Ανακοινωθέντα

Με τιμά η πρόσκλησή σας να παρευρεθώ στα εγκαίνια του Κέντρου Ενημέρωσης Περιηγητών (ΚΕΠ) που έχει ως στόχο την ανάδειξη της φύσης της περιοχής, την προβολή των περιβαλλοντικών, πολιτιστικών και ιστορικών στοιχείων και την προώθηση του περιβαλλοντικού αειφόρου τουρισμού.

Συγχαίρω την κοινότητα Τραχυπέδουλας και ιδιαίτερα τον Προέδρο του Κοινοτικού Συμβουλίου κ. Κωνσταντίνο Φεραίο για αυτή την πρωτοβουλία καθώς και για πολλές άλλες σχετικές πρωτοβουλίες και δράσεις για τις οποίες έχω ενημερωθεί και οι οποίες προβάλλουν τη θέληση των αρχών και των κατοίκων για αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής που αποτελεί κόσμημα για τη χώρα μας.

Μετά και από την επίσκεψη του Γραφείου μου στις 12 Μαΐου 2024 και την ξενάγησή μας στο ΚΕΠ από τον αγαπητό Κοινοτάρχη κ. Φεραίο πιστεύω ότι το κέντρο θα αποτελέσει βασικό πυρήνα καταγραφής και μεταλαμπάδευσης γνώσης για το περιβάλλον και τον πολιτισμό της περιοχής.

Κατά τη διάρκεια του Φεστβάλ Αμυγδαλιάς στη Σαλαμιού τον Μάρτιο, ο σημερινός Συντονιστής του Συμπλέγματος Κοιλάδων Διαρίζου-Ξεροπόταμου κ. Κωστάκης Αυγουστή μού εξέφρασε το ενδιαφέρον και την επιθυμία όπως εμπλακώ ενεργά στον σχεδιασμό Στρατηγικής για την ανάπτυξη της περιοχής αλλά και την προώθηση της υλοποίησής της, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για προαγωγή της αειφόρου οικονομικής ανάπτυξης και ταυτόχρονα την προστασία της βιολογικής και πολιτιστικής ποικιλότητας. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκαν και άλλες συναντήσεις και με άλλους Κοινοτάρχες της περιοχής, κατά τις οποίες συμφωνήθηκε να προωθηθεί η διαδικασία για να ενταχθεί η περιοχή στο Παγκόσμιο Δίκτυο Αποθεμάτων Βιόσφαιρας.

Η μεγάλη πρόκληση του 21ου αιώνα είναι η εξασφάλιση συνθηκών υγιεινής ζωής για πάνω από 9 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε έναν κόσμο με ειρήνη και αειφόρο ανάπτυξη, κατά την οποία η οικονομία, η κοινωνία και το περιβάλλον συνεργάζονται και βρίσκονται σε τέτοια βιώσιμη ισορροπία, όπου κανένας τομέας να μην υστερεί ή να υποβαθμίζεται λόγω της ανάπτυξης των άλλων, και όπου το φυσικό περιβάλλον και η βιοποικιλότητα προστατεύονται και διατηρούνται.

Στο πλαίσιο αυτό, και σε συνάφεια με τους στόχους της διακυβέρνησης του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Χριστοδουλιδη, μεταξύ άλλων, στις άμεσες προτεραιότητες του πλάνου εργασιών του Γραφείου μας συμπεριλαμβάνεται η προώθηση της υποψηφιότητας για ένταξη του Συμπλέγματος Κοιλάδων Διαρίζου-Ξεροπόταμου στο Παγκόσμιο Δίκτυο Αποθεμάτων Βιόσφαιρας του προγράμματος «Άνθρωπος και Βιόσφαιρα» της UNESCO.

Τα Αποθέματα Βιόσφαιρας της UNESCO αποτελούν παγκοσμίως μοχλούς αειφόρου ανάπτυξης της οικονομίας και της κοινωνίας, υλοποίησης δραστηριοτήτων πολιτισμού, προστασίας και διαχείρισης της φύσης καθώς και προσέλκυσης υπεύθυνου τουρισμού. Τα Αποθέματα Βιόσφαιρας αφορούν χερσαίες ή/και θαλάσσιες περιοχές, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν σημαντικά οικοσυστήματα, όπως και κοινωνίες που επιθυμούν να συνδυάσουν την προστασία των οικοσυστημάτων με την αειφόρο χρήση τους.

Πιο αναλυτικά, στόχος ενός Αποθέματος Βιόσφαιρας είναι η προοπτική για επιτυχή συνδυασμό προστασίας της βιοποικιλότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς (μνημεία, οικισμοί, άυλη κληρονομιά όπως χειροτεχνία κτλ.), παροχής μη ρυπογόνων ήπιων υπηρεσιών όπως είναι ο υπεύθυνος τουρισμός - οικοτουρισμός (με δραστηριότητες όπως περιπατητικές διαδρομές, ποδηλασία, πτηνοπαρατήρηση, μελέτη της φυσης και του τοπίου), προώθησης αναπτυξιακών δραστηριοτήτων (όπως μελισσοκομία, βιολογική γεωργία, οικοτεχνία, συνεταιρισμοί μεταποίησης προϊόντων και βιοτεχνίες) με σκοπό τη συγκράτηση και την προσέλκυση μονίμου πληθυσμού, καθώς και προώθησης των 17 Στόχων Αειφόρου Ανάπτυξης (SDGs) των Ηνωμένων Εθνών, σε τοπικό επίπεδο.

Οι Κοιλάδες Διαρίζου και Ξεροπόταμου με τον μοναδικό πλούτο ιστορίας, αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, τη διεθνώς ερευνητικά ενδιαφέρουσα γεωμορφολογία, την περιβαλλοντική ιδιαιτερότητα, τη μεγάλη βιοποικιλότητα, την πλούσια βλάστηση και την παρουσία ενδημικών ειδών πτηνοπανίδας, τη φυσική ομορφιά και την τοπική παράδοση, αποτελούν ιδανική περίπτωση για ένταξή τους ως ενιαία περιοχή σε αυτό το Παγκόσμιο Δίκτυο.

Όμως, μια περιοχή δεν «ανακηρύσσεται» απλά ως Απόθεμα Βιόσφαιρας. Για την ένταξή της απαιτούνται μια σειρά από συγκεκριμένα βήματα και δράσεις, τόσο σε πρακτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο δέσμευσης των τοπικών κοινοτήτων αλλά και υποστήριξης από την Πολιτεία.

Τα βασικά κριτήρια είναι η συμβολή στη διατήρηση των τοπίων, των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας, η ενίσχυση της οικονομικής και ανθρώπινης ανάπτυξης — κοινωνικοπολιτιστικά και περιβαλλοντικά βιώσιμης — και η στήριξη έργων για περιβαλλοντική εκπαίδευση και έρευνα για ζητήματα αειφόρου ανάπτυξης, σε περιφερειακό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.

Κάθε Απόθεμα Βιόσφαιρας ακολουθεί ένα σύστημα ζωνοποίησης ανάλογα με την τοπική χρήση γης και το καθεστώς προστασίας. Υπάρχουν τρεις ξεχωριστές ζώνες: η περιοχή του πυρήνα, στην οποία το οικοσύστημα διατηρείται με την ελάχιστη δυνατή όχληση, μια ζώνη ρύθμισης γύρω από την περιοχή του πυρήνα και, τέλος, μια μεταβατική ζώνη στην οποία λαμβάνει χώρα η πλειονότητα των κοινωνικοοικονομικών χρήσεων των οικοσυστημάτων, υπό την προϋπόθεση ότι διατηρείται ένας αειφόρος προσανατολισμός.

Συνοπτικά, η διαδικασία ξεκινά με διαβούλευση με τις τοπικές κοινότητες για δέσμευση και εμπλοκή τους στη διαδικασία, την προκαταρκτική έρευνα και αξιολόγηση στις περιοχές με υψηλή οικολογική και πολιτιστική αξία, την κοινωνικοοικονομική ανάλυση της τοπικής κοινωνίας και των οικονομικών δραστηριοτήτων της περιοχής. Συντάσσεται ένας φάκελος με όλα τα υποστηρικτικά έγγραφα, ο οποίος αξιολογείται, αρχικά, από τη Διεθνή Συμβουλευτική Επιτροπή για τα Αποθέματα Βιόσφαιρας (International Advisory Committee for Biosphere Reserves) και στη συνέχεια από το Διεθνές Συντονιστικό Συμβούλιο του Προγράμματος Άνθρωπος και Βιόσφαιρα (International Coordinating Council of the Programme on Man and the Biosphere).

Το πιο σημαντικό στοιχείο για τη θετική αξιολόγηση μιας περιοχής αποτελεί η ενεργός συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης. Βεβαίως τα οφέλη για την περιοχή που χαρακτηρίζεται ως Απόθεμα Βιόσφαιρας είναι πολλαπλά: Γίνεται ενεργό μέλος ενός παγκόσμιου δικτύου ανάπτυξης, αποκτά διεθνή αναγνωρισιμότητα, έχει τη δυνατότητα προώθησης και διάκρισης των προϊόντων και των υπηρεσιών που προσφέρει, έχει την ευκαιρία μέσω παγκόσμιας δικτύωσης να ακολουθήσει καινοτόμες προσεγγίσεις οικονομικής ανάπτυξης ανταλλάζονται καλές πρακτικές και συνάπτοντας συνεργασίες με άλλα Αποθέματα.

Ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ιδιαίτερα με τις δυνατότητες που θα δοθούν μετά και την επικείμενη μεταρρύθμιση, αλλά και ο ρόλος της Εθνικής Επιτροπής UNESCO, των υπηρεσιών και του κεντρικού κράτους εν γένει, είναι να παράσχουν νομική υποστήριξη και τις απαραίτητες ρυθμίσεις για την προστασία των περιοχών και την αειφόρο ανάπτυξη, καθώς και για την προστασία της βιοποικιλότητας και τη βιώσιμη χρήση των φυσικών πόρων.

Εξίσου σημαντικός είναι ο ρόλος του κράτους στον συντονισμό σχετικών δράσεων μεταξύ των διαφόρων αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων καθώς και η συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και άλλες χώρες για ανταλλαγή γνώσεων, καλών πρακτικών και τεχνογνωσίας. Περαιτέρω, μπορεί να συνδράμει και σε ό,τι αφορά την υλοποίηση δράσεων και προγραμμάτων εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του κοινού και των τοπικών κοινοτήτων.

Σε αυτό το πλαίσιο το Γραφείο μου και εγώ προσωπικά έχουμε αναλάβει τη στήριξη των προσπαθειών του Συμπλέγματος των Κοιλάδων Διαρίζου και Ξεροπόταμου και, για να εγκαινιάσουμε την εν λόγω πρωτοβουλία, προγραμματίζουμε τη διεξαγωγή Ημερίδας στη Σαλαμιού με τίτλο «Από την Τοπική Στην Παγκόσμια Προστασία: Ένταξη Συμπλεγμάτων Κοινοτήτων στα Αποθέματα Βιόσφαιρας της UNESCO» σε συνεργασία και με τη συμμετοχή εκπροσώπων του Αποθέματος Βιόσφαιρας των Αστερουσίων (Περιφέρεια Κρήτης), εντός του ερχόμενου Ιουνίου.

Θέλω, όμως, να τονίσω ότι η επιτυχής ένταξη μιας περιοχής στο Δίκτυο Αποθεμάτων Βιόσφαιρας της UNESCO απαιτεί σωστή προετοιμασία, σχεδιασμό και συνεργασία τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλων φορέων ώστε, αφενός η περιοχή να είναι κατάλληλη για ένταξη αλλά και αφετέρου για να είναι σε θέση να αξιοποιήσει τα οφέλη που προσφέρει το πρόγραμμα, συμβάλλοντας στη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ολοκληρώνοντας, σάς συγχαίρω ξανά για τις προσπάθειες που καταβάλλετε για την αειφόρο ανάπτυξη των κοινοτήτων σας, αλλά και ολόκληρου του Συμπλέγματος. Η επιτυχής ένταξη των Κοιλάδων Διαρίζου-Ξεροπόταμου στο Δίκτυο Αποθεμάτων Βιόσφαιρας μπορεί να αποτελέσει μοντέλο εφαρμοσμένης αειφόρου ανάπτυξης με την προώθηση οικοτουρισμού, αγροτουρισμού και άλλων περιβαλλοντικά υπεύθυνων δραστηριοτήτων, σε συνδυασμό και σε ισορροπία με την προστασία της βιοποικιλότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Επιπλέον, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως πρότυπο ώστε και άλλες περιοχές στην Κύπρο να υιοθετήσουν παρόμοιες προσεγγίσεις για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά τους.

Σας ευχαριστώ και εύχομαι καλή διασκέδαση στη συνέχεια της εκδήλωσης.

-------------------

Σημείωση: Τον χαιρετισμό ανέγνωσε, εκ μέρους της κας Επιτρόπου, η Λειτουργός Γραφείου Επιτρόπου Περιβάλλοντος κα Φιλιώ Ιουλιανού.

(ΑΣΠ)