Ανακοινωθέντα

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που συμμετέχω και έθεσα υπό την αιγίδα μου το Διεθνές Συνέδριο της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου για τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό. Θα ήθελα να ευχαριστήσω και να συγχαρώ τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου κ. Ηρόδοτου για την πρωτοβουλία διοργάνωσης της σημερινής εκδήλωσης και τις συνεχιζόμενες προσπάθειές του να προωθήσει το πολύ επίκαιρο θέμα του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού.

Με την ευκαιρία διοργάνωσης του σημερινού συνεδρίου και της παρουσίας τόσο διακεκριμένων προσωπικοτήτων του χρηματοπιστωτικού τομέα από όλον τον κόσμο, θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω την παρέμβασή μου με τις κύριες προτεραιότητες της οικονομικής μας πολιτικής για το αμέσως επόμενο διάστημα. Η Κύπρος έχει μια σύγχρονη ανοιχτή οικονομία, με σημαντική προοπτική ενίσχυσης της εξωστρέφειάς μας και ισχυροποίησης της θέσης της ως περιφερειακός επιχειρηματικός κόμβος. Η οικονομική μας πολιτική και όλες μας οι παρεμβάσεις βασίζονται στο τρίπτυχο δημοσιονομική πειθαρχία, σταθερός χρηματοπιστωτικός τομέας και συνεχείς μεταρρυθμίσεις. Κινούμαστε δηλαδή στη βάση της γενικότερης αρχής της δημοσιονομικής υπευθυνότητας, η οποία έχει εξασφαλίσει ήδη την αναβάθμιση της Κύπρου στην επενδυτική βαθμίδα από όλους τους οίκους αξιολόγησης και μακροοικονομικές επιδόσεις σημαντικά υψηλότερες του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο και έχοντας μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση, προχωρήσαμε στην υλοποίηση σειράς παρεμβάσεων και συγκεκριμένων πρωτοβουλιών κατά το πρώτο έτος της διακυβέρνησής μας, ενώ έχω ήδη εξαγγείλει την υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων για τους επόμενους 12 μήνες.

Οφείλω να ξεκινήσω με τη σαφή πολιτική δέσμευσή μας, η οποία μετατρέπεται σε συγκεκριμένη και συστηματική προσπάθεια για την πλήρη αποκατάσταση της φήμης και αξιοπιστίας της χώρας μας, ως μιας δικαιοδοσίας που συμμορφώνεται πλήρως και αποτελεσματικά με το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο και τις κυρώσεις. Τα τελευταία χρόνια μετά το 2013 και το τι πάθαμε λόγω λανθασμένων πολιτικών, πρέπει να αναγνωρίσουμε τα λάθη που κάναμε. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα, όπως φαίνεται και από την πρόοδο που καταγράφεται στις αντίστοιχες εκθέσεις της MoneyVal, τη στενή συνεργασία με έμπειρες διεθνείς Αρχές, καθώς επίσης άλλες πρωτοβουλίες. Για τη διακυβέρνησή μας η φήμη και η αξιοπιστία της χώρας μας είναι υπεράνω όλων, και χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολιτικής μας βούλησης είναι και η κάθοδος στην Κύπρο, είναι ήδη εδώ, κλιμακίου του FBI για ενίσχυση της δυνατότητας των κυπριακών Αρχών στον εντοπισμό, την έρευνα και τη δίωξη υποθέσεων που σχετίζονται με οικονομικά αδικήματα στην Κύπρο που εκκρεμούν εδώ και χρόνια. Στο ίδιο πλαίσιο, προχωρούμε, παρά τις όποιες αντιδράσεις που είναι απόλυτα σεβαστές, με την ίδρυση της Εθνικής Μονάδας Εφαρμογής Κυρώσεων και της Ενιαίας Εποπτικής Αρχής για τους παρόχους διοικητικών υπηρεσιών στο άμεσο μέλλον.

Ιδιαίτερης σημασίας στο πλαίσιο της οικονομικής μας πολιτικής είναι, επίσης, η επιτυχημένη ολοκλήρωση ψήφισης του πλαισίου για τις εκποιήσεις που εκκρεμούσε από το 2017 με όλες τις αρνητικές παρενέργειες στην οικονομία μας, ενώ θα προχωρήσουμε την ερχόμενη βδομάδα στο Υπουργικό Συμβούλιο με τον διορισμό Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου, ο οποίος με διευρυμένες πλέον αρμοδιότητες θα ενισχύσει την εξωδικαστική επίλυση διαφορών.

Η φορολογική μεταρρύθμιση της χώρας μας (η τελευταία έγινε το 2002) κατέχει υψηλή θέση στις προτεραιότητές μας. Είχα και χθες μια πολύ εποικοδομητική συνάντηση με την αρμόδια ομάδα κατά τη διάρκεια της οποίας, ανάμεσα σε άλλα, ζήτησα να τρέξουν πιο γρήγορα οι σχετικές προεργασίες, έτσι ώστε να ανακοινώσουμε τον φορολογικό μετασχηματισμό. Στόχος είναι η δημιουργία ενός δίκαιου, αποτελεσματικού και βιώσιμου φορολογικού συστήματος που θα στηρίζει την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στη μεσαία τάξη που αποτελεί διαχρονικά και τη ραχοκοκαλιά της Κυπριακής Οικονομίας και Κοινωνίας. Περί το τέλος του 2024 θα παρουσιάσουμε, σε πρώτη φάση, τις προτάσεις μας για την πράσινη φορολόγηση για την υιοθέτηση ενός συστήματος που θα είναι δημοσιονομικά ουδέτερο, δηλαδή δεν θα επιφέρει αύξηση του συνολικού φορολογικού βάρους, ενώ ενδεχομένως να παρουσιάσουμε μέχρι το τέλος του 2024 και κάποιες πτυχές που αφορούν τον ευρύτερο φορολογικό μετασχηματισμό της χώρας που δεν συνδέονται με την πράσινη φορολογία.

Περαιτέρω, με σκοπό τη βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση σε μικρομεσαίες νεοφυείς επιχειρήσεις και αυτοεργοδοτούμενους, αναμένεται σύντομα η έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο Οδικού Χάρτη για τη σύσταση Εθνικού Οργανισμού Ανάπτυξης Επιχειρήσεων. Ο Οργανισμός, μέσω χρηματοδοτικών και εγγυοδοτικών εργαλείων, θα χρηματοδοτεί γενικές ανάγκες μικρομεσαίων επιχειρήσεων, καθώς επίσης επενδύσεις για την απαραίτητη ψηφιακή και ενεργειακή μετάβαση.

Η προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων που θα δημιουργούν νέες ποιοτικές θέσεις εργασίας αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την κυβέρνησή μας. Προχωρήσαμε πρόσφατα, μετά από διάλογο και με την επιχειρηματική κοινότητα της χώρας μας, στην περαιτέρω στοχευμένη ενίσχυση της επιτυχημένης Στρατηγικής Προσέλκυσης Επενδύσεων και Ταλέντου, που υιοθετήθηκε από την προηγούμενη Κυβέρνηση και εμείς ενισχύσαμε ακόμη περισσότερο, με δράσεις που αφορούν την εφαρμογή νομοθεσίας που διευκολύνει τις στρατηγικές επενδύσεις, τη θέσπιση της Μπλε Κάρτας για προσέλκυση εξειδικευμένου επιστημονικού προσωπικού και την περαιτέρω βελτίωση της προσφοράς υπηρεσιών στέγασης και εκπαίδευσης προς το προσωπικό αυτό.

Όλα όσα προανέφερα σχετίζονται άμεσα και με το θέμα του σημερινού Συνεδρίου. Θεωρώ πως είναι ξεκάθαρο πως οι οικονομικές πολιτικές του κράτους, της εκτελεστικής εξουσίας συμβαδίζουν με τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό. Εξάλλου, τα στοιχεία και οι αριθμοί καταδεικνύουν με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο την παγκόσμια πρόκληση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού. Διάφορες έρευνες αποκαλύπτουν ότι σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού δεν ξέρουν τις βασικές διαφορές μεταξύ χρεωστικών και πιστωτικών καρτών και βασικές έννοιες όπως ο πληθωρισμός, τα επιτόκια και ο ανατοκισμός. Την ίδια στιγμή, η Federal Trade Commision στις ΗΠΑ έχει δημοσιεύσει στοιχεία σύμφωνα με τα οποία οι καταναλωτές απώλεσαν το 2022 3,8 δισεκατομμύρια δολάρια ως αποτέλεσμα επενδυτικών απατών. Η Κύπρος δεν αποτελεί εξαίρεση και σύμφωνα με όλες τις σχετικές έρευνες και κατατάξεις των τελευταίων ετών καταγράφει πολύ χαμηλές επιδόσεις σε βασικές συνιστώσες του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, ειδικότερα σε αυτές της συμπεριφοράς και της νοοτροπίας.

Το γεγονός αυτό έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις. Οι συνέπειες του προβλήματος του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού είναι αρνητικές για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και κατ' επέκταση για την οικονομία στο σύνολό της. Για αυτό και στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησής μας περιλήφθηκαν δράσεις για επιτάχυνση των πρωτοβουλιών της Πολιτείας προς την κατεύθυνση της απάμβλυνσης του προβλήματος και για αυτό, από την πρώτη μου συνάντηση με τον Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, εξέφρασα την ετοιμότητά μου για συνεργασία και ενεργή συμμετοχή στις προσπάθειες αντιμετώπισης της εν λόγω πρόκλησης.

Ακριβώς, μέσα αυτό το πλαίσιο, θεωρώ πολύ σημαντικό ότι με πρωτοβουλία των αρμόδιων Υπουργείων, των Εποπτικών Αρχών και των δημόσιων πανεπιστημίων, έχει εκπονηθεί η Εθνική Στρατηγική για την Προώθηση του Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού και της Χρηματοοικονομικής Παιδείας, ενώ έχει συσταθεί Επιτροπή, υπό την προεδρία της Κεντρικής Τράπεζας, για την υλοποίηση και παρακολούθησή της. Το έργο της Επιτροπής είναι σημαντικό και δύσκολο, καθώς οι προκλήσεις είναι πολυεπίπεδες. Η πολυσύνθετη φύση του προβλήματος επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι οι νέοι και οι γυναίκες εμφανίζουν ακόμη χαμηλότερες επιδόσεις στη χρηματοοικονομική παιδεία, και για αυτό και η αντιμετώπιση του προβλήματος οφείλει να είναι γρήγορη, πολυδιάστατη και στοχευμένη, με στενή συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων φορέων.

Κεντρικό ρόλο στις προσπάθειες αυτές έχει φυσικά να διαδραματίσει η δημόσια εκπαίδευση. Η ανάγκη δημιουργίας σχετικής με το θέμα κουλτούρας. Είμαι στην ευχάριστη θέση σήμερα να ανακοινώσω ότι για την προώθηση του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας έχει προγραμματίσει όπως, κατά την επόμενη σχολική χρονιά, εφαρμοστεί σε όλα τα τμήματα της Γ΄ Γυμνασίου παγκύπρια, παρεμβατικό πρόγραμμα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης. Αυτό είναι ένα πρώτο σημαντικό βήμα. Παράλληλα, ανακοινώνω σήμερα και την έναρξη, μέσα στο πλαίσιο του μαθήματος της Αγωγής Ζωής στη Δημοτική Εκπαίδευση, την καλλιέργεια δεξιοτήτων χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού. Θεωρώ ότι αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα πρέπει να κτίσουμε κουλτούρα μέσα από τα σχολεία μας.

Για τον σχεδιασμό του περιεχομένου του μαθήματος έχουμε στηριχθεί σε ερευνητικά δεδομένα και βέλτιστες πρακτικές από άλλες χώρες της ΕΕ και όχι μόνο, που οφείλω να σημειώσω ότι δεν είναι πολλές, κάτι που αν θέλετε καθιστά και τη χώρα μας από τις πρωτοπόρες στο συγκεκριμένο ζήτημα.

Θέλουμε και στοχεύουμε από την αρχή, από το δημοτικό, να δημιουργήσουμε στέρεες βάσεις και για αυτό ακριβώς προχωρούμε με τη θεσμική ένταξη του εν λόγω μαθήματος στο ωρολόγιο πρόγραμμα του σχολείου για να πετύχουμε τον στόχο που έχουμε θέσει: Οι μαθητές και οι μαθήτριές μας, οι νέοι και οι νέες μας, να αποκτήσουν όλες εκείνες τις γνώσεις, δεξιότητες και εμπειρίες που χρειάζονται για να μπορούν να χειριστούν αποτελεσματικά οικονομικά θέματα της καθημερινότητάς τους.

Πέραν του θετικού αντικτύπου στα νοικοκυριά, ο ευεργετικός αντίκτυπος του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και στο επιχειρείν του τόπου είναι αδιαμφισβήτητος. Ο χρηματοοικονομικά εγγράμματος πληθυσμός δημιουργεί υγιέστερες και ανταγωνιστικότερες επιχειρήσεις, διαμορφώνοντας παράλληλα συνθήκες για την περαιτέρω ανάπτυξη ενός υγιούς και ανταγωνιστικού χρηματοπιστωτικού οικοσυστήματος που θα προσφέρει καλύτερες, πιο αποτελεσματικές και φθηνότερες υπηρεσίες χρηματοδότησης.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στο Πρόγραμμα Διακυβέρνησής μας έχουμε εντάξει τον στόχο της βελτίωσης των επιδόσεων της Κύπρου στον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό, ώστε να ξεπεράσουμε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στη σημαντική Προτεραιότητα Υλοποίησης του Νέου Οικονομικού Μοντέλου για διεύρυνση της παραγωγικής βάσης της οικονομίας μας. Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε για να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα της χώρας μας περνά μέσα και από τον χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό.

Η βελτίωση του επιπέδου χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού ανάμεσα στον πληθυσμό και το εργατικό δυναμικό της χώρας μας θα έχει αναμφίβολα θετικές αλυσιδωτές επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη, στην ατομική ευημερία και στη χρηματοοικονομική σταθερότητα της χώρας μας.

Στο πνεύμα του σημερινού Συνεδρίου, κλείνω με το γνωστό απόφθεγμα του Βενιαμίν Φραγκλίνου, ο οποίος πολύ εύστοχα είπε ότι η επένδυση στη γνώση αποδίδει το καλύτερο επιτόκιο. Ένα απόφθεγμα το οποίο στη συγκεκριμένη περίπτωση ισχύει απόλυτα, τόσο μεταφορικά, όσο και κυριολεκτικά. 

(ΡΜ/ΑΦ/NZ)