθεια και τον πόλεμο που έχει επιστρέψει δυστυχώς, στην ήπειρό μας. Είναι δε ακλόνητη η πεποίθησή μου ότι, παραμένοντας πιστοί στις ιδρυτικές αρχές και αξίες της Ένωσής μας, μπορούμε να προσβλέπουμε σε καλύτερες μέρες, μπορούμε να προσβλέπουμε σε μια ακόμη καλύτερη ΕΕ προς όφελος των πολιτών μας, και κυρίως της νέας γενιάς των Ευρωπαίων.

(ΣΧ)