Ανακοινωθέντα

26 Νοεμβρίου 2023, Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου, Πάνω Λακατάμεια

 «Ο ήρωας, αληθινό φωτόδεντρο. Προχώρησε αμείλικτος μέσα στο φως, όπως ο Ιησούς Χριστός. Γνήσιο άλας της γής».

Η πένα του Οδυσσέα Ελύτη αφήνει με το μελάνι της το αποτύπωμα του Κυριάκου Μάτση. Συνώνυμο με το φωτεινό του πνεύμα και τη γεμάτη ακτινοβολία προσωπικότητά του. Μα και τα λόγια είναι φτωχά για να αποτυπώσουν το μέγεθός του. Τί να πρωτοπεί κανείς για τον πατριώτη που γεννήθηκε οραματιστής. Για τον επαναστάτη. Για τον ήρωα… Που ζούσε με τον πόθο της απελευθέρωσης της πατρίδας μας.

Που με τη θέλησή του πλήρωσε το τίμημα της υπεράσπισης του τόπου μας.

Που αποτέλεσε πρότυπο για όλους μας.

Με αισθήματα δέους, συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας μνημονεύουμε σήμερα ένα από τα σημαντικότερα παλικάρια της Κύπρου, τον Σταυραετό του Πενταδακτύλου, τον αρχάγγελο του κυπριακού ξεσηκωμού, τον τομεάρχη Κερύνειας και ακατάβλητο αγωνιστή της ΕΟΚΑ Κυριάκο Μάτση.

Γιος του Χριστοφή και της Κυριακούς, αδελφός του Γεώργιου και του Γιαννάκη. Γεννημένος τον Ιανουάριο του 1926 στο Παλαιχώρι, φοίτησε στο δημοτικό σχολείο του χωριού του μέχρι τα δεκατρία του, οπότε και εγγράφηκε στο Γυμνάσιο Αμμοχώστου. Ως εργαζόμενος στην Αμμόχωστο το 1945 αναμίχθηκε στην εθνικοκοινωνική ζωή της πόλης του Ευαγόρα και το 1946 μετέβη ως υπότροφος στο Τμήμα Γεωπονίας στη Θεσσαλονίκη, μία πόλη που είχε αγαπήσει και που με τη σειρά της τον μύησε βαθύτερα στις αξίες του ελληνισμού και της ορθοδοξίας. Και ποιον δεν ενέπνευσε με το λόγο του… και ποιον δεν μαγνήτισε με την προσωπικότητά του…με τις απόψεις του για την κοινωνία, τη δικαιοσύνη, την ελευθερία… Κανείς δεν έμεινε ασυγκίνητος από τις αρχές, τις αξίες και τα ιδεώδη του.

Το 1952 επιστρέφει στην Κύπρο για να εργαστεί στο αγρόκτημα Κουκλιών στην Αμμόχωστο. Η πλούσια κοινωνική και πολιτική του δράση δεν αργεί να οδηγήσει στην αφετηρία για τον μεγάλο αγώνα της ΕΟΚΑ. Οξυδερκής, ώριμος και με δίψα να τιμήσει την αποστολή που του ανατέθηκε, αναλαμβάνει αρχικά τη διοργάνωση ομάδων κρούσεως στις περιοχές Αμμοχώστου και Μιτσερού και ακολούθως την πολύ σημαντική και επικίνδυνη ευθύνη του παγκύπριου κεντρικού συνδέσμου και του ρυθμιστή μεταφοράς οπλισμού και εφοδίων σε ολόκληρη την Κύπρο.

Τον Σεπτέμβριο του 1954, έχοντας ενταχθεί από τότε στις τάξεις των Κυπρίων αγωνιστών, επισκέπτεται τη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης «για την εκπλήρωση άλλων σκοπών», ιδιαίτερα για τη συλλογή οπλισμού, όπως γράφει ο ίδιος σε επιστολή του, ημερομηνίας 5 Ιανουαρίου 1955.

Στις 9 Ιανουαρίου 1956 συλλαμβάνεται και οδηγείται στα φρικτά ανακριτήρια της Ομορφίτας, για να υποβληθεί σε ανελέητα βασανιστήρια. Ήταν τότε που τον επισκέφτηκε ο Άγγλος Κυβερνήτης Χάρτινγκ και του πρόσφερε το μυθικό ποσό του μισού εκατομμυρίου λιρών, προκειμένου να αποκαλύψει στοιχεία για την ηγεσία της ΕΟΚΑ και τον αγώνα. Τα λόγια του ήρωα αντηχούν τη φωνή όλων των Ελλήνων που μέσα από τους αιώνες πολέμησαν και έπεσαν για την πατρίδα: «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής», απάντησε ο Μάτσης, χτυπώντας με πυγμή το χέρι στο τραπέζι.

Κατόπιν μεταφέρεται στα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς και στις 13 Σεπτεμβρίου 1956 δραπετεύει μαζί με άλλους συναγωνιστές, καταφεύγοντας αρχικά στην Πιτσιλιά, στον τομέα του Γρηγόρη Αυξεντίου, για να μετακινηθεί αργότερα στην περιοχή Μόρφου-Ζώδιας. Τον Νοέμβριο του 1956 αναλαμβάνει τομεάρχης της περιοχής Κερύνειας και δύο χρόνια αργότερα, στις 19 Νοεμβρίου 1958, έρχεται η στιγμή που πέφτει ηρωικά στο χωριό Κάτω Δίκωμο, ύστερα από προδοσία.

Οι Άγγλοι στρατιώτες περικύκλωσαν το κρησφύγετό του και στην άρνησή του να παραδοθεί το ανατίναξαν. Φοβούμενοι τις λαϊκές εκδηλώσεις στην κηδεία του, αρνήθηκαν να παραδώσουν τη σορό του στους οικείους του και τον έθαψαν κρυφά στο «κοιμητήριο των ηρώων», τα σημερινά Φυλακισμένα Μνήματα, δίπλα από τους συναγωνιστές του Γρηγόρη Αυξεντίου, Μάρκο Δράκο, Στυλιανό Λένα και τα εννιά απαγχονισθέντα παλικάρια.

 Ο Κυριάκος Μάτσης ήταν από νωρίς συμφιλιωμένος με την ιδέα του θανάτου. Έφηβος ακόμη καταγράφει τις ακόλουθες σκέψεις στο ημερολόγιό του: «Οι πραγματικοί ιδεολόγοι στέκονται με θάρρος, βάζουν το χέρι στην καρδιά, ακούνε τη φωνή της συνείδησής τους και λένε: Θα ριχτώ στον αγώνα, θα πολεμήσω τίμια και παλληκαρήσια, θα δεχτώ κατάστηθα τα βέλη των αντιπάλων, θα προχωρώ πάντα μπροστά έως ότου πετύχω. Και θα πετύχω, γιατί έχω το δίκιο μαζί μου, γιατί πονώ τον λαόν, τον βλέπω αμόρφωτον και θέλω να τον ξυπνήσω, τον βλέπω αδικημένον και θέλω να τον δικαιώσω…».

Ο Μάτσης έδωσε έναν όρκο προς την πατρίδα, τον οποίο και τήρησε. Έχυσε το αίμα του για έναν σκοπό, χωρίς να τρομάξει ούτε μία στιγμή μπροστά στα βασανιστήρια των Άγγλων και τις εγκληματικές βιαιότητές τους, με αποκορύφωμα να βρει φρικτό θάνατο και να κοσμήσει το πάνθεον των αγωνιστών. Αυτός δεν είναι εξάλλου ο απόλυτος ορισμός του ήρωα; Όταν βάζεις το κοινό καλό και την πατρίδα πάνω από όλα, οι θαρραλέες πράξεις και ο θάνατος είναι αποτέλεσμα ελεύθερης βούλησης και ενός βαθιά ριζωμένου αισθήματος δικαιοσύνης. Ο ήρωας χαρακτηρίζεται από ανιδιοτέλεια, αυτοθυσία και γενναιότητα και δεν περιμένει ποτέ καμία ανταπόδοση.

Και εμείς σήμερα έχουμε ανάγκη από τέτοιους ήρωες που να αποτελούν πηγή έμπνευσης. Έχουμε οριστεί με το χρέος να φανούμε αντάξιοι των περιστάσεων και με σύμπνοια και ομόνοια να αντιμετωπίσουμε ενωμένοι την ευθύνη προς την πατρίδα και το έθνος μας απέναντι στην τουρκική αδιαλλαξία και τις προκλήσεις. Έχουμε μία εκκρεμούσα οφειλή προς τις ηρωίδες και τους ήρωές μας, αλλά και τις μελλοντικές γενιές: να παραδώσουμε μια Κύπρο ενωμένη και άρτια, όπως μας την παρέδωσαν οι πρόγονοί μας, ώστε να ζούμε σε συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας και κάθε νόμιμος κάτοικός της να απολαμβάνει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που του ή της αναλογούν. Οι ήρωές μας, μαζί τους και ο Κυριάκος Μάτσης, πολέμησαν για τη Δημοκρατία, μια Δημοκρατία που σήμερα λοιδορείται από ακραίες πολιτικές, λαϊκισμό, παραπληροφόρηση.

Ο ηρωικός θάνατος του Μάτση, σταθμός στον αιματοβαμμένο δρόμο που ακολουθούν όλες οι ηρωίδες και όλοι οι ήρωες του Ελληνισμού, αποτελεί φάρο της τιμής και του καθήκοντος που φωτίζει τον δρόμο του παρόντος και του μέλλοντος και διακηρύσσει τα ιδανικά, τις αξίες και τα ηθικά εφόδια που χρειαζόμαστε για να επιβιώσουμε σε πολύ σύνθετο και πολύπλοκο, γεωπολιτικό σκηνικό.

Τιμώντας σήμερα τη μνήμη του, εξήντα πέντε χρόνια μετά, γινόμαστε μέτοχοι στο μυστήριο της θυσίας του και αντλούμε πολύτιμα διδάγματα από τον πατριωτισμό και την αγωνιστικότητά του.

Κλείνω με τους στίχους της συναγωνίστριάς του Ρήνας Κατσελλή, στους οποίους αποδίδεται το ποιόν του ήρωα, του ανθρώπου Κυριάκου Μάτση:

«Σα ζούσε μας μιλούσε για το ψωμί,

για τον άνθρωπο και ό,τι είναι πάρα πέρα:

για ιδανικά, ελευθερία, αθανασία.

Στο κρίσιμο σταυροδρόμι προχώρησε στη θυσία,

[…]

Και όλα τούτα όχι γιατί πίστευε

πως θα μείνει εσαεί στη μνήμη των ζώντων

-τι ζώντων!- ,

μα πως ό,τι έκανε είναι ακριβώς αθάνατο

πέρα από το ψωμί, πέρα από τον άνθρωπο.»

Θα ήθελα να ευχαριστήσω το Εθνικό Σωματείο «Κυριάκος Μάτσης» Λακατάμειας για την πρόσκληση να παρευρεθώ στο μνημόσυνο του ήρωα και να τους συγχαρώ που για τριάντα και τόσα χρόνια διατηρούν άσβεστη τη μνήμη του στην Κύπρο μας.

Αιωνία η μνήμη σου και παντοτινή η δόξα σου, Σταυραετέ του Πενταδακτύλου! Ανεξίτηλο το μήνυμα της θυσίας σου.

(Το κείμενο ως απεστάλη από τη Βουλή των Αντιπροσώπων)