Ανακοινωθέντα

Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Σαλαμιούς

Με ιδιαίτερη χαρά βρίσκομαι σήμερα μαζί σας στη 2^η Γιορτή της Αμυγδαλιάς, σε μια γιορτή αφιερωμένη σε αυτό το πολυτραγουδισμένο και χιλιοζωγραφισμένο δέντρο που πρώτο μέσα στον χειμώνα ανθίζει, ντύνεται στα ολόλευκα και σηματοδοτεί το ξύπνημα της φύσης. Αυτό το «δώρο» δόθηκε γενναιόδωρα στη Σαλαμιού μια και το ίδιο το χωριό, αλλά και η γύρω περιοχή, είναι τέτοια εποχή γεμάτο με πανέμορφες ανθισμένες αμυγδαλιές.

Η Σαλαμιού όπως και πολλά χωριά στις κοιλάδες των ποταμών Διαρίζου και Ξερού δεν μου είναι ξένα. Πριν από πολλά χρόνια προσκλήθηκα και έδωσα διαλέξεις στη Σαλαμιού για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, ενδιέτριψα στο ξηρολιθικό αλλά και το φυσικό της τοπίο, επισκέφθηκα την Ιερά Μονή Παναγίας Σαλαμιώτισσας, το τοπικό οινοποιείο, τον Νεοφυτίδειο κινηματογράφο, και είμαι τακτικός θαμώνας των φεστιβάλ που διοργανώνονται εδώ.

Η Σαλαμιού αποτελεί μια δραστήρια και προοδευτική κοινότητα, παρά τον λιγοστό μόνιμό της πληθυσμό, που αγωνίζεται ενάντια στην αστυφιλία και τις δύσκολες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες λόγω της σχετικής απομόνωσης. Διατηρώντας τις παραδόσεις και τον πολιτισμό μας, έχοντας ως σημαντικό κεφάλαιο τους ανθρώπους της, την κτιστή και άυλη πολιτιστική της κληρονομιά, τα μνημεία, το φυσικό της περιβάλλον και τη μοναδική της γεωλογία, η Σαλαμιού καταφέρνει να παραμείνει μια ζωντανή κοινότητα που θέτει στόχους για την αειφόρο ανάπτυξή της.

Η λειτουργία από το 2010 του Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.), μέρος του δικτύου Κ.Π.Ε. του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, αποτελεί σημαντικό έργο για την αναζωογόνηση της κοινότητας, όπως εξίσου σημαντικές είναι και άλλες δράσεις που διεξάγονται στο χωριό, π.χ. μαθήματα εκμάθησης παραδοσιακής χειροτεχνίας και εικαστικών τεχνών.

Διαβάζω ότι μεγάλης σπουδαιότητας είναι και ο πλούσιος οικολογικός σας θησαυρός που περιλαμβάνει απολιθώματα δέντρων και κοραλλιών ηλικίας εκατομμυρίων χρόνων. Συγκεντρώνει, επίσης, και μεγάλο περιβαλλοντικό ενδιαφέρον αποτελώντας χώρο φιλοξενίας του αγρινού, πέρασμα αποδημητικών πουλιών, ενώ η τοποθεσία «Κρεμμός της Σαλαμιούς» αποτελεί φυσικό βιότοπο του σπάνιου πυρόχρου γύπα. Ολόκληρη η περιοχή, μεγάλο μέρος της οποίας ανήκει στο Σχέδιο Natura 2000, αποτελεί καταφύγιο χλωρίδας και πανίδας.

Έχω συχνά περιπλανηθεί στο υπέροχο τοπίο, επισκέφθηκα τους αιωνόβιους δρύες και τις αποστολιτζ’ιές ελιές, τις οποίες συνοδεύουν θρύλοι και παραδόσεις και θαύμασα τον ξηρολιθικό πλούτο της περιοχής. Σημειώνω ότι η προστασία και η αποκατάσταση των δόμων, τις οποίες οι αγρότες συντηρούσαν με περισσή φροντίδα στο παρελθόν — πολλές είναι σήμερα εγκαταλειμμένες και καταρρέουν — είναι πολύ σημαντικές, μεταξύ άλλων, για τη συγκράτηση των εδαφών, την καταπολέμηση της απερήμωσης και την ενίσχυση της βιοποικιλότητας. Ως εκ τούτου, η τεχνική της ξερολιθιάς έχει συμπεριληφθεί στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Οι δύο σχετικές δράσεις που πραγματοποιήθηκαν στη Σαλαμιού από οργανισμούς σε συνεργασία με την τοπική κοινωνία το 2023 για τη ξηρολιθική δόμηση ήταν σημαντικές.

Η παρούσα Προεδρία έχει ξεκινήσει την υλοποίηση στόχων που αφορούν την αειφόρο διαχείριση του Περβολιού του Προεδρικού Μεγάρου που βρίσκεται σε άμεση εγγύτητα με τον Πεδιαίο ποταμό. Το έργο ξεκίνησε με πρωτοβουλία της Πρώτης Κυρίας Φιλίππας Καρσερά Χριστοδουλίδη και της τέως Επιτρόπου Περιβάλλοντος και νυν Υπουργού Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος δρος Μαρίας Παναγιώτου. Στο πλαίσιο αυτό έχει προγραμματιστεί να αποκατασταθούν όλες οι υφιστάμενες δόμες του Περβολιού και να συμπληρωθούν με νέες. Ήδη έχει ξεκινήσει, υπό τη δική μου καθοδήγηση και εποπτεία ως Επίτροπος Περιβάλλοντος και σε συνεργασία με το Τμήμα Δασών, το πιλοτικό κτίσιμο δόμης περίπου 30 μέτρων. Η δράση αυτή θα συμπεριληφθεί σε ψηφιακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους επισκέπτες του Περβολιού, καθώς και για ενθάρρυνση και άλλων φορέων, δημόσιων και ιδιωτικών, να εφαρμόσουν την ίδια πρακτική.

Αντιλαμβάνομαι ότι η Σαλαμιού δεν έχει περιληφθεί στο Γεωπάρκο Τροόδους. Θα μπορούσε να εξεταστεί η δημιουργία του συμπλέγματος των 18 κοινοτήτων που θα δημιουργηθεί με τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης (Άγιος Γεώργιος, Άγιος Ιωάννης, Άγιος Νικόλαος, Αρμίνου, Κέδαρες, Κελοκέδαρα, Κιδάσι, Μαμώνια, Μέσανα, Νικόκλεια, Πραιτώρι, Πραστιό, Σαλαμιού, Σταυροκόννου, Τραχυπέδουλα, Φασούλα, Φιλούσα, Χολέτρια) να αναγνωριστεί ως απόθεμα βιόσφαιρας — που αποτελεί, επίσης, έναν ιδιαίτερο και σημαντικό θεσμό της UNESCO, παράλληλα με αυτόν των Γεοπάρκων. Ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα αναδείκνυε την περιοχή και θα προσέλκυε ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον. Η διαδικασία αναγνώρισης της περιοχής σε απόθεμα βιόσφαιρας απαιτεί αρχικά την ανάλογη θέληση και συναίνεση των Κοινοτήτων, οργανωμένα επόμενα βήματα και δράσεις, διενέργεια και λειτουργία επαρκών έργων πολιτισμού και περιβάλλοντος, μελέτες, τεκμηρίωση και, εν γένει, οραματιστών που θα εργαστούν προς τον σκοπό αυτό, ο οποίος αποτελεί από πλευράς μου ως Επιτρόπου Περιβάλλοντος τόσο πρόσκληση, αλλά και πρόκληση προς εσάς.

Η σταθερή ανάπτυξη της υπαίθρου, η ενίσχυση του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, η επένδυση στην ποιότητα των κυπριακών αγροτικών προϊόντων και η προστασία του περιβάλλοντος αποτελούν προτεραιότητες στο πρόγραμμα διακυβέρνησης του Προέδρου Χριστοδουλίδη, ο οποίος κατά την εξαγγελία του κυβερνητικού προγράμματος για το τρέχον έτος ανακοίνωσε και τη σταδιακή εφαρμογή του θεσμού της «Πράσινης Κοινότητας», με στόχο εντός του 2024 κοινότητες ή/και συμπλέγματα κοινοτήτων, με τη συμβολή του κράτους, να καταστούν όχι μόνο ενεργειακά ανεξάρτητες, αλλά να εξυπηρετούν και άλλους περιβαλλοντικούς στόχους, επιδιώκοντας την επιτάχυνση της προσαρμογής της Κύπρου με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Τα πιο πάνω εξετάζει αυτή την περίοδο το Γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος σε συνδυασμό με τον θεσμό των Ουδέτερων Κλιματικά Κοινοτήτων. Σε αυτό το πλαίσιο οι κοινότητες της Τηλλυρίας έχουν ήδη ανακοινώσει την επιδίωξή τους να μετατρέψουν την Τηλλυρία σε πράσινη και κλιματικά ουδέτερη.

Προτείνω να συνεξετάσουμε τους πιο πάνω θεσμούς και να διερευνήσουμε από κοινού τις δυνατότητες προώθησής τους. Το Γραφείο της Επιτρόπου Περιβάλλοντος μπορεί να θέσει το εγχείρημα υπό την αιγίδα της, καθώς και να λάβει συντονιστικό και υποστηρικτικό ρόλο στη διαδικασία υλοποίησης των ενεργειών και πρακτικών, όπως θα συναποφασιστούν.

Κλείνοντας, θέλω να τονίσω ότι εκδηλώσεις όπως η σημερινή, εκτός από τον ψυχαγωγικό και κοινωνικό χαρακτήρα τους, αποτελούν σημαντικές δράσεις διατήρησης των ηθών και εθίμων και προβάλλουν τον πλούσιο πολιτισμό του τόπου μας. Η διοργάνωσή τους είναι έμπρακτη απόδειξη της αξιέπαινης προσπάθειας για ανάδειξη της κοινότητας. Απευθύνω, λοιπόν, τα θερμά μου συγχαρητήρια στον Πολιτιστικό Όμιλο Σαλαμιούς, το Κοινοτικό Συμβούλιο και σας ευχαριστώ όλους για τη θερμή υποδοχή και φιλοξενία.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στους στόχους σας, καθώς και στη σημερινή εκδήλωση.

(ΑΣΠ/ΓΣ)