14-10-2024 10:37
Αποτελέσματα Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας για εκδόσεις του έτους 2023
Το Τμήμα Σύγχρονου Πολιτισμού του Υφυπουργείου Πολιτισμού ενημερώνει ότι τα αποτελέσματα του διαγωνισμού για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για εκδόσεις του έτους 2023 έχουν ως εξής:
1. Ποίηση
Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για εκδόσεις του έτους 2023, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στην Ευτυχία Παναγιώτου για το έργο της Μύθοι για το τέλος του κόσμου (εκδόσεις Κέδρος).
Σκεπτικό βράβευσης:
Η ποιητική συλλογή Μύθοι για το τέλος του κόσμου (εκδόσεις Κέδρος) της Ευτυχίας Παναγιώτου συνιστά μια λογοτεχνική κατάθεση που αποτελείται από ποιήματα που λειτουργούν ως ανεξάρτητοι μικρόκοσμοι, αλλά και ως θραύσματα ενός σπονδυλωτού συνόλου. Πρόκειται για ένα ποιητικό βιβλίο βραδείας καύσης, με επίκαιρη και σύγχρονη υφή, που ενθαρρύνει πολλαπλές αναγνώσεις. Οι λέξεις, οι οποίες δίνουν την εντύπωση ότι έρχονται από το παρελθόν για να μιλήσουν για το μέλλον, παρουσιάζονται ως τεκμήρια προς μελέτη, ως ίχνη ύπαρξης, συνύπαρξης και μη ύπαρξης, ως χειρόγραφα και σιωπηλές εξομολογήσεις σε ένα πυκνό ποιητικό περιβάλλον που εκφράζει πολυπλεύρως την εγκατάλειψη και την αποσύνθεση του σήμερα. Η χρήση συμβόλων ως τρόπου εξερεύνησης αυτού του συναρπαστικού, δυστοπικού χωροχρόνου απαιτεί την ενεργή συμμετοχή των αναγνωστών σε μια σταδιακή και κοπιαστικά γοητευτική αποκρυπτογράφηση, ανοίγοντας δρόμους προς νέα νοήματα και παράλληλες ερμηνείες. Οι Μύθοι για το τέλος του κόσμου είναι ένα πρωτότυπο βιβλίο, μια συνεχής προσπάθεια κατανόησης της ανθρώπινης ύπαρξης, αποσπασματικό και κατακερματισμένο όπως και ο σύγχρονος κόσμος. Είναι, επίσης, μια ανασκαφή σε προσωπικές και κοινωνικές ρωγμές, ένα εμπνευσμένο ποιητικό σύμπαν, μεταξύ μύθου και πραγματικότητας, σκοτεινό, με δόσεις φωτός, σε γλώσσα ανάγλυφη, νεωτεριστικά αρχαιολογική, πεζή όπως και η συντέλεια, αλλά βαθιά ποιητική.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία «Ποίηση»:
2. Μυθιστόρημα
Η Επιτροπή αποφάσισε ότι το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος για εκδόσεις 2023 δεν θα απονεμηθεί, λόγω του ότι κανένα από τα υποψήφια έργα δεν συγκέντρωσε την πλειοψηφία.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία «Μυθιστόρημα»:
3. Διήγημα/Νουβέλα
Το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος/Νουβέλας για εκδόσεις του έτους 2023, μετά από κατά πλειοψηφίαν απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στον Μακρή Κωνσταντίνο για το έργο του Ο δολοφόνος με το καλαμάκι (εκδόσεις Αρμίδα).
Σκεπτικό βράβευσης:
Η διηγηματογραφική συλλογή του Κωνσταντίνου Μακρή Ο δολοφόνος με το καλαμάκι (εκδ. Αρμίδα) απαρτίζεται από δεκαέξι καλογραμμένα κείμενα, τα οποία, καίτοι αυτοτελή ως προς τη θεματική τους, δημιουργούν μια αξιοπρόσεκτη, μεταξύ τους, συνοστέωση, καθώς, ιδωμένα ως ενιαίο λογοτεχνικό σώμα, αναδεικνύουν εναργέστερα τις βαθύτερες στοχεύσεις του δημιουργού τους. Πρόκειται για διηγήματα (αλλά, ενίοτε, και για αφηγηματικές «στιγμές», καθώς ορισμένα από αυτά εκτείνονται σε τρεις-πέντε έντυπες σελίδες), όπου επίκεντρο είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Ο τόπος είναι η (αστική, κυρίως) Κύπρος (Λευκωσία, Λεμεσός, Πάφος κτλ.), μολονότι είναι σαφές ότι σε ορισμένες περιπτώσεις ο συγγραφέας αποφεύγει να ορίσει ρητά το τοπογραφικό πλαίσιο, ίσως για να δώσει την ευκαιρία και σε άλλους, μη κύπριους αναγνώστες να ταυτιστούν ευκολότερα με τον σκηνικό χώρο των έργων του. Στα δεκαέξι αυτά κείμενα ξεχωρίζουν ο ευθύβολος ρεαλισμός, η σαρκαστική αποδόμηση των ηρώων (ας σημειωθεί εδώ ότι ο θάνατος των σπουδαιοφανών ηρώων λειτουργεί ως κάθαρση), η λεπτή – ίσως και υποδόρια, κάποτε, όμως, και έκδηλη – ειρωνεία, η γλωσσική επάρκεια/ευστοχία, η χρήση οπτικών, ακουστικών και οσφρητικών εικόνων, η διάσπαρτη χρήση της κυπριακής διαλέκτου, η ελεγχόμενη αθυροστομία, η λανθάνουσα αυτοβιογραφικότητα, καθώς και ένας εντυπωσιακά εναλλασσόμενος «πουριτανικός μεταμοντερνισμός», ενώ, ταυτόχρονα, δημιουργείται η εντύπωση ότι το καθένα από αυτά συνιστά ένα ξεχωριστό λογοτεχνικό μανιφέστο που, εξ αντανακλάσεως, στηλιτεύει διάφορες ανθρώπινες συμπεριφορές και παθογένειες. Από αφηγηματολογικής σκοπιάς οι εκτενείς, κάποτε, περιγραφές επιτείνουν την αγωνία, τα σχόλια υποβοηθούν τον αναγνώστη να αναχθεί σε πανοραμικότερες διαπιστώσεις και συμπεράσματα, τα διαλογικά μέρη επιρρωνύουν τη φυσικότητα, την παραστατικότητα αλλά, κάποτε, και τη δραματικότητα, και η τριτοπρόσωπη αφήγηση, η οποία χρησιμοποιείται στα πλείστα διηγήματα της συλλογής, προσδίδει αμεσότητα και περισσότερη πειστικότητα. Κοντολογίς, στην έκδοση Ο δολοφόνος με το καλαμάκι ο Κωνσταντίνος Μακρής ανέσυρε από τα σπηλαιώδη βάθη του θυμικού του εικόνες, εμπειρίες, γεγονότα και σκέψεις, τα οποία, αφού πρώτα κατάφερε να τα συναρμολογήσει με συγγραφική μαεστρία, τα κληροδότησε, στη συνέχεια, στους σημερινούς και τους αυριανούς αναγνώστες.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία «Διήγημα/Νουβέλα»:
4. Δοκιμίο/Μελέτη
Η Επιτροπή αποφάσισε ότι το Κρατικό Βραβείο Μελέτης (Μονογραφίας)/Δοκιμίου για τη Λογοτεχνία για εκδόσεις του έτους 2023 δεν απονέμεται, επειδή κανένα από τα υποψήφια έργα δεν συγκέντρωσε την πλειοψηφία.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία «Μελέτης (Μονογραφίας)/Δοκιμίου για τη Λογοτεχνία»
5. Βραβείο Νέου Λογοτέχνη
Το Κρατικό Βραβείο Νέου Λογοτέχνη για εκδόσεις του έτους 2023, μετά από ομόφωνη απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στην Βίκτωρος Αλεξία για το έργο της Ούτις (εκδόσεις Ρώμη).
Σκεπτικό βράβευσης:
Η ποιητική συλλογή Ούτις (εκδόσεις Ρώμη) της Αλεξίας Βίκτωρος εκτείνεται σε 62 σελίδες και αποτελείται από σαράντα ποιήματα και ένα έμμετρο πρελούντιο. Η ποίησή της, η οποία είναι βαθιά και πυκνή, χωρίς, ωστόσο, λεκτικές ακρότητες, εκζητήσεις και μελοδραματισμούς, μεταξύ άλλων, φαίνεται να πυροδοτεί (αλλά και να πυροδοτείται από) την τεχνική της υπερρεαλίζουσας γραφής (π.χ. «Μαθαίνουν τα πηγάδια να σωριάζονται / στα πράσινα μάτια μιας γάτας»), ενώ, παράλληλα, αναδεικνύει το ταλέντο μιας εν εξελίξει δημιουργού που δεν διστάζει να «συνομιλήσει» με ποιητές του λογοτεχνικού κανόνα (Παλαμάς, Σεφέρης, Ρίτσος κ.ά.). Ο τίτλος της συλλογής οδηγεί μεν τη σκέψη μας στον ομηρικό Οδυσσέα, ενδεχομένως και σε παρόμοιες (καθολικότερες ή και προσωπικότερες) καταστάσεις της συγκαιρινής εποχής, αλλά, σε ένα δεύτερο επίπεδο, υπογραμμίζει τόσο τη σεμνότητα όσο και την ταπεινοφροσύνη της νέας ποιήτριας. Επιχειρώντας μια πιο διεισδυτική ματιά, θα προσθέταμε ότι πρόκειται για ένα ποιητικό βιβλίο ενδεδυμένο με λέξεις και προτασιακά σύνολα που έχουν σφυρηλατηθεί στο αμόνι της πρωτοτυπίας και των υψηλών αισθητικών αξιώσεων, στοιχεία, που, τελικά, οδηγούν στη βάσιμη διαπίστωση ότι η Αλεξία Βίκτωρος διαθέτει όλα εκείνα τα προτερήματα που θα τη βοηθήσουν να κατακτήσει ακόμη πιο υψηλές ποιητικές κορυφές.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία «Βραβείο Νέου Λογοτέχνη»:
Την Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας 2023 αποτέλεσαν οι: Κυριάκος Ιωάννου (Πρόεδρος), Μαρία Α. Ιωάννου, Κωνσταντίνος Μπούρας, Michaela Prinzinger και Χρίστος Χατζηγιάννη.
6. Βραβείο Λογοτεχνίας για Μικρά Παιδιά
Το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για Μικρά Παιδιά για εκδόσεις του έτους 2023, μετά από πλειοψηφία απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στη Δέσποινα Ηρακλέους για το έργο της Τα παπούτσια της δασκάλας (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο).
Σκεπτικό βράβευσης:
Τα παπούτσια της δασκάλας είναι μια ιστορία που επικεντρώνεται στο θέμα των έμφυλων στερεοτύπων και αποκλεισμών στον χώρο του αθλητισμού, αλλά όχι μόνο, χωρίς στρουθοκαμηλισμό ότι οι έμφυλες διακρίσεις υπονομεύονται με ευχολόγια ή με κηρυγματικές ιστορίες. Τοποθετημένη στην καθημερινή μεσοαστική σχολική και εξωσχολική ζωή του παιδιού, σε αναγνωρίσιμα περιβάλλοντα και δραστηριότητές του (από το αυτοκίνητο και τις διαδρομές για τα μαθήματα της Σόφης μέχρι τη σχολική αίθουσα και το πάρκο της γειτονιάς), με πρόσωπα που δεν συστήνονται γιατί, ως σημαντικά στη ζωή του, δεν χρειάζονται συστάσεις και με απολύτως ρεαλιστική λύση, δομείται με την αισθητική και την αφηγηματική γραμματική της μικρής ιστορίας. Η συγγραφική επιδεξιότητα της Ηρακλέους της επιτρέπει να αναμετρηθεί με ένα ιδιαίτερα δύσκολο θέμα, αποκλειστικά με τη χρήση χαρακτηριστικών αποσπασμάτων από μικροδιαλόγους της Σόφης και των άλλων προσώπων, ενώ η ιδέα και η υπόθεση φωτίζονται από διαφορετικές αντιληπτικές καθώς και ηλικιακές σκοπιές με τη ευρηματική συνέργεια ανάμεσα στη λεκτική και την οπτική αφήγηση. Όπως όλα τα βιβλία της Δέσποινας Ηρακλέους έως τώρα, έτσι και το συγκεκριμένο έχει την αφετηρία του σε μια πραγματική κατάσταση. Είναι μια ιστορία, δηλαδή, που έχει τη δική της ιστορία, την οποία και μαθαίνουμε στο δεύτερο (καλογραμμένο, θερμό και γεμάτο ευγένεια) κείμενο που στεγάζει η έκδοση με τίτλο «Η φίλη μου η δασκάλα και διαιτητής». Με αυτό το εικονοβιβλίο η Ηρακλέους καταθέτει μια από τις πιο αξιόλογες δουλειές της. Τα παπούτσια της δασκάλας έρχονται με την αισθητική των εκδόσεων «Καλειδοσκόπιο» και την εξαιρετική εικονογράφηση της Χρύσως Χαραλάμπους.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία «Λογοτεχνία για Μικρά Παιδιά»:
7. Βραβείο Λογοτεχνίας για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους
Το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους για εκδόσεις του έτους 2023, μετά από κατά πλειοψηφία απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στην Στέλια Δημητρίου-Μιχαηλίδου για το έργο της Μολυβιές (εκδόσεις A bookworm Publication).
Σκεπτικό βράβευσης:
Οι Μολυβιές της Στέλιας Δημητρίου-Μιχαηλίδου είναι μια πρωτότυπη στη σύλληψη και την εκδοτική άποψη, δυνατή θεματικά και τολμηρή αφηγηματικά εικονοποιητική σύνθεση. Ξετυλίγει την ιστορία μιας εφηβικής φωνής που βρίσκει τον τόνο, το ύψος, το χρώμα και τον εαυτό της καθώς εσκεμμένα στρέφεται, μελετά και ανταποκρίνεται στη σκληρή πραγματικότητα του κόσμου μας. Η εφηβική (αλλά και διηλιακιακά προσβάσιμη) φωνή ενσαρκώνεται σε ένα απλό, σχεδόν τετριμμένο αντικείμενο γραφής, ένα μολύβι. Αντικρίζει την ισοπέδωση της ατομικότητας, τον πόλεμο και τον θάνατο, την αναλγησία των τυχερών, συγκλονίζεται και εξεγείρεται, τραγουδώντας, σχεδιάζοντας ένα όραμα συνειδητής πράξη, αλλαγής και ειρήνης. Πρόκειται για ένα ξεχωριστό βιβλίο που αξιοποιεί το αφηγηματικό και ρυθμικό απόθεμα της χωρικότητας και τις δομές της οπτικής ποίησης, τη συνειδητή γλωσσική και συμβολιστική απλότητα, την κοινωνική αντίληψη, την ακτιβιστική φλέβα και αστικές εκφραστικές πρακτικές του σήμερα για να απευθυνθεί υποβλητικά όσο και εύστοχα στις αισθήσεις, το συναίσθημα και τη σκέψη των αναγνωστών. Ως εικονοποιητική σύνθεση επιτυγχάνει χάρη στο οργανικό δέσιμο της ποίησης με την εξαιρετική εικονογράφηση της Νικολέττας Παπαμιχαήλ. Οι εκδόσεις «a bookworm» με τις Μολυβιές προσθέτουν στη βιβλιογραφία του εικονοβιβλίου μια φροντισμένη και φρέσκια στην όλη αντίληψή της δουλειά.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία «Λογοτεχνία για Μεγάλα Παιδιά και Εφήβους»:
Την Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας για Παιδιά και Εφήβους 2023 αποτέλεσαν οι: Κατερίνα Καρατάσου (Πρόεδρος), Ιωάννα Αργυρού, Αγγέλα Καϊμακλιώτη, Μένη Κανατσούλη και Λουίζα Μαλλούρη.
8. Βραβείο Εικονογράφησης Λογοτεχνικού Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους
Το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης Λογοτεχνικού Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους για εκδόσεις του έτους 2023, μετά από ομόφωνη απόφαση της Κριτικής Επιτροπής, απονέμεται στον Γιώργο Θεοδωρίδη για την εικονογράφηση του έργου Γιάννους Κόρτσακ: ο πατέρας των δικαιωμάτων του παιδιού (συγγραφέας: Αντώνης Ζαρίντας, εκδόσεις Αλμύρα).
Σκεπτικό βράβευσης:
Στο βιβλίο Γιάνους Κόρτσακ. Ο πατέρας των δικαιωμάτων του παιδιού, ο Γιώργος Θεοδωρίδης δημιούργησε ξεχωριστές εικόνες που αποτυπώνουν τη ζωή και το έργο του παιδίατρου, παιδαγωγού, εκπαιδευτικού και συγγραφέα Γιάνους Κόρτσακ (Janusz Korczak). Το βιβλίο πλαισιώνεται από μεγάλες εικόνες που παρουσιάζουν την φρίκη του πολέμου και τα δεινά που επέφεραν οι Ναζί στην Πολωνία. Ο Γιώργος Θεοδωρίδης χρησιμοποιεί ένα ιδιαίτερο εκφραστικό χαρακτήρα και στιλ εικονογράφησης, που συνάδει με το ύφος της ιστορίας. Αξιοποιεί το κείμενο και αποδίδει την κάθε σκηνή δράσης με σκούρα, μουντά και πλακάτα χρώματα, δημιουργώντας μία σειρά εικόνων με ποικίλα συναισθήματα. Δημιουργεί συνθέσεις που είναι καλά δομημένες, τοποθετεί τους ήρωες και τα άλλα στοιχεία στην κατάλληλη θέση, δίνοντας τους το ανάλογο μέγεθος, τη μορφή και το σχήμα αντίστοιχα. Παράλληλα ο Γιώργος Θεοδωρίδης αποδίδει με δεξιοτεχνία τα συναισθήματα των ηρώων και τα συνδέει με την εκφραστικότητα των προσώπων. Πέρα από την αισθητική τους αξία, οι εικόνες του Γιώργου Θεοδωρίδη προβάλλουν τον βαρυσήμαντο ρόλο του εκπαιδευτικού στη σύγχρονη κοινωνία και το δικαίωμα των ανθρώπων στην ελευθερία και την ασφάλεια.
Κατάλογος επικρατέστερων έργων (αλφαβητικά) στην Κατηγορία «Εικονογράφηση Λογοτεχνικού Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους»:
Την Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Εικονογράφησης Βιβλίου για Παιδιά και Εφήβους 2023 αποτέλεσαν οι: Κωνσταντίνος Γεωργίου (Πρόεδρος), Τερέζα Λαμπριανού, Κώστας Μάντζαλος, Δημήτρης Κοκκινόλαμπος και Ζωή Πίντστιες Κυριάκου.
Στις περιπτώσεις που μέλη των Κριτικών Επιτροπών είχαν σχέση με υποψήφιο έργο απείχαν από την ψηφοφορία.
Τα βραβεία θα απονεμηθούν από την Υφυπουργό Πολιτισμού δρα Βασιλική Κασσιανίδου, σε ειδική τελετή, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 3 Δεκεμβρίου 2024, ώρα 7:00 μ.μ., στην Κεντρική Σκηνή του Θεατρικού Οργανισμού Κύπρου. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη.
(ΕΚ/ΝΓιαν/ΑΣ)